Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

ПОВСЯКДЕННЕ ЖИТТЯ ТА ПОЛІТИЧНА ДІЯЛЬНІСТЬ РОДИНИ ОРЛИКІВ У КОНТЕКСТІ МІЖНАРОДНИХ ВІДНОСИН ПЕРШОЇ ЧВЕРТІ XVIII ст.

100%

Kovalevska O.

|

nr 31

77-94

EN

On the basis of two surviving documents compiled by Pylyp Orlyk ("Promemoria" and "Diariusz podorożny ..."), as well as insignificant literature, the author made an attempt to analyze the daily life and political activities of members of the Hetman's family in the context of international relations of the first quarter of the 18th century. This was the period of the end of the Great Northern War and the preparation of the Treaty of Nystad. The Orlyk’s family was in exile and had been constantly changing the place of residence. The involvement of members of Orlyk’s family, including his eldest daughter Anastasia Theodora and her husband, in Pylyp Orlyk’s political affairs has long been a little-known fact. Based on the mentioned texts, the author of the article proves that Anastasia Orlyk was an active associate and assistant of her father, helping him to correspond with family members and political companions. In the face of constant political persecution by the Moscow authorities, relocations and family tragedies experienced by the Orlyk, the hetman’s wife could not always be useful to him. As a result, Anastasia’s role as one of her father’s political mediators increased significantly. An active assistant to the hetman was his future son-in-law Johan Stenflycht. He tried to help Orlyk get amnesty from the Tsar Peter I of Moscow on favorable terms, but his efforts were unsuccessful. Using the help of his children and relatives, Orlyk sought to maintain the interest of European states in the Ukrainian cause. Thanks to their joint efforts, the Ukrainian government in exile tried for some time to maintain its position in international relations in the 1720s and 1730s. Orlyk’s second daughter, Barbara, who was too young at the end of the Great Northern War, was not involved in her father’s political affairs. At the same time, after the death of her sister, Barbara became Stenflycht’s wife and mother of Anastasia’s children. Orlykʼs grandchildren on Anastasia Theodora’s side survived the early deceased mother, but did not survive their father. Stenflycht had no children in his marriage to Barbara. Thus, both branches of the Orlyk-Gertsik family tree were interrupted. Today in Sweden, you can still find material evidence of the life of Johan Stenflicht, but they are not connected with his Ukrainian wives and heirs of the exiled hetman Pylyp Orlyk

2

Lwowska wyprawa króla Stanisława Leszczyńskiego w 1709 roku (czy zamierzano iść na pomoc Karolowi XII na Ukrainę?)

84%

Dygdała J.

|

nr 4

EN

The article discusses a practically unknown episode of King Stanisław Leszczyński’s visit to Lviv in 1709. The visit was related to the course of the Great Northern War and an attempt to help King Charles XII of Sweden, who at that time was waging war with Russia. However, the forces of King Stanisław and the supporting Swedish corps were too weak to fulfil the task. In any case, the Swedish commanders were aware of the fact and deliberately delayed the moving of their troops towards Ukraine.

PL

Artykuł omawia szerzej nieznany epizod pobytu króla Stanisława Leszczyńskiego we Lwowie w 1709 r. Wiązał się on z wydarzeniami wielkiej wojny północnej i próbą przyjścia z pomocą szwedzkiemu królowi Karolowi XII, prowadzącemu wówczas wojnę z Rosją. Siły króla Stanisława i wspomagającego go korpusu szwedzkiego okazały się za słabe, by wypełnić to zadanie. Zresztą dowódcy szwedzcy zdawali sobie z tego sprawę i wyraźnie opóźniali marsz swych oddziałów w kierunku Ukrainy.

3

Dlaczego Szwedzi przegrali bitwę pod Połtawą? Natura przeciwko armii szwedzkiej w kampaniach 1708 i 1709 roku

59%

Anusik Z.

|

tom 19

|

nr 1

81-102

EN

The article presents the course of actions undertaken by the Swedish army in the years 1708 and 1709. Both campaigns were directed against Russia, and the strategic goal outlined by the ruler of Sweden – Charles XII was to seize Moscow. At the end of 1708, however, the Swedish army was not in the foreground of the tsar’s capital, but in Ukraine, on the left bank of Dnepr. The following year the Swedes fought the battle of Poltava, which ended with their defeat. The author tries to answer the question, why did this happen? When discussing the path of Charles XII to the Poltava battlefield, he pays attention primarily to natural and objective factors (weather, surface shape, natural obstacles etc.) on which the King of Sweden had no influence. In the author’s opinion, these was this factors that largely influenced the fact that the Swedish army stood to the battle of Poltava significantly weakened and with a very little chance to win.

PL

W artykule przedstawiono przebieg działań podejmowanych przez armię szwedzką w latach 1708–1709. Obie kampanie skierowane były przeciwko Rosji, a celem strategicznym nakreślonym przez władcę Szwecji – Karola XII było zajęcie Moskwy. W ostatecznym rozrachunku, u schyłku 1708 r. wojska szwedzkie znalazły się jednak nie na przedpolu stolicy carów, a na Ukrainie Zadnieprzańskiej. W roku następnym Szwedzi stoczyli bitwę pod Połtawą, która zakończyła się ich klęską. Autor próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak się stało? Omawiając drogę Karola XII na połtawskie pole bitwy, zwraca uwagę przede wszystkim na czynniki naturalne i obiektywne (pogoda, ukształtowanie powierzchni, przeszkody naturalne itd.), na które król Szwecji nie miał żadnego wpływu. Zdaniem autora to właśnie te czynniki w dużym stopniu wpłynęły na to, że szwedzka armia stanęła do walki pod Połtawą znacznie osłabiona i z niewielkimi szansami na zwycięstwo.

4

Wielkie Księstwo Litewskie w relacjach berlińskich Philipa Plantamoura z lat 1700–1703

51%

Sawicki M.

|

nr 2: „Jedno nierozdzielne i nieróżne ciało”. Studia z dziejów polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, pod red. Artura Goszczyńskiego

169-192

PL

Ważnym elementem w obecnych badaniach historycznych jest analiza relacji dyplomatycznych dotyczących dawnej Rzeczypospolitej w tym Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ukazują one dzieje państwa oraz jego politykę wewnętrzną i zagraniczna z innej perspektywy historycznej. W 1700 r. wybuchła Wielka Wojna Północna, która zmieniła układ sił politycznych w Europie Środkowo Wschodniej na kolejne dziesięciolecia. Dyplomaci obcych dworów byli zainteresowani tą wojną, w tym Philipp Plantamour, sekretarz ambasadora angielskiego w Berlinie. Przesyłał on do Londynu swoje relacje, w których umieszczał nie tylko informacje dotyczące działań militarnych w czasie wojny, ale także te dotyczące najważniejszych rodzin na Litwie i ich rywalizacji politycznej. Analiza tych raportów dyplomatycznych da odpowiedź na pytanie w jaki sposób widziano wielką wojnę północną oraz sytuację wewnętrzną w Wielkim Księstwie Litewskim na zachodzie Europy. Interesujące będzie także czy relacje Philippa Plantamoura w sposób rzetelny przedstawiały opisywane w raportach wydarzenia, czy były prawdziwe i zawierały do tej pory nieznane informacje.

EN

An important element in current historical research is the analysis of diplomatic relations regarding the former Polish-Lithuanian Commonwealth, including the Grand Duchy of Lithuania. They show the history of the state and its internal and foreign policy from a different historical perspective. In 1700 the Great Northern War broke out, which changed the balance of political forces in Central and Eastern Europe for the next decades. Foreign court diplomats were interested in this war, including Philipp Plantamour, secretary of the British ambassador in Berlin. He sent to London his reports, in which he placed not only information about military operations during the war, but also about the most important families in Lithuania and their political rivalry. An analysis of these diplomatic reports will answer the question of how the Great Northern War and the internal situation in the Grand Duchy of Lithuania in Western Europe was seen. It will also be interesting if the reports of Philipp Plantamour reliably presented the events described in the reports, were they true and contained unknown information so far.

RU

Важным элементом современных исторических исследований является анализ дипломатических отчетов касающихся Речи Посполитой. Они показывают историю государства, его внутреннюю и внешнюю политику с другой исторической точки зрения. В 1700 году вспыхнула Северная война, и в последующие десятилетия политическая система в Центральной и Восточной Европе изменилась. Дипломаты из иностранных дворов, в том числе Филипп Плантамур, секретарь посла Джорджа Степни в Берлине, заинтересовались войной. Свои отчеты он отправлял на Британию. В них он размещал информации о военных и политических операциях в Литве. Анализ этих дипломатических отчетов дает ответ на вопрос, как этот воспринимался в 1700- 1703 гг. этот конфликт а также Литва и ее социальные элиты. Также будет интересно ответить на вопрос о том, содержали ли отчеты Филиппа Плантамура правдивую и ранее неизвестную информацию.

5

Bitwa pod Jakobstadt (Kryżborkiem) z 26 lipca (5 sierpnia) 1704 roku. Bratobójcze starcie Litwinów i porażka Rosjan

42%

Kościelniak K.

|

nr 3(289)

12-35

EN

The Great Northern War was an event that changed not only the Polish-Lithuanian Commonwealth, but also the countries of Central Europe. The conflict brought many tactical and strategic changes that can be observed on the battlefields and during the campaign. Therefore, it seems appropriate to refer to the battles that took place during the Great Northern War. Such a battle is the clash between the Swedish-Lithuanian and Lithuanian-Russian troops, fought near Jakobstadt (Kryżbork) on 26 July (5 August) 1704, during which Lithuanian troops were present on both sides. Kazimierz Jan Sapieha was on the Swedish side, and Michał Serwacy Wiśniowiecki was supported by Russian troops. This article collects and analyzes every available account of the course of the Battle of Jakobstadt, from each participating side: Swedish, Russian, Sapiehan and Lithuanian. The article compares these source materials and presents the most probable course of this clash in 1704.

DE

Der Große Nordische Krieg war ein Ereignis, das nicht nur die Republik Polen, sondern auch die Länder Mitteleuropas veränderte. Der Krieg brachte zahlreiche taktische und strategische Veränderungen mit sich, die auf den Schlachtfeldern und während der Feldzüge zu beobachten waren. Daher scheint es angebracht, an die Schlachten zu erinnern, die während des Großen Nordischen Krieges stattfanden. Eine dieser Schlachten ist das Aufeinandertreffen des schwedisch-litauischen und des litauisch-russischen Heeres, das am 26. Juli (5. August) 1704 bei Jakobstadt (Kryżbork) stattfand und in dem litauische Truppen auf beiden Seiten standen. Kasimir Jan Sapieha stand auf der schwedischen Seite, und Michał Serwacy Wiśniowiecki wurde von russischen Truppen unterstützt. In diesem Artikel werden alle verfügbaren Berichte über die Schlacht von Jakobstadt zusammengestellt und analysiert, und zwar von jeder beteiligten Seite, d. h. von Schweden, Russland, Sapieha und Litauen. Der Artikel stellt diese Quellen einander gegenüber und präsentiert den wahrscheinlichsten Verlauf dieser Auseinandersetzung von 1704.

PL

Wielka wojna północna była wydarzeniem, które zmieniło nie tylko Rzeczpospolitą, ale także państwa Europy Środkowej. Wojna ta przyniosła wiele zmian taktyczno-strategicznych, które można zaobserwować na polach bitew i w trakcie kampanii. Dlatego wydaje się stosowne przywoływanie bitew, które rozgrywały się podczas wielkiej wojny północnej. Taką bitwą jest starcie pomiędzy wojskami szwedzko-litewskimi a wojskami litewsko-rosyjskimi, rozegrane pod Jakobstadt (Kryżborkiem) 26 lipca (5 sierpnia) 1704 r., podczas której, tak z jednej jak i z drugiej strony, znajdowały się oddziały litewskie. Po stronie szwedzkiej Kazimierza Jana Sapiehy, a Michała Serwacego Wiśniowieckiego wspierały oddziały rosyjskie. Niniejszy artykuł zbiera i analizuje wszystkie dostępne relacje z przebiegu bitwy pod Jakobstadt, z każdej biorącej w niej udział strony: szwedzkiej, rosyjskiej, sapieżyńskiej i litewskiej. Artykuł zestawia ze sobą te materiały źródłowe i prezentuje najbardziej prawdopodobny przebieg tego starcia z 1704 r.