Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

... przecież stamtąd przyszliście

100%

Dolinska L.

Owoce, Warzywa, Kwiaty

|

2009

|

nr 24

2

The occurrence of magnanese in the Goczalkowice dam reservoir [southern Poland]

100%

Kwapulinski J. , Szilman E. , Wiechula D. , Derylo A.

|

nr 1-2

55-63

EN

The Mn content in interstitial water, in that in the layer near the bottom and in the sediment was determined. The concentrations of Mn varied in a wide range both in the annual cycle and in the course of the investigated 4-year period. It was established that manganese content considerably exceeded the permissible environmental level in the whole reservoir and increased distinctly near the dam.

PL

Przebadano zawartość manganu w wodzie międzycząsteczkowej, przydennej i w osadzie dennym na 7 stanowiskach (tabele II-VI), a także w dopływających do zbiornika rzekach i potokach (tabela I). Zawarość manganu zmieniała się w szerokich granicach w ciągu roku, przy czym zaznaczał się jego sukcesywny wzrost w poszczególnych badanych elementach w okresie od 1986 do 1989 r. Zawartość manganu w wodzie międzycząsteczkowej i przydennej na siedmiu analizowanych stanowiskach przewyższała na ogół wielokrotnie normatywny poziom występowania tego metalu w wodzie. Mangan w osadzie dennym występował w sposób strefowy. Wyższe zawartości Mn w osadzie dennym występowały na stanowiskach ze strefy przyzaporowej (1A i 1B), a także na stanowisku 2C. Woda międzycząsteczkowa najbardziej zanieczyszczona była na stanowiskach ze strefy środkowej 2A i 2B oraz w wodzie przydennej na stanowisku 2A.

3

Migration of lead and cadminium in Goczalkowice dam reservoir [southern Poland]

80%

Kwapulinski J. , Wiechula D.

|

nr 1-2

43-54

EN

The most intensive displacement of Pb and Cd in the Goczałkowice Reservoir occurred from water near the bottom to the bottom sediment and to the interstitial water as well as from the interstitial water to the bottom sediment and to water near the bottom. The time of removing Pb and Cd from water near the bottom to the interstitial water was on average 21 days for Pb and 2.75 days for Cd, but from water near the bottom to the bottom sediment 0.23 day for Pb and 0.02 day for Cd. In the increase in Pb content in water near the bottom also precipitation played an important role.

PL

W niniejszej pracy analizowano migrację Pb i Cd pomiędzy poszczególnymi elementami zbiornika wodnego w Goczałkowicach w latach 1986-1989. Obliczone wartości współczynników migracji pozwoliły na wyznaczenie średnich szybkości migracji kierunku przechodzenia Pb (tabela I) i Cd (tabela II) między wodą przydenną, wodą międzycząsteczkową i osadem dennym. Badano również udział poszczególnych czynników w zanieczyszczeniu zbiornika - udział migracji z opadu atmosferycznego i wody międzycząsteczkowej z warstwy powierzchniowej do wody przydennej (tabela III), udział drogi migracji z opadu atmosferycznego i wody międzycząsteczkowej z warstwy powierzchniowej osadu dennego (tabela VI), udział osadu dennego z warstwy powierzchniowej i dolnej w zanieczyszczeniu wody przydennej (tabela V) oraz udział opadu atmosferycznego i warstwy powierzchniowej osadu dennego w kształtowaniu zawartości metali w wodzie przydennej (tabela IV). Oceniono, że na zawartość Pb w wodzie przydennej ma wpływ opad atmosferyczny, a także, że woda międzycząsteczkową może być również źródłem wtórnego zanieczyszczenia wody przydennej i pogorszenia jej właściwości fizykochemicznych.

4

Trophic relations between phyto-and zooplankton in a field experiment in the aspect of the formation and decline of water blooms

70%

Bucka H. , zurek R.

|

nr 1-2

139-155

EN

An investigation was carried out in the Goczałkowice Reservoir at the Stations “Corral” and “Platform”. Copper treatment applied to the algae brought a decline in cladocerans and a decrease in their pressure on the phytoplankton and, in consequence, on an abundant secondary development of chlorococcous green algae. The population of cladocerans was considerably reduced by Acanthocyclops robustus just before coppering. The invasion of a fungal parasite inhibited the intensive development of Asterionella formosa in the Corral, where a later mass occurrence of Ceratium hirundinella led to the almost total disappearance of zooplankton.

PL

Badania przeprowadzono w 1988 roku, w zbiorniku Goczałkowickim na dwóch stanowiskach: w wydzielonej części zbiornika zwanej “Koral” i na stanowisku kontrolnym “Pomost”. Fitoplankton badanych stanowisk różnił się liczebnością, strukturą i sezonową dominacją niektórych gatunków (ryc. 1, 2). W okresie lata przeważały glony, należące do klas I, II i częściowo III (tabela I). W dynamice sezonowego rozwoju zbiorowisk fitoplanktonu, na obu stanowiskach notowano głównie latem ich najliczniejsze występowanie, z bardzo szybko wymienną dominacją gatunków. Okrzemka Aslerionella formosa rozwinęła się bardzo intensywnie w “Koralu”, sygnalizując powstawanie zakwitu wody, który został całkowicie zahamowany, wskutek inwazji grzyba pasożytniczego. Bruzdica Ceratium hirundinella wytworzyła gęsty zakwit wody, utrzymujący się tylko w obrębie st. “Koral”, w towarzystwie licznych desmidii Straurastrum gracile i Cosmarium suberenatum. Kryptomonady z gatunkami Cryptomonas marssonii i C. erosa jednorazowo pojawiły się obficiej z końcem sierpnia na stacji “Pomost”. Okrzemka Cyclotella comta występowała najczęściej w zespole C. catenata i C. chaetoceras, przy czym większą liczebność osiągnęła na st. “Pomost”, szczególnie w okresie późnego lata. Na st. “Pomost” miedziowanie spowodowało krótkotrwałe zahamowanie rozwoju glonów (głównie okrzemek). Szybkie odradzanie się całego fitoplanktonu nastąpiło w 12 dni po tym zabiegu. Było ono wynikiem bardziej zmniejszania się presji wyjadania przez efektywną grupę filtratorów - Cladocera, skrajnie czułą na jony miedzi niż zatrucia glonów. Grupa ta została dodatkowo zredukowana przez drapieżnego Acanthocyclops robustus, na dwa dni przed wspomnianym zabiegiem. Masowy rozwój Ceratium hirundinella w “Koralu” w końcu sierpnia spowodował, pomimo licznego udziału glonów z innych grup systematycznych, ustąpienie nieomal całego zooplanktonu, z wyjątkiem nielicznych widłonogów. Na początku sierpnia, dwukrotnie większa liczebność zooplanktonu w “Koralu”, niż w zbiorniku naturalnym, przy proporcji Rotatoria : Cladocera : Copepoda, jak 1:2:2, czyli przewadze efektywnych filtratorów, nie zdołała zapobiec nadmiernemu rozwojowi okrzemek. Jednak wzrastający ilościowo i procentowo udział wrotków wyraźnie ograniczał ich przyrost oraz innych glonów. Rzutowało to znacznie na interakcje fito- : zooplanktonu, prowadzące do zmian liczebnościowych tych zbiorowisk. Dane te wskazują na ujemne skutki stosowania metody miedziowania. Wywołuje ono ponadto powtórny, intensywny rozwój innych glonów, zwłaszcza zielenic chlorokokkowych, wśród których rodzaj Scendesmus ma zdolność gromadzenia miedzi w swoich komórkach. Stwarza to z kolei możliwość przenikania miedzi poprzez łańcuch pokarmowy do wyższych poziomów troficznych całego ekosystemu. Mechanizm wtórnego silnego rozwoju fitoplanktonu polega, m.in., na wytruciu nie tyle glonów, co wioślarek.

5

Changes in the aquatic environmental over many years in three dam reservoirs in Silesia [southern Poland] from the beginning of their existence - causes and effects

70%

Kasza H.

|

nr 1-2

65-114

EN

Changes in the chemical composition of the water in three dam reservoirs are presented against the background of the chemical composition of their affluents, and the effect of these changes on the phytoplankton in terms of the chlorophyll a content, are discussed. Changes in the chemical properties of the water, an increase in trophy, and the existing differences in the fertility of the water between the reservoirs are associated with the ways of utilization of the catchment basins and with their population density. On the basis of the whole collected material a scheme of the eutrophication of the examined reservoirs is presented.

PL

Badano trzy zbiorniki zaporowe (Wisła Czarne, Goczałkowice, Rybnik) różne pod względem morfologicznym, geologicznym, przeznaczenia i oddziaływania czynników antropogennych (ryc. 1-4, tabele I, II). Przedstwiono wyniki badań właściwości chemicznych wody zbiorników i ich dopływów (ryc. 5-14). W zlewniach rzek o dużym zalesieniu i znikomej działalności gospodarczej człowieka (zlewnia Białej i Czarnej Wisełki) zmiany we właściwościach chemicznych wód były niewielkie (ryc. 5, 6). W zlewniach zurbanizowanych i poddanych przemysłowej oraz rolniczej działalności człowieka zachodził stały i prawie coroczny wzrost mineralizacji i żyzności odpływającej z nich wody (ryc. 7-9). W zbiornikach, których wody dopływów ulegały określonej tendencji zmian, zmieniały się parametry chemiczne, wyrażające się poprzez stopniowy wzrost stężenia elektrolitów i zmianę proporcji ilościowego ich występowania, a także poprzez wzrost żyzności (ryc. 10-12, 14). W górskim zbiorniku Wisła Czarne, w którym parametry wody dopływów w perspektywie wielolecia nie podlegały istotnym zmianom, właściwości chemiczne wody, pomimo rozpiętości stężeń, były raczej stałe (ryc. 10). W badanym okresie w zbiornikach warunki tlenowe były względnie dobre (ryc. 10, 13, 15). W zbiorniku Wisła Czarne przeciętne ilości pigmentu asymilacyjnego na przestrzeni badanych lat nie ulegały istotnym zmianom. W zbiornikach Goczałkowice i Rybnik, średnie ilości chlorofilu “a” w sezonie wegetacyjnym były coraz wyższe w miarę wzrostu żyzności ich wody (ryc. 16). Ponadto zachodziła w tych zbiornikach stopniowa zmiana dominacji podstawowych grup systematycznych fitoplanktonu. Po początkowej przewadze Bacillariophyceae następował stopniowy spadek ich dominacji, a w fitoplanktonie rósł udział grup Chlorophyta z jednoczesną ekspansją sinic (Cyanophyta), które stały się dominantem tworzącym letnie zakwity wody (ryc. 17-19). Czynnikiem decydującym o stopniu trofii jest fosfor. Stwierdzono zależność przeciętnej ilości chlorofilu “a” i produkcji pierwotnej fitoplanktonu za sezon wegetacyjny od średniej rocznej koncentracji fosforu ogólnego w wodzie badanych zbiorników (ryc. 20). Ładunki fosforu wnoszonego do zbiorników są 4-krotnie wyższe dla zbiornika Goczałkowice i 6-krotnie dla Rybnika, zaś dla zbiornika Wisła Czarne dwukrotnie niższe od wartości dopuszczalnych (ryc. 21, tabela III). Podstawowymi przyczynami mającymi wpływ na wielkość odpływu fosforu ze zlewni są gęstość i zmiany zaludnienia (ryc. 22). O ilości odpływającego azotu z poszczególnych zlewni decyduje, oprócz gęstości zaludnienia, stopień rolniczego wykorzystania zlewni (ryc. 23). Przedstawiono generalny schemat ewolucji chlorofilu “a” w relacji do zawartości fosforu ogólnego w badanych zbiornikach (ryc. 24).

6

Characteristics of the phytobentos communities in the Goczalkowice Reservoir [southern Poland]

60%

Kwandrans J.

|

nr 1-2

115-128

EN

The structure and distribution of phytobenthic communities are presented and the effect of the depth gradient on the development dynamics of the bottom algae in the Goczałkowice Reservoir described. The investigations revealed the existence of qualitative and quantitative differences in the algal communities between the littoral and the central part of the reservoir. In the backwater part an intermediate type of community of riverine-lake character has developed. Along the depth gradient changes were observed in the algal communities. Active phytobenthos developed in the photic zone to a depth of about 2 m.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań prowadzonych w latach 1987-1988. Podstawę badań stanowiła powierzchniowa warstwa osadu pobieranego z dna. Analizowano skład jakościowy i ilościowy oraz mierzono koncentrację chlorofilu a. Określono również wpływ gradientu głębokości na zbiorowiska glonów dennych. Analiza przestrzennego rozmieszczenia fitobentosu w Zbiorniku Goczałkowickim wykazała istotne różnice między strefą przybrzeżną zbiornika, gdzie rozwijały się zespoły litoralowe z dominacją form osiadłych, a strefą przyzaporową i centralną. W ich obrębie fitobentos z udziałem form planktonowych, przy niewielkich liczebnościach i słabej aktywności życiowej komórek glonów, nie odgrywał większej roli (ryc. 1). Pośredni typ zbiorowiska, o charakterze rzeczno-jeziornym, ukształtował się w cofkowej części zbiornika. Cechą tego zespołu była duża liczba gatunków i duża różnorodność grup ekologicznych glonów. Wzdłuż gradientu głębokości obserwowano różnice w stopniu rozwoju fitobentosu i zawartości chlorofilu a w osadach dennych (ryc. 2, 3, tabela I). Aktywny fotosyntezujący fitobentos rozwijał się od głębokości 0.5 do ok. 2 m. Jednakże największe ilości chlorofilu a i najbogatsze liczebnościowo, typowo denne fitocenozy, z dominacją sinicy Oscillatoria tenuis i okrzemkami z rodzaju Navicula, obserwowano na głębokości 1 m. Na głębokości około 2 m przy największej różnorodności gatunkowej i obecności gatunków dennych, pojawiły się równorzędne liczebnościowo okrzemki planktonowe z rodzajów Cyclotella, Stephanodiscus, Asterionella, i Melosira, oraz zielenice chlorokokkowe. Jednocześnie notowano zmniejszenie liczebności populacji i tendencję spadkową w ilości chlorofilu a w osadach. Poniżej tej granicy gatunki planktonowe wypierały typowych przedstawicieli dna, obniżała się aktywność komórek glonów, jak również zawartość chlorofilu a. W najgłębszych partiach zbiornika aktywność fotosyntetyczna glonów redukowała się nieomal do zera, gdyż fitobentos był raczej zgrupowaniem organizmów w większości martwych. Należy podkreślić, iż rozwijające się intensywnie w obrębie litoralu zbiorowiska fitobentosu, odgrywają istotną rolę w produkcji materii organicznej, przyczyniając się do jej wzrostu w skali całego zbiornika.