Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ocalić Gaję i zbawić zbiorowość. Ekoteologiczne sugestie Brunona Latoura

100%

Bińczyk E.

|

nr 2(5)

137-149

PL

Artykuł prezentuje ekoteologiczne sugestie francuskiego socjologa, współtwórcy teorii aktora-sieci (ANT), Brunona Latoura. Omówiona zostaje postsekularna koncepcja żywej mowy religijnej Latoura (wymagającej szeregu translacji konstytuujących bliskość w interlokutorach). Tekst wskazuje korzyści płynące z zastosowania metafor Atlasa oraz Gai w kontekście politycznego problemu braku solidarnej reakcji zbiorowości na problem globalnego ocieplenia.

EN

The article presents selected ecotheological suggestions of Bruno Latour (French sociologist who created the so-called Actor-Network Theory). Latour’s postsecular model of the authentic religious speech is also described (this kind of speech can be produced by a series of translations that constitute proximity between interlocutors). The text indicates important advantages of such metaphors as „Atlas” and „Gaia”. They could play a crucial role in coping with the political problem of the lack of any united collective reaction towards the threat of global warming.

2

Dźwignie wyobraźni epoki antropocenu: gaizm

84%

Wężowicz-Ziółkowska D.

|

tom 11

20-31

EN

The Gaia hypothesis, formulated in the 1970s and considered heresy by biologists at the time, is proving to have tremendous proliferative capacity. Because of growing awareness of the impact human beings have on the well‑being of our planet, Lovelock’s concept has returned in hundreds of Anthropocene terra- and geocentric narratives. The article outlines the evolution of this idea from its emergence to the present day, pointing out its current iterations (Gaia 2.0, ecosexuality). It also proves that, as one of the most important theories organizing the modern imagination, this hypothesis has become the basis of a certain variety of Anthropocene language, referred to here as Gaism. The article presents the Gaian thought from the most prominent representatives of posthumanism, Bruno Latour and John Gray. It also analyzes and interprets the assumptions of a provocative queer activist movement, developed from the ideas of ecosexuality and united around the slogan “The Earth is our lover.”

PL

Sformułowana w latach 70. XX w. hipoteza Gai, uznana wtedy przez biologów za herezję, okazuje się mieć olbrzymią zdolność proliferacji. Dowodzą tego szczególnie ostatnie lata, w których za sprawą wiedzy na temat wpływu człowieka na dobrostan naszej planety koncepcja Lovelocka powróciła w setkach antropocenicznych terra‑ i geocentrycznych narracji. W artykule przedstawiono ewolucję tej idei od momentu jej pojawienia się aż po dziś, wskazując na aktualne jej radiacje (Gaja 2.0, ekoseksualizm) i dowodząc równocześnie, iż jako jeden z ważniejszych atraktorów organizujących współczesną wyobraźnię, hipoteza ta stała się podstawą pewnej odmiany języka antropocenu, określanego tu mianem gaizmu. Prezentacji gajańskiej myśli najwybitniejszych przedstawicieli posthumanizmu – Bruno Latoura, Johna Graya – towarzyszy w tekście analiza i interpretacja założeń prowokatorskiego, queerowego ruchu aktywistycznego spod znaku ekoseksualizmu, budowanego wokół hasła „The Earth is our lover”.

3

The Shock of the Anthropocene. A book review

84%

Bińczyk E.

Avant

|

2017

|

tom 8

|

nr 3

EN

This book is in many aspect a unique publication, clearly worth noticing. It is an element of a decade-long intense debate on the Anthropocene in which the participants are the representatives of both natural sciences and humanities. The discussion has extremely interesting philosophical overtone as it uncovers multiple paradoxes. Primarily, the events which lead the scholars to calling this new geological period Anthropocene are a testimony both to human power and hyper-agency and to multidimensional helplessness and powerlessness. This is excellently highlighted by the reviewed monograph.

PL

W 2016 roku przełożono na język angielski książkę historyków środowiska, Christophe’a Bonneuila i Jeana-Baptiste’a Fressoz, Szok antropocenu: Ziemia, historia i my. Oryginalnie została ona opublikowana po francusku w 2013 roku. To wyjątkowa pozycja pod wieloma względami. Zdecydowanie warta uwagi. Wpisuje się w intensywnie prowadzoną od ponad dekady debatę na temat antropocenu. Biorą w niej udział zarówno przyrodoznawcy (geolodzy, badacze nauki o systemie Ziemi – Earth system science, klimatolodzy, geografowie społeczni), jak i humaniści (historycy środowiska, socjologowie, filozofowie, ekonomiści, badacze zrównoważonego rozwoju). Dyskusja ta ma niezwykle interesujący wydźwięk filozoficzny i odsłania wiele paradoksów. Przede wszystkim wydarzenia, które skłaniają badaczy do tego, by nową epokę geologiczną nazwać antropocenem, świadczą zarówno o ludzkiej potędze – hipersprawczości, jak i wielowymiarowej bezradności, bezsilności (zob. Bonneuil, Fressoz, 2016, ss. xi, 24). Recenzowana monografia świetnie to uwypukla.

4

The Shock of the Anthropocene. A book review

84%

Bińczyk E.

Avant

|

2017

|

tom 8

|

nr 3

PL

W 2016 roku przełożono na język angielski książkę historyków środowiska, Christophe’a Bonneuila i Jeana-Baptiste’a Fressoz, Szok antropocenu: Ziemia, historia i my. Oryginalnie została ona opublikowana po francusku w 2013 roku. To wyjątkowa pozycja pod wieloma względami. Zdecydowanie warta uwagi. Wpisuje się w intensywnie prowadzoną od ponad dekady debatę na temat antropocenu. Biorą w niej udział zarówno przyrodoznawcy (geolodzy, badacze nauki o systemie Ziemi – Earth system science, klimatolodzy, geografowie społeczni), jak i humaniści (historycy środowiska, socjologowie, filozofowie, ekonomiści, badacze zrównoważonego rozwoju). Dyskusja ta ma niezwykle interesujący wydźwięk filozoficzny i odsłania wiele paradoksów. Przede wszystkim wydarzenia, które skłaniają badaczy do tego, by nową epokę geologiczną nazwać antropocenem, świadczą zarówno o ludzkiej potędze – hipersprawczości, jak i wielowymiarowej bezradności, bezsilności (zob. Bonneuil, Fressoz, 2016, ss. xi, 24). Recenzowana monografia świetnie to uwypukla.

EN

This book is in many aspect a unique publication, clearly worth noticing. It is an element of a decade-long intense debate on the Anthropocene in which the participants are the representatives of both natural sciences and humanities. The discussion has extremely interesting philosophical overtone as it uncovers multiple paradoxes. Primarily, the events which lead the scholars to calling this new geological period Anthropocene are a testimony both to human power and hyper-agency and to multidimensional helplessness and powerlessness. This is excellently highlighted by the reviewed monograph.

5

Znaczenie modeli w hipotezie Gai

67%

Korpikiewicz H.

Bio-Algorithms and Med-Systems

|

2005

|

tom Vol. 1, no. 1/2

375--380

PL

Hipoteza Gai przyjmuje, że jest ona homeostatem, który funkcjonuje na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego, pozwalającym jej na powracanie do stanu sprzed zakłóceń. Jednak wyniki badań składu atmosfery w dawnych epokach poddają to założenie w wątpliwość, sugerując możliwość występowania dodatniego sprzężenia zwrotnego, co skutkowałoby istotnymi zmianami klimatycznymi pod wpływem czynników antropogenicznych, jak również podważałoby samą hipotezę Gai. Modele związków pomiędzy gatunkami (wypadających nitów, gatunków zwornikowych itd.) nie oddają właściwie zależności pomiędzy nimi, a co najważniejsze - nie potrafią odpowiedzieć na pytanie o wartość bioróżnorodności i konsekwencje jej zagrożenia. Opierając się na cybernetycznej zasadzie, że układ złożony jest bardziej stabilny, proponuję model elastycznej sieci związków pomiędzy gatunkami. Można oczekiwać, że model elastycznej sieci odpowie także na pytanie o wartość pewnych działań proekologicznych (np. prób introdukcji osobników ginących gatunków).

EN

The hypothesis of Gaia assumes its being a homeostat that works according to a negative feedback, allowing the return to the state before disturbances. Nevertheless, research results of atmosphere composition in earlier times call this assumption into a question and suggesta possibility for positive feedback appearing, which would result in essential climate changes under human factors and the challenging of the Gaia hypothesis as well. The models of relationships between species (prociduous rivets, keystone species, etc.) neither properly render the dependences among them, nor answer the question about the value of biodiversity and consequences of threats to it. I propose a model of an Hexlible net of relationships among species, based on the cybernetic rule of complex system being more stable. There are expectations that the model would also answer the question about the value of certain ecological activities (e.g. attempts of introduction of dying species).

6

Imiona Gai. Myśląc o końcu antropocenu

67%

Sugiera M.

Prace Kulturoznawcze

|

2018

|

tom 22

|

nr 1-2

15-30

EN

A debate about a new era in the history of the Earth has been under way for almost two decades, but it has focused merely on an adequate naming and scientifically verifiable dating of that period. What has been written about the Anthropocene lays bare specificity of methodologies and approaches of various research fields, but above all demonstrates locality and situatedness of knowledge produced within each of them. The article starts with recalling a few remedies to catastrophic after-effects of the techno-scientific progress proposed by Isabelle Stangers, Donna Haraway, and Bruno Latour, who refer to chthonic powers. Although they give these powers the same name Gaïa, each of them differently defines an open-ended and emergent system of symbiotic relationships which was described by the British physiologist James Lovelock in the late 1970s. Next, the article presents the most important concepts of the new era that compete with the term “Anthropocene”: Capitalocene (Jason W. Moore), Necrocene (Justin McBrien), and Plantatiocene (Anna Lowenhaupt Tsing). Finally the article focuses on Donna Haraway’s idea of prospective and speculative fabulation (Staying with Trouble, 2016). Haraway outlines a future after the Anthropocene, speculating about how to salvage naturecultural variability. She offers a radical redefinition of relationships between humans and others critters, biotic and abiotic agencies. She does not focus extensively, however, on holobionts in border area of biology and modern technologies which emerge in such contemporary projects as Species Series of an Corean artist Wonbin Yanga (2012), analysed in the paper.

7

Ecosophy and the New Age movement in the transmodern society

67%

Gábrišová R.

Studia Philosophiae Christianae

|

2014

|

tom 50

|

nr 3

145-157

PL

The main aim of this paper is to present the phenomenon of religiosity in transmodern society. The concept of transmodernity has recently come to be used in the works of the German philosopher Jürgen Habermas, the Russian philologist Mikhail Epstein and the Belgian philosopher and theologian Marc Luyckx Ghisi. The main elements of the transmodern vision of the world are identical to the propositions of the social and religious phenomenon of New Age and its ideology.

8

BLCKBX GAIA oder zur doppelten Grenze des Gaia-Planeten

67%

Raddatz F.-M.

Wortfolge. Szyk Słów

|

2023

|

tom 7

1-21

PL

Dzieło antropocenu sytuuje się na styku sztuki i nauki, ponieważ sam antropocen jest konstrukcją naukową. Jako że antropocen opiera się na efektach rozwoju technologicznego, które w żadnym wypadku nie są zamierzone, nie można go powstrzymać za pomocą imperatywów etycznych. Jest on raczej wynikiem epistemologii, która nie uznaje aktantów za przedmioty. Dlatego Bruno Latour domaga się estetyki propagującej efekty sprzężenia zwrotnego. Taka epistemologicznie skoncentrowana sztuka powinna ograniczyć się do multiplikowania tego, co możliwe, i zrezygnować ze swojej autonomii. Doktrynie tej zaprzecza sam Latour, jako że zespół aktantów, wespół z ciałem niebieskim Gaja zamieszkiwanym przez życie w Strefach Krytycznych, jest zjawiskiem nieznanym i słabo zbadanym naukowo. Granica niewiedzy przebiega zatem przez sztukę ekologiczną, która znajduje się w samym środku ruchu transformacyjnego.

EN

The Anthropocene artwork is situated at the art/science interface because the Anthropocene is itself a scientific construction. Since the Anthropocene is based on effects of technological development that are by no means intentional, it cannot be contained by ethical imperatives. Rather, it is the result of an epistemology that fails to recognize actants as objects. Therefore, Bruno Latour calls for an aesthetics that propagates feedback effects. Such an epistemically centered art should limit itself to the multiplication of the possible and give up its autonomy. This doctrine is contradicted by Latour himself, insofar as the ensemble of actants, together with the celestial body Gaia populated by life in the Critical Zones, is an unknown and hardly scientifically penetrated phenomenon. Thus, a border of non-knowledge runs through ecological art, which is located in the middle of a transformation movement.

DE

Das Anthropozän-Kunstwerk ist an der Schnittstelle von Kunst und Wissenschaft angesiedelt, weil das Anthropozän selbst eine wissenschaftliche Konstruktion ist. Da das Anthropozän auf Auswirkungen der technologischen Entwicklung beruht, die keineswegs beabsichtigt sind, kann es nicht durch ethische Imperative eingedämmt werden. Vielmehr ist es das Ergebnis einer Erkenntnistheorie, die die Aktanten als Objekte verkennt. Daher fordert Bruno Latour eine Ästhetik, die Rückkopplungseffekte propagiert. Eine solche erkenntnistheoretisch zentrierte Kunst sollte sich auf die Multiplikation des Möglichen beschränken und ihre Autonomie aufgeben. Dieser Doktrin widerspricht Latour selbst, insofern das Ensemble der Aktanten zusammen mit dem vom Leben in den Kritischen Zonen bevölkerten Himmelskörper Gaia ein unbekanntes und wissenschaftlich kaum erforschtes Phänomen ist. So zieht sich eine Grenze des Nichtwissens durch die ökologische Kunst, die sich inmitten einer Transformnationsbewegung befindet.