Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Problem bezdomności na Górnym Śląsku

100%

Lech A.

|

2008

|

tom z. 43

53-65

PL

Autor przedstawia specyfikę problemu bezdomności w regionie Górnego Śląska. Województwo śląskie a szczególnie Górny Śląsk jest jednym z największych skupisk bezdomnych we współczesnej Polsce. Szukając wytłumaczenia takiego stanu rzeczy, autor odwołuje się do hipotez dotyczących przemieszczania się bezdomnych i do procesów zachodzące na tym obszarze w czasach PRL-u i po transformacji w 1989 r.

EN

The author presents the specificity of the problem of homelessness in Upper Silesia. The province of Silesia and especially Upper Silesia has one of the largest numbers of the homeless in contemporary Poland. Looking for an explanation for this situation, the author refers to hypotheses concerning migration of the homeless and to processes which occurred in this area in the communist era and after the 1989 transformation.

2

Ogród botaniczny dla Górnego Śląska -fanaberia czy priorytet

100%

Włoch W. , Krzyżowski M.

|

2008

|

tom R. 12, nr 5

274-281

PL

Przedstawiono światową misję ogrodów botanicznych i związaną z tym działalność organizacji międzynarodowych oraz podstawowe funkcje ogrodów. Na tym tle pokazano potrzebę, rolę i znaczenie Śląskiego Ogrodu Botanicznego.

EN

The world's mission of botanical gardens and related activities of international organisations are presented together with the key functions of the botanical gardens. They serve as a background to justify the need, meaning and importance of the Silesian Botanical Garden.

3

Próba oceny Akademii Górniczej i przemysłu Górnego Śląska w latach 1919-1949

100%

Barchański B.

|

2008

|

tom nr 2

40-48

PL

Początek XX w. był świadkiem wielu wydarzeń na arenie politycznej, gospodarczej i naukowej. Do najważniejszych wydarzeń w historii odrodzonej Rzeczpospolitej można zaliczyć powstania śląskie. Zwycięstwo militarne i polityczne powstań śląskich umożliwiło przyłączenie istotnej części Górnego Śląska do Polski. Fakt ten miał kapitalne znaczenie dla polskiej gospodarki. Na niwie naukowej bardzo istotnym wydarzeniem było utworzenie w 1919 r. Akademii Górniczej w Krakowie. W niniejszym artykule podjęto próbę oceny wzajemnej zależności pomiędzy przemysłem górnośląskim a nowo powstałą Akademią Górniczą.

EN

The beginning of XX century was a witness of many events on the political, economic and scientific arena. Among the most important ones of the new rebirth Republic of Poland are Silesian uprisings. Military and political victory of the Silesian uprisings allowed for the incorporation of essential part of Upper Silesia to Poland. This fact had a fundamental significance for Polish economy. In the scientific sphere setting up of the Mining Academy in Krakow in 1919 was a very important event. The article tries to assess the mutual relation between Upper Silesian's industry and the newly created Mining Academy.

4

Obszary pogórnicze w postindustrialnej transformacji Górnego Śląska

100%

Czwartyńska M.

Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego

|

2008

|

tom 10

76-85

EN

In a few last decades the mining industry is gradually becoming a thing of the past. Mines are being closed down one by one and the whole mining regions are liquidated. More than two hundred years of history of the Silesian mining industry has left a great number of industrial monuments. The obsolete post-industrial infrastructure is nowadays becoming one of the sights of the region, attracting many visitors. It can co-create the multifunctionality of the Silesian region as a tourist attraction and take part in its restructuring. In Silesia, as in many European regions, mainly local communities and organizations deal with preservation and protection of the historic industrial structures. This article shows the examples of such activities and presents the historic mines, which are accessible to the tourists in the Silesian region. It also illustrates some other possibilities of using the mining structures, apart from tourism.

5

„Wolny Region Śląsk”? Refleksja nad genezą poszukiwania nowych rozwiązań dla Górnego Śląska w okresie dwudziestolecia międzywojennego

75%

Muś A.

Border and Regional Studies

|

2016

|

tom 4

|

nr 1

43-59

PL

Górny Śląsk jest regionem, którego historia i skład etniczny nastręczają problemów interpretacyjnych. Dziś te problemy są teoretyczne, lecz w roku 1918 decyzje dotyczące jego losów musiały zostać podjęte natychmiast. Rozwiązanie zaproponowane w czasie Konferencji paryskiej przewidywało przeprowadzenie plebiscytu, w którym to ludność miała rozstrzygnąć o swych losach. W roku 1921 okazało się jednak, że owo remedium nie do końca spełniło oczekiwania, wtedy podniesiona została koncepcja Wolnego Regionu Śląsk. Choć nie miała ona większych konsekwencji politycznych, samo jej pojawienie się jest fenomenem wartym uwagi.

EN

Upper Silesia is a region, which history and ethnic composition cause problems of interpretation. Today the problems are theoretical, but in 1918 decisions concerning the region needed to be made immediately. Solution presented on Paris Peace Conference included plebiscite, during which the population were to decide about its future. In 1921 it turned out, that the new remedy had not met expectations. Then a new solution appeared – Free Region of Silesia. Although political consequences of the idea were rather marginal, the mere manifestation was a rare phenomena.

6

Dziesięciolecie PSE-Południe na tle 70 lat historii polskich firm elektroenergetycznych w Katowicach

75%

Spierewka H. , Kołakowski T. E.

|

2008

|

tom nr 7

479-486

PL

Opisano 10-letnia historię firmy PSE-Południe na szerokim tle historycznym. Przypomniano dzieje firmy Ślązel, która powstała w 1938 r. oraz kolejne etapy powojennej reorganizacji energetyki. Wiele uwagi poświęcono Południowemu Okręgowi Energetycznemu, jego strukturze i potencjałowi technicznemu. Opisano proces tworzenia Oddziału Katowickiego PSE-Południe oraz jego przekształcenia w obecną firmę PSE-Południe, zajmującą się operacyjnym zarządzaniem systemem elektroenergetycznym i majątkiem w przydzielonym obszarze oraz usługami utrzymania sieci. Wymieniono najważniejsze przedsięwzięcia zrealizowane w minionych 10 latach.

EN

Described is 10 years' existence of PSE-Południe against a wide historical background. Recalled is the history of Ślązel enterprise which was founded in 1938 as well as the succeeding stages of the post-war power industry reorganization. Much attention is paid to the South Power Industry Region, its structure and technical potential. Described is the process of bringing to life the Katowice Branch of PSE-Południe and its transformation into the now existing PSE-Południe engaged in operational management of the power system and its property in the allocated area as well as the grid maintenance service. Mentioned are the most important projects realized in the past 10 years.

7

Kursy repolonizacyjne na Śląsku Opolskim w latach 1945–1950

75%

Pfaf J.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2017

|

tom 13

|

nr 1

56-91

PL

W 1945 r. do Polski przyłączono Śląsk Opolski, który objęto wówczas akcją repolonizacyjną, mającą na celu usunięcie wszelkich śladów niemieckiej przeszłości regionu i jego mieszkańców. Celem tego przedsięwzięcia było stworzenie niepodważalnego argumentu dowodzącego jego polskości. Jednym z elementów akcji były kursy repolonizacyjne, w których pod presją ogólnej sytuacji społeczno-politycznej wzięło udział ponad 93 tys. śląskiej młodzieży i osób dorosłych. Ślązaków uczono w ten sposób historii i geografii Polski oraz poprawnego posługiwania się językiem polskim w mowie i piśmie, aby w ten sposób stali się żywym dowodem potwierdzającym słuszność aspiracji Polski do tego terytorium, a także by ich trwale zintegrować z polskim społeczeństwem.

EN

In 1945 Opolian Silesia was attached to Poland. At that time, Opolian Sile¬sia was embraced by an action of repolonization which aim was to eliminate all German remains of the region and its inhabitants. The aim of this venture was to create an irrefutable argument which proves its Polishness. One of the elements of this action were repolonization courses. Under the pressure of socio-political situations 93 thousand of Silesian youth and adults took part in these courses. In this way, Silesians were taught the history and geography of Poland and also how to use the Polish language correctly in both writing and speaking. What is more, Silesians became a living proof which confirms the righteousness of Polish aspiration to this territory and also to permanently integrate them to Polish society.

8

Stosunki termiczno-tlenowe zbiornika zaporowego Pławniowice (woj. śląskie) po 23 latach eksploatacji

75%

Kostecki M.

|

2001

|

tom Vol. 27, no. 2

97-124

PL

Od chwili powstania w 1975 roku zbiornika pławniowickiego obserwowano systematyczne pogarszanie się stosunków tlenowych w związku z szybko postępującą eutrofizacją zbiornika. W rok po zakończeniu wypełniania wodą Potoku Toszeckiego wyrobiska po kopalni piasku, maksymalny gradient oksykliny wynosił 2,0 mg O(2)/m. W szczycie trwania stagnacji letniej miąższność epilimnionu wynosiła 5-6 m. Z czasem podział ten zaostrzał się i w latach 1997-1998 maksymalny gradient oksykliny wynosił 9 mg O(2)/m. Całkowitemu wyczerpaniu tlenu w hypolimnionie towarzyszy silne przetlenienie epilimnionu. Od roku 1993 obserwowano silne przetlenienie wody przekraczające 150% natlenienia, a pod koniec wiosny 1994 nawet 200%. Taką samą sytuację stwierdzono wielokrotnie w latach 1996-1998. Zbiornik Pławniowice jest zbiornikiem dimiktycznym, stabilnym. Dla okresu 1996-1998 czas trwania stagnacji zimowej wynosił 30-35 dni, cyrkulacji wiosennej 70-80 dni, stagnacji letniej 175-185 dni oraz cyrkulacji jesiennej 70-75 dni. Obecnie zbiornik stratyfikuje na płytki (4-5 m) epilimnion o temperaturach (18-20 C) silnie zależnych od zmian termiki powietrza , rozciągnięty, lecz zmniejszający z biegiem lat miąższność metalimnion oraz chłodny hypolimnion (5-8 C). Powierzchnia strefy litoralnej jest mniejsza od strefy pelagicznej, co klasyfikuje go jako III typ wg Dołgoffa. Pod względem mieszania zbiornik spełnia warunki IV stopnia wg Patalasa, jest zatem zbiornikiem silnie stratyfikującym na warstwy termiczne zróżnicowane, co ogranicza stopień wymiany pomiędzy epi- a hypolimnionem. Teoretyczny zasięg efektywnego mieszania wyliczony wg wzoru Patalasa wynosi 8 m. Jest to więcej, aniżeli zasięg epilimnionu u szczytu stagnacji letnich stwierdzony podczas pomiarów w poszczególnych okresach badań. Czas retencji wody w zbiorniku wynosi 2-2,5 roku, co wg Starmacha klasyfikuje go jako skrajnie limniczny.

EN

Since 1975 oxygen relations in the Plawniowice dam-reservoir have gradually changed for the worse. In the summer stagnation the complete oxygen deficit at the depth of 5 m to the bottom is observed. The maximum gradient of oxycline was 9,2 mg O(2)/m. The oxygen saturation of epilimnion is more than 150% and comes up to 200%. The Plawniowice dam-reservoir is dimictic stable. At present the average time of winter stagnation is 30-35 days, spring circulation70-80 days, summer stagnation 175-185 days and autumn circulation 70-75 days. The range of warm epilimnion (18-20 C), metalimnion 3-5 m, and cool hypolimnion (5-8 C) is about 8 m. The surface of litoral zone is smaller than pelagial zone. It is classificed as III type of Dolgoff. The reservoir has IV step in accordance to Patalas criteria. The stratification is strong. Theoretical range of effective mixion is 8 m. Practically epilimnion is small. The retention time is 2-2,5 years. According to Starmach this is limnic reservoir. In over-bottom water presence of H(2)S was observed. It is the first step to saprotrophy.

9

Osiedla patronackie i ich potencjał kulturalno-turystyczny w regionie Górnego Śląska

75%

Tobór-Osadnik K.

|

2007

|

tom z. 280

179-187

PL

W artykule zaprezentowano wybrane historyczne osiedla patronackie Górnego Śląska, ich walory kulturowe i turystyczne. Wybrano osiedla z Katowic, Chorzowa, Bytomia, Rudy Śląskiej, Zabrza i Rybnika jako typowych miast aglomeracji Górnego Śląska, związanych ściśle z przemysłem wydobywczym i hutniczym na tym terenie. W artykule autorka porusza problem zachowania i rewitalizacji takich osiedli dla ochrony ich walorów kulturalno-turystycznych.

EN

In the paper it is presented some working-class housing estates on the Upper Silesia Region, their cultural and tourist values. It was chosen estates of Katowice, Chorzów, Bytom, Ruda Śląska, Zabrze and Rybnik, which are typical cities of Silesian Agglomeration. These cities are closely connected with coal-mines and steel industry. In the article the author present problems of rescue and revitalisation such estates for saving their values for next generations.

10

Z kart historii przemysłu cynkowego na Górnym Śląsku.

75%

Sozański J.

|

1999

|

tom R. 44, nr 10

506-508

11

Tożsamość śląska. Rzeczywistość czy XX-wieczna kreacja?

63%

Bujak P.

Border and Regional Studies

|

2016

|

tom 4

|

nr 1

61-74

PL

Tożsamość śląska jest przedmiotem szeroko zakrojonych badań politologów, socjologów i historyków. W większości skupiają się oni na poszukiwaniu jej genezy. W niniejszym artykule autor zamierza spojrzeć na tożsamość jako na zjawisko podlegające głębokiej ewolucji na przestrzeni lat. Odnosząc się do przytoczonej, ożywczej hipotezy "śląska wymyślonego" spróbuje dokonać próby klarownego podziału pomiędzy tym co stanowi historyczny trzon tożsamości śląskiej, a tym co w wieku XX. zostało wpisane w śląski kod kulturowy.

EN

The identity of Silesians is the subject of extensive research. Political scientists, sociologists and historians often seek its origins. In this article author will not search for the roots of the Silesian identity, but will look at its evolution. Referring to the invigorating hypothesis of „Silesian invented” author makes an attempt to establish clear division between this what is historical core of the Silesian identity, and that what was entered in the twentieth century into the Silesian cultural code.

12

Wpływ zanieczyszczenia atmosferycznego na niszczenie kamiennych budowli zabytkowych na Górnym Śląsku

63%

Labus M.

|

1998

|

tom Vol. 24, no. 1

17-26

PL

Niszczenie kamiennych elementów budowlanych uzależnione jest od wielu czynników, zarówno naturalnych jak i antropogenicznych. Wśród tych ostatnich za jeden z najistotniejszych uznaje się wpływ zanieczyszczeń powietrza. Powodują one wzrost obecności w skałach produktów ich chemicznej korozji- m.in.soli rozpuszczalnych w wodzie. Podjęto badania próbek skał: piaskowców, wapieni i granitoidów, pochodzących z czterech budowli zabytkowych zlokalizowanych na terenie GOP i dodatkowo z ruin zamku w Mirowie (woj.częstochowskie). W wyniku analiz wykonanych za pomocą mikroanalizatora rentgenowskiego, uzupełnionych o wyniki badań mikroskopii polaryzacyjnej i rentgenografii w strefach przypowierzchniowych skał, stwierdzono obecność licznych soli, szczególnie siarczanów i chlorków, w mniejszych ilościach węglanów i soli złożonych . Na powierzchniach materiałów budowlanych zaobserwowano również silne zabrudzenia, złożone z sadzy i pyłów przemysłowych.

EN

The weathering of stone structural elements is caused several purposes, including natural and anthropogenic ones. Within the last mentioned, the air pollution is considered as the most serious one. Acid atmospheric precipitations have caused chemical corrosion: the increase of salts soluble contents in stone. Sandstone, limestone and eratic granite have been studied. Samples have been taken from four ancient buildings located in the Upper Silesia Industrial Region, and one in Częstochowa voivodeship - the ruins of the Mirów castle. Electron X-ray microanalysis were performed, supported by thin section microscopial and X-ray (DSH) analysis. In the weathering crusts some salts, especially sulfates and chlorides, in less degree carbonates and complex salts have been determined. The dark zones on the stones surface consists of soot and dust.

13

Z kart historii przemysłu metali nieżelaznych na Górnym Śląsku.

63%

Sozański J.

|

1998

|

tom R. 43, nr 5

246-247

14

Metale ciężkie w wodzie i osadach dennych zbiornika w Kozłowej Górze na Górnym Śląsku

63%

Ryborz-Masłowska S. , Moraczewska-Majkut K. , Krajewska J.

|

2000

|

tom Vol. 26, no. 4

127-140

PL

Przeprowadzono badania wód oraz osadów dennych zbiornika W odpowiedzi Kozłowej Górze, w województwie śląskim, będącego źródłem wody pitnej. Oznaczono stężenia metali ciężkich w toni wodnej oraz osadach dennych. Ocenę poziomu zanieczyszczenia wody metalami ciężkimi przeprowadzono, porównując ich stężenia do wymagań stawianych wodom i I klasie czystości. Stopień zanieczyszczenia osadów dennych oceniono, wyznaczając współczynnik kumulacji osad/woda i osad/tło geochemiczne. Aktualny stan zanieczyszczenia wód i osadów tego zbiornika porównano ze stanem sprzed lat dwudziestu, będących okresem intensywnego rozwoju przemysłu metalurgicznego w tym rejonie. Równolegle przeprowadzono badania form wiązania metali wykazujących wysoki stopień akumu-lacji w osadach, tj. cynku, (Zn), ołowiu (Pb) i kadmu (Cd). Na ich podstawie oceniono możliwość wtórnego zanieczyszczenia wód w wyniku uwalniania i migracji tych metali z osadów do toni wod-nej.

EN

Study on water and bottom sediment quality of the Kozłowa Góra drinking water reservoir in Sile-sian province was carried out. Heavy metal concentrations in water body and bottom sediment of the reservoir were determined. Water quality assessment was perform by comparing concentration of heavy metals to standards for I class water quality. The degree of sediment contamination was carried out by calculating cumulation coefficient: sediment/water and sediment/geochemical back-ground. Present water and sediment contamination in the reservoir was compared with the state 20 years ago, which was a period of intensive metallurgical industry development in this region. At the same time, heavy metals speciation in sediment for those of high rate accumulation: Zn, Pb and Cd was determined. The results of heavy metal speciation in sediment provided a basis to secondary water pollution assessment, due to migration of these metals to water body.

15

Geologiczno-gospodarcza ocena górnośląskich złóż rud Zn-Pb według dotychczasowego stanu ich rozpoznania

63%

Blajda R.

|

2009

|

tom R. 50, nr 2-3

74-78

PL

W związku z przewidywanym w najbliższych latach wyczerpaniem zasobów rud Zn-Pb, w czynnych zakładach górniczych. dokonano oceny potencjału zasobowego niezagospodarowanych złóż rejonu olkuskiego i zawierciańskiego. Dla udokumentowania złóż rezerwowych opracowano nowe zasady liczenia zasobów oraz oceny kategorii rozpoznania, dostosowane do przewidywanego. gniazdowego modelu rozmieszczenia mineralizacji bilansowej. Zweryfikowane zasoby rud w złożach niezagospodarowanych oszacowano na 66 mln ton, co stanowi zaledwie 36.6% zasobów pierwotnie udokumentowanych. Z dotychczasowego rozpoznania wynika, że tylko złoże "Gołuchowice", z uwagi na wielkość zasobów (prawie 29 mln ton rudy), ma szanse na samodzielne zagospodarowanie. Większość pozostałych złóż wymaga uzupełniających badań (geofizycznych i wiertniczych) dla uściślenia modelu ich budowy.

EN

Considering the imminent exhaustion of Zn-Pb ore reserves at the currently operating mines, the reserves potential of undeveloped deposits was evaluated for both the Olkusz and the Zawiercie ore districts. In order to assess these reserves, new calculation principles and new estimation methods of assessment categories were prepared, consistent with the presumed, nest-like distribution model of economic-grade ores. The verified reserves of 66 Mt of ore in these undeveloped deposits were obtained. which constitutes only 36.6% of initially assessed reserves. The new estimations demonstrate that only the "Gołuchowice" deposit with the reserves of almost 29 Mt of ore can be developed as a separate mine. In most of the remaining deposits supplementary geophysical surveying and additional drillings should he completed in order to specify models of their structure.

16

SŁODYCZE ODPUSTOWE JAKO ELEMENT DZIEDZICTWA KULINARNEGO ŚLĄSKA

63%

ŚWITAŁA-TRYBEK D.

|

2018

|

tom 1(21)

211-226

PL

Do zwyczajowych zachowań praktykowanych przez mieszkańców Górnego Śląska należy podniosłe obchodzenie odpustu parafialnego (czyli dnia wspomnienia patrona miejscowego kościoła). W uroczystość tę zarówno w środowiskach miejskich, jak i wiejskich ustawiane są w pobliżu kościoła stragany z różnymi rzeczami, głównie z zabawkami i słodyczami, nazywane powszechnie „budami”. Przedmiotem artykułu są charakterystyczne słodycze odpustowe (pierniki, „makrony”, „futermeloki”, „kokosfloki”, „zozwór”, „urzinki” „szkloki” itd.), które od pokoleń produkowane są w tym regionie przez lokalne zakłady cukiernicze. Autorka dokonała typologii tychże słodyczy, zwróciła uwagę na ich znaczenie jako na element dziedzictwa kulinarnego Śląska.

EN

Upper Silesian customs include solemn celebration of a parish fair (it is the day on which the patron of the local church is remembered). On that day, in cities, towns and villages stalls are set up close to churches. On the stalls – traditionally called “budy” – various things are offered, mainly toys and sweets. The following article describes typical church fair sweets (gingerbread, “makrony”, “futermeloki”, “kokosfloki”, “zozwór”, “urzinki” “szkloki” etc.). They have been made in this region by the local confectionaries for generation. The author has divided the sweets into different types, concentrating on their meaning as an element of the Silesian culinary heritage.

17

Wpływ bliskości międzyorganizacyjnej na rozwój usług IT w Krakowie i na Górnym Śląsku

63%

Micek G. , Piziak B.

Studia Ekonomiczne

|

2017

|

tom 320

107-128

PL

W artykule poddano ocenie wpływ różnych wymiarów bliskości (geograficznej, społecznej, organizacyjnej, kulturowej, instytucjonalnej, poznawczej, epizodycznej) na rozwój usług IT w Krakowie i na Górnym Śląsku. Celem opracowania jest identyfikacja tych rodzajów bliskości międzyorganizacyjnej, które mają istotny wpływ na rozwój nowych sektorów gospodarki. Na podstawie analizy treści wywiadów wskazano na znaczenie bliskości geograficznej w skali mikro (parki technologiczne i inkubatory) dla kształtowania interakcji międzyorganizacyjnych. Podkreślono rolę bliskości społecznej opartej o sieci relacji. Wskazano również na znaczenie bliskości poznawczej oraz epizodycznej dla rozwoju firm i całych branż nowej gospodarki. W pracy wykorzystano wywiady z kluczowymi informatorami (przedsiębiorcami, zarządzającymi klastrami i parkami technologicznymi).

EN

The impact of different dimensions of proximity (geographical, social, organizational, cultural, institutional, cognitive, temporary) on the development of IT services in Kraków and Upper Silesia has been assessed in the paper. Hence, the aim of the study is to identify those types of inter-organizational proximity that have a significant influence on the development of new sectors of the economy, in particular IT services. The interviews were conducted with key informants (entrepreneurs, clusters and technology parks managers). Based on the analysis of the interviews’ contents, it has been pointed out the large importance of microscale geographical proximity (e.g. within technology parks and business incubators) in shaping inter-organizational interactions. The role of social proximity based on mainly informal social networks was emphasized. The importance of cognitive and temporary proximity for the development of companies and the entire industry has been also identified.

18

Budowanie według Witruwiusza - Nikiszowiec

63%

Żychowska M.

|

2009

|

tom R. 106, z. 1-A

161-165

PL

Na do początku XX wieku na Górnym Śląsku przy wielu rozwijających się kopalniach i hutach wznoszono robotnicze osiedla mieszkaniowe. Jednym z zachowanych w oryginalnym kształcie jest Nikiszowiec. Jego nazwa pochodzi od szybu Nickisch, jednego z czternastu w kopalni Giesche. Zaprojektowane zostało przez Emila i Georga Zillmannów z Charlottenburga.

EN

In the beginning of the XX century in the Upper Silesia were built several workers estate. One of them was Nikiszowiec or Nikischau or Nikischenwald, built in the village Janów for miners, named after the pit-shaft "Nickisch" (after Kurt Nickisch) one of 14 pit-shafts of coal mine "Giesche". Designed by Emil and Georg Zillmann from Charlottenburg.

19

Environmental levels of nitro-PAHs in total suspended particulate matter in Upper Silesia (Poland)

63%

Zaciera M. , Mniszek W. , Kurek J.

|

2009

|

tom Vol. 35, no. 4

35-43

EN

Nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons (nitro-PAHs) may be formed during combustion of Diesel and gasoline fuel and may be produced in gas-phase reactions of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) with oxides of nitrogen. These compounds can form a significant fraction of the mainly direct-acting mutagenic compounds present in extracts of ambient air particles. Using own analytical method of nitro-PAHs determination, concentrations of total PAHs, nitro- and dinitro-PAHs in urban and non-urban area of three cites of Upper Silesia in Poland were measured. The dependence between concentration of PAHs and nitro-PAHs in urban and non-urban area as well as their distribution depending on roadway distance were searched. The study showed a significant influence of road transport on the levels of nitro-PAHs concentration.

PL

Nitrowe pochodne wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (nitro-WWA) mogą powstawać podczas spalania paliwa w silnikach Diesla i w silnikach benzynowych oraz mogą powstawać podczas reakcji WWA z tlenkami azotu zachodzących w fazie gazowej. Związki te mogą być odpowiedzialne głównie za aktywność mutagenną pyłu zawieszonego w powietrzu. Stosując alternatywną do obecnych metodę oznaczania nitro-WWA w powietrzu, zbadano poziomy stężeń dla sumy WWA, nitro-WWA i dinitro-WWA w obszarze miejskim oraz pozamiejskim w trzech miastach Górnego Śląska w Polsce. Znaleziono zależność pomiędzy stężeniem WWA i nitro-WWA w obszarze miejskim i poza miejskim jak również zbadano rozprzestrzenienie się tych związków w zależności od odległości od drogi. Badania wykazały znaczący wpływ środków transportu drogowego na poziomy stężeń nitro-WWA w powietrzu.

20

Działalność oświatowa polskich towarzystw na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia

63%

Sapia-Drewniak E.

Studia Paedagogica Ignatiana

|

2016

|

tom 19

|

nr 2

47-63

PL

Na przełomie XIX i XX wieku na Górnym Śląsku rozpoczął się rozwój organizacji polskich. Zamieszkała w tym regionie ludność polskojęzyczna była pozbawiona możliwości edukacji w języku ojczystym. Dlatego organizacje społeczno-kulturalne podejmowały działania kompensujące brak szkoły polskiej oraz rozbudzające poczucie przynależności narodowej mieszkańców regionu. W okresie od roku 1899 do 1914 było ich ponad 200. Stawiały sobie jako cel główny obronę polskości na terenach zamieszkałych przez ludność polskojęzyczną. Realizowano to poprzez upowszechnianie wiedzy, inspirowanie różnych form pracy kulturalnej i oświatowej. Do szczególnie popularnych można zaliczyć akcje odczytowe, prowadzone przez wszystkie organizacje polskie, kursy języka polskiego. Na uwagę zasługuje też dbałość o rozwój czytelnictwa wśród ludności polskiej, poprzez zakładanie polskich biblioteczek w różnych miejscowościach Śląska Opolskiego. Młodzież preferowała uczestnictwo w teatrach amatorskich, które w okresie zimowym wystawiały różne sztuki teatralne. Organizowano wycieczki do Krakowa, Częstochowy, a w czasie karnawału odbywały się zabawy towarzyskie. W ten sposób przeciwstawiano się wpływom niemieckim. W artykule przedstawiono niektóre organizacje i formy ich pracy kulturalno-oświatowej.

EN

At the turn of the 19th and the 20th centuries in Upper Silesia, the development of Polish organizations began. The Polish-speaking population inhabiting the region were deprived of the possibility of being educated in their mother tongue. Therefore, the socio-cultural organizations undertook actions to compensate for the lack of Polish schools, as well as ones which were meant to revive the feeling of national belonging among the native inhabitants of the region. In the period between 1899 and 1914 there were over 200 of them and their main objective was to defend and preserve the Polish character in the areas inhabited by the Polish-speaking population. It was realized through popularizing knowledge and inspiring various forms of cultural and educational work. The particularly popular actions comprised lectures, which were run by all the Polish organizations, as well as courses of the Polish language. Attention should also be paid to the concern for the development of readership among the Polish population, which manifested itself in setting up Polish libraries in various places of Opole Silesia. The young preferred to take part in activities of amateur theatres which – in the winter season – staged different plays. Excursions to Krakow and Częstochowa were organized, while community parties were held during the carnival season and in this way German influences were opposed. The article presents some of the organizations and forms of their cultural and educational work.