Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

L’Arabe dans le théâtre d’Henri-René Lenormand : un personnage « exotique » ?

100%

GREGORIO A.

|

nr 1. Europe - Maghreb: exchanged glances / L'Europe et le Maghreb: les regards croisés

69-84

FR

Chez Lenormand, la représentation de l’Afrique ne relève en rien de l’engouement passager ou de l’effet de mode. L’Autre, le colonisé, le renvoie presque douloureusement à sa position de Français colonisateur de métropole. Si son regard est fait de distance fascinée, de curiosité, de préjugés et de mauvaise conscience, quelle image son théâtre donne-t-il de l’Arabe, du Touareg ou du métis ? Est-il un personnage « exotique » ? Et surtout, quel sens donner à l’« exotisme » dans l’œuvre de Lenormand, notion qui a nourri d’importants débats littéraires et extralittéraires, et qui fait l’objet d’une réévaluation au XXe siècle ?

2

Kłopoty Molière’a w XVIII wieku

100%

Dębowski M.

|

tom 63

|

nr 4(252)

143-166

EN

The eighteenth century, postulating the bourgeoisie rebel against the privileges of the king and aristocracy, opposing the Church and religion, rejecting classicism, court art and bienséances (decorum), should have – or so it seems – reserved a place of prominence for Molière, who had criticised them all in his plays. Yet it was not so. Molière was played in the 18th century, to be sure, but much less than, for example, Voltaire, whose dramatic work is now obsolete. The censorship of the period regarded Molière with high suspicion. Marivaux did not like Molière; Rousseau condemned his works. Voltaire and Diderot wrote about him ambiguously. The most paradoxical was the position of the revolutionaries who admired Molière theoretically but did not put on his plays. One may, therefore, ask why those committed to the Enlightenment turned away from Molière. The number of factors that side-lined Molière’s comedies in theatre life is so great that it is difficult to name them all. Presentation of several fields of research that deal with the changes within the social, religious, and economic consciousness that were underway at the turn of the 17th and 18th centuries, factors affecting the way in which theatre licenses were granted in Paris in the Regency period and under the reign of Louis XV and Louis XVI, as well as the evolution of dramatic genres and performing arts bring us closer to providing such an answer, even though it obviously does not explain the issue fully.

3

Od uniwersalizmu do różnorodności. Uznanie różnicy kulturowej i rasowej we francuskich sztukach performatywnych

88%

Semenowicz D.

|

nr 177

7-39

EN

The article shows the transition from the universalist idea to the idea of diversity in the practice of French theatre and dance institutions. It sets this transition in an ideological and historical context while it presents the most recent strategies of French cultural institutions and the impact of the opening up of the institutions on the contents and language of the performing arts. Citing the work of Nadia Beugré, Ana Pi, Rachid Ourmadane, Koffi Kwahulé, Dieudonné Niangouna, and Léonora Miano, among others, it shows what male and female Afroeuropean artists contribute to the socio-cultural order being built on diversity.

4

Théâtres de société we Francji: salonowy eksperyment i laboratorium nowych reguł

63%

Olkusz P.

|

tom 67

|

nr 4

34-54

EN

Théâtres de societé became one of the favourite amusements of aristocracy, noblemen, and wealthy bourgeoisie of the 18th-century France. Some required substantial funding (as in the case of Duchess du Maine or Madame de Pompadour), though they often did without elaborate decorations and sophisticated costumes; nearly always they were organised by women, nearly always in connection with activities of their salons. The newfound passion for private theatres, organised with the audience of friends in mind, contributed to the weakening of the hierarchical structure of French society. Actors, often giving lessons in acting (and even acting with the powerful and privileged amateurs on stage) became guests of refined and sophisticated salons; discussions between aristocrats and playwrights, who composed some of their plays specifically with the théâtres de société in mind or simply assisted in staging their plays privately, became more common as well. Contrary to popular belief, théâtres de société were not just empty entertainment; they had an influence on the hierarchical changes within the 18th century society.

PL

W osiemnastowiecznej Francji théâtres de société stały się jedną z ulubionych rozrywek arystokracji, szlachty i zamożnych mieszczan. Niekiedy wymagały olbrzymich nakładów finansowych (jak u Księżny du Maine czy Markizy de Pompadour), często obywały się bez skomplikowanej dekoracji i wyszukanych kostiumów; niemal zawsze były organizowane przez kobiety, niemal zawsze łączyły się z aktywnością prowadzonych przez nie salonów. Ta moda na prywatne teatry tworzone z myślą o zaprzyjaźnionych widzach przyczyniła się do osłabienia hierarchiczności francuskiego społeczeństwa: gośćmi wykwintnych salonów stawali się aktorzy, nierzadko udzielający lekcji gry teatralnej (a nawet współwystępujący z możnymi amatorami na scenie), częstsze też stały się dyskusje między arystokracją a dramatopisarzami tworzącymi niektóre ze swoich utworów właśnie z myślą o théâtres de société, bądź jedynie współpracującymi przy prywatnych pokazach ich sztuk. Théâtres de société, wbrew wielu wyobrażeniom, nie były zatem pustą rozrywką – miały duży wpływ na zmiany hierarchii osiemnastowiecznego społeczeństwa.

5

Od zespołu do przedsiębiorstwa teatralnego: Oficjalne sceny Paryża XVIII wieku – rozwój i kontrola

51%

Olkusz P.

|

nr 1/2

5-26

EN

The military and economic dominance of France in Europe waned in the 18th century, but paradoxically, that century was also the golden age of cultural influence of France on other countries of the Old World. A large number of courts established theatres that were often perceived as local versions of the Comédie-Française, because they replicated the same model of maintaining close ties between the court and the stage, understood as a place that was supposed to promote and reinforce the official model of civilisation. Yet at the same time, the Comédie-Française as well as other “official stages” of 18th-century France (the Opéra, Comédie-Italienne, and the Opéra-Comique later on) that enjoyed royal support (mostly through monopoly, direct subsidies, and sometimes through preferential terms and conditions of lending theatre halls) became increasingly effective in breaking their ties with Versailles and becoming bourgeois theatres to a larger extent. Eighteenth-century courts of Europe did not pay attention to the intricacies of the system of ties and connexions (between the court and the bourgeois audience, between the official stages and the unofficial ones) that had been shaping the theatrical life of the French capital of the period. Instead, they mostly relied on simplified and obsolete 17th-century beliefs about the theatre at the French court, while the theatre on the Seine was entering a completely new phase of development.

PL

W XVIII w. słabnie militarna i gospodarcza dominacja Francji w Europie, ale – paradoksalnie – jest to złoty okres jej kulturalnego oddziaływania na kraje starego kontynentu. Znaczna część dworów powołuje do życia teatry, które często postrzegamy jako lokalne wersje Comédie-Française, gdyż powielają one schemat bliskiej łączności dworu i sceny, która stać się ma miejscem popularyzowania oficjalnego modelu cywilizacyjnego. Tymczasem w osiemnastowiecznej Francji zarówno Comédie-Française, jak i pozostałe „sceny oficjalne” (Opéra, Comédie-Italienne a później Opéra-Comique) korzystające z królewskiego wsparcia (najczęściej w formie monopolu, bezpośredniej subwencji, czasem preferencyjnego użyczenia gmachu) coraz skuteczniej uwalniają się od związków z Wersalem, stając się coraz bardziej mieszczańskimi teatrami stolicy. Osiemnastowieczne dwory Europy często nie doceniały skomplikowanego systemu powiązań i zależności (między dworem a mieszczańską publicznością, między scenami oficjalnymi a nieoficjalnymi), które wpłynęły na kształt życia teatralnego stolicy tamtego okresu. Powielały w gruncie rzeczy uproszczone, jeszcze siedemnastowieczne wyobrażenie o teatrze francuskiego dworu, podczas gdy nad Sekwaną teatr wkraczał już w zupełnie inną fazę rozwoju.

6

Paradoks o konwencji: «Refleksje krytyczne» Jean-Baptiste’a Dubosa

51%

Olkusz P.

|

nr 1

7-24

EN

In 1719, Jean-Baptiste Dubos published an extensive dissertation titled Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture, in which he proposed a new kind of reflection on art. Although he drew on ancient theories, he chiefly introduced a modern perspective of personal perception and individual enchantment to his work, foreshowing sensualism. In Polish theatre studies, l’Abbé Dubos is known almost exclusively through Zbigniew Raszewski’s article Partytura teatralna [Theatre Score]; consequently, his ideas are reduced mainly to deliberations on the possibility of creating a record of stage performance. In fact, however, the eighteenth-century theorist was fascinated by the idea of such a score inasmuch as he saw it as a tool for showing the actor the direction of exploring the part, not in order to achieve a utopian faithfulness of the author’s intention, but rather to analyse the actor’s own personal freedom and search for the truth of the play. The article discusses the main narrative strategies employed by Jean-Baptiste Dubos in the treatise and presents the main area of his theatrical interests and his idea of the function of the mask in ancient theatre and in commedia dell’arte. It also outlines the relationship between Dubos’s concepts and 18th-century theory and practice of Parisian theatre.

PL

W 1719 roku Jean-Baptiste Dubos opublikował olbrzymią rozprawę o sztuce Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture, w której zaproponował nowy rodzaj refleksji o tym, co artystyczne. Choć czerpał z teorii starożytników, to na szeroką skalę wprowadził do swojego dzieła nowoczesną, zwiastującą sensualizm perspektywę osobistego odbioru i indywidualnego zachwytu. Polskim teatrologom Dubos znany jest niemal wyłącznie dzięki artykułowi Zbigniewa Raszewskiego Partytura teatralna, przez co sprowadza się jego idee głównie do rozważań o możliwości stworzenia zapisu gry scenicznej. Tymczasem osiemnastowieczny teoretyk fascynował się istnieniem takiej partytury o tyle, o ile widział w niej narzędzie do wskazania aktorowi kierunku poszukiwań, której celem nie była utopijna wierność autorskiemu zamierzeniu, ale szansa na analizę wolności własnej i poszukiwania prawdy sztuki. Artykuł omawia główne strategie narracyjne zastosowane przez Jean-Baptiste’a Dubosa w traktacie, prezentuje główny obszar teatralnych zainteresowań autora i jego wyobrażenie o zastosowaniu maski w teatrze antycznym i w komedii dell’arte. Szkicuje związki koncepcji księdza Dubosa z osiemnastowieczną teorią i praktyką paryskiego teatru.