Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Все позволенно. "Братья Карамазовы" в современном театре

100%

Lappo I.

|

nr 23

PL

Irina Lappo, “Everything is Permitted. «The Karamozov Brothers» in contemporary Theatrical performances” The paper, after a brief analysis of the basic motifs and structural features of Dostoyevsky’s novels, opens with the description of the historical performance of The Karamazov Brothers from 1910 presented in Moscow Artistic Theatre (MCHAT) and directed by Niemirovitsch-Dancenko. The main theme of this paper are three key performance of Dostoyevsky’s final novel: by Janusz Opryski (2010), Sylwa Kricikene (2011) and Lev Erenburg (2016).

2

Zbliżenie dwóch gigantów: Norwid i Dostojewski

71%

Zieliński J.

|

tom 38

247-251

EN

A personal review of the book version of Ewangelina Skalińska’s doctoral thesis devoted to Norwid and Dostoevsky. It discusses the threefold composition of the dissertation and underlines the dashing comparative analysis of Norwid’s Assunta and Dostoevsky’s A Gentle Creature. The open character of the research project is stressed. The reviewer discusses in detail another parallel, between two London texts: Norwid’s The Larva and Dostoevsky’s Winter Notes on Summer Impressions. In conclusion there is a passage on the inspiring role of Skalińska’s book, which fills an important gap and draws a horizon for the future comparative research.

PL

Omówienie, niepozbawione akcentów osobistych, książkowej wersji rozprawy doktorskiej Ewangeliny Skalińskiej, poświęconej Norwidowi i Dostojewskiemu. Autor omawia trójdzielną kompozycję rozprawy, zwracając uwagę na brawurowość analizy porównawczej Assunty Norwida i Łagodnej Dostojewskiego. Wskazuje też na otwartość zaprezentowanego projektu badawczego. Na zasadzie pars pro toto omówiona została paralela dwóch tekstów „londyńskich” – Larwy Norwida i Zimowych notatek z lata Dostojewskiego. W zakończeniu mowa jest o inspirującej roli książki – wypełnia ona istotną lukę oraz wyznacza horyzont dalszych prac komparatystycznych.

3

Stawrogin – personifikacja zła

63%

Jastrząb D.

|

nr 1(15)

135-143

EN

Characters such as Stavrogin in the novel Demons by Fyodor Dostoyevsky reveal the writer’s deep and astute knowledge of demonology. It has long been known that in his novels the writer contained considerations about not only the philosophical but also theological aspects of life, including Christology. His novel Demons is a literary tractate about the destructive influences of nihilistic and communist ideologies, both on society and on the human condition. The central character of the novel is Nikolai Vsevolodovich Stavrogin, the son of Varvara Petrovna, and he is the most demonic hero of Dostoyevsky’s. Ever one of the people whom he encountered fell under his charm, and they would then become be spiritually and morally depraved and ruined. Among the characters that come into contact with Stavrogin are those who then eventually committed suicide. We are dealing with a hero who has become separated and isolated from society, and who comes across as being amoral and demonised. Dostoyevsky was very keen to show a society that creates their rights and the principles of social co-existence without God. Undoubtedly, the novel Demons is in the history of world literature one of the most discerning analyses of a civilization built without God.

4

Polska szkoła eseju – esej w polskiej szkole (na przykładzie Dostojewskiego Czesława Miłosza)

63%

Goczał E.

|

nr 1

97-105

PL

W artykule zawarta została propozycja wykorzystania w ramach licealnej edukacji polonistycznej eseju – gatunku zróżnicowanego formalnie i treściowo, hybrydycznego i trudnego w odbiorze, lecz jednocześnie bardzo użytecznego dydaktycznie. Szerokie spektrum form eseistycznych ograniczone zostaje do tak zwanego „polskiego eseju” – pojęcia wprowadzonego i zdefiniowanego przez Czesława Miłosza. Przykładem realizacji gatunku i przedmiotem analizy jest tutaj esej samego Miłosza, Dostojewski – traktujący o wybranych wątkach z życia i twórczości rosyjskiego pisarza, a przede wszystkim prezentujący jego obraz w subiektywnym spojrzeniu polskiego noblisty.

EN

The article offers a proposal of using essay, within high school Polish studies, as a genre which is diverse formally and substantially, hybrid and cerebral, still, useful in a teaching practice. The wide range of essayistic forms is limited to the so-called "Polish essay" – the notion introduced and defined by Czesław Miłosz. An example of genre implementation and a subject of analysis is his own essay entitled Dostojewski – discussing the selected aspects of life and writings of the Russian writer and, most of all, presenting his image from the subjective perspective of the Polish Nobel prize winner.

5

Sceniczne adaptacje powieści Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego w Krakowie w latach 2000-2015

51%

Karlikowska-Pąsiek M. M.

|

nr 8

534-542

PL

Cel badań. Celem badań było sprawdzenie, które wątki powieści Fiodora Dostojewskiego polski reżyser pominął lub zmienił i jaki jest tego efekt dla przedstawienia jako całości. Metodologia. Przedmiotem badań były adaptacje sceniczne utworów Fiodora Dostojewskiego wystawiane w krakowskich teatrach repertuarowych w latach 2000 – 2015. W pracy został przeanalizowany polski scenariusz adaptacji powieści „Zbrodnia i kara” w reżyserii Waldemara Śmigasiewicza (2007). Hipoteza robocza zakłada, że przenoszenie dzieł literackich z jednej formy do drugiej (dzieło literackie – teatr) i z jednej kultury do drugiej (Rosja – Polska) wiąże się z utratą niektórych wątków. Wyniki. Analiza wykazała, że Waldemar Śmigasiewicz zmieniając formę przekazu dzieło literackie – teatr) oraz przenosząc utwór z jednej kultury do drugiej (Rosja – Polska) dokonał licznych skrótów w tekście powieści. Waldemar Śmigasiewicz w przedstawieniu „Zbrodnia i kara” skupił się przede wszystkim na kondycji psychicznej Raskolnikowa oraz na dramatyczności procesu dochodzenia do świadomości zbrodniarza. Wnioski. W badaniu zostały wzięte pod uwagę aspekty przekładu dzieła literackiego na dzieło sceniczne. Badanie modyfikacji treści oryginalnego tekstu oraz przekładu nie ma na celu oglądu spostrzeżeń polskiego widza. Uzyskane wyniki przedstawiają jedynie możliwość odkodowania i zrozumienia najważniejszych wątków powieści „Zbrodnia i kara”, jaką widzowi daje reżyser.

EN

Purpose of research. The primary objective was to check which topics of Fyodor Dostoyevsky's novel, had omitted or changed by polish director and what the effect is for whole performance. Methodology. The subject of objective studies were stage adaptations of works by Fyodor Dostoevsky exhibited in Krakow repertory theaters in the years 2000 - 2015. The articel analyzed the Polish scenario of adaptation of the novel "Crime and Punishment" directed by Waldemar Śmigasiewicz (2007). The working hypothesis is that the transfer of literary works from one form to another (literary work - theater) and from one culture to another (Russia - Poland) is associated with the loss of some threads. Results. The analysis showed that Waldemar Śmigasiewicz by changing the form of the message (literary work - theater) and by transferring the work from one culture to another (Russia - Poland), made numerous abbreviations in the text of the novel. Waldemar Śmigasiewicz in the performance "Crime and Punishment" focused primarily on the mental condition of Raskolnikov and the drama of the process of reaching the consciousness of a criminal. Conclusions. The study took into account the aspects of transformation a literary work into a stage work. The examination of the modification of the content of the original text and translation is not intended to inspect the observations of the Polish viewer. The obtained results show only the possibility of decoding and understanding the most important themes of the novel "Crime and Punishment", which the viewer gives the director.

6

Философия как палимпсест. Левинас и Достоевский

38%

Cymborska-Leboda M.

Przegląd Rusycystyczny

|

2023

|

nr 2 (182)

29-52

RU

В статье исследуется корпус текстов Левинаса с целью указать и верифицировать осуществление его «авторской» идеи о философствовании как «дешифровке запрятанного в палимпсесте писания» [écriture]. Рассматривается функция словесного и смыслового слоя («словосмысла») Достоевского в палимпсестном дискурсе философа - многократные примеры присутствия формул/идеологем писателя: понятия «ненасытимого сострадания» к другому человеку, догмата о виновности «всех за все и за всех», отрицательных (многоаспектная интерпретация «Каинова ответа», связанного с вопросом о человеческой самодостаточности и дерзком своеволии) и положительных формул отношения к Другому, и, тем самым, самоопределения личности (через причастность к Ты, любовь к ближнему и усилие сделать свой образ «благолепным»). Указывается, каким образом поливалентные формулы Достоевского, соотносимые с Библией и ее смысловой позицией (с книгой Бытия, Исаи, Евангелием от Матвея и др.), семантически обогащенные, в качестве ключевых составляющих, встраиваются в философское мышление Левинаса и его ценностную иерархию; в какой степени они определяют его концептуализацию «субъективности этического субъекта»: концепт «я» в аккузативе («me voici»), «я» призванного к ответственности «за все и за всех», - к тому, чтобы быть сторожем брата своего, в своем «к-Богу-бытии». Выявляется продуктивность и значимость методологической установки Левинаса, определяющей его философскую герменевтику и палимпсестность дискурса, т.е. ориентацию на 1) преемственность и сохранность «древнего», изначального смысла и его творческое взращивание в новой «идеологической среде»; 2) обнаружение взаимосвязи «истины» и философского метода, каким полагается эмфаз и сублимация; это объясняет значимую роль риторических фигур и возвышающей повторности топосов мысли в дискурсе Левинаса, восходящих/отсылающих к Достоевскому (также к мифу, Шекспиру и др.), но возводимых на новую ступень познания и понимания.

PL

Przedmiotem badań w prezentowanym studium uczyniono korpus tekstów Lévinasa, by poddać namysłowi i weryfikacji jego koncept filozofowania jako „deszyfrowania tego, co zostało ukryte w palimpseście Pisma (écriture)”. Rozważania miały na celu udowodnienie, że konstytutywną warstwę palimpsestowej struktury dzieł Lévinasa stanowi „tekst Dostojewskiego”: powtarzające się i eksplikowane cytaty, jawne i ukryte odniesienia do „myślisłów”/formuł pisarza. Są to między innymi: pojęcie „nienasyconego współczucia” wobec Drugiego, dogmat o „winie każdego za wszystko i wszystkich”, negatywne i pozytywne formuły relacji z Innym (wielokrotnie ponawiana interpretacja sensu „odpowiedzi Kaina”, koncept miłości bliźniego i in.) i samookreślenia osoby ludzkiej. Przeprowadzona analiza wykazała, że uobecnione i kluczowe u Lévinasa koncepty Dostojewskiego, skonfrontowane z Biblią (Księga Rodzaju, Izajasza, Ewangelia według św. Mateusza) i poddane „uwznioślającej” transformacji stają się istotnym składnikiem aksjologicznego i etycznego myślenia filozofa, określając jego pojmowanie podmiotowości człowieka – podmiotu etycznego (koncepcję „ja” w akkuzatiwie, me voici) w jego powołaniu do odpowiedzialności za bliźniego; do tego, by być „stróżem brata swego” w swoim „byciu-ku-Bogu”. Ujawniono produktywność metodologicznej strategii Lévinasa, odzwierciedlonej w jego hermeneutyce filozoficznej i palimpsestowości dyskursu, a więc orientacji: 1) na przenoszenie sensu źródłowego, „pradawnego” i jego twórcze rozkrzewianie w nowej sytuacji ideologicznej; 2) na współdziałanie „prawdy” i „metody”, wyrażanej za pomocą pojęć sublimacji i emfazy; wyjaśniono tym samym rolę i znaczenie figur retorycznych oraz hiperbolicznych powtórzeń w dyskursie filozofa, zwłaszcza tych, które odsyłając do formuł Dostojewskiego (także do mitu, Szekspira i in.) i poszerzając ich pole semantyczne, wznoszą ich sens na wyższy poziom poznania i rozumienia.

EN

The aim of the present article is to examine Levinas’ texts with the intention of showing and verifying the realization of his idea of philosophizing as “deciphering of what has been hidden in palimpsest writing” (écriture). I discuss Dostoevsky’s verbal and semantic layer (“word-sense”) present in Levinas’ palimpsest discourse. I offer an insight into the function of many of Dostoevsky’s concepts, such as the notion of “insatiable co-suffering” with another human being, the dogma about the accountability of “everything and everybody”, negative (see the many aspects of the “Cain’s answer” connected with the question of human reliance on himself only and a total lack of restraint) and positive formulas in relation with the Other, resulting in defining one’s personality (by means of communion with Thou, love for one’s neighbor and the effort to make one’s image beautiful in the moral sense) that have been found in the pages of Levinas’ writings. I show the means by which Dostoevsky’s polyvalent formulas, correlated with The Bible and its heavily charged with meaning position (The Book of Genesis, The Book of Isaiah, The Gospel of St. Matthew, and others), get semantically enriched and absorbed, as key components, by Levinas’ philosophical thinking and his hierarchy of values. I discuss the extent to which they determine his conceptualization of “subjectivity of ethical subject”: the concept of “I” in the accusative (“me voici”), the “I” summoned to be responsible “for everything and for all men”, to be a “guardian of one’s brother” on one’s way to “being-in-God”. In the article I also focus on the productivity and significance of Levinas’ methodological stance, which determines his philosophical hermeneutics and the palimpsest character of his discourse, i.e. their being orientated towards: 1) continuation and preservation of the “ancient”, original sense and its creative growth in a new “ideological environment”, 2) disclosing interrelation between “truth” and the philosophical method of emphasis and sublimation; this allows one to explain an important role of rhetorical figures and the increasing repetitiveness of topoi of thought in Levinas’ discourse, which come from/send one thinking of Dostoevsky (as well as of myth, Shakespeare and others), but approach a new level of knowledge and understanding.

7

(Nie) Chcieć być wszystkim. Stawrogin i najgłębsza otchłań Dostojewskiego

38%

Kruszelnicki M.

|

nr 24

195-218

EN

This paper proposes a new interpretation of Niyevsky’s novel The Devils. This reading opposes the very influential line of interpretation employed in wkolai Vsevolodowich Stavrogin – a relentlessly intriguing character in Fyodor Dostoorks of thinkers working within the current of Russian symbolism and “cultural renaissance” from the beginning of the 20th century. The author argues that this “religious” interpretive tradition contributes to one of the greatest misunderstand-ings concerning Dostoyevsky’s work in that it oversimplifies its ambivalence and obscures one of Dostoyevsky’s darkest insights into the human soul, initially revealed in Notes From the Under-ground and from that time on recurring in each of his major novels. In the first part of the article, several classic Russian interpretations of Stavrogin are examined in order to show their common tendency to morally judge Stavrogin from the Orthodox point of view, recognize his greatest sin in the lack of faith in God and for that reason see before him only the perspective of self-disintegration and inevitable death. The author argues that “religious” interpretations do not explain the mystery of Stavrogin. What is more, they homogenize the complexity of his character and offer an all-to-easy solution to the vital philosophical problem which reiterates in Dostoyevsky’s entire mature fiction and which finds its greatest artistic representation in Stavrogin himself.