Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Od Bogurodzicy do Kobiety Świętej – o recepcji najstarszej polskiej pieśni przez współczesną młodzież

100%

Kępka I. , Warda-Radys L.

|

2021

|

tom 20

65-77

EN

The aim of the article is to analyze elements common to the paraphrases of Bogurodzica – written by the students of one of the secondary comprehensive schools in Łódź and published in “Duży Format” (a supplement to “Gazeta Wyborcza”) in January 2003 – and the medieval original. The analysis involves the elements of the text’s genology: structure of the prayer, sender – receiver relationship, and the universe of the sender’s values expressed in the form of their petitions or desires. The analysis demonstrated the reference of the students’ poems to Bogurodzica. It follows from the shape of the prayerful poem, clearly exposed addressee (predominantly Mother of God or Mother of God and Son of God/God), and – most frequently collective – sender, who brings their petitions to the addressee. In the paraphrases of Bogurodzica the sender is –similarly as the addressee – clearly named (unlike in the medieval hymn), their petitions are more concrete (than these contained in Bogurodzica) and result from their membership in a particular community. The language of these poems is simple, precise, colloquial at times, lacking hieraticism typical of religious language. This results in the desacralization of the texts, but at the same time emphasizes closeness of the sender and the addressee, so important for the young, injured by life, humans.

PL

Celem artykułu jest analiza elementów łączących uczniowskie parafrazy Bogurodzicy, napisane przez uczniów jednego z łódzkich liceów i opublikowane w „Dużym Formacie” (dodatku do „Gazety Wyborczej”) w styczniu 2003 r., ze średniowiecznym oryginałem. Analiza wiąże się z elementami genologii tekstu – strukturą modlitwy, relacjami nadawczo-odbiorczymi oraz światem wartości nadawcy, wyrażonym w postaci próśb lub pragnień. Analiza wykazała nawiązania wierszy licealistów do Bogurodzicy. Wynikają one zarówno z kształtu wiersza o charakterze modlitewnym, wyraźnie wyeksponowanego adresata (którym jest najczęściej Matka Boża lub Matka Boża i Syn Boży/Bóg) oraz – najczęściej zbiorowego – nadawcy zanoszącego prośby do adresata. W parafrazach Bogurodzicy nadawca jest – podobnie jak adresat – wyraźnie nazwany (co różni te teksty od pieśni średniowiecznej), a jego prośby są bardziej konkretne (niż w Bogurodzicy) i wynikają z przynależności do określonego środowiska. Język tych utworów jest prosty, precyzyjny, momentami kolokwialny, pozbawiony typowej dla języka religijnego hieratyczności. Powoduje to desakralizację tekstów, ale jednocześnie podkreśla bliskość nadawcy i adresata tak ważną dla młodego, poranionego przez życie człowieka.

2

Piotr Skarga jako wydawca i interpretator Bogurodzicy

94%

Wichowa M. , Łódzki U.

|

EN

Piotr Skarga has played an important role in the history of the reception of Bogurodzica editing three times and interpreting this song. He reprinted this poem in Żywoty Świętych (1579), in Kazania o siedmiu sakramentach (1600) and Kazania przygodnych (1610). Besides these editorial actions he has developed a separate sermon about Bogurodzica. As a publisher he tried to reprint the lyrics faithfully but he was not a passive editor, who dispassionately, with a distance stalks to the form of the text. He was an active didactic, who aimed this old artwork written in medieval Polish to make fully understandable to the modern reader. Therefore, he added the informative and instructive comments on the Bogurodzica. Skarga wanted to inform the reader about life, work, and the way to holiness of Bishop Wojciech, the alleged author of the Bogurodzica, and give the editorial explanation to the poem; to popularize and extend its vitality. Skarga’s comment has also Counter-Reformative overtone. Jesuit preacher by spreading the cult of Mary emphasized the ideological Polish religiosity after Trident, unchanged from the baptism of Poland. Bogurodzica was to provide the fact that from the beginning of Christianity, there was half an ancient hymn that proclaims devotions to Maria, a tradition which continued uninterrupted despite the spread of different faith doctrines. Skarga as an interpreter of the Bogurodzica explains this poem in a simple way, fully comprehensible to his contemporary readers, however, do not trivialize the depth of theological interpretation of this monumental poem. He used a simple style, avoiding ornamentation and stylistic tropes. He turned out to be a discerning commentator of this venerable monument of our poetry, excellent didactics who proclaim in a clear and accessible way The Word of God, closed in a difficult to understand medieval text.

3

Czy rajski przebyt z Bogurodzicy można łączyć z doktryną Jana Szkota Eriugeny?

84%

Wanicowa Z.

|

tom 62

|

nr 6: Językoznawstwo

173-181

PL

Autorka artykułu zastanawia się nad znaczeniem wyrażenia rajski przebyt w drugiej zwrotce Bogurodzicy. Dochodzi do konkluzji, że powszechna w literaturze przedmiotu interpretacja, czyli ‘przebywanie, pobyt w raju’ nie przekonuje, jest zbyt powierzchowna. Analiza językowa prowadzi do wniosku, że modlitwa o rajski przebyt jest prośbą o odzyskanie utraconej, pierwotnej doskonałej kondycji człowieka. Takie rozumienie tekstu znajduje umocowanie w koncepcji filozoficznej Jana Szkota Eriugeny, co może wskazywać na cystersów jako środowisko twórcy Bogurodzicy.

EN

The author reflects on the significance of the expression rajski przebyt in the second stanza of Bogurodzica (Theotokos, Mother of God). This leads to the conclusion that the common interpretation in the literature of the subject, i.e. ‘stay in paradise,’ is not convincing as too superficial. Linguistic analysis leads to the conclusion that the prayer for rajski przebyt is asking for the recovery of a lost original perfect condition of man. This understanding of the text is anchored in the philosophical conception by Johannes Scotus Eriugena. This relationship can also suggest that Bogurodzica was created by an author representing the Cistercians’ milieu.

4

Henryk Mikołaj Górecki’s road to the Oratorio “Sanctus Adalbertus” in the context of the composer’s fascination with the person and teaching of St. John Paul II

83%

Malecka T.

|

tom 21

49-66

EN

Henryk Mikołaj Górecki’s profound personal religiousness became the source of his deep spiritual bond with the personality of Karol Wojtyła – Saint John Paul II. The relationship between the composer and the Pope was of a special nature. In 1977, Cardinal Karol Wojtyła commissioned a work from Henryk Mikołaj Górecki to commemorate the 900th anniversary of the death of St Stanislaus. The result was the oratorio Beatus Vir Op. 38, a psalm for baritone, mixed choir and orchestra. Since its premiere, the composer has been urged by the Pope to compose further works of religious music. This was to be a larger cycle dedicated to Polish saints. Only the oratorio on St Adalbert was written, the fate of which was unknown during the composer’s lifetime. Its manuscript was found in materials left behind by his son. The text of Sanctus Adalbertus is laconic, building up already at the level of words a specific drama typical of the composer. It is sung in Latin alternating with Polish (there is also a Czech variant, which is understandable given St Adalbert’s nationality), and, as so often in Górecki’s work, is based on thoughts taken from the Psalms. While the first three parts of the work can be said to be composed as a whole by ‘juxtaposing’ different sound models, different idioms repeated many times in an irregular manner peculiar to Górecki, the fourth part, with its clear three-part structure, is built in a processual manner. Górecki’s Gloria is derived, as it were, from the song Bogurodzica and tends towards it. In the maximally muted ending of the work, the melody returns, this time as if a reminder of it in the single, delicate strikes of the bells and grand piano leading to the utterance of the saint’s name: “Sanctus Adalbertus”. The work can be interpreted as a journey towards the quotation from the oldest Polish hymn – Bogurodzica (Mother of God), as a journey to the source – to the roots of a Polish national identity in times of rebirth.

5

Mickiewicz od świętych (zarysy hagiograficzne)

71%

Burta M.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2016

|

tom 2

249-262

EN

The article concerns religious or rather hagiographic dimensions of Polish romantic literature. It presents Adam Mickiewicz’s interests in the persons of saints, especially in St. Adalbert of Prague who is a character of a few unemotional and impersonal pieces of writings by Mickiewicz. At first sight it seems that the mentioned texts were written on request, they were official and they had an official and popularizing character. Especially circumstances of the origin of a biografic note entitled Saint Adalbert (1839), prepared for Encyclopédie catholique, illustrate hues of the poet’s motivation. It appears that in each text devoted to St. Adalbert (fragments of a dissertation First centuries of Polish history [Pierwsze wieki historii polskiej], 1838; lecture XIII of the first course of Slavic literature [Literatura słowiańska], 1841) Mickiewicz constantly attributes the authorhip of the hymn Mother of God [Bogurodzica] to the saint. The study brings an answer to the question why Mickiewicz wanted to sustain the XVI century legend about Canticum sancti Adalberti despite the fact that the legend’s veracity was questioned in XIX century.

PL

Artykuł dotyczy religijnego, ściślej: hagiograficznego wymiaru literatury polskiego romantyzmu. Ukazuje zainteresowanie Adama Mickiewicza postaciami świętych, a szczególnie św. Wojciecha. Jest on bohaterem kilku nielirycznych, nieosobistych utworów Mickiewicza. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że teksty te pisane były na zamówienie, miały charakter oficjalny, popularyzatorski. Zwłaszcza okoliczności powstania noty biograficznej Saint Adalbert (1839), przygotowanej do Encyclopédie catholique, pokazują różne odcienie motywacji autora. Okazuje się, że we wszystkich tekstach poświęconych św. Wojciechowi (fragmenty rozprawy Pierwsze wieki historii polskiej, 1838; wykład XIII kursu pierwszego Literatury słowiańskiej, 1841) Mickiewicz konsekwentnie przypisuje świętemu autorstwo hymnu Bogurodzica. Artykuł przynosi odpowiedź, dlaczego Mickiewiczowi zależy na podtrzymaniu XVI-wiecznej legendy o Canticum sancti Adalberti, mimo że była w XIX wieku kwestionowana.

6

Ojca Bernarda Łubieńskiego zawierzenie Bogurodzicy

71%

Piech S.

Folia Historica Cracoviensia

|

1996

|

tom 3

EN

The article takes a closer look at the life and work of Father Bernard Łubieński (1846–1933) on the 150th anniversary of his birthday.

PL

W 150 rocznicę urodzin autor podejmuje próbę studiów nad życiem i dziełem o. Bernarda Łubieńskiego (1846 - 1933).

7

Święty Józef Oblubieniec w prawosławnej hymnografii liturgicznej

59%

Karczewski P.

ELPIS

|

2022

|

nr 24

63-68

EN

The figure of Joseph, married to the Mother of God, is relatively little known in the Orthodox tradition. At the same time, it is very interesting from a liturgical point of view. The hymnography of the day of his remembrance, and especially of the Royal Hours of Christmas Eve, deals in a special way with the question of the doubts he had in connection with the pregnancy of the Blessed Virgin Mary. The liturgical texts also deal with the question of the age of Joseph, who is usually defined as an elder.

PL

Postać Józefa, zaślubionego Bogurodzicy jest w tradycji prawosławnej dość słabo znana. Jednocześnie jest bardzo interesująca z liturgicznego punktu widzenia. Hymnografia dnia jego pamięci, a zwłaszcza królewskich godzin wigilii Bożego Narodzenia, porusza w sposób szczególny temat wątpliwości, jakie miał on w związku z brzemiennością Najświętszej Marii. Teksty liturgiczne poruszają także zagadnienie wieku Józefa, który określany jest przeważnie jako starzec.

8

Wielkotygodniowe inspiracje w hymnografii Zaśnięcia Bogurodzicy

59%

Karczewski P.

ELPIS

|

2021

|

nr 23

19-28

EN

Dormition of the Mother of God is one of the most solemnly celebrated feasts in the Orthodox liturgical year. It has a rich hymnography, including an additional rite of the Funeral of the Mother of God. The texts of the feast are largely inspired by the hymnography of the Holy Week, and especially Holy Saturday. This paper presents, on the example of the feast of the Dormition, a general phenomenon of intertextuality in hymnography. Mutual interpenetration of hymns appears in the context of many feasts and many saints.

PL

Zaśnięcie Bogurodzicy to jedno z najbardziej uroczyście obchodzonych świąt w prawosławnym roku liturgicznym. Ma bogatą hymnografię, w tym dodatkowy obrzęd Pogrzebu Bogurodzicy. Teksty święta są w dużej mierze inspirowane hymnografią Wielkiego Tygodnia, a zwłaszcza Wielkiej Soboty. Niniejszy artykuł prezentuje na przykładzie święta Zaśnięcia Bogurodzicy ogólne zjawisko intertekstualności w hymnografii. Wzajemne przenikanie się tekstologiczne hymnów pojawia się bowiem w kontekście wielu świąt i wielu świętych.

9

Проблематика перевода и экзегеза воскресного догматика Великой вечерни 3-го гласа

48%

Петручик В.

ELPIS

|

2022

|

nr 24

111-125

EN

The Orthodox service has not only diverse external forms but also has the deepest theological heritage, which is expressed through liturgical epistolary forms, for example, stichera, troparia, kontakion, etc. Unfortunately, current published literature, which in its content can be attributed to liturgy, has little to do with the exegesis of liturgical textMost of them represent manuals on liturgical regulations or practical guidelines for the performance of divine services and the requirements for clergy. There are also some translations into modern languageBut as for hymnography and heortology, then here we meet only with the history of church holidays and the significance of these events in the matter of our salvation. And, to our great regret, there is practically no literary sources that reveal to a person all the beauty, richness and depth of dogmatic truths and moral commandments which our worship is so rich in. This paper attempts to fill this gap and acquaint readers with the deep theological meaning and ideological content of the Sunday Dogmatist of the Great Vespers of the 3rd Tone.

PL

Nabożeństwo prawosławne to nie tyle różnorodność zewnętrznej formy, co głęboka spuścizna teologiczna, która wyrażana jest poprzez różnego rodzaju epistolarne, liturgiczne formy, jak np. stichery, tropariony, kondakiony itd. Niestety, współcześnie wydawana literatura, którą można przyporządkować do dziedziny liturgiki, w małym stopniu dotyka egzegezy tekstów nabożeństw. W większości na półkach seminariów i akademii teologicznych zobaczymy komentarze do liturgicznych reguł i praktyczne wskazówki do sprawowania nabożeństw dla kapłanów. Zdecydowanie w mniejszym stopniu występuje literatura o charakterze przekładowym, proponująca różne warianty tłumaczeń nabożeństw na języki nowożytne. Mówiąc o hymnografii i heortologii spotykamy się jedynie z historią świąt i znaczeniem tych wydarzeń w dziele zbawienia człowieka. Niestety praktycznie nieobecna jest literatura, która odkrywa przed nami piękno, bogactwo i głębię dogmatycznych prawd i moralnych przykazań, którymi tak bardzo nasycone jest nasze nabożeństwo. Niniejszy artykuł jest próbą wypełnienia tej luki i zaznajomienia wiernych z głębokim teologicznym sensem i ideową zawartością niedzielnego teotokotionu wielkiej wieczerni 3 tonu.

RU

Православное богослужение – это не столько многообразные внешние формы, сколько глубочайшее богословское наследие, которое выражается через многообразные богослужебные эпистолярные формы, например, стихиры, тропари, кондаки и т.д. К сожалению, в настоящее время издаваемая литература, которую по своему содержанию можно отнести к литургике, мало касается экзегетики богослужебных текстов. Более всего на книжных полках семинарий и духовных академий мы увидим пособия по богослужебному уставу или практические руководства по совершению богослужений и треб для священнослужителей. В меньшей степени, но все же присутствует, литература переводческого характера, которая предлагает различные варианты перевода богослужения на современные языки. Но, если говорить о гимнографии и эортологии, то здесь мы встречаемся лишь с историей праздников и значением этих событий в деле нашего спасения. И, к огромному сожалению, практически отсутствует литература, которая раскрывает перед человеком всю красоту, богатство и глубину догматических истин и нравственных заповедей, которыми так богато наше богослужение. Настоящая статья – это попытка заполнить этот пробел и познакомить верующих с глубоким богословским смыслом и идейным содержанием воскресного догматика Великой вечерни 3–го гласа.

10

„Pociesz i mię tu na chwilę…” Problematyka religijna "Pieśni" Nikodema Muśnickiego SJ

48%

Janiec A.

|

2016

|

nr 6(11)

347-363

EN

The article presents the most important religious themes in Pieśni [Songs] by Nikodem Muśnicki, a Jesuit from Polotsk, who was active during the Enlightenment. His biography, as presented in the introductory section, places him among forgotten writers, representatives of classicism after King Stanislaus II, and is a starting point in the interpretation of his songs. The analysis of selected pieces, published in the volume Drobniejsze poetyckie zabawki [Smaller Poetic Toys] and those which remained in manuscript, clearly indicates that Muśnicki chose the most important religious problems as his object of poetic reflection. He is interested in God, man and the world. Within these themes he also analyses more detailed issues: the essence of the Supreme Being, the existential situation of the human being, the place of man in the universe, and, last but not least, relations of God and man. The poet’s works are an interesting example of Polish religious poetry during the Enlightenment.

11

Богословско-экзегетический разбор воскресного догматика Великой вечерни 1-го гласа

48%

Петручик В.

ELPIS

|

2021

|

nr 23

29-39

EN

A dogmatic is a short chant of dogmatic content devoted to the Holy Virgin. According to the orthodox tradition, the author of dogmatics is considered reverend John Damaskin (VII cent.). Due to their poetic style and form, structural specificity and contents dogmatics are the best proof that our church hymn writing is a church confession of our dogmata, our teaching of faith and morality. Listening to these enlightening chants dur-ing church service plunges Christians into the impenetrable depth of our faith.

PL

Dogmatyk (gr. δογματικὸν) – to krótka pieśń o tematyce dogmatycznej, poświęcona Przenajświętszej Bogurodzicy. Według prawosławnej tradycji za ich autora uważany jest święty Jan z Damaszku (VIII wiek). Dzięki swojemu poetycznemu stylowi, formie, budowie oraz treści dogmatyki są najlepszym dowodem na to, że nasza cerkiewna hymnografia jest świątynnym wyznaniem naszych dogmatów, nauki wiary oraz nauki moralności. W taki sposób podczas uważnego wsłuchiwania się w te pouczające pieśni, chrześcijanin w trakcie nabożeństwa wnika w mistyczne głębiny naszej wiary.

RU

Догматик (от греч. δογματικὸν) - это краткое песнопение догматического содержания, посвященное Пресвятой Богородице. Согласно православной традиции автором догматиков считают преподобного Иоанна Дамаскина (VIII век). Благодаря своему поэтическому стилю и форме, особенности построения и содержанию, догматики служат лучшим подтверждением того, что наша церковная гимнография - это храмовое исповедание наших догматов, нашего вероучения и нравоучения. Таким образом, при внимательном слушании этих поучительных песнопений христианин за богослужением посвящается в таинственные глубины нашей веры.

12

Różnice związane ze wspomnieniem świętych na proskomidii. Analiza rozbieżności współczesnych liturgicznych praktyk z perspektywy potrzeb Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

48%

Ławreszuk M.

ELPIS

|

2014

|

tom 16

87-94

PL

Struktura Proskomidii, jej historyczny rozwój i współczesna praktyka były już tematem wielu prac. Zadaniem niniejszego artykułu nie jest opisywanie schematu sprawowania proskomidii, lecz skupienie się na ukazaniu różnic związanych ze wspomnieniem imion świętych. Niniejsza praca nie ukaże całego przebiegu proskomidii, lecz skupi się na ukazaniu zmian w poszczególnych lokalnych praktykach oraz wskaże propozycję uzupełnienia aktualnie istniejącego w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym schematu proskomidii o imiona lokalnych świętych.

EN

The structure of the Proskomidia, its historical development and contemporary practice has already been the subject of many works. The purpose of this article is not to describe the Proskomidia’s structure, but to focus on showing the differences associated with the commemoration of saints. This work does not show the entire course of the Proskomidia, but focuses on showing changes in individual local practices and will provide a proposal to amend the currently existing list of saints commemorated during the Proskomidia in the Polish Autocephalous Orthodox Church with the names of local saints.