Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Kraus, Lec, Bernhard – spotkanie pod wieżą Babel

100%

Kośka L.

|

tom 72

|

nr 1-2(320-321)

240-250

PL

Punktem wyjścia rozważań jest wypowiedź Waltera Benjamina, że „satyryk to postać, pod jaką cywilizacja przyswoiła sobie ludożercę”. Teza ta zostaje poddana pod dyskusję i wyeksponowana w figurach trzech wielkich satyryków z kręgu wiedeńskiego – Karla Krausa, Thomasa Bernharda i Stanisława Jerzego Leca. Ich spojone linearnie biografie komponują się w XX wiek i objaśniają go. Opowiedziane zostają ich spotkania w przestrzeniach realnych i symbolicznych. Przedstawione zostają strategie życiowe i literackie, które wybierali w zależności nie tylko od temperamentu, lecz także od sytuacji europejskiej, na którą reagowały ich utwory. Zasadnicze pytanie dotyczy funkcji w kulturze takich zdań, jak Benjaminowskie – i jak zdania, jakie tworzyli bohaterowie tekstu – których cechą zasadniczą jest błyskotliwość i przesada. Przedstawione zostają dwie strategie językowe: satyra i metafora (a także elitarność i wieloznaczność) – w kontrze do powagi i dosłowności (a także trywializacji i funkcjonalności). To, co w postawie satyrycznej wydaje „ludożercze”, dzikie, przesadne, jest w istocie antytotalitarne, kulturotwórcze i ocalające.

EN

The point of departure for the presented reflections is the declaration made by Walter Benjamin: “The satirist is the figure in whom the cannibal was received into civilisation”. This thesis is subjected to a discussion and emphasized in the persons of three great satirists from the Viennese circle – Karl Kraus, Thomas Bernhard, and Stanisław Jerzy Lec, whose linearly bonded biographies are integrated into the twentieth century, which they elucidate. The author recounts their meetings in real and symbolic space, and presents the life and literary strategies chosen by them depending not only upon their temperament but also the situation in Europe to which their works reacted. The fundamental question concerns the function fulfilled in literature by such statements as the one formulated by Benjamin – and those by the protagonists of the text – whose basic feature is brilliance and exaggeration. The article considers two linguist strategies: satire and metaphor (as well as elitism and ambiguity) versus gravity and literality (together with trivialisation and functionality). That, which in the satirical attitude appears to be “cannibalistic”, untamed, and exaggerated is actually anti-totalitarian, culture-creative, and redeeming.

2

Bernhard: Nestbeschmutzer i przymus powtórzenia przeciwko władzy

89%

Tacik P.

|

nr 2

244-261

EN

The paper addresses the work of an enfant terrible of the post-war Austrian culture, Thomas Bernhard, by posing questions about the relation between veridiction and a proper Nestbeschmuzung. Bernhard was frequently downplayed as a sarcastic and spiteful madman who drew sick pleasure from insulting his community. Nonetheless, as I demonstrate in the paper, the unveiling of systemic violence in Bernhard’s oeuvre reaches much deeper than just paresia. Bernhard’s prose has a structure of the fugue in which protagonists struggle with their own subjectification and objectification. It is precisely this structure of the fugue that possesses unmasking and paresiastic functions that go beyond the role of insults which make up a good part of the content this structure gives a form to. Ultimately, the fugue is a strategy to counter the overwhelming power and seek the subjectification outside of its realm.

PL

Celem artykułu jest zmierzenie się z klasycznym enfant terrible austriackiej kultury – Thomasem Bernhardem – z jednoczesną próbą zadania pytania o relacje pomiędzy wymogiem prawdomówności a prawowitym Nestbeschmutzungiem. Bernharda często dezawuowano jako pełnego sarkazmu i złośliwości szaleńca, który z niesprawiedliwego obrażania wspólnoty czerpał przyjemność. Tymczasem, jak staram się pokazać w tekście, demaskacja wspólnotowej przemocy działa u Bernharda na o wiele głębszym poziomie niż prosto pojęta paresia. Proza Bernharda przyjmuje strukturę fugi, w której bohaterowie zmagają się z problemem swojego jednoczesnego upodmiotowienia i uprzedmiotowienia. To właśnie struktura owej fugi pełni funkcje demaskatorskie i parezjastyczne, o wiele istotniejsze niż wmieszane w nią „oszczercze” treści. W ostatecznej instancji jest strategią przeciwstawienia się obezwładniającej władzy i próbą poszukiwania upodmiotowienia poza jej zasięgiem.

3

The Cloth of Man. Contribution to a Study on the Human-Animal Pathos

63%

Mościcki P.

|

nr 1

115-120

EN

The main question of my paper—inspired by Aby Warburg’s notion of Pathosformeln and his reading of Darwin’s The Expression of the Emotions in Man and Animal— is how animals can represent pathos of human experience in a way, which humanistic, purely anthropocentric forms of expression can no longer account for. In order to present my argument I would like to analyse three examples from literature. Rainer Maria Rilke’s Malte, Thomas Bernhard’s Distortion and W. G. Sebald’s Austerlitz. In all three cases animal are necessary to express human pathos but the intensity of this expression seems to go far beyond the limits of the traditional human-animal division.