The article analyses the varied functions and ways of application of the clown and circus motifs in the more than 54-year-long history of the Théâtre du Soleil. Clowns have passed into the theatre of Ariane Mnouchkine from the “sources” of her theatre inspiration: from Oriental forms, commedia dell’arte, and fair spectacles, from the pedagogic practice of Jacques Lecoq as well as from the space of the abandoned Montmartre (former Médano) circus, where the Thèâtre du Soleil, homeless back then, set the action of A Midsummer Night’s Dream (1968). In later productions, clowns reappeared as constitutive elements of the world represented on stage in two guises: as jesters in glimpses of the revolutionary cabaret in Mephisto (1979) and as a kind of buffer introducing new qualities of experience in the instalments of the Shakespearean cycle. In each instance, the personages of clowns in performances of the Théâtre du Soleil broaden the dimensions of the world represented on stage; revealing its complexity and opacity, they become signs of pure theatricality and expose to view numerous paradoxes that can be seen at the individual, social, and transcendent level.
PL
Tekst stanowi analizę różnorodnych funkcji i sposobów zastosowania motywów klauna i cyrku w ponad pięćdziesięcioczteroletniej historii Théâtre du Soleil. Klauni przenikali do teatru Ariane Mnouchkine zarówno ze „źródłowych” dla jej sztuki inspiracji teatralnych: form orientalnych, komedii dell'arte i jarmarku, z praktyki pedagogicznej Jacques’a Lecoqa, jak i z przestrzeni – opuszczonego cyrku Montmartre (dawnym Médrano), w którym bezdomny wówczas Théâtre du Soleil umieścił akcję Snu nocy letniej (1968). W kolejnych spektaklach klauni jako elementy konstytutywne świata przedstawionego powracali w dwóch formach: klauna politycznego – w obrazach kabaretu rewolucyjnego w Mefisto (1979) oraz jako swoisty bufor – wprowadzający nowe jakości doświadczeń w poszczególnych ogniwach cyklu szekspirowskiego. Za każdym razem postaci klaunów w spektaklach Théâtre du Soleil w znacznym stopniu poszerzają wymiary świata przedstawionego, ujawniają jego złożoność i nieprzeniknioność, stają się znakiem czystej teatralności i pozwalają wydobyć rozliczne paradoksy dostrzegalne zarówno w perspektywie indywidualnej, społecznej, jak i transcendentnej.
Autor podejmuje problem imigracji z perspektywy opartej na założeniu, że człowiek zmieniający – z różnych powodów – miejsce zamieszkania odgrywa pewną rolę. Inną ma z kolei do wykonania „swój” spotykający się z „obcym”. Artykuł skupia się na utworach z pogranicza sztuk – są to zawsze dzieła łączące elementy kina i teatru, czy też – szerzej – sztuk performatywnych. Artyści wypowiadający się na temat różnego rodzaju „wędrówek ludów” używają takiej hybrydowej formy by skłonić widza do wejścia role obcego, lub tego, kto się z nim spotyka. Andrzej Pitrus pisze między innymi o pracach Ariane Mnouchkine, Romea Castellucciego i Pippo Delbono.
EN
The author addresses the issue of immigration from a perspective based on the assumption that a person changing – for various reasons – the place of residence plays a certain role. In turn a “native” meeting a “stranger” has a different role to play. Pitrus focuses on works at the crossroads of different art forms – they are always works combining elements of cinema and theatre or – more broadly – performative arts. Artists talking about various kinds of "migration of peoples" use such a hybrid form to induce the viewer to enter the role of a stranger or the one who meets him. Andrzej Pitrus writes about the works of Ariane Mnouchkine, Romeo Castellucci and Pippo Delbono, among others.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.