Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wrocławskimi śladami metropolity Andrzeja Szeptyckiego

100%

Wójtowicz S.

|

tom 156

51 - 63

EN

In the mid-1880s Earl Roman Maria Aleksander Szeptycki (1865–1944) was one of the students at the Prussian-German Friedrich Wilhelm University in Wrocław, later on he became a metropolitan bishop of the Greek Catholic Church in Galicia — Andrzej Szeptycki. In the period between 1884 and 1885 he was a third-year student of the Law Department. His education at this University coincided with the period of architectonic development of the educational centre in Wrocław, as well as the development of research on legal issues. Szeptycki studied in Wrocław till 1886 and after that he continued his studies in Kraków. Studying in Wrocław was a necessary condition for him to receive his father’s blessing for his joining the order of Basilians. In Wrocław the young Szeptycki was very active both on the academic and social arena. He also attended Theology and Slavonic studies lectures. He soon became member of the catholic Societas Hosiana Society, Upper Silesian Society and Literary Slavonic Society.

2

Ukrainian Greek Catholic Church’s stance vis-à-vis terrorist activities of Ukrainian nationalists in the early 1930s

100%

Ryba M.

|

tom 16

PL

Artykuł dotyczy reakcji Kościoła greckokatolickiego na zamachy terrorystyczne organizowane na ziemiach polskich przez nacjonalistów ukraińskich w latach trzydziestych XX w. Biskupi greckokatoliccy (Andrzej Szeptycki, Jozafat Kocyłowski, Grzegorz Chomyszyn) poparli budowę państwa ukraińskiego w 1918 r. Po klęsce Ukraińców w wojnie z Polską w 1919 r. rozwinął się w Małopolsce Wschodniej ruch nacjonalistyczny, znacząco odbiegający w swych podstawach ideowych od zasad chrześcijańskich. Szczególne wzmożenie owego nacjonalizmu nastąpiło na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX w. Z jednej strony nasiliły się zamachy terrorystyczne Ukraińskiej Organizacji Wojskowej oraz Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, z drugiej coraz większy wpływ na Ukraińców wywierała szowinistyczna ideologia Dmytra Doncowa. Wszystko to powodowało niepokój wśród ukraińskich biskupów. Pojawiły się ostre reakcje na zamachy, szczególnie ze strony biskupa Grzegorza Chomyszyna, który potępił pogański nacjonalizm i wszystkie jego przejawy. Trochę mniej ostro wypowiadał się w tej sprawie metropolita Andrzej Szeptycki, co wywoływało kontrowersje między oboma pasterzami.

EN

The article discusses the reaction of the Greek Catholic Church to terrorist attacks in the Polish lands by Ukrainian nationalists in the 1930s. Greek Catholic bishops (Andrei Sheptytsky, Josaphat Kotsylovsky, Hryhoryi Khomyshyn) supported the creation of the Ukrainian state in 1918. After the defeat of Ukrainians in the war with Poland in 1919, the nationalist movement was born in the Eastern Lesser Poland. The movement departed significantly in its ideology from the Christian values. The peak of the nationalism was the turn of the 1920s and the 1930s. On the one hand, there was a surge in terrorist attacks by the Ukrainian Military Organization and the Organization of Ukrainian Nationalists. On the other hand, the chauvinist ideology of Dmytro Dontsov was becoming increasingly influential. All this led to unrest among Ukrainian bishops. The attacks were severely criticized by Bishop Hryhoryi Khomyshyn, who condemned the pagan nationalism in all of its forms. The reaction of Metropolitan Andrei Sheptytsky was more toned down, which sparked tensions between the two clergymen.

3

Nieznany kurier Piusa XII. Analiza postawy katolickiego misjonarza w sowieckim więzieniu i procesu jego rozpracowywania przez NKGB

84%

Adamski Ł.

|

nr 2

PL

An Unknown Courier of Pope Pius XII. An Analysis of the Stance of a Catholic Missionary in a Soviet Prison and the Process of Investigating Him by the NKGBA major part of this article is based on recently rendered available sources from the SBU State Archives in Kyiv and reconstructs the last months in the life of Father Jerzy Moskwa (1910– 1941) - a Jesuit missionary and courier of Pius XIII and Metropolitan Andrzej Szeptycki (Andrey Sheptytsky). Arrested in January 1941 during his trip from the Vatican to Lviv, Father Moskwa was interrogated by the NKGB and invigilated by two co–inmates, whose detailed reports make it possible to expand knowledge about the methods and techniques applied by the Soviet services, the political and missionary plans of the Vatican involving the Soviet Union, and the infiltration of the Church in Eastern Galicia. Moreover, they comprise a study of a confrontation of the stand of a zealous Christian, represented by Father Moskwa, and Soviet mentality represented by Yevhen Hromovenko, former chief of the Intelligence of Soviet Ukraine, whom the Jesuit was converting in the cell to Christianity.

4

Galicyjska nieobyczajność końca XIX i pierwszych dekad XX wieku w świetle wybranych dokumentów epoki

71%

Wójtowicz-Marszał S.

|

nr 15

179-208

UK

Дана стаття торкається питання непристойності другої половини XIX – початку XX століття на землях Східної Галичини. Непристойність називають також проституцією, торгівлею людьми (перш за все жінками та дітьми) та білим рабством. Поширена на території Східної Галичини проституція не була результатом динамічних процесів індустріалізації або швидкої урбанізації, як в Західній Європі. Через свій провінційний та прикордонний характер Східна Галичина, яка з 1772 року стала частиною імперї Габсбургів, була приречена на внутрішній політичний конфлікт, а також стагнацію та економічну відсталість. Повсюдна бідність, що штовхає людей на міграцію, породжувала такі руйнівні соціальні явища, як безпритульність, насильство, сирітство та проституція. У цьому відношенні Галичина розділяла долю інших колонізованих земель Центрально-Східної Європи, звідки торговці людьми зазвичай вербували свої жертви. Після поразки Центральних держав проблема не зникнула і стала викликом для влади ІІ Речіпосполитої, у складі якої Східна Галичина опинилася від 1918 року. Поштовхом для написання цієї статті стало листування митрополита та голови греко-католицької Церкви, віднайдене в Центральному державному історичному архіві міста Львова, а також низка статей українського письменника, Юрія Винничука, Таємниці львівського дна.

EN

The article deals with the issue of indecency in the second half of the 19th and the beginning of the 20th century in Eastern Galicia. Fornication, prostitution, women and children trafficking, white slavery are called indecency. Common for Eastern Galicia prostitution was neither resulting from the dynamic industrialisation processes nor from spectacular urbanization, unlike in Western Europe. Galicia, which has been part of the Habsburg Empire since 1772, was condemned to internal political conflict, economic slump and backwardness due to its parochial nature. Pervasive poverty, pushing the population to migration, generated such destructive social phenomena as homelessness, violence, orphanhood and prostitution. In this respect, Galicia shared the fate of other colonised lands of Central and Eastern Europe, from where traders usually recruited their victims. The problem has not dissapeared after the collapse of central countries, it constituted a serious challenge for the authorities of the Second Polish Republic, which in 1918 included Eastern Galicia. The inspiration to write the text was found in the Historical Archive of the City of Lviv, in the correspondence of Andrzej Szeptycki, the Metropolitan of the Greek Catholic Church and in the series of articles by the Ukrainian prose writer Jurij Wynyczuk entitled From the history of the Ukrainian bottom.

PL

W artykule został poruszony problem nieobyczajności drugiej połowy XIX i początku XX wieku na terenie Galicji Wschodniej. Nieobyczajność nazywana jest również nierządem, prostytucją, handlem żywym towarem kobietami i dziećmi, białym niewolnictwem. Powszechny na terenie Galicji Wschodniej proceder prostytucji nie był wynikiem dynamicznych procesów uprzemysłowienia czy spektakularnej urbanizacji jak w Europie Zachodniej. Wchodząca od 1772 r. w skład imperium Habsburgów Galicja właśnie z uwagi na prowincjonalny oraz graniczny charakter skazana była na polityczny konflikt wewnętrzny, zastój gospodarczy i zacofanie. Wszechobecne ubóstwo, popychające ludność do migracji, generowało takie destrukcyjne zjawiska społeczne, jak bezdomność, przemoc, sieroctwo oraz nierząd. Galicja dzieliła w tym zakresie los innych skolonizowanych ziem Europy Środkowo-Wschodniej, skąd zazwyczaj werbowali swoje ofiary handlarze żywym towarem. Problem nie zniknął po upadku państw centralnych, stanowił też poważne wyzwanie dla władz II Rzeczpospolitej, w skład której w 1918 r. weszła Galicja Wschodnia. Inspiracją do napisania tekstu była znaleziona w Archiwum Historycznym miasta Lwowa korespondencja metropolity Kościoła greckokatolickiego Andrzeja Szeptyckiego oraz cykl artykułów ukraińskiego prozaika Jurija Wynnyczuka pt. Z historii ukraińskiego dna.

5

Obraz metropolity Andrzeja Szeptyckiego w propagandowej literaturze Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej

67%

Byzdra-Kusz P.

|

nr 1

455-480

PL

Przywódca Kościoła greckokatolickiego, arcybiskup lwowski metropolita Andrzej Szeptycki (1865-1944), już w chwili śmierci urósł do rangi figury symbolicznej, ogniskującej religijno-narodowe dążenia greckokatolickich Ukraińców, zmierzające do powołania własnego państwa1. Jednocześnie dla władz komunistycznych, przeciwnych religii katolickiej oraz idei ukraińskiego nacjonalizmu, stał się wrogiem wewnętrznym USRS. Niniejszy artykuł ma na celu prezentację tego drugiego obrazu, stworzonego na kartach propagandowej literatury radzieckiej Ukrainy. Podstawą źródłową są książki pisarzy i dziennikarzy zaangażowanych ideologicznie, związanych z machiną propagandy w USRS, pracujących w szeregach bezpieki lub NKWD, zawodowo zajmujących się zwalczaniem Kościoła greckokatolickiego. Analizowane publikacje zostały wydane między 1944 a 1991 r., tzn. w okresie od wchłonięcia Galicji Wschodniej przez USRS - co zbiegło się ze śmiercią metropolity Szeptyckiego - do uzyskania przez Ukrainę niepodległości. Kwerenda biblioteczna, która dała podstawę do przygotowania tego tekstu, objęła Bibliotekę Narodową Ukrainy im. Wołodymyra Wernadskiego, Lwowską Narodową Bibliotekę Naukową Ukrainy im. Wasyla Stefanyka, bibliotekę Narodowego Uniwersytetu 1 Kult Andrzeja Szeptyckiego szerzył się samoczynnie w Kościele greckokatolickim działającym w USRS początkowo jawnie, a następnie w podziemiu. Wielkie znaczenie symboliczne dla budowania takiego obrazu miał pogrzeb metropolity, który przyciągnął tłumy - ludzie zasypali trumnę zmarłego karteczkami z wypisanymi prośbami. Od tej chwili Szeptycki zaistniał w ich świadomości jako orędownik u Boga i przyszły święty Kościoła (R. Kramar, Pam'yat' pro mytropolyta Andriya Sheptyts'koho yak faktor identychnosti ukrayins'kykh hreko-katolykiv (druha polovyna XX stolittya) [w:] Kościół, naród, państwo. Działalność i dziedzictwo Metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1865-1944). Materiały z międzynarodowej konferencji w Krakowie 25-26 listopada 2009 roku, red. A.R. Szeptycki, Wrocław-Warszawa 2011, s. 238).