Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zwolennicy koncepcji asymilacyjnej Żydów wobec rozwoju syjonizmu w Polsce na przełomie XIX i XX w.

100%

Sobczak M.

Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne

|

1997

|

tom 3

|

nr nr 752

185-202

XX

Artykuł skupia się na zmianie postawy zwolenników programu asymilacji Żydów na przełomie XIX i XX wieku. Główną przyczyną tych zmian był wzrost narodowych aspiracji wśród Żydów. Temu zjawisku towarzyszył intensywny napływ Żydów do Królestwa Polskiego z centralnej Rosji. Żydzi nie rozumieli Polaków i byli wrogo nastawieni do polskich ideałów.

EN

The article pays attention to the change of the attitude of the advocates of the Jews assimilating programme. The main reason of this change was the growth of the national aspiration among the Jews. The phenomenon was accompanied by the intensive flow of the Jews to the Kingdom of Poland from Central Russia. The newcomers did not understand the Polish ambitions and were hostile to the Polish ideas. (original abstract)

2

Wyznanie mojżeszowe w Polsce 1945-1961 (zarys działalności)

80%

Urban K.

Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie

|

2006

|

nr nr 706

61-80

XX

W opracowaniu omówiono warunki społeczno-polityczne i prawne w jakich dokonuje się odbudowa żydowskiego życia religijnego w Polsce po II wojnie światowej. W pracy skupiono się na trzech problemach: kształtowaniu sytuacji prawno-majątkowej wyznania mojżeszowego, elementach stanu posiadania oraz sprawach spornych i konfliktowych z państwem.

EN

In this article, the author discusses the hugely complex problems relating to the reconstruction and functioning of Jewish religious life after the Holocaust. Until its formal registration in 1961, it had functioned in a largely improvised manner and its status was somewhat transient. The organisational status of the Jewish community was exceptionally fluid. This was due not only to the regulatory policy of the authorities but also to the emigration of Jews from Poland, which greatly weakened religious life. The termination by the state of assistance from Jewish international organizations in 1950-1957 also had an impact. A particularly complex and controversial problem was the property issue, as the authorities consistently refused to recognize the succession rights of Jewish communities (congregations) to pre-war property. (original abstract)

3

Żydzi w Szadku – rys historyczny

80%

Stulczewski J.

Biuletyn Szadkowski

|

2010

|

nr 10

141-160

EN

The earliest mention of Jews in Szadek dates from the early 16th century, but it was in the second half of the 18th century, that this nationality group became more numerous and started gaining prominence in the socio-economic life of this town. In 1913, every third resident of Szadek (2.8 thousand inhabitants at that time) was Jewish. The majority of trading was carried out by Jews – there were 34 shops run by Jews, and only 7 were kept by Catholics. During the Second World War most of the Jews from Szadek were put to death in a concentration camp in Chełm on the River Ner; the few who survived the occupation soon emigrated. Almost no material trace has remained of this nationality group, which had for centuries been an important component of local community, in terms of both socio-economic and cultural development. The only material evidence, being a memorial to the Jewish community in Szadek, is a Jewish cemetery, recently restored after post-war devastation.

4

Dzieje i kultura Żydów w Wadowicach w latach 1864-1945, Akademia Ignatianum w Krakowie, Katarzyna Iwańska Wydawnictwo WAM, Kraków 2016

80%

Sroka Ł. T.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

2017

|

nr 20

189-192

5

Problem żydowski w Galicji u schyłku XIX i w początkach XX wieku w interpretacji zwolenników asymilacji i narodowych demokratów (do roku 1907)

80%

Sobczak M.

Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne

|

2007

|

tom 11

|

nr nr 1188

116-135

XX

Poruszono problem sytuacji Żydów na terenie Galicji na przełomie XIX i XX w. Przedstawiono poglądy Feldmana, Bujaka, Dmowskiego, Popławskiego i Głąbińskiego na temat stosunku Polaków do Żydów, a także do kwestii asymilacji.

EN

At the turn of the 19th century, the national trend appeared among the Galician Jews which caused changes in behaviour especially among young generation. At the instance of Zionic ideology some Jews realized that they have a separate national identity. According to the spirit of the new ideology they created the Jewish policy. The Polish side was afraid that this situation could change the existing political system especially in the East Galicia. Both the adherents of assimilated solution of the Jewish issue and the ideologists of the Polish nationalism were afraid of the third nationality (besides Poles and Ukrainians). These two sides had a different conceptions of solving the Jewish issue. (original abstract)

6

Narodowa Demokracja wobec kwestii żydowskiej w Galicji (1907-1914)

80%

Sobczak M.

|

nr nr 804

210-228

XX

Artykuł stara się odpowiedzieć na pytanie, co spowodowało wzrost zainteresowania narodowych demokratów Galicji sprawą żydowską. Rozwój Syjonizmu, separatyzmu ukraińskiego, współpracy Żydów i Ukraińców we Wschodniej Galicji ograniczały polskie wpływy, demokratyzacja prawa elekcyjnego, antysemityzm w Królestwie Polskim - to były przesłanki postawy Narodowej Demokracji w stosunku do Żydów.

EN

The article aimed at showing what caused a growing interst of Galicia national democrats in the Jewish question. The development of Zionism, the Ukrainian separatism, the cooperation of Jews and Ukrainians in East Galicia limiting the Polish influence, democratisation of the electoral law, anti-Semitism in the Polish Kingdom - these were the main premises of the National Democrats' attitude towards Jews. (original abstract)

7

Żydzi w Szadku – fragmenty wspomnień

80%

Wasilewska-Klamka B.

Biuletyn Szadkowski

|

2012

|

nr 12

87-106

EN

The paper presents results of ethnographic research on the Jewish community in Szadek. By means of interviews with persons who remember the prewar period information was collected about Jewish people living there in the 1930s, during German occupation, at the time of existence and liquidation of the ghetto, and in the post-war period – return of the survivors and the history of the synagogue and the Jewish cemetery. The picture presented in this article is made up of accounts given by Szadek’s Polish residents. Their reminiscences and descriptions of persons, places, events and situations, culture, traditions and occupations reveal emotions and attitudes towards the Jewish community and throw some light on interpersonal relations.

8

Zagadnienie pożydowskich synagog i cmentarzy w Polsce w latach 1945-1956 (zarys problematyki)

80%

Urban K.

Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie

|

2005

|

nr nr 692

39-62

XX

Zadaniem opracowania jest przybliżenie problematyki majątku społeczności wyznania mojżeszowego w Polsce w powojennym dziesięcioleciu. Pracę napisano na podstawie materiałów : archiwum Ministerstwa Administracji Publicznej (1945-1950), Urzędu do Spraw Wyznań (od 1950) i Żydowskiego Instytutu Historycznego.

EN

This article discusses the extremely complex issue of the Jewish community in Poland after the second World War - namely, synogogues, prayer houses and cemeteries formerly belonging to Jews. When authorities were regulating the status of Jews after the war, they broke with the legal and property continuity that had been established by law in the years 1927-28. The majority of Jewish community property was placed under forced state management and later passed to different organisations, institutions, and corporations. The authorities were acting on a decree from 8 March, 1946, concerning abandoned property and property formerly belong to Germans. Synogogues and cemeteries seen by the Jewish community as Holy (untouched) places were desecrated and destroyed, or destined to be used for other purposes. This created universal protest and objection in many Jewish circles in Poland and abroad. (original abstract)

9

Postawa polityczna Żydów w zaborze rosyjskim na przełomie XIX i XX wieku w świetle analizy ruchu narodowodemokratycznego i demokratyczno-postępowego

60%

Sobczak M.

Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne

|

2007

|

tom 11

|

nr nr 1188

97-115

XX

Przedstawiono wpływ różnych czynników na pogorszenie relacji pomiędzy Polakami i Żydami na przełomie XIX i XX wieku. Autor starał się zidentyfikować polskie zarzuty wobec Żydów, eksponując szczególnie na tym tle endecję. Analizie poddał sytuację panującą w tym czasie w zaborze rosyjski, gdzie szerzyła się jednocześnie polityka antyżydowska i antypolska.

EN

In the article, the author described what had happened that the relation between Jews and Poles became worse at the turn of the 19th century (till the breakout of World War I). In the Russian sector of partitioned Poland it was possible to identify what were the biggest blames from the side of Polish nationalism (the National Democracy) and adherents of democratic-progressive ideology towards Jews. As a result of reciprocation misunderstandings between Poles and Jews arose the attitude of antisemitism and antipolonism. This attitude was dangerous for both sides. (original abstract)

10

Czy Konfucjusz mógłby być Żydem? Kilka refleksji o wpływie kontaktów chińsko-izraelskich w XX i XXI w. na pozycję CHRL na arenie międzynarodowej

60%

Przychodniak M.

Kwartalnik Naukowy OAP UW "e-Politikon"

|

2012

|

nr 2

223-238

PL

Relacje pomiędzy narodami chińskim i żydowskim stanowiły istotny czynnik wpływający na zmiany w obecności Chin na arenie międzynarodowej w XX i XXI w. Elementy tożsame dla podstawowych systemów filozoficzno-religijnych Chińczyków i Żydów – judaizmu (syjonizmu) i konfucjanizmu – były widoczne od wielu stuleci. W dwudziestowiecznej sytuacji politycznej, po powstaniu dwóch odrębnych organizmów państwowych, ich wzajemne kontakty oddziaływały zarówno na politykę Chińskiej Republiki Ludowej, jak i Izraela. Było to szczególnie widoczne w latach 50., jak i 60. XX w. Najważniejszym momentem było jednak otwarcie gospodarcze Chin na świat, powiązana z tym faktem coraz silniejsza zależność od bliskowschodnich surowców naturalnych i, w związku z tym, rosnące znaczenie Izraela jako czynnika politycznego w regionie. Symbolicznym zwieńczeniem podobnego wpływu było więc ponowne nawiązanie stosunków dyplomatycznych przez oba kraje w 1992 r.

EN

China-Jewish relations were highly influential as a factor of China stance in the international arena in both 20th and 21st century. “Meeting” points between Judaism and Confucianism - the most important philosophical systems for Jews and Chinese - were visible within centuries. In the 20th century – after both states reaching the independence - political situation in the region and in the international arena (Cold War) highly influenced both the PRC`s and Israel`s foreign policy and their relations of course. It was highly visible in the 1950`s and 1960`s years in the 20th century. Finally, the most important moment of bilateral relations was China`s “opening to the world” (Deng Xiaoping policy), combined with an economical success and - caused by that - high dependence on sources of energy from the Middle East. That made Chinese-Israeli highly important and led to a reengagement of diplomatic relations between in 1992.

11

Próba asercji : o nadawaniu nowych znaczeń tożsamości etnicznej Żydów sefardyjskich

60%

Bilewicz A.

Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych

|

2010

|

tom 30 My i oni : interdyscyplinarne obrazy wielokulturowości

117-135

XX

Tożsamość etniczna nie jest niezmienna i dana raz na zawsze. Przynajmniej od końca lat 60., od czasów opublikowania Ethnic Groups and Boundaries Frederika Bartha (1969), coraz więcej badaczy społecznych zgadza się co do tego, że etniczność to raczej konstrukt, niż pierwotny, niezbywalny zespół cech, przypisany jednostce od urodzenia. Etniczność jest konstruowana i negocjowana wciąż na nowo, a na proces ten wpływają różne czynniki, a zwłaszcza otoczenie społeczne danej grupy i jej pozycja w społeczeństwie. (fragment tekstu)

EN

The aim of the article is to describe some aspects of the identity construction among contemporary Sephardic Jews, basing on qualitative research conducted on the Facebook networking site as well as several individual interviews. The research results are being interpreted through the categories of the constructionist theory of Stephen Cornell and Douglas Hartmann (1998). The authors define assignment and assertion as two possible ways of ethnic minority identity construction. The focus of the article is on the way in which Sephardic Jews ascribe new meanings to their identity. This includes (1) defining Sephardic Jewish culture as more ancient and simply better than Ashkenazi Jewish culture, (2) perceiving Sephardim as people of color and thus adapting some notions of African-American emancipation movement, or even (3) using orientalist categories to describe Sephardic identity. In conclusion it is stated that although Sephardim try to construct a positive and self-assured identity (assertion), they are still referring to some meanings assigned to them by the dominant group (Ashkenazim). Thus the Ashkenazic Jews continue to serve as their key point of reference for Sephardic ethnic identity. (original abstract)

12

Żydzi w Toruniu w latach 1793 –1950

60%

Bieniaszewska A.

Rocznik Toruński

|

2011

|

nr 38

23-55

EN

The oldest preserved statute of Jewish Community in Toruń was published in year 1822. The others were approved in 1858, 1866 and 1889 (the last one was binding since 1925). The first Chief Rabbi in Toruń in years 1804 –1847 was Hermann Simon Leiser. His successorswere: Krakauer, Engelbert, Rahmer, Oppenheim and Rosenberg. Only in 1847, when a new emancipation act was introduced, things for Jewish Community changed for the better, as its members earned civil rights. The Jewish Community in Toruń numbered 500 members. The political emancipation contributed to social assimilation. One of Zionism early pioneers and supporter of the re-settlement of the Land of Israel was rabbi Zvi Hirsch Kalischer (1795–1874) from Lissau (Leszno). Since 1829 he had lived in Toruń (Szeroka Street 49). He was a thinker, a philosopher, an author of various academic works (among them the most important was Drishat Zion). He was buried in Jewish Cemetery in Toruń that was founded in 1723. Despite the fact that the cemetery was closed down and devastated (none of matzevots resp. tombstones preserved to our times) we can reconstruct its look due to the photographs taken in 1975. Among rabbi Kalischer the most prominent figures of Jewish Toruń were a photographer Lotte Jacobi (1896 –1990) and a painter Julie Wolfthorn (1864 –1944). The synagogue in Toruń was built in 1847 at Szczytna Street 10, though the prayer house was pulled down by Nazis in 1939. In 1920 (according to growing anti-Semitism movement) numerous members of the Diaspora of Toruń migrated to Germany. Only 147 of them decided to stay in the city. The new rabbi was Doctor Hermann Wolpe. His successor (since 1932) was Izaak Lejb Glicenstein. The outbreak of the Second World War resulted in liquidation of Jewish Community in Toruń. In a report dated October 17, 1939 Nazi authorities stated that there were no Jews in Toruń. After the end of the war Jewish Community in Toruń was not re-established; the local unit of Central Committee of Jews in Poland (since 1946) did not take up any appropriate actions.

DE

Das älteste Statut von der Jüdischen Gemeinde in Thorn stammt aus dem Jahr 1822. Die nächsten Statuten wurden in den Jahren 1858, 1866 und 1889 angenommen (die letzte galt bis zum 1925). Der erste Thorner Rabbi war Hermann Simon Leiser (er war von 1804 bis zum 1847 tätig). Die nächsten waren: Krakauer, Engelbert, Rahmer, Oppenheim und Rosenberg. Erst das Emanzipationsedikt (1847) brachte Änderungen für die Jüdische Gemeinde, als es bürgerliche Gleichberechtigung der Juden garantierte. Zu dieser Zeit zählte die Thorner Gemeinde etwa 500 Mitglieder. Die Emanzipation gab wichtigen Antrieb zur Assimilation. Der erste Mann, der eine Idee von einem jüdischen Staat in Palatinen präsentierte, war ein Rabbi Zvi Hirsch Kalischer (1795–1874), der aus Lissa kam. Er wohnte in Thorn an der Breitestr. 46. Er war ein Denker, ein Philosoph, ein Autor von vielfaltigen wissenschaftlichen Arbeiten, insbesondere Drishat Zion. Er wurde auf dem Thorner Jüdischen Friedhof beerdiget, der im Jahre 1723 etablieret wurde. Obwohl diese Begräbnisstätte liquidiert wurde und die Graben zerstöret wurden, kann man der 55 Bildnis von der Friedhoff (dank den Fotografien aus dem Jahr 1975) rekonstruieren. Das Friedhoff kann auch mit dem Fotografen, Lotte Jacobi (1896– 1990), und der Malerin, Julie Wolfthorn, assoziiert werden. Thorner Synagoge, die im Jahr 1847 an der Schillerstr. 10 gebaut wurde, wurde im Jahr 1939 von den Nazis zerstöret. Im Jahre 1920, infolge stärkendes Antisemitismus, hat ein großer Teil der Gemeinde nach Deutschland emigrieret. In Thorn sind nur 147 Juden geblieben. Bis zum Jahr 1932 war Dr. Hermann Wolpe ein Rabbi, dann wurde der Dinner Gottes Izaak Lejb Glicenstein. Zu Beginn des Zweiten Weltkrieges wurde Thorner Jüdische Gemeinde aufgelöst. Im Bericht von den 17 November 1939 stand, dass in der Stadt keine Juden mehr gebe. Nach Ende des Kriegs wurde die Gemeinde nicht reaktiviert. Die etablierte im Jahr 1946 Filiale von den Zentralen Komitee der polnischen Juden übte fast keine Tätigkeiten aus.

13

Restytucja nieruchomości żydowskich na terenach polskich należących przed II wojną światową do Rzeszy Niemieckiej

60%

Belniak S.

Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

|

2008

|

nr nr 760

35-45

XX

Przedstawiono możliwości, zakres, oraz uwarunkowania restytucji nieruchomości należących przed II wojną światową do osób prawnych żydowskiego wyznania. Omówiono podstawy prawne i podmioty postępowania restytucyjnego. Scharakteryzowano zasób nieruchomości restytucyjnych.

EN

The author presents the possibilities, scope, and factors affecting the restitution of property that belonged to Jewish legal persons before the Second World War. The author looks at the restitution procedure and its effects on territories that belonged to Germany before the Second World War, as this process has already finished in Poland and an assessment of its results can be made. Furthermore, the author presents the subjects of the restitution procedure and the inventory of restituted property, giving a structural breakdown by type, ownership, and in terms of entry in the register of historic monuments. Additional information relates to use of real estate that has been built on, its surface area and land structure.(original abstract)

14

NOWI CHRZEŚCIJANIE I ŻYDZI W GOSPODARCE AMERYKI ŁACIŃSKIEJ: EPOKA KOLONIALNA. ZARYS PROBLEMATYKI

60%

Szlajfer H.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2014

|

tom 22

|

nr 2(84)

5-20

PL

W artykule przedstawione zostały wstępne uwagi, wiążące się z rolą, jaką nowi chrześcijanie i Żydzi odegrali w formowaniu gospodarek kolonialnej Ameryki Łacińskiej w okresie od XVI do XVIII wieku. Problematyka ta stanowi fragment szerszego opracowania dotyczącego wybranych elementów historii gospodarczej Ameryki Łacińskiej i Karaibów w czasach kolonii. W polskim piśmiennictwie naukowym temat roli odegranej przez nowych chrześcijan i Żydów nie był do tej pory podejmowany.

EN

The article concerns about the study of modern Jewish emigration to the New World, its contribution to the creation of local societies and the role of the Europeans Jews and the New Christians in the formation of the colonial economy of Latin America from the sixteenth to the eighteenth century. This issue is a fragment of a broader study on selected items of the colonial economic history of Latin America and the Caribbean. The role played by the New Christians and the Jews was not undertaken in Polish scientific literature.

15

Żydowskie domy modlitwy w Łodzi - uwarunkowania rozwoju przestrzennego, rozmieszczenie, współczesne relikty i ich wykorzystanie

60%

Rykała A. , Łódzki U.

|

2012

|

nr 12

PL

W artykule dokonano analizy organizowania w przestrzeni Łodzi żydowskich modlitewni. Próbę tę podjęto w kontekście rozmieszczenia przestrzennego ludności żydowskiej, warunkowanego istnieniem specjalnego rewiru (1827–1862), poza którego granicami ludność ta nie miała na ogół prawa się osiedlać. W odniesieniu do współ- czesności określono również funkcje obiektów będących dawnymi domami modlitwy lub miejsc po nich, w przypadku gdy obiekty te nie zachowały się w krajobrazie kulturowym miasta.

EN

Jews for the purpose of prayer and religious congregations not only erected a synagogue, but also "private" prayer houses. They weren’t, comparing to the previous one, as impressive in architectonic shape. They were smaller in size, had poorer interior and were usually arranged in private houses and tenement houses, occasionally in factorial buildings (e.g. in Łódź). In Łódź over 250 small Jewish prayer houses were erected. Directed by first of all religious nature motivations, Jewish people erected these buildings also for certain social purposes. They were supposed to be the place of integration of different environments: neighbourhood, professional. The prayer houses played a big role especially in the religious life of the Hasidim, the followers of specific Zadiks. The continuous increase of the number of cult buildings was also the result of enormous inner differentiation of local Jewish community, among the others the marking disproportions in material status of their representatives, political differences (increasing influence of Zionism) and most of all the increasing differences, or even religious conflicts (first between Hasidism and traditional rabbinic trend, and latter of both mentioned before with reformed Judaism).

16

Ekonomiczny aspekt antysemityzmu narodowej demokracji w jej walce o państwo narodowe w latach trzydziestych II RP

60%

Sobczak M.

Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne

|

2006

|

tom 10

|

nr nr 1149

64-85

XX

Zwrócono uwagę na sytuację gospodarczą w kresie II RP. Szczegółowa zanalizowano rolę środowiska żydowskiego w życiu gospodarczym Polski. Omówiono wpływ Narodowej Demokracji w procesie prześladowań Żydów.

EN

From the beginning of the second Polish Republic (II RP) problems of the economy were very important for the National Democracy. "National Capital" was as important as a strong army. At this background the National Democracy considered the economic meaning of national minorities, especially Jews. After taking over a power by the "sanacja" regime and then during the years of Great Economic Crisis, the National Democracy had no doubt that Jews influence on the economy caused damages in the Polish development. Because of the fact that this influence was too strong, the National Democracy decided that it should be limited by the development of Polish (Christian) economic potential. Such thoughts deepened programmatic anti-Semitism of the National Democracy and sharpened Polish-Jewish conflict. (original abstract)

17

Żyd, Żydzi, Żydy, Żydki – stereotypes and judgments ingrained in the Polish language

51%

Wierzbicka A. , Uniwersytet Łódzki K. W. J. P. , awierzbicka@uni.lodz.pl

|

tom 049

PL

Otaczający człowieka świat jest wielobarwny i wielowymiarowy – od zarania dziejów to, co było wokół nas, skłaniało do obserwacji i wywoływało refleksję, znajdując tym samym odzwierciedlenie w języku. Na nasze postrzeganie rzeczywistości wpływ miał nie tylko świat nieożywiony, ale przede wszystkim kształtowały go kontakty z innymi ludźmi, często odmiennego pochodzenia. Polacy – mimo samookreślania się jako naród tolerancyjny – potrafili (i nadal potrafią) bardzo dosadnie określać nacje, z którymi przez wieki przyszło im współżyć. I tak wkoło nas pełno było/jest Ruskich, Szwabów i Żydów. O ile złe sądy – mające odzwierciedlenie w słownictwie czy frazeologii – o naszych wschodnich czy zachodnich sąsiadach wynikać mogły z różnych, niekorzystnych często dla Polski wydarzeń historycznych (wielowiekowych walk o ziemie, zaborów, okupacji), o tyle niechęć do nacji żydowskiej miała bardziej złożone podłoże. Zauważyć można, iż słowa „Żyd”, „Żydzi” tylko dla garstki Polaków są neutralne. Niezwykle rzadki to przypadek, gdy człowiek jakiejś narodowości określany jest wyłącznie wyzwiskami – bo przecież z taką sytuacją mamy do czynienia w wypadku naszych starszych braci w wierze. W swoim referacie autorka ukazuje sądy utrwalone i presuponowane we współczesnej polszczyźnie, wiążące się z nazwami: Żyd, Żydzi, Żydy czy Żydki. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy nadal – mimo zmieniających się czasów i politycznej poprawności – Polacy mówią (a zatem i myślą) o Żydach wyłącznie pogardliwie, czy może ta sytuacja choć trochę się zmieniła.

18

Udział lekarzy pochodzenia żydowskiego w popularyzacji wiedzy i działalności społecznej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w.

51%

Bołdyrew A.

Studia Gdańskie

|

2017

|

nr 41

27-40

PL

W drugiej połowie XIX i na początku XX wieku w Królestwie Polskim społeczność żydowska odgrywała ważną rolę w życiu społecznym, kulturalnym i naukowym. Lekarze pochodzenia żydowskiego często nawiązali współpracę z polskimi lekarzami, byli członkami stowarzyszeń naukowych i społecznych, należeli do redakcji czasopism naukowych, publikowali w periodykach społecznych i zawodowych. Ogromne zaangażowanie przedstawicieli żydowskiego zawodu medycznego było widoczne w zakresie popularyzacji wiedzy. We współpracy z polskimi lekarzami podejmowali trudne problemy medyczne, ale zajmowali się także kwestiami higienicznymi, społecznymi i edukacyjnymi. Byli aktywnymi członkami organizacji i inicjatorami licznych akcji społecznych o charakterze opiekuńczym, edukacyjnym i popularyzatorskim. Współpraca w dziedzinie społeczno-oświatowej pozwoliła zrealizować wiele śmiałych inicjatyw, wpływając na integrację ludności, zwłaszcza w największych miastach.

EN

In the Kingdom of Poland in the second part of the 19th and at the beginning of the 20th century, the Jewish community played an important role in social, cultural and scientific life. Doctors of Jewish origin very often worked together with Polish doctors. They were members of scientific and social associations; they belonged to the editorial boards of scientific journals; they published in social and professional periodicals. A huge involvement on the part of representatives of the Jewish medical profession was visible as far as popularization of knowledge was concerned. In cooperation with Polish doctors, they took on strictly medical problems, but they also dealt with hygienic, social and educational issues. They were active members of organizations and initiators of numerous social campaigns of a protective, educational and instructive nature. Cooperation in social and educational areas allowed them to carry out a number of bold initiatives, and it contributed to increased integration of the populace, especially in larger cities.

19

Dziedziczna miopatia wtrętowa

51%

Zaremba J. , Hausmanowa-Petrusewicz I.

Aktualności Neurologiczne

|

2005

|

tom 5

|

nr 4

261-264

EN

The hereditary inclusion body myopathies (hIBM) are discussed: 1) The recessive autosomally transmitted form – hIBM2 with characteristic sparing quadriceps femoris muscle, affecting Persian (Iranien) Jews, some Jewish population in Egypt, Afganistan and Kurdic-Iranian Jews; also relatively frequent in Japan. hIBM2 is caused by mutations in the gene of bifunctional enzyme UDP-N-acetylglucosamine 2-epimerase/N-acetylmannosamine kinase, localized on chromosome 9p12-p11. The onset of the disorder occurs usually between 20th and 35th year of life. Characteristic in histological picture of the muscle are rimmed vacuoles and cytoplasmic inclusions; 2) The autosomal dominant form hIBM3. Characteristic of the disorder are congenital joint contractures, external ophthalmoplegia, proximal muscle weakness and rimmed vacuoles – as in IBM2. A causative mutation was identified in the myosin heavy chain gene MYHC2A localized on chromosome 17p13.1 Some hereditary myopathies occurring in isolated populations in Europe as e.g. Welander distal myopathy or Udd tibial dystrophy are also considered to be variants of hIBM.

PL

Omówione są wrodzone miopatie wtrętowe: 1) Dziedzicząca się recesywnie autosomalnie (hIBM2) z charakterystycznym zaoszczędzeniem m. czworogłowego uda, występująca u Perskich (Irańskich) Żydów, czasem również u Żydów w Egipcie, Afganistanie lub u kurdo-irańskich Żydów; jest także dość częsta w Japonii. Przyczyną hIBM2 są mutacje w genie dwufunkcyjnego enzymu epimerazy UDP-N-acetyloglukozaminy/kinazy N-acetylomannozaminy (GNE), który został zlokalizowany na chromosomie 9p12-p11. Początek choroby przypada zazwyczaj na trzecią lub czwartą dekadę życia. W obrazie histologicznym mięśni bardzo charakterystyczna jest obecność obrzeżonych wakuoli i cytoplasmatycznych wtrętów; 2) Autosomalna dominująca postać (hIBM3) cechująca się wrodzonymi przykurczami w stawach, oftalmoplegią zewnętrzną, osłabieniem mięśni dosiebnych kończyn i obrzeżonymi wakuolami jak w hIBM2. Przyczyną hIBM3 są mutacje w genie ciężkiego łańcucha miozyny IIa (MYHC2A), który został zlokalizowany na chromosomie 17p13. Ponadto pewne miopatie, występujące w Europie w izolowanych, etnicznych grupach są zaliczane do wtrętowych (np. miopatia odsiebna Welander, dystrofia piszczelowa Udda).

20

Obraz Żyda w szmoncesie kabaretowym

51%

Krasowska A.

Prace Językoznawcze

|

2011

|

nr 13

125-139

EN

This article is devoted to reconstructing the picture of the Jews in szmonces cabaret of the interwar period. For this purpose semantic and semantic-formal mechanisms have been analysed on a variety of language levels: phonetic, inflexional, formative, lexical and syntactic. The linguistic analysis shows that szmonces applies the stereotype of the Jew, prevailing in the culture. This stereotype comprises the following: the origin and the unique language, being a mixture of Polish and Yiddish, appearance (a beard and sidelocks, a long coat) and characteristic smell, personality traits (sly, greedy, cowardly, etc.) and occupation (a merchant, a usurer, a banker, a craftsman). The presented picture of the Jew was a popular element of comic entertainment in the Polish cabaret before the Second World War.