Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Święty Józef Sebastian Pelczar

100%

Piech S. L.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

tom 15

EN

The article presents the life and work of Saint Józef Sebastian Pelczar.

PL

Artykuł przedstawia życie i dokonania świętego Józefa Sebastiana Pelczara.

2

Idea świętości Boga w słownictwie Nowego Testamentu

75%

Czerski J.

The Biblical Annals

|

1967

|

tom 14

|

nr 1

65-80

PL

Die Heiligkeit Gottes gehört zu den zentralen religiösen Begriffen in der griechischen ausserbiblischen wie auch in der semitischen Literatur und im Neuen Testament. So in der klassischen griechischen Literatur wie in der hellenistischen bezeichnen die Heiligkeit Gottes diese Grundausdrücke: hágios, hagnós, hierós, hosiós, semnós wie auch analoge Ausdrücke: agathós und teleios. Von diesen Ausdrücken übernehmt die Septuaginta hágios, hósios, semnós, und hagnós und zu den analogen Terminen gibt sie das Wort ámōmos zu. Im Neuen Testament gehören zu den Hauptausdrücken der Heiligkeit Gottes hágios und hósios, zu den analogen: dikaios und teleios. Das Wort hágios brachte im griechischen ausserbiblischen Milieu die Macht und Herrlichkeit Gottes zum Ausdruck. Die Septuaginta übersetzt das hebräische qdš mit hágios und bezeichnet damit die Idee der Ueberragenheit, welche in verschiedenen Aspekten hervorkommt. Hágios drückt nicht nur die Macht und Unantastbarkeit (Unverletzlichkeit) aus, sondern auch einige moralische Eigenschaften wie: Vollkommenheit zu welcher verschiedene Tugenden gehören, Gegensätzlichkeit zur Sünde, weiter Liebe, Gerechtigkeit und „Eifrigkeit” um seine Ehre. Im Neuen Testament kommt am öftesten der Ausdruck hágios zum Vorschein. Im 2 Kor 1, 12 und Hebr 12, 10 hagiótēs bezeichnet die Heiligkeit Gottes, die sich in seinem ganzen Handeln ausdrückt, die Liebe - in 1 Petr 1, 15-16; Mt 6, 9 und Lk 11, 2; Lk 1, 49; J 17, 11b ; 1 J 2, 20; Offb 4, 8. Der Aspekt der Gerechtigkeit ausdrückt hágios in der 1 Petr 1, 15-16; Lk 1, 49; Offb 6, 10. Ausser den moralischen Eigenschaften bezeichnet hágios die Idee der Gottes Macht und Herrlichkeit (Lk 1, 49 und Offb 4, 8). Hósios bezeichnet in der griechischen Literatur die Reinheit Gottes, in der Septuaginta die Gerechtigkeit Gottes. Im Neuen Testament wird der Inhalt jenes Wortes bereichert bei Johannes durch die Idee der Macht (Offb 15, 4) und Gegensätzlichkeit zur Sünde (Offb 16, 5). Bei Paulus hat hosiótēs eine Nuance seiner Liebe (Eph 4, 24). Hagnós bezeichnete anfagns die Macht Gottes, später seine Reinheit. Die Septuaginta verwendet dieses Wort nur einmal auf Gott und will damit die Reinhait seiner Worte ausdrücken (Ps 11 (12), 7). Semnós drückt im griechischen ausserbiblischen Milieu die Herrlichkeit Gottes aus wie auch seine Untadelhaftigkeit. In der Septuaginta verliert semnós den ethischen Aspekt und kommt nur in 2 Mch 8, 14-15 vor und bezeichnet seine Macht. Die Idee Macht hat in sich das Wort hierós, aber seine Anwendung bezieht sich nur beim Ausdruck der Heiligkeit einer Gottheit. Hat keine Beziehung zu Gott in der Septuaginta und im Neuen Testament. Die Heiligkeit Gottes und der Götter sprechen jene analoge Ausdrücke: agathós, ámōmos, dikaios und teleios. Die ethische Vollkommenheit Gottes drückt das Wort agathós und seine Macht - téleios aus. In der Septuaginta bezeichnet ámōmos, dass Gott als dem Heiligen keine Tugend fehlt; im Neuen Testament drückt jene Idee das Wort téleios bei Mt 5, 48. Endlich spricht von der Heiligkeit Gottes im Neuen Testament dikaios und bezeichnet mit ihm seine Vollkommenheit der Tugenden, Gegensätzlichkeit zur Sünde wie seine Barmherzigkeit, und in Röm 3, 26 seine Macht. In der griechischen Welt kommen also die nachstehenden Eigenschaften der Heiligkeit Gottes vor: Macht und Herrlichkeit, Reinheit und Untadelhaftigkeit. In der Septuaginta ist der Begriff der Heiligkeit Gottes vollkommener und hat in sich: Macht, Vollkommenheit der Tugenden, Gegensätzlichkeit zur Sünde, Liebe, Gerechtigkeit, „Eifrigkeit’ Untadelhaftigkeit und Reinheit. Im Neuen Testament fehlen die Aspekte: der Reinheit, Untadelhaftigkeit und „Eifrigkeit”. Die Verfasser des Neuen Testaments vermeiden jene Ausdrücke, welche zu stark die heidnischen Götterbegriffe ins Gedächtnis brachten, wie: hagnós, hierós und semnós. Die wesentlichen Elemente des Begriffs der Heiligkeit Gottes sind im Neuen Testament seine Liebe und Macht, im griechischen Milieu seine Reinheit. Im Gegensatz zur Septuaginta unterstreicht das Neue Testament nicht so sehr Gottes Macht, aber es zeigt seine Liebe, welche im Begriff der Heiligkeit Gottes in der Septuaginta an einer weiteren Stelle war. Endlich benützen die Autoren des Neuen Testaments wenig den griechischen ausserbiblischen Wortschatz, verwenden aber die Begriffe der Septuaginta.

3

Święty Melchior Grodziecki

75%

Grzebień L.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

tom 15

EN

The article recounts the life and work of Saint Melchior Grodziecki.

PL

Artykuł prezentuje życie i działalność świętego Melchiora Grodeckiego.

4

Święty Jan z Dukli

75%

Sitnik A. K.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

tom 15

EN

The article recounts the life and work of Saint Jan of Dukla

PL

Artykuł prezentuje życie i działalność św. Jana z Dukli.

5

Święty Jan Sarkander

75%

Kracik J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

tom 15

EN

The article recounts the life and work of Jan Sarkander.

PL

Artykuł prezentuje życie i dorobek świętego Jana Sarkandra.

6

Święty Józef Bilczewski arcybiskup lwowski

75%

Chajko G.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

tom 15

EN

The article recounts the life and work of Archbishop Józef Bilczewski.

PL

Artykuł przedstawia życie i dokonania świętego Józefa Bilczewskiego, arcybiskupa lwowskiego.

7

Święty Stanisław Sołtys, zwany Kazimierczykiem

75%

Ryłko S.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

tom 15

EN

The article presents the life and work of Stanisław Sołtys (aka Kazimierczyk).

PL

Artykuł przedstawia życie i dokonania świętego Stanisława Sołtysa, zwanego Kazimierczykiem.

8

Święty Zygmunt Szczęsny Feliński

75%

Rąpała L.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

tom 15

EN

The article presents the life and work of Saint Zygmunt Szczęsny Feliński.

PL

Artykuł przedstawia życie i działalność świętego Zygmunta Szczęsnego Felińskiego.

9

Z dziejów słów i ich znaczeń – "święty" (Część 2. Od doby nowopolskiej do współczesności)

63%

Kuć J.

Język - Szkoła - Religia

|

2023

|

tom 18

21-33

EN

The lexeme saint has been present in Polish for a long time in the same sound and graphic form as today, but throughout the history of the language it has undergone various semantic changes. Some of the older meanings, the basic ones, are still alive today. The article is an attempt to explain the word in the title and its meaning, its use in specific texts and contexts, its sense and dictionary definitions, what they mean and how they relate to the basic semantic value of the word saint.

PL

Leksem święty jest obecny w polszczyźnie od dawna w tym samym brzmieniu i postaci graficznej co dzisiaj, ale na przestrzeni dziejów języka podlegał różnym zmianom semantycznym. Niektóre ze starszych znaczeń, tych podstawowych, są żywe także współcześnie. Artykuł jest próbą eksplikacji zamieszczonego w tytule słowa oraz jego znaczenia, użyć w konkretnych tekstach i kontekstach, jego sensu oraz definicji słownikowych, co znaczą i jak się odnoszą do podstawowej wartości semantycznej wyrazu święty.

10

Mnisi pustelnicy ze Srebrnej Góry

63%

Szczurowski R.

Folia Historica Cracoviensia

|

2005

|

tom 11

EN

The efforts and foundation acts of Mikołaj Wolski, Great Marshal to the Crown, resulted in bringing monks of the Camaldolese Order from Italy in 1605. They settled on a hill known as the Silver Mountain at Bielany, near Cracow. The newly founded monastery appealed to local adherents of hermits’ life, who started to join the Order. In 163 lthe first Polish Prior, father Matthew (Zygmunt Brynner) was elected and the Poles, who then comprised the majority of monks made an unsuccesful attempt at overthrowing the supervision of the Monte Corona Congregation in favour of the Holy See. However, these were not only ambitions and plans of local monks - controlled nevertheless by strict monastic rule - but political events that shaped the history of the Bielany monastery. The Swedish wars, policy of the annexing powers, the Nazi occupation and activities of the communists left their mark on the life of monks on the Silver Mountain. Problems within the community itself were not necessarily in short supply either and they were the result of weaknesses and limitations of people who tried to implement Evangelical ideals in a radical way. An effort to overcome the difficulties was connected with this; and it has always been proof of a fight of St. Romuald’s sons to realize the charisma of the Order.

PL

Artykuł przedstawia historię klasztoru kamedulskiego na Bielanach w Krakowie.

11

Rok świętego Stanisława Biskupa Męczennika w diecezji tarnowskiej (7 V 1978 - 30 IX 1979)

63%

Piech S.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

tom 9

EN

The idea of “St. Stanislaus’Year” in Tarnów’s diocese was inspired by cardinal Karol Wojtyła, who prompted it to bishop Jerzy Ablewicz to commemorate the ninehundredth anniversary of a martyr’s death of St. Stanislaus. On Sunday, May 7, 1978 a celebration took place in Szczepanów, as announced in the letters of the Bishop of Tarnów the year before the nine-hundredth anniversary ofa martyr’s death of St. Stanislaus, thus marking the beginning of the ‘Year of St. Stanislaus’ in Tamow’s diocese. Cardinal Karol Wojtyła presided over a Holy Mass, which was concelebrated by the bishops of the dioceses in which St. Stanislaus of Szczepanów is especially venerated. The homily was preached by the Primate of Poland, cardinal Stefan Wyszyński. The Bishop of Tarnów said a prayer which he had written for the occasion: A prayer o f the congregation o f the diocese o f Tarnów to St. Stanislaus, its patron saint. The Mass ended with cardinal Karol Wojtyła’s solemnblessing extended to the pilgrims gathered at the field-altar with the reliquary with the Saint’s skull, which had been brought from the Wawel Cathedral. In this solemn service participated 44 bishops from Poland and from abroad. The main Sunday ceremony was followed by its octave (from May 8 to 14). Pilgrims from Tamow’s diocese and from other parts of Poland and from abroad were coming to Szczepanów throughout the year. ‘St. Stanislaus’ Year’ in the diocese of Tarnów finished on September 30, 1979 with an all-diocesan pilgrimage to Wawel and Skałka in Cracow.The “Year of St. Stanislaus’ was the time of deepening religious awareness as well as moral and spiritual revitalisation of the diocese. Pastoral activity was focused primarily on the strengthening of religious beliefs and forming moral attitudes of the faithful. A special emphasis was laid on the sobriety of the diocesans. Within the Parish Apostolate of Sobriety, the so called Circles of St. Stanislaus were created with an aim to propagate abstemiousness from alcoholic beverages. A visible enlivening of the worship of St. Stanislaus in the diocese was observed.

PL

„Rok Stanisławowski” w diecezji tarnowskiej obchodzony pod hasłem Gaudę Mater Polonia zrodził się z inspiracji kard. Karola Wojtyły, który podsunął bp. Jerzemu Ablewiczowi pomysł urządzenia tego rodzaju świętowania dziewięćsetnej rocznicy męczeńskiej śmierci św. Stanisława. Owocem tego roku w diecezji tarnowskiej było wyraźne ożywienie kultu św. Stanisława. Wzrosło zainteresowanie postacią Świętego Biskupa Męczennika. Przede wszystkim przyczyniły się do tego listy pasterskie i przemówienia bp. Jerzego Ablewicza, który żywił osobiste nabożeństwo do tego Świętego. Ukazanie św. Stanisława jako „Patrona Polaków” pozwoliło wiernym całej diecezji spojrzeć na niego nie tylko w czerwieni jego męczeńskiej krwi, ale i w barwach białoczerwonych, jako na tego, który Jest krew z krwi i kość z kości” Polakiem i wstawia się u Boga za swoim narodem. Zapewne takie ukazanie postaci Stanisława ożywiało uczucia religijne i patriotyczne. Wyrazem tego wzmożonego zainteresowania było częstsze nadawanie dzieciom imienia Stanisław przy chrzcie. Znaczna liczba kandydatów do sakramentu bierzmowania wybierała sobie to imię. Liczne zaś pielgrzymki przyczyniły się do pogłębienia więzi diecezjalnej. Obchód „Roku św. Stanisława” w diecezji tarnowskiej walnie przyczynił się do podniesienia świadomości religijno-moralnej wiernych.

12

Troska kardynała Karola Wojtyły o godne uczczenie jubileuszu św. Stanisława (1972-1979)

63%

Szczepaniak J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

tom 9

EN

“Polish Christian tradition linked two bishops and martyrs - witnesses, so to speak, of our Christening and Confirmation. From the point of view of the history of redemption - a spiritual process progressing through the history of a nation - it is still verytelling. And it does not cease to be telling, just like in the life of each of us the dates of Christening and Confirmation do not cease to be telling, though we drift further and further apart from them with the passing away of the days of our life. We constantly realise that the dates of Christening and Confirmation were decisive for the coming of Christ into our life. That is why we come back to them. This is the reason why we will soon have to come back to the date 1079, remembering not only the day of the martyr’s death, but the whole seven years of the pastoral work of bishop Stanislaus (1072-1079) in Cracow. (...) If the meaning of St. Stanislaus in the history of redemption on our soil may be understood by analogy with developing of faith which takes place in man as well as in a given community or society, then the most adequate way of referring to the great personage after nine centuries would be working on such enrichment and deepening of faith as is required by our times.” In this way in 1970 Cracow Metropolitan, Cardinal Karol Wojtyła, justified the necessity of solemn celebrations in honour of St. Stanislaus and showed their ecclesiastical and pastoral character. In the history of the Cracow diocese there has never been a celebration more carefully prepared than the one in worship of St. Stanislaus. No other celebration has been so deeply set in the theological, historical and pastoral context. It is not easy to find other events whose general outline would be so meticulously thought over. Preparations started two years prior to the main ceremonies, thus allowing many initiatives which enabled not only experiencing the jubilee year in a proper way, but most of all, a spiritual revitalisation of the faithful. Reading the addresses and sermons of Cardinal Karol Wojtyła we come across many trains of thoughts of St. Stanislaus. The patron saint was always present in the addresses of the Metropolitan. For the future generations it is important that owing to the initiatives of the Cardinal the cult of St. Stanislaus was revitalised.

PL

Przygotowania do obchodów stanisławowskich rozpoczęły się na początku 1970 r. Obchody jubileuszowe były przez kardynała starannie opracowywane, gdyż własnoręcznie pisał plan obchodów. Starał się znaleźć dla każdego roku szczególny akcent obchodów. W 1972 roku otwarto synod diecezjalny w 900 rocznicę sakry biskupiej oraz objęcia stolicy krakowskiej przez św. Stanisława, obchodzono również 750-lecie opactwa mogilskiego; w 1973 r. obchodzono uroczyście 500. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika; w 1974 r. wspominano 600-lecie urodzin królowej Jadwigi; w 1975 r. wspominano 975-lecia ustanowienia metropolii gnieźnieńskiej i 50-lecie powołania do istnienia metropolii krakowskiej oraz otwarto synod metropolii krakowskiej; w 1976 r. uroczyście obchodzono 25. rocznicę śmierci abp. A. S. Sapiehy. Dla ożywienia kultu Świętego sporządzono wykaz kościołów i kaplic w Polsce pod wezwaniem św. Stanisława oraz spis kościołów i instytucji kościelnych pod wezwaniem św. Stanisława znajdujących się poza Polską. Ważne miejsce w obchodach jubileuszowych zajęły sesje naukowe organizowane pod patronatem kardynała Wojtyły. W latach obchodów stanisławowskich odbyły się cztery sesje i jedna dyskusja naukowa. Tematem pierwszej był obraz Kościoła w jedenasto wiecznej Polsce (1972 r.). Druga dotyczyła ikonografii św. Stanisława (1973 r.). Podczas trzeciej omawiano obecność św. Stanisław w literaturze polskiej (1978 r.). Ostatnia, zorganizowana w Lublinie, zajęła się odbiciem kultu Świętego w muzyce (1979 r.). Ponadto w pałacu arcybiskupim miała miejsce dyskusja naukowa nad referatem prof. Gerarda Labudy dotyczącym historii św. Stanisława (1973 r.). Przeglądając zachowane dokumenty ma się wrażenie, że większość inicjatyw i troska o ich wykonanie były dziełem metropolity. Zaangażowanie kurii widoczne jest dopiero w ostatniej fazie obchodów. Metropolita nie wahał się prosić wielu osób o sugestie. Większość z nadesłanych propozycji odnajdujemy w kolejnych wersjach planów obchodu, które były konsultowane ze współpracownikami.

13

Uroczystości pięćsetlecia kanonizacji św. Stanisława w Krakowie w r. 1753 okiem historyka sztuki

63%

Walczak M.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

tom 9

EN

On September 8, 1753 a celebration took place in the Wawel Cathedral to commemorate the five-hundredth anniversary of the canonisation of St. Stanislaus. The main element of a specially prepared decoration was a structure of considerable size as sembled in the middle of the nave, opposite the martyr’s tomb. It served as a throne on top of which a late Gothic reliquary, made by a Cracovian goldsmith Marcin Marciniec, for Stanislaus’ head was placed. The structure was embellished with the Saint’s coats of arms and candelabras and over it a canopy with wings spread to the sides was hung. On both sides of the reliquary two eagles were placed. Two more, holding a mitre and a crosier, stood underneath. In the four comers of the structure four obelisks adorned with candelabras were placed, while the sides of the altar of St. Stanislaus had two more with lights and bishop’s insignia painted on them. Among various forms of relics veneration propagated by the Church after the Council of Trent, one was their solemn presentation to the congregation. The article analyses different examples of decorations connected with such presentations. As a close analogy to Cracow’s celebrations a jubilee of the nine-hundredth anniversary of the translation of St. Liborius from Le Mans to Paderbom celebrated in 1736 was chosen. The analysis includes annual celebrations inhonour of St. Florian at Sackingen and customs connected with the translations of relics from the catacombs in Rome to churches in the Habsburg countries. The examples listed and the analysis of the written sources about Cracow allowed a hypothetical reconstruction of occasional architecture and an interpretation of its symbolic contents.

PL

W 1753 roku w katedrze wawelskiej świętowano obchody kanonizacji św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Rocznicę celebrowano w dniu 8 września, w święto Narodzenia Matki Boskiej. Dzień wcześniejw udekorowanym i dobrze oświetlonym wnętrzu katedry obchody rozpoczęto od uroczystych nieszporów. Po ich zakończeniu oddano salwy z 36 dział ustawionych w różnych częściach miasta leżących poza murami. Tuż po godzinie trzeciej po południu zaczął bić Zygmunt, a za nim wszystkie krakowskie dzwony. Podobnie stało się o godzinie siódmej wieczorem, a następnego dnia o godzinie siódmej rano i o szóstej po południu na zakończenie uroczystości. Główną mszę świąteczną celebrował gościnnie biskup inflancki Antoni Ostrowski, a ordynariusz krakowski czytał mszę przy grobie świętego. W czasie mszy głównej kazanie wygłosił profesor świętej teologii Antoni Krzanowski, kanonik kolegiaty św. Floriana. Na zakończenie obchodów, w których uczestniczyłcały krakowski kler oraz bractwa, odśpiewano Te Deum, a biskup udzielił zgromadzonym błogosławieństwa. Po nim uformowała się procesja, która przy wtórze antyfony Vir inclyte Stanislae wyruszyła od ołtarza głównego w stronę tronu w nawie głównej, gdzie od początku uroczystości spoczywała głowa świętego. Wraz z relikwią procesja przeszła obok grobu męczennika, a zakończyło ją odśpiewanie Gaudę Mater Polonia. Po zakończeniu uroczystości w katedrze biskup przeszedł do kościoła Franciszkanów, gdzie odczytano bullę beatyfikacyjną Józefa z Kupertynu.

14

Średniowieczne cykle przedstawieniowe życia, męczeństwa i cudów św. Stanisława, Biskupa

63%

Kliś Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

tom 9

EN

The author has presented the state of research on the works existing in Poland as well as the ones connected with the country. Then he has compiled and discussed the same theme scenes. That compilation of cycles presenting the life and martyrdom of St. Stanislaus the Bishop and the miracles after his death shows typological similarities and differences in depicting the events recorded before and after the canonization of the Saint. Those examples do not represent any faithful imitation of some earlier work; one can only trace some similarities and concepts based on iconographie models already existing in depicting Christ and the saints.

PL

Autor podejmuje kwestię ikonograficzną cyklów męczeństwa Świętego Stanisława Biskupa w sztuce średniowiecznej. W dokonanym zestawieniu cyklów z życia, męczeństwa i cudów po śmierci św. Stanisława Biskupa, autor pokazuje podobieństwa i różnice typologiczne w obrazowaniu wydarzeń spisanych przed kanonizacją i po kanonizacji Świętego. W zaprezentowanych przykładach wskazuje na podobieństwa i koncepcje oparte na wzorach ikonograficznych, które zostały zaczerpnięte z istniejących już schematów utrwalonych w przedstawianiu Chrystusa lub świętych.

15

Logos i etos świętości w świetle tekstów liturgicznych o św. Stanisławie Biskupie i Męczenniku

63%

Janicki J. J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

tom 9

EN

Im Jahr 2003 feiert die Kirche in Polen das 750-jährige Jubiläum der Heiligsprechung des Bischofs Stanislaus (1030-1079), der im Jahre 1253 in Assisi, als erste Pole, kanonisiert wurde und zum Patron von ganz Polen ernannt. Der Verfasser analisiert das Messformular und Stundengebetsformular von der liturgischen Feier des hl. Stanislaus, Bischof und Märtyrer am 8 Mai und sucht dadurch die Lehre (logos) über das christliche Leben und die konkrete Lebens-Konsequenzen (etos) aufzuzeigen. Die erneuerten liturgischen Texte der Gebete des neuen römischenMessbuches und des Stundengebetes zeigen den Glauben der betenden Kirche nach dem alten Prinzip: legem credendi lex statuat supplicandi (oder kurz ausgedrückt: lex orandi lex credendi). Der Zweck also des hier vorgestellten Artikels ist es, den Glauben derKirche über das heilige Leben der Christen zu demonstrieren, welches uns eine Analyse der euchologischen Texte und der Texte der Wortliturgie ermöglicht. Der Verfasser benutzte dann die Möglichkeit, diese ganze Problematik im breiten theologisch-liturgischen und pastoralen Kontext darzustellen. Dabei benutzte er die Dokumente der Kirche der letzten Jahre, insbesondere die Lehre des II. Vatikanischen Konzils wenn es um den pastoralen Dienst der Bischöfe geht, dann die pastoral-theologischen Briefe des Papstes Pius XII und des Papstes Johannes Paul II, zum 700-jährigen und zum 750-jährigen Jubiläum der Kanonisation des hl. Bischofs Stanislaus. Es geht aber auch um alles das, was Johannes Paul II und früher als Kardinal Karol Wojtyła zum Jahrestag des Märtyrertodes geschrieben hat. Die liturgischen Gebetstexte lex orandi und die Wortliturgie unterstreichen in ihrerlex credendi, dass der hl. Stanislaus in seinem Leben, in seiner Zeit und seiner Kirche, den Auftrag und die Vollmacht - die Christus den Aposteln und ihren Nachfolgern gegeben hat - alle Völker zu lehren, die Menschen in der Wahrheit zu heiligen und siezu weiden, verwirklicht hat. Er ist deswegen der wahre und authentische Lehrer des Glaubens, Priester und Hirte geworden. Der hl. Bischof Stanislaus stand also der Herde vor, dessen Hirte er war, als Lehrer in der Unterweisung, als Priester im heiligen Kultund als Diener in der Leitung (logos). Weil dieser Bischof von Krakau des XI Jh. in hervorragender und sichtbarer Weise die Aufgabe Christi selbst, des Lehrers, Priesters und Hirten in seiner Person durchfiihrte, dadurch ist er in seinem Leben und seinemSterben (Märtyrertod) seinem Guten Hirten Jesus Christus ähnlich geworden. Deshalb bietet die Kirche in ihren Gebeten - auf die Fürsprache des heiligen Stanislaus - im Glauben standhaft zu bleiben und treu den Weg der Gottes Gebote zu gehen (etos).

PL

8 września 1253 roku w bazylice świętego Franciszka w Asyżu, Stanisław ze Szczepanowa został kanonizowany przez papieża Innocentego IV. Uroczystość podniesienia relikwii Świętego i ogłoszenia jego kanonizacji w Polsce odbyła się 8 maja 1254 roku. Kanonizacja i kult św. Stanisława Biskupa - Męczennika przyczyniły się, jak świadczą dzieje Narodu Polskiego, do zjednoczenia rozbitych dotąd na skłócone ze sobą dzielnice. Z Krakowa kult św. Stanisława rozszerzył się na wszystkie dzielnice ówczesnej Polski, na sąsiednie Czechy i Morawy, następnie Węgry, Trydent, a także Rzym (bazylika św. Piotra i kaplica papieska). Przez ponad pięćset lat, od czasów jego kanonizacji aż do schyłku dni starej Rzeczypospolitej, kult ten „splatał się w jedno z polskim poczuciem narodowym i państwowym".W artykule została przedstawiona nauka (logos) o życiu chrześcijanina, tak jak ją ukazują współczesne teksty liturgiczne (formularz mszalny i oficjum Liturgii godzin) o świętym Stanisławie, Pasterzu i Męczenniku z XI wieku. Ponadto przedstawiono konsekwencje „praktyczne” (etos)dotyczące stylu życia opartego na zasadach moralnych ustanowionych przez Chrystusa. Problematyka ta została odczytana w świetle istniejącej głębokiej więzi pomiędzy lex orandi i lex credendi oraz w kontekście nauczania Kościoła.

16

Theatrum Passio sancti Stanislai. Kilka uwag na temat roli katedry krakowskiej jako mauzoleum świętego Stanisława

63%

Rożnowska-Sadraei A.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

tom 9

EN

On 8 September 1253 bishop Stanisław of Szczepanów was canonised in the basilica of St Francis at Assisi. A year later his relics were elevated to the altar in the centre of the crossing of the so-called second Romanesque cathedral on the ancient Wawel hill at Kraków. This elevation transformed the church, which had functioned for centuries as the seat of the second most important bishop in the country, into the centre of St Stanisław’s cult. In time the cathedral acquired other functions, becoming the Polish coronation church and royal necropolis, a true Kónigskirche, as well as undergoing numerous architectural transformations. All the transformations, especially in the western part of the church, were to a great degree linked with the presence of the saint’s shrine. Yet in the past students of the cathedral focused mainly on the changes in the structural fabric of the building. Only a few scholars have devoted their attention to other issues such as patronage or an ideological programme and, most importantly, to the study of the church as the main sanctuary of St Stanislaw.

PL

Dnia 8 września 1253 roku biskup Stanisław ze Szczepanowa, pierwszy polski męczennik, został kanonizowany w Asyżu. Rok później jego szczątki uroczyście podniesiono na ołtarz w centralnym punkcie tzw. drugiej (albo Hermanowskiej) katedry romańskiej na Wawelu. Wraz z wyniesieniem biskupa na ołtarze katedra uzyskała rangę głównego sanktuarium Świętego i Caput Regni Poloniae. Z czasem stała się też miejscem koronacji i mauzoleum królewskim; parokrotne przebudowy były w dużym stopniu związane z istnieniem ołtarza i grobu św. Stanisława - Ara Patriae. Aby w pełni zrozumieć rolę katedry, należy więc przeanalizować jej funkcję jako kościoła pielgrzymkowego.Nie ma podstaw, aby przypuszczać, że planowany był spójny program ikonograficzny związany z mauzoleum św. Stanisława. Możliwa jest jednak rekonstrukcja planu nawy świątyni romańskiej jak również nawy i fasady gotyckiej zachowanych w swojej istocie do dnia dzisiejszego. Na tej podstawie artykuł postuluje, czerpiąc argumenty z arystotelewskiej teorii optyki i teorii poznania św. Tomasza z Akwinu, że choć w katedrze romańskiej i gotyckiej portal południowy służył jako ostium maius, to analiza czternastowiecznej fasady i jej kutych metalowych drzwi wskazuje, że właśnie tędy wchodzili do kościoła zwykli pielgrzymi. Było to przejście rzeczywiste, a także symboliczne i drzwi kazimierzowskie (ich skromna skala była podyktowana prawdopodobnie trudnościami finansowymi kapituły i dworu) okazały się świetnie dostosowane do roli portalu między terrena i civita Dei. Za zapowiedź, ale także ilustrację, tego rite de passage uznać można symobliczny „diagram” wykreślony na fasadzie zachodniej. W formie drabiny hierarchicznej wznosi się od drzwi z cyfrą Kazimierza Wielkiego, symbolizujących Body Natural czyli królestwo doczesne, poprzez herb państwa polskiego (Body Politics czyli majestat królestwa jako „Corona Regni Poloniae”) do figury świętego Stanisława, który jest Alter Christus czyli przedstawicielem Króla Niebios na ziemi. Momentalnie po przekroczeniu portalu wierni zanurzali się w ten mistyczny krajobraz Theatrum Passio sancti Stanislai, którego perspektywa zdominowana była przez mauzoleum Stanisława wznoszące się na osi nawy. Męczeńska śmierć biskupa przy ołtarzu w momencie podniesienia Hostii czyniła go naśladowcą Chrystusa i membra Christi. Ten motyw, wprowadzony przez Kadłubka i rozwinięty przez Wincentego z Kielczy w Vitae, dominował w narracyjnych cyklach w XVI w., ale pojawił się już w czternastowiecznej ikonografii św. Stanisława. W ten sposób jego męczeństwo przedstawiały miniatury Legendarium Andegaweńskiego oraz, prawdopodobnie, pierwsza trumna relikwiarzowa (rekonstruowana na podstawie Vita s. Stanislai Długosza i protokołu wizytacji biskupiej z XVII w.). Szczególnie w katedrze święty jawił się jako Alter Christus - na lewo od jego grobu wznosił się ołtarz św. Jana Ewangelisty z obrazem Chrystusa Zmartwychwstałego, a pokaźny krucyfiks królował nad mauzoleum. Duchowieństwo kapitulne i królowie polscy, kształtując formę katedry i dekorację mauzoleum, kreowali obraz świętego i wpływali na przeżycia religijne pielgrzymów.Artykuł stawia tezę, że ich decyzje artystyczne, a w szczególności przemiana katedry w nekropolię jagiellońską, spowodowały migrację religijności ludowej w kierunku kościoła św. Michała na Skałce, uznanego przez tradycję za miejsce egzekucji św. Stanisława. W świetle tego wydaje się prawdopodobne, że niebezpieczeństwo zupełnego odwrócenia się miasta od katedry było jednym z motywów, dla których Jagiellonowie podejmowali tak częste pielgrzymki na Skałkę. Procesje te integrowały i manifestowały społeczną lojalność, a także zabiegały o poparcie narodu dla osoby i polityki króla. Będąc aktem kontroli społecznej, miały wielkie znaczenie jako moment „konkordii idealnej”.

17

Z dziejów słów i ich znaczeń – „święty” (Część 1. Od czasów najdawniejszych do doby średniopolskiej)

63%

Kuć J.

Język - Szkoła - Religia

|

2022

|

tom 17

23-34

PL

Leksem święty jest obecny w polszczyźnie od dawna w tym samym brzmieniu i w takiej samej postaci graficznej co dzisiaj, ale na przestrzeni dziejów języka podlegał różnym zmianom semantycznym. Niektóre ze starszych znaczeń, tych podstawowych, są żywe także współcześnie. Artykuł jest próbą eksplikacji zamieszczonego w tytule słowa oraz jego znaczenia, użyć w konkretnych tekstach i kontekstach, jego sensu oraz definicji słownikowych – co znaczą i jak się od-noszą do podstawowej wartości semantycznej wyrazu święty.

18

Biblijna koncepcja świętości

54%

Krawczyk R.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2014

|

tom 67

|

nr 4

EN

The concept of holiness is a highly complex area connected with God’s mystery in particular, but also referring to worship, morality, objects and space. In this article, the author analyses the Old and New Testaments texts and also extends the biblical image of holiness by the views included in the Dead Sea Scrolls and rabbinic theology. The study is ended in conclusions drawn from the research.

PL

Pojęcie „świętości” jest rzeczywistością niezwykle złożoną dotykającą przede wszystkim tajemnicy Boga, ale też swoim zakresem obejmującą obszar kultu, moralności, przedmiotów i przestrzeni. W niniejszym artykule autor analizuje teksty Starego i Nowego Testamentu, poszerza biblijny obraz świętości o wypowiedzi zawarte w pismach z Qumran i teologii rabinicznej. Rozważania kończy wnioskami z przeprowadzonych analiz.

19

Oskar Arnulfo Romero, święty trudnego czasu

51%

Lesner W.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2020

|

nr 27

473–486

PL

Artykuł na przykładzie św. Oskara Romero, arcybiskupa San Salvadoru w latach 1977–1980, ukazuje, że świętość zawsze jest osadzona w konkretnej rzeczywistości historyczno-geograficzno-duchowej (część pierwsza). Dbając o zbawienie dusz i pokój w kraju w trakcie narastającego konfliktu polityczno-gospodarczego, arcybiskup podejmował wszystkie niezbędne działania: był mediatorem między rządem a niezadowolonym ludem; upominał za bestialstwo wojska; zapewniał schronienie i żywność potrzebującym (część druga). Te działania wzbudziły falę protestów oponentów, którzy oskarżali go o lewicowe poglądy i propagowanie teologii wyzwolenia (część trzecia). W wątpliwościach św. Oskar szukał duchowego wsparcia w nauczaniu ówczesnych papieży oraz Soboru Watykańskiego II i synodów – i je tam znajdował (część czwarta). Mimo przeciwności św. Oskar pozostał wierny do końca powołaniu pasterza „owiec i wilków” i dopiero gdy go już zabrakło, okazało się, jak ważny był dla pokoju w Salwadorze. Odpowiedzialny za zbawienie powierzonych ludzi heroicznie bronił świętości i godności ich życia, aż do męczeńskiej śmierci w czasie sprawowanej Mszy Świętej.

EN

The article, through the example of St. Oscar Romero, the archbishop of San Salvador in 1977–1980, shows that the sanctity is always embedded in the particular historical, geographical and spiritual reality – first part. The Archbishop, taking care of salvation of souls and peace in the country during the growing political and economic conflict, was taking all necessary efforts: he was a mediator between the government and dejected people, he admonished the military forces for their inhumanity; provided shelter and food to the people in need – second part. Further, the article shows that these actions awoke the storm of protests of the opponents, who accused him of left-wing orientation and the promotion of liberation theology. In doubts, St. Oscar sought spiritual support in the teaching of the contemporary popes, the Second Vatican Council and synods – and he used to find this support there. The last part of the article present St. Oscar as faithful to his vocation of being the shepherd “lams and wolves” to the last, and the consequences of his loss to the country. As the responsible for the salvation of confided him people, he heroically defended the sanctity and dignity of their lives until his martyr’s death while he was celebrating the Holy Mass.

20

Postać Hypatiosa, pierwszego igumena klasztoru w Rufinianach, a ideał świętego męża w późnoantycznym społeczeństwie wschodniego cesarstwa w świetle relacji Kallinikosa

51%

Kosiński R.

Vox Patrum

|

1999

|

tom 36

387-406

EN

Der vorliegende Artikel vergleicht die Gestalt von Hypatios (ca. 366-446) des ersten Igumen der Ruphinianai mit dem Idealbild des spatantiken Heiligen. Kenntnisse uber Hypatios sind uns durch die Vita Hypatii bekannt, die bereits kurz nach dem Tod des Igumen Mitte des 5. Jahrhunderts von seinem Junger Kallinikos verfasst wurde.