Sobór Watykański II to jedno z najważniejszych wydarzeń ubiegłego stulecia, zwłaszcza dla świata chrześcijańskiego. Zapoczątkował on nowy okres w dziejach Kościoła, ubogacając go zarówno pogłębieniem świadomości o nim samym, jak i szerokim otwarciem na świat, na inne religie, a zwłaszcza na wartość ekumenii. Sobór, choć był mocno osadzony w tradycji, okazał się szeroko otwarty na to, co „nowe”. Stworzył niepowtarzalną szansę dla reformy i odnowy życia kościelnego we wszystkich jego wymiarach. Stał się siłą napędową w dążeniu do odpowiedniego dostosowania sposobów pełnienia misji Kościoła do czasów i warunków współczesności. Według prawosławnego teologa i obserwatora na Soborze Watykańskim II, Nikosa Angelosa Nissiotisa, Sobór stanowił bardzo ważne wydarzenie, które przyniosło Kościołowi nowe nadzieje na przeorientowanie zarówno myślenia, jak i postaw prowadzących od ekskluzywizmu do uniwersalnego otwarcia na „wspólne” działanie na rzecz jednego, świętego, powszechnego i apostolskiego Kościoła. Mimo wielu krytycznych uwag pod adresem Soboru, zdecydowanie pozytywnie oceniał on jego dokonania. Bolał nad tym, że Kościołowi prawosławnemu brakuje właściwej oceny tego, co się wydarzyło wewnątrz katolicyzmu po Soborze Watykańskim II. Jan Paweł II widział w wydarzeniu Soboru „wiosnę i odrodzenie życia Kościoła”. Choć Sobór Watykański II w sposób istotny przeobraził myślenie i życie Kościoła rzymskokatolickiego, jego recepcja była i dotąd bywa nieraz bardzo trudna. Papież Benedykt XVI zauważył, że problemy z recepcją wzięły się stąd, że doszło do konfrontacji i przeciwstawienia sobie dwóch sprzecznych hermeneutyk i sporu na tym tle. Jedna wywołała zamieszanie, druga zaś – w sposób dyskretny, ale coraz bardziej widoczny – zaczęła przynosić i nadal przynosi owoce. Z jednej strony istnieje interpretacja, którą Benedykt XVI nazywa „hermeneutyką nieciągłości i zerwania z przeszłością”, z drugiej strony istnieje „hermeneutyka reformy” i odnowy Kościoła. Oceniając trudny proces recepcji Soboru Watykańskiego II należy pamiętać o tym, że Sobór stał się przede wszystkim wyrazem „nowego powiewu Ducha” w Kościele i w świecie. Duch Święty jest Ożywicielem tego, co było obumarłe i Uświęcicielem wszystkich potrzebujących usprawiedliwienia.
The year 1918 signifies both, the end of World War I and the beginning of state independence in the Eastern part of Europe. This ambivalence concerns different aspects of life, such as political affairs and society, arts and culture, literature, philosophy and religion. The following study discusses and considers chances and challenges of this ambivalence for an ecumenical dialogue in Europe. Therefore, these aspects of life will be analysed concerning the role of memory culture and also concerning the different kinds of remembrance in particular countries. In order to draw benefit from these results for parish oriented (adult) education and for ecumenical projects, theses considerations can be adopted as impulses for particular situations.
DE
Die Jahreszahl 1918 markiert nicht nur das Ende des Ersten Weltkriegs. Für einige Staaten steht sic für den Beginn ihrer staatlichen Unabhängigkeit. Dieser ambivalente Charakter lässt sich, wie im Folgenden untersucht wird, an mehreren Lebensbereichen aufzeigen. Dazu gehören Politik und Gesellschaft ebenso wie Kunst und Kultur, Literatur, Philosophie und Religion. Der Schwerpunkt der folgenden Überlegungen betrifft die Frage, welche Chancen, aber auch welche Herausforderungen das Erinnern an dieses ambivalente Schicksalsjahr für den ökumenischen Dialog in Europa hat. Daher werden die unterschiedlichen Lebensbereiche daraufhin befragt, welche Rolle die jeweilige Erinnerungskultur und Erinnerungsform in verschiedenen Ländern spielte und spielt. Um die Ergebnisse religions- und gemeindepädagogisch ökumenisch nutzen zu können, werden Projektanregungen gegeben, die zur jeweiligen Situation vor Ort adaptiert werden müssen
PL
Rok 1918 nic oznacza jedynie końca I wojny światowej. Dla kilku krajów jest również początkiem ich państwowej niezależności. Ten ambiwalentny charakter pozwala odnieść się, jak zostanie to przeanalizowane w dalszym toku wnioskowania, do większej liczby obszarów życiowych, takich jak polityka, społeczeństwo, sztuka, kultura, literatura, filozofia i religia. Główny punkt rozważań odnosi się do pytania, jakie szanse, ale też i wyzwania przedstawia pamięć o tej dacie dla dialogu ekumenicznego. Następnie zbadane zostały wymienione wyżej obszary pod kątem pytania, jaką rolę w poszczególnych krajach odgrywają i odgrywały kultura i formy pamięci. Aby umożliwić ekumenicznie wykorzystanie religijnych i pastoralnych wyników, przedstawione zostały sugestie projektów, które powinny być zaadoptowane do konkretnych przypadków.
The article presents a “virtual” letter encounter between two persons, who have particular backgrounds and purposes in common, although they are contrary personalities: the former Jewish girl and later Carmelitan nun Edith Stein, and the pastor and later bishop Otto Zänker. Both have relations with Breslau as the birth place (Stein) or Bishop place (Zänker) and with Münster, where both, separated only by a few years, lived and taught for several years. Both personalities stand for the common challenge of intercultural and ecumenical dialogue, and of German coping with the Nazi era, and, therefore, for the purpose to combine past experiences, current life and future challenges by remembrance sharing and mutual learning, particular for the young generation. Therefore, only one letter (of Edith Stein) is presented as invitation to formulate Zänker’s answer, and, thus, considering the complex situation in the 1930s and today between cultures and attitudes.
PL
Artykuł przedstawia „wirtualne” spotkanie dwóch osób, które miały wspólne konteksty i cele, choć różne osobowości: Edyta Stein, żydowska dziewczyna, która stała się karmelitanką, oraz pastor i późniejszy biskup Otto. Oboje mieli związki z Wrocławiem czy to jako miejscem urodzenia (Stein), czy też jako miejscem posługi biskupiej (Zänker) oraz z Münster, gdzie oboje przez kilka lat mieszkali i nauczali. Życie obojga może być ujmowane jako wezwanie do dialogu interkulturowego i ekumenicznego oraz jako przykład zmagania narodu niemieckiego z samym sobą w czasie nazizmu, oboje zatem mogą być wzorem, szczególnie dla młodego pokolenia, wiązania byłych doświadczeń, życia bieżącego i przyszłych wyzwań poprzez dzielenie się i współuczenie się pamięci. W artykule przytacza się list Edyty Stein, który jest zaproszeniem do sformułowania odpowiedzi przez Zänkera i tym samym do rozważenia okoliczności korelacji między kulturami i postawami w latach trzydziestych XX wieku oraz dzisiaj.
DE
Dabei zeigte sich auch der Wert von partnerschaftlichen Begegnungen, die ein mit- und voneinander lernen ermöglichen. Im Folgenden soll am Beispiel der „virtuellen“ Beziehungen zwischen Münster und Breslau in diesem Sinne aufgezeigt werden, wie in ökumenischer Gemeinschaft Erinnerungslernen möglich sein könnte. Dabei stehen zwei Persönlichkeiten im Mittelpunkt, die in ihrer Biografie beide Städte aber auch den ökumenischen Gedanken repräsentieren: Edith Stein und Otto Zänker.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.