Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Na pograniczu kultur: emblematyka i antyk jako główne pierwiastki konstruujące hybrydyczne XVII-wieczne dzieło Sphinx Samosonica…

100%

Drzewiecka E.

|

nr 25

191-217

EN

In 1628, pupils and professors of Jesuits college in Rawa Mazowiecka presented to a bride and groom a poem called “Sphinx Samsonica…” - a unique book, full of allusions and references to the emblem of classical antiquity. The poem was created during the thriving baroque period which relished in abundance and variety. It was the perfect time to publish works which had bountiful contents which were as diverse and hybrid as “Sphinx Samsonica…”.The poem, in the fabric of which a few literary genres coexist, is a perfect example of an erudite Jesuit rhetoric full of parallels and with clear citations of many ancient writers. Thus showing that one of the main pillars of the poem is the theme of antiquity. The second pillar is its emblematic character as the multiple layers of this work are visible not only in the verbal area, but also in the pictorial. The emblems are one of the innovative tendencies of this work, tendencies which had just started to appear on the pages of printed panegyrics and which would become a part of panegyric literature in the 17th century. “Sphinx Samsonica…” is original in this area not only because of the presence of emblems in the poem, but also because of the “baroque”, ornamental construction of the work in which words and pictures are woven together in a unique way. Although Sphinx Samsonica… figured in many listings and was also mentioned in the bibliography of emblematic printouts written by Paulina Buchwald-Pelcowa, presenting basic information about this work, it has gone unnoticed for a long time. It is not mentioned in monographs devoted to modern epithalamiums, and it was marginally mentioned in monographs devoted to emblems. The dust of oblivion was finally wiped by Jadwiga Bednarska, who discovered the dormant potential of the pages of the Jesuits work in the first part of her book about Polish panegyric illustrations. In the second part, she considers the relationship of this work with Dutch emblems. Therefore, the work has been thoroughly researched from the point of view of the history of art. However, meticulous attention has not been lavished upon it, both from the philological point of view and also regarding the correlation between words and pictures. No research has been undertaken regarding its genre diversity and the work has been neither published, nor translated from Latin into Polish. However, the philological level is also important because it allows the research and discovery of what is hidden inside Latin comments and epigrams full of allusions to antiquity. This knowledge allows an explanation to the exact sense and meaning of the emblems, which very often are not clear and understandable at first sight. As a result, this article makes an attempt to enlighten the reader of the philological level of this work, and the foundation of the article is a presentation of the opulence of antique allusions which regularly appear in the whole text in a chosen fragment of “Sphinx Samsonica…” . Emphasis is also put on the unique and uncommon structure of the work, the main element of which is the emblems. The rich use of these two elements; their coexistence; and their complementation makes “Sphinx Samsonica…” a remarkable piece of literature.

2

Българската реформация? За хибридизацията на идеите в процеса на модернизацията на културата

100%

Drzewiecka E.

|

tom 17

EN

Bulgarian Reformation? On hybridization of ideas in the process of modernization of cultureThe paper raises the question of the Bulgarian notion of Reformation both as a particular historical event and its local reinterpretations and adaptations. The focus is on the history of the concepts of “Reformation” and “Protestant propaganda” in Bulgarian culture as well as on the cultural influences of the protestant thought in nineteenth-century Bulgaria. Particular interest is given to the Bulgarian scientific discourse, especially the Marxist one, as a dominant in the Bulgarian historiography. The paper studies in depth the case of Todor Ikonomov (1835–1892), a Bulgarian enlightener involved in religious and Church matters during the National Revival, perceived as an example of meaningful hybridization of ideas of Protestant and Enlightenment origins. The main question is about the relation between secular and religious power, and thus between religion and nation, as a sign of the Modern thinking. Bułgarska reformacja? O hybrydyzacji idei w procesie modernizacji kultury W artykule podjęto problem bułgarskiego rozumienia reformacji zarówno w sensie wydarzenia historycznego, jak i jego lokalnych reprezentacji i adaptacji. Przedmiotem uwagi jest historia pojęć „reformacja” i „propaganda protestancka” w kulturze bułgarskiej, jak również wpływy myśli protestanckiej w Bułgarii w XIX wieku. Szczególne miejsce poświęcono bułgarskiemu dyskursowi naukowemu, zwłaszcza marksistowskiemu jako dominującemu w bułgarskiej historiografii. Szczegółowo przeanalizowano przypadek Todora Ikonomowa (1835–1892), bułgarskiego działacza na rzecz oświecenia narodu, który w okresie odrodzenia zaangażowany był w sprawy religijne i kościelne. Jego poglądy zostają uznane za przykład znaczącej hybrydyzacji idei o protestanckiej i oświeceniowej proweniencji. Stawiane w konkluzji pytanie dotyczy relacji między władzą świecką i religijną, a także – między religią a narodem – jako wyrazem myślenia nowoczesnego.

3

In the trap of agnosticism: Judas according to Emiliyan Stanev

100%

Drzewiecka E.

|

tom 16

EN

In the trap of agnosticism: Judas according to Emiliyan StanevThe article discusses the modern sensation of complete enslavement. It offers an in-depth analysis of Emiliyan Stanev’s short story Lazarus and Jesus (Lazar i Isus; 1977) in the context of relevant entries from the author’s diaries. The article centres on the presentation of Judas as a debunker of Christ’s teaching. Stanev presents his vision of a permanent rift between spirit and reason that is not only a clear expression of the tragedy of agnosticism, but also, paradoxically, an indication that the state of ignorance is blessed, albeit impossible to achieve. Stanev’s story can be interpreted as a deeply ambiguous polemic not only with Christian religion understood as an “irrational” truth about transcendence but also with ideology, i.e. a doctrine that promises future happiness but is just as oppressive as formal secular power. W pułapce agnostycyzmu, czyli Judasz według Emiliana StanewaArtykuł omawia problematykę nowoczesnego poczucia totalnego zniewolenia. Przedmiotem uwagi jest opowiadanie Emiliana Stanewa Лазар и Исус (Łazarz i Jezus, 1977), zaś kontekstem – osobisty dziennik autora oraz rola jego Judasza jako demistyfikatora Chrystusowej nauki. Postawiona przez pisarza diagnoza wiecznego rozdarcia między duchem a rozumem staje się nie tylko kryptonimem tragizmu postawy agnostycznej, lecz – paradoksalnie – także przesłanką dla tezy o błogosławionym, choć niemożliwym do osiągnięcia stanie niewiedzy. Utwór interpretowany jest jako głęboko ambiwalentna polemika nie tyle z religią chrześcijańską jako irracjonalną „prawdą” o transcendencji, co z ideologią, tj. doktryną obiecującą przyszłe szczęście, choć równie zniewalającą jak formalna władza świecka.

4

“The Lexicon of Migrating Ideas in the Slavic Balkans” and the Risk of Knowledge: Some Considerations Regarding Two Promotional Events for This Book

100%

Drzewiecka E.

|

tom 22

PL

Artykuł stanowi sprawozdanie z dwóch wydarzeń promujących dziesięciotomową monografię autorstwa kolektywu polskich slawistów (we współpracy z badaczami z kilku zagranicznych ośrodków naukowych) – Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach (XVIII – XXI w.) (2018–2020), jakie zostały zorganizowane za pośrednictwem platform społecznościowych oraz komunikacyjnych w 2021 roku, a więc w warunkach pandemii COVID-19. Autorka najpierw prezentuje sam projekt naukowy, który legł u podstaw publikacji, wskazując, że Leksykon zawiera wiele syntetycznie wyrażonych, oryginalnych, opartych na badaniach źródłowych refleksji na temat spotkania z nowoczesnością na gruncie kultur południowosłowiańskich. Następnie referuje przebieg dyskusji, jakie wynikły w trakcie obu spotkań promocyjnych, po czym odnosi się do kwestii kompetencji nowoczesnego naukowca, adaptując pojęcia czułego narratora Olgi Tokarczuk.

EN

The text is an account of two events that promoted the extensive (ten-volume) monograph by Polish Slavic studies scholars (with contributions from scholars from a number of foreign research centres): Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach (XVIII – XXI w.) [The Lexicon of Migrating Ideas in the Slavic Balkans (18th-21st centuries)] (2018–2020). These events were held in 2021, during the COVID-19 pandemic, by means of social media and common communication platforms. As the Lexicon consists of many synthetically expressed, original, and source-based insights on the southern Slavic cultures’ struggles with modernity, the author comments on both the research project at the root of this publication and on the course of the discussion which emerged during these meetings. She does so in order to express her view on the capacity of the modern researcher by adapting Olga Tokarczuk’s notion of the tender narrator.

5

W strefie ontologicznego półcienia

100%

Drzewiecka E.

|

tom 20

6

Accuracy and Reception: On Theological and Aesthetic Novelty in Two Novels by Teodora Dimova

100%

Drzewiecka E.

|

2021

|

nr 10

1-27

PL

W artykule została poruszona kwestia funkcjonowania narracji biblijnej w literaturze nowoczesnej w kontekście lokalnego i indywidualnego doświadczenia wiary oraz epistemologicznego i egzystencjalnego pytania o prawdę. Autorka koncentruje się na dwóch powieściach bułgarskiej pisarki Teodory Dimowej (ur. 1960): Марма Мариам [Marma, Mariam, 2010] i Първият рожден ден [Pierwsze urodziny, 2016]. Przypadek ten jest szczególnie interesujący, ponieważ biblijna opowieść o Jezusie nie została tu wykorzystana w celu stworzenia parodii lub bluźnierstwa, czego można by oczekiwać w kontekście ponowoczesnych dekontekstualizacji i przewartościowań, ale aby zaproponować wizję chrześcijańskiego Boga, która jest zarówno estetycznie oryginalna, jak i teologicznie prawowierna. Jak więc sparafrazować historię biblijną i pozostać ortodoksyjnym Jak urzeczywistnić egzystencjalny potencjał Biblii i stworzyć oryginalne dzieło? W analizie autorka odwołuje się do hermeneutyki egzystencjalnej i fenomenologii pamięci Paula Ricoeura, zwłaszcza jego koncepcji świadectwa oraz mimesis, w odniesieniu do kwestii recepcji parafraz biblijnych w (bułgarskiej) kulturze nowoczesnej.

EN

This article raises the question of functioning of the Biblical narrative in modern literature in the context of the local/individual experience of faith and the epistemological and existential question of truth. The focus is on two novels by the Bulgarian writer Teodora Dimova (born in 1960): Марма Мариам [Marma, Mariam, 2010] and Първият рожден ден [The First Birthday, 2016]. This case is particularly interesting because the Biblical story about Jesus has not been used here in order to create a parody or blasphemy, which could be expected as far as the postmodern de-contextualisation and re-evaluation of tradition are concerned, but to offer both an aesthetically original and theologically orthodox vision of the Christian God. So how to paraphrase the Biblical story and remain orthodox? How to actualize the existential potential of the Bible and achieve novelty? The analysis is conducted in the perspective of Paul Ricoeur’s existential hermeneutics and phenomenology of memory, especially his concepts of testimony and mimesis, with regard to the question of the reception of Biblical paraphrases in (Bulgarian) modern culture.

7

Palingenio e Rej. Alcune osservazioni sulle affinità tra lo Zodiacus vitae e il Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego

100%

Drzewiecka E.

|

nr 6

7-21

EN

The paper focuses on the relations between two 16th century works: Marcellus Palingenius’ The Zodiac of Life and Mikołaj Rej’s The Image of a Good Man’s Life. The philosophical poem Zodiacus vitae fell into oblivion in Italy, but has gained considerable popularity all over Europe since the 16th century. In Poland all the greatest Renaissance humanists, such as Jan Kochanowski and Mikołaj Rej, knew and read it. The latter, clearly inspired by the work of the Italian master, published The Image of a Good Man’s Life in 1558. Since the 19th century there have been some comparative studies of The Zodiac and The Image in the field of Polish literature. This article presents the current state of the research and points out general similarities and differences between these works, regarding both the story line and philosophy.

8

Od Redakcji

63%

Drzewiecka E. , Sosnowska D.

|

tom 20

9

Od Redakcji

51%

Szwat-Gyłybowa G. , Drzewiecka E. , Boguska A. , Wróblewska-Trochimiuk E.

|

tom 17

10

Od Redakcji

51%

Szwat-Gyłybowa G. , Stoykova A. , Drzewiecka E.

|

tom 16

11

Scholarship – Engagement – Activism

51%

Kolarić A. , Taczyńska K. , Drzewiecka E.

|

tom 22