Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zmiany geopolitycznego usytuowania Polski po 1989 roku

100%

Betiuk M.

|

tom nr 1(86)

118-125

EN

The article features the revaluations in European and geo-political order caused by the fall of communism in Eastern Europe and the Soviet Union. It also presents how these factors changed Poland’s place and role in Europe and the world; Poland under an atomic superpower’s influence was a part of the system that in the military area developed a coalition doctrine of an offensive character. The information included in the article shows how the disappearance of the bipolar system and the collapse of the Soviet Union led to questioning the position of the USA. The author has also described the biggest changes in international relations that took place at the end of the 20th century; transformations that affected our region to such a degree that it even changed its name. Instead of the monolith stretching from Kamchatka to the Elbe River called Easter Europe; Central Europe emerged along with Eastern Europe and Easter - Southern Europe. The author has also pointed out in what way the reasons for the communism fall contributed to the speed of transformations performed in Central European countries and how the international situation in our environment and whole Euro- Atlantic zone changed Poland’s geo-political location after 1989.

2

Niskociśnieniowe źródło plazmy azotowej w technologiach hybrydowych

100%

Betiuk M.

|

tom nr 2

44--50

PL

W artykule opisano zasadę działania źródła jonów AIDA (opracowanie Białoruskiej Akademii Nauk), którego konstrukcja jest doskonalona w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej. W prowadzonych badaniach źródło zastosowano w technologii hybrydowej złożonej z procesów azotowania gazowego i PA PVD. W celu ilustracji efektów technologicznych z zastosowaniem źródła w procesach PA PVD przedstawiono wyniki badań: oddziaływania formowanego strumienia jonów N2+ i cząstek wzbudzonych N2* powierzchnią Fe oraz współpracy (asysty) źródła w syntezie TiN prowadzonej nad technologią łuku niskociśnieniowego PVD-Arc. Badania wykazały możliwość wzbogacenia plazmy wyładowania łukowego w jony azotu i otrzymywanie powłok TiN o wysokiej adhezji do warstwy azotków żelaza.

EN

The article describes the principle of operation of the ion source AIDA (worked out at the Belarusian Academy of Sciences) which design was perfected in the Institute of Precision Mechanics. In this study, source used in hybrid technology consisting of a gas nitriding and PA PVD. In order to illustrate the effects of technological sources using PA PVD processes presents the results of effects: the impact of molded stream of ions (N2+) and excited molecule (N2*) reactive surface Fe and cooperation sources with in the synthesis of TiN conducted on the technology of low pressure arc PVD-Arc. Studies have shown enrichment arc discharge plasma, and nitrogen ions produce coatings with high adhesion TiN layer of iron nitride.

3

Powłoki CrN na wewnętrznych powierzchniach rur i cylindrów

100%

Betiuk M.

Inżynieria Materiałowa

|

2013

|

tom Vol. 34, nr 6

631--634

PL

Rozpylanie magnetronowe znajduje zastosowanie w technologii inżynierii powierzchni. Proces ten pozwala wytwarzać powłoki o nowych własnościach tribologicznych, elektrycznych, optycznych, korozyjnych. W pracy przedstawiono syntetycznie obecny stan wiedzy na temat magnetronowych źródeł plazmy o geometrii liniowej i cylindrycznej oraz cylindryczno-prętowej, stosowanych w technologiach PA PVD. Omówiono badania prowadzone w kraju, których celem było wytworzenie odpornych na zużycie eksploatacyjne warstw i powłok na wewnętrznych powierzchniach cylindrów i rur z zastosowaniem technologii azotowania jarzeniowego i MS PVD. Pokazano obszary zastosowań technologii plazmowych w ograniczonej przestrzeni reakcyjnej. Omówiono wyniki badań prowadzonych w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej nad technologią otrzymywania powłok MS PVD na wewnętrznych powierzchniach rury z wykorzystaniem długiego magnetronu cylindrycznego.

EN

Magnetron sputtering technology is used in a wide area of surface engineering technology. Coatings with new tribological, electrical, optical and corrosion properties can be produced in that way. The paper presents synthetically the current state of knowledge on magnetron plasma sources with linear geometry and cylindrical, cylindrical rod used in technologies PA PVD. Researches, on national level, aimed to producing wear and tear resistant films and coatings on the inner surfaces of cylinders or tubes using technology of plasma nitriding and PVD MS are discussed. Areas of application of plasma technology in confined spaces reaction are shown. The results of technology research on the preparation of IMP MS PVD coatings on the inner surface of the tube using a long cylindrical magnetron are presented.

4

Baltest-M nowa metoda badawcza do oceny jakości struktury powierzchni powłok PVD i CVD

100%

Betiuk M.

|

2012

|

tom Vol. 33, nr 5

481--484

PL

Technika badawcza Baltest-M opracowana w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej umożliwia precyzyjną analizę metalograficzną zachowania struktury materiału powłoki i podłoża poddanego silnemu lokalnemu odkształceniu plastycznemu. Struktura odkształconych lokalnie systemów areologicznych (powłoka PVD, CVD-podłoże) ujawniana jest na precyzyjnych metalograficznych zgładach sferycznych. Istotą tej nowej metody badawczej jest to, że zgłady sferyczne są wykonywane w obrębie wcześniej wykonanych odcisków przy pomiarach twardości (HB, HRC, HV, HK) powierzchni systemu areologicznego. Obszarem analizy jakościowej i ilościowej jest struktura materiału powłok i podłoża, będąca w polu odkształceń wgłębnika. Precyzyjne wykonanie zgładu sferycznego w obrębie śladów odcisków twardości zapewnia stanowisko badawcze Kulotester nowej generacji z wysokiej jakości układem optycznym, obrotowym stolikiem x-y i sterownikiem mikroprocesorowym.

EN

The Baltest-M method is developed at the Institute of Precision Mechanics allows making very precise analysis of coating material and substrate exposed to strong local plastic strain. The concept of the Baltest-M method is to observe the behaviour of coating materials structure in the condition of strong plastic strain. The structure of locally deformed coatings is revealed using spherical metallographic microsections. The essence of this new method is that spherical microsections are made within the area of indentations made by the hardness tester indenter (e.g. HB, HRC, HV HK). The coatings structure analysis is made for areas directly deformed by the indenter.

5

Technologie PVD i PAPVD w praktyce

100%

Betiuk M.

|

tom Nr 2

3-13

PL

Technologie PVD i PAPVD umożliwiają otrzymywanie multifunkcjonalnych materiałów powłokowych nadających nowe cechy użytkowe powierzchni modyfikowanej. O cechach użytkowych powłoki decyduje jej struktura oraz budowa fazowa i skład chemiczny. Nowoczesne technologie inżynierii materiałowej umożliwiają kształtowanie struktury powłok na poziomach mikro- i nanometrycznych stosując sterowanie parametrami technologicznymi procesu. Zastosowanie środowiska plazmy reaktywnej oraz prowadzenie w nim syntezy powłok wielowarstwowych budowanych z faz, np. TiN. TiAlN, TiAlC. CrN otworzyło nowe perspektywy w wielu dziedzinach przemysłu. Powłoki o wysokich twardościach, niskich współczynnikach tarcia, odpornych na korozyjne działanie ich środowiska pracy, stabilne w wysokich temperaturach otrzymywane są w krajowych ośrodkach badawczych, jak również centrach usługowych. W artykule przedstawiono w sposób skrótowy problemy związane z kształtowaniem struktury powłok z uwzględnieniem specyfiki środowiska technologicznego (próżnia, plazma niskociśnieniowa). Wskazano obszary zastosowań powłok i stan technik krajowej związany z technologiami PVD i PAPVD.

EN

The PVD and PAPVD methods make possible to produce new multifunctional coating materials which create new functional quality of modified surfaces. The surface structure, phase and chemical composition are the main features which determine the functional properties of deposited coating. The new material engineering technologies enable to control the surface structure at micro and nano range. The production of multicomponent coatings incorporating TiN, TiAlN, TiAlC, CrN phases in plasma reaction environment open new perspectives in many fields of surface engineering activity. The coatings of high hardness, low friction coefficients, corrosion resistant and stable in high temperature are produced both at national research centers and service centers. Problems related to the forming of chemical structure of deposited coatings are shortly presented in the paper. Optimal parameters of technological environment like vacuum or low-pressure plasma are discussed. The possibility range of practical application and state of the art of national development of PVD and PAPVD technologies are given.

6

Plazma niskociśnieniowa w inżynierii powierzchni

100%

Betiuk M.

|

2009

|

tom Nr 2

63-76

PL

W artykule przedstawiono syntetyczny opis środowiska plazmy niskociśnieniowej generowanej w wyładowaniach elektrycznych stałoprądowych( DC) prądu zmiennego niskiej (AC), wysokiej częstotliwości (RF), oraz promieniowania mikrofalowego (MF) stosowanego do obróbki powierzchni metali, ceramiki, półprzewodników, tworzyw sztucznych. Zaprezentowano wybrane zastosowania technologii plazmy niskociśnieniowej w inżynierii powierzchni.

EN

Description of the environment low-pressure-plasma generated in electric discharges DC, the alternating current of low (AC) and high-frequency ( RF), and the microwave radiation (MF) applied to processing surface of metals, ceramics, semiconductors, plastics is presented in synthetic way. Applications of technology of low-pressure-plasma in the surface engineering were selected and shown.

7

Modyfikacja wewnętrznych powierzchni luf moździerza metodą magnetronową

63%

Betiuk M. , Łataś Z.

|

tom z. 90 [298], nr 4

401--410

PL

W publikacji przedstawiono wyniki badań technologią próżniowo-plazmową CMS PVD (ang. Cylindrical Magnetron Sputtering Physical Vapour Deposition) z wykorzystaniem magnetronu cylindrycznego – liniowego – wewnątrz przewodu lufy. Inspiracją rozpoczęcia badań przy udziale Huty Stalowa Wola jest próba rozwiązania problemu zwiększenia trwałości eksploatacyjnej konstrukcji obciążonych zmiennym polem ciśnienia w warunkach silnego oddziaływania chemicznego. Analizowana technologia może stanowić alternatywę dla bardzo uciążliwych ekologicznie i zdrowotnie technik galwanicznych wytwarzania powłok chromu technicznego. Powierzchniami modyfikowanymi są ściany wewnętrzne rur stalowych ferrytycznych o średnicach od 45 do 100 mm, w tym lufy moździerza 98 mm, udostępnionej przez Hutę Stalowa Wola. W pracy przedstawiono zarys procedury technologicznej wytwarzania powłok TiN, CrN, TiCN na stali lufowej 38HN3MFA.

EN

The publication presents the results of CMS PVD (Cylindrical Magnetron Sputtering Physical Vapor Deposition) research with the use of a cylindrical – linear magnetron inside barrel's conductor. The initiation of research with participation of Huta Stalowa Wola is an attempt to solve the problem of increasing service life of chemical and pressure-loaded components of chemical installations and utilities, containing cylindrical surfaces in their design. The analyzed technology can be an alternative to highly ecologically and healthily harmful, galvanic techniques for the production of technical chromium coatings. Modified surfaces are internal walls of ferritic steel pipes with diameters from 45 to 100 mm, including a barrel of a 98 mm mortar, made available by Huta Stalowa Wola. The paper presents an outline of the technological procedure for the preparation of TiN, CrN, TiCN coatings on 38HN3MFA barrel steel.

8

Trawienie i wspomaganie jonowe w procesie PA PVDArc - źródło jonów AIDA

63%

Betiuk M. , Szudrowicz M.

Inżynieria Materiałowa

|

2005

|

tom Vol. 26, nr 5

277-280

PL

W nowoczesnych technologiach PA PVD dodatkowe strumienie jonów pierwiastków gazowych, wytwarzanych w niezależnych źródłach plazmy, wspomagają proces przygotowania powierzchni i uczestniczą w syntezie powłok np. TiN, TiAlN. Trawienie jonowe, które jest procesem fizycznym lub fizykochemicznym stosowane jest do oczyszczenia i ujednorodnienia podłoża z warstw zanieczyszczeń i zdefektowania. Uczestnictwo jonów w procesie wzrostu powłok umożliwia uzyskiwanie materiału warstwy 0 mniejszym zdefektowaniu. W artykule, opisano zasadę działania generatora jonów 0 nazwie AIDA. Przedstawiono wyniki badań wpływu oddziaływania strumienia jonów reaktywnych N2+ z powierzchni Fe, Al, Cu oraz z warstwami otrzymanymi w procesie regulowanego azotowania gazowego. przedstawiono również porównawcze wyniki badań spektralnych plazmy azotowej źródła jonowego i plazmy anomalnego wyładowania jarzeniowego.

EN

In new P APVD methods additional gas ions steams from independent of plasma sources assisted in TiN, TiAlN synthesis process and also in surface prepared process. Ion etching is a physical or chemical-physical process used to surface cleaning. Another apply of ion etching is homogenizing of surface structure and eliminate of defects and impurities. The ions being in layers growth, make a possibility to obtain the layer with lower defect contamination. In the paper are presented the mechanism of AlDA ions generator. Here are presented the results how steam of reactive ions N2+ influence on surface obtain in gas nitriding process and Fe, Al., Cu surfaces. There are showed also the comparative diagrams of spectral investigation of nitriding plasma source and anomaly glow discharge plasma .

9

Azotowanie jarzeniowe na potencjale uzupełniającym

63%

Betiuk M. , Kowalski S.

|

tom Vol. 31, nr 4

869-873

PL

W pracy przedstawiono stan zagadnienia dotyczący podstawowych modeli procesu azotowania jarzeniowego (azotowanie jonowe). W syntetyczny sposób scharakteryzowano zjawiska odpowiedzialne za proces azotowania jarzeniowego technologią tradycyjną i z zastosowaniem ekranu aktywnego. Wyjaśniono istotę procesu azotowania jarzeniowego na potencjale uzupełniającym. Przedstawiono eksperyment i wyniki badań azotowania stali X37CrMo5-1 w trzech obszarach plazmy, w tym na potencjale uzupełniającym. Plazmę wyładowania jarzeniowego tworzono z mieszanki N2 + H2 (30÷70%) podawanej do komory pieca jarzeniowego z jonowym ekranem grzewczym z zachowaniem ciśnienia 220 Pa.

EN

The paper presents state of the problem of general models glow-discharge nitriding process (ion nitriding). In the synthetic manner responsible phenomena for glow-discharge nitriding process with the traditional technology, with the use of the active screen and using the complementary potential have been characterized. Nature the ion nitriding on complementary potential was explained. Experiment and findings of the nitriding steel WCL in three areas of plasma, also on the complementary potential have been presented. Plasma glow discharge was created from the mixture N2 + H2 (30÷70%) in the chamber with ionic heating screen to keep pressure 220 Pa.

10

Zastosowanie metod Recatest i DSI do oceny struktury i właściwości powłok PVD

63%

Pokorska I. , Betiuk M.

|

2012

|

tom Vol. 33, nr 6

592--596

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań struktury i właściwości powłok typu TiAlN + WC/C wytwarzanych metodą PVD-Arc na stali narzędziowej SW7M. Szczególną uwagę zwrócono na problematykę oceny jakości powłok wielowarstwowych na podstawie wyników badań metodą DSI i Recatest (próba zarysowania + zgład sferyczny). Metoda badawcza Recatest umożliwia precyzyjną ocenę struktury metalograficznej systemu areologicznego ilustrującą jakościowo i ilościowo zachowanie się materiałów deformowanych w próbie zarysowania (Revetest). Zasada przedstawionej w pracy metody Recatest wynika z połączenia dwóch technik badawczych: próby zarysowania (Revetest) i szlifu sferycznego (Calotest). Metodę tą można zastosować do badań systemów areologicznych typu powłoka-podłoże, powłoka wielowarstwowa-podłoże, powłoka-warstwa dyfuzyjna-podłoże. Analizowane systemy areologiczne są wytwarzane technologiami PVD, CVD, obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej i galwanicznej. Istotą metody Recatest jest precyzyjne wykonanie zgładu sferycznego w obszarze wcześniej wykonanej rysy w analizowanym materiale powłoki i podłoża. Zgład sferyczny w obrębie rysy umożliwia prowadzenie precyzyjnych analiz wybranych cech strukturalnych odkształconego i nie odkształconego systemu areologicznego w funkcji głębokości od powierzchni. Ujawnia się struktura i charakter odkształcenia i niszczenia powłoki w całym jej przekroju. Możliwa jest obserwacja propagacji pęknięć i dekohezji w obszarach struktury powłok wielowarstwowych i granicy powłoka-podłoże oraz w podłożu. Ściśle zdefiniowane punkty i geometria analizowanych obrazów struktury na powierzchni zgładu sferycznego stają się źródłem nowych danych jakościowych i ilościowych charakteryzujących badany system. DSI (Depth Sensing Indentation) jest szeroko stosowaną metodą pomiaru twardości. W metodzie tej zastosowana siła obciążająca jest rejestrowana w funkcji głębokości odcisku podczas cyklu obciążania i odciążania. W pracy określono twardość Martensa oraz twardość indentacyjną dla stali SW7M i systemu areologicznego TiAlN + WC/C.

EN

The paper presents the results of investigations of the structure and properties of TiAlN + WC/C coatings produced by PVD-Arc method on high speed tool steel (SW7M). Recatest and Depth Sensing Indentation methods were used to the valuation of quality of multilayer coatings. The Recatest examination method allows for accurate evaluation of metallographic structure of an areological system that illustrates, in both qualitative and quantitative way, the behaviour of materials subjected to deformation during the scratch test (Revetest). The principle of the Recatest method presented in the paper is that it combines two known examination techniques – the scratch test (Revetest) and the spherical metallographic microsection (Calotest). The method can be used for examination of areological systems of the following types: coating/substrate, multilayer coating/ substrate, coating/diffusion layer/substrate obtained using for example the PVD and CVD technologies. The essence of the Recatest method is to make the precise spherical metallographic microsection in the area of a scratch previously made in the coating and substrate material being analysed. The spherical metallographic microsection within the scratch area allows for making accurate analyses of selected structural characteristics of deformed and non-deformed material with coating. The spherical microsection reveals the structure and character of coating deformation and destruction throughout its entire thickness. It is possible to observe the propagation of coating cracks and de-cohesion. The accurately defined geometries of the examined images of structures on the surface of spherical metallographic microsection are the source of new qualitative and quantitative data which characterize the material system being examined. The depth sensing indentation (DSI) test became a widely used method of hardness determination. In DSI method the applied load is registered as a function of indentation depth both during loading and unloading. Martens hardness and indentation hardness of SW7M steel and areological system TiAlN + WC/C were determined in this work.

11

Wykorzystanie spektralnej analizy plazmowej do sterowania procesem syntezy powłoki TiAlC

63%

Betiuk M. , Burdyński K.

|

tom nr 4

23-28

PL

Niniejsza praca pokazuje możliwości otrzymywania powłoki TiAlC za pomocą chemicznej reakcji między jonami tytanu a prekursorem metaloorganicznym zawierającym aluminium. Zawartość aluminium w powłoce ma duży wpływ na jej właściwości mechaniczne i chemiczne. W niniejszych badaniach nad technologią MOPVD skupiono się nad rejestracją spektralnych sygnałów emisyjnych jonów Al+ i Ti+ oraz nad składem chemicznym powstałych faz. Taki rodzaj synergizmu był w pracy analizowany. W badaniach starano się zbadać możliwość wykorzystania komputerowej kontroli procesu w trakcie trwania procesu syntezy powłoki. Głównym celem prezentowanych badań była synteza powłoki TiAlC. W trakcie procesów MOPVD badane były podstawowe parametry takie jak: ciśnienie i skład chemiczny atmosfery ponieważ te parametry miały największy wpływ na właściwości otrzymanych powłok.

EN

The possibility to obtain the TiAlC coatings by chemical plasma reactions between titanium ions and metaloorganic precursors (which contain an aluminum) is showed in this paper. Aluminum content in coatings of this type has a huge influence on their mechanical and chemical properties. In our studies of MO PVD technology we were focused on registration of spectral emission lines signals from Al+ and Ti+ ions and of chemical composition of occurred phases. This kind of synergism was analyzed. We tried to predict a possibility of application computer control of the plasma synthesis process. The main aim of our study was to work out plasma synthesis process of TiAlC coatings with plasma spectral emission signal control. Fundamental parameters like: pressure, chemical composition of atmosphere were investigated during the MO PVD processes because this factors have significant influence on phase and chemical structure of deposited coatings.

12

Struktura warstw azotowanych na powierzchni zgładu sferycznego

63%

Betiuk M. , Tacikowski J.

|

tom nr 3

39-45

PL

Stanowisko badawcze Kulotester pozwala w sposób szybki i precyzyjny ujawniać strukturę cienkich warstw i powłok na powierzchni zgładu sferycznego wykonywanego kulą. W artykule omówiono zagadnienie zidentyfikacji struktur warstw azotowanych na zgładach sferycznych. Przedstawiono przykłady ujawnianych struktur warstw azotowanych na stalach konstrukcyjnych 40HM i 38HMJ ulepszanych cieplnie.

EN

Thin films and coatings surface structures can be quickly and accurately revealed on their metallographic spherical polished microsections done with the use of the Kulotester ball. The problem of identifying the structure nitriding layers on spherical microsection is discussed. The examples of structures of nitriding layers on 38HMJ, 40HM guenched and tempered steels are presented.

13

Ujawnienie struktury cienkich warstw i powłok w badaniach metalograficznych za pomocą Kulotestera

51%

Betiuk M. , Burdyński K. , Michalski J. , Wach P.

|

tom nr 3

70-74

PL

W klasycznych badaniach metalograficznych obserwacje struktur powłok i warstw można prowadzić trzema metodami metalograficznymi: na szlifie prostopadłym, na szlifie skośnym oraz na szlifie kulistym. W powszechnie stosowanej analizie metalograficznej grubość warstw ocenia się na podstawie obserwacji i pomiaru ujawnionej warstwy na szlifie prostopadłym. Identyfikacja struktury cienkich warstw o grubościach od 0,1 žm do 5 žm za pomocą mikroskopu optycznego jest obarczona dużym błędem wynikającym z rozdzielczości mikroskopu oraz techniki wykonania szlifu prostopadłego. Znacznie dokładniejsza jest metoda szlifu ukośnego, powiększająca fizycznie obraz powłoki lub warstwy. Metoda ta jest bardzo pracochłonna i wymagająca precyzyjnych oprawek metalograficznych do próbek. Łatwiejszą, dającą większe możliwości pomiaru grubości a zwłaszcza analizy struktury cienkich warstw jest metoda szlifu kulistego.

EN

In typical metalography investigations there are three methods used: metalographical cross-section, skew metalographic section and spherical metalographic section. Generally the layer thickness is evaluated in metalography analysis by observation and measure of the layer reveal on metalographical cross-section. A structure characterization with optical microscope of thin layers within the range of thickness from 0,1 žm to 5 žm could be very uncertain. The errors come from microscope resolution and quality of preparation of microsection. Much more precise technique is a method of skew metalography section as we can widely see the investigated area on the sample. But, the skew metalography section method is more labour-consuming, and there is necessity to use special metalography mounting. The easiest method, which allows to measure a thickness and analyze structure of thin layers is spherical metalography method.

14

Kontrola i regulacja kinetyki wzrostu grubości warstw w procesach regulowanego azotowania gazowego

51%

Michalski J. , Wach P. , Burdyński K. , Betiuk M.

|

tom nr 2

34--40

PL

W artykule omówiono trzy klasy warstw azotowanych w aspekcie ich praktycznego wykorzystania oraz przedstawiono sposoby projektowania procesów regulowanego azotowania gazowego w oparciu o odpowiedni dobór parametrów procesu, głównie potencjału azotowego. Na przykładzie przemysłowych procesów azotowania gazowego wykazano wpływ kontroli i regulacji kinetyki wzrostu grubości warstw azotowanych na klasę otrzymanych warstw azotowanych. W pracy wykorzystano wyniki badań struktury, składu fazowego i odporności korozyjnej na działanie obojętnej mgły solnej warstw azotowanych.

EN

The article discusses the three types of nitrided layers in terms of their use in practical applications, and explains how to design a controlled gas nitriding processes based on the appropriate selection of process parameters mainly nitriding potential. For example, industrial gas nitriding processes have shown the impact of control and regulation of the growth kinetics of nitrided layer thick-nesses of the layers of nitrided type. The study used data of the structure, phase composition and corrosion resistance of nitrided layers to the neutral salt spray test.

15

Niekonwencjonalne metody modyfikacji powierzchniowej stopów aluminium

51%

Tacikowski M. , Betiuk M. , Jakieła R.

Inżynieria Materiałowa

|

2005

|

tom Vol. 26, nr 5

724-727

PL

Przedmiotem pracy były próby wytwarzania warstw azotku aluminium na stopie PA29 z grupy durali. Zastosowano w tym celu rozwiązanie dwustopniowe łączące obróbkę typu PA PVD z późniejszym azotowaniem gazowym. Testowano dwa warianty osadzania wstępnej powłoki AI-N metodą PA PVD: wariant A (źródło jonowe) i wariant B (źródło typu łukowego). Na powierzchni stopu, w miejsce rozpylonej katodowo naturalnej warstewki tlenku aluminium, osadzano najpierw metodą PA PVD cienkie (ok. 1 mi m) powłoki typu AI-N, które następnie poddawano azotowaniu gazowemu w temperaturze 530°C/1Oh w amoniaku wysokiej czystości. W badaniach wytwarzanych warstw wykorzystano m.in. rentgenowską analizę dyfrakcyjną oraz metody SIMS, SEM, TEM. Badano wpływ wstępnej powłoki AI-N na dyfuzję azotu przez powłokę do podłoża i wzrost warstwy w procesie azotowania gazowego. Azotek aluminium otrzymano jedynie w wariancie B, przy czym dyfuzja azotu w głąb stopu była w tym przypadku łatwiejsza niż w przypadku amorficznej powłoki AI-N otrzymanej w wariancie A. Wytworzone warstwy wykazywały dobrą przyczepność do podłoża. Warstwy otrzymane w wariancie B charakteryzowały się zwiększoną odpornością na zużycie przez tarcie. Poprawę odporności na korozję uzyskano natomiast po obróbce wg. wariantu A.

EN

The possibility of the application of gaseous nitriding to produce aluminum nitride layer on the precipitation hardened aluminum alloys was investigated in the present work. In this purpose the duplex method which combine gaseous nitriding with previous PA PVD type preliminary surface treatment was used. Two type of the P A PVD pretreatment was applied with the aim to replace natural a1uminum oxide layer by the Al-N thin (1 mi m) coating ie. ion source type A or arc source - type B. The nitriding process was realized in the high purity ammonia at 530°C/1Oh. The effect of the PA PVD treatment on the diffusion of nitrogen was examined by X-ray, SIMS, SEM and TEM methods. The aluminum nitride coating was obtained only for the P A PVD Arc pretreatment (type B) (Fig.3) and in this case the diffusion of nitrogen during gaseous nitriding was easier then for the amorphous Al- N coating formed by the treatment of the type A (Fig.4,5). The layers of the both type exhibit good cohesion to the substrate. The improvement of the wear resistance is observed for the treatment of the type B (Fig.6). The increase of the corrosion resistance take place in the case ofthe treatment of the type A (Fig.7).

16

Wykorzystanie zgładu sferycznego i testu rysy do oceny struktury i jakości wybranych systemów areologicznych - metoda badawcza Recatest

51%

Betiuk M. , Pokorska I. , Marchlewski P.

|

tom Vol. 31, nr 4

874-878

PL

Omówiono badania wybranych właściwości twardych materiałów powłokowych, otrzymywanych technologiami CVD i PVD, z zastosowaniem trzech metod: szlifu sferycznego, testu zarysowania oraz recatest (test rysy + zgład sferyczny). Przedstawiono metodykę ujawniania struktury cienkich powłok na powierzchni zgładu sferycznego, zwłaszcza w obszarze rysy, oraz sposób oceny ich jakości. Na przykładzie powłok TiN i CrN odkształconych w teście rysy zaprezentowano metodykę pomiarową wraz z analizą informacji, jakie można uzyskać z powierzchni zgładu sferycznego.

EN

This article presents thematics of research of the properties of hard coating materials at the use of methods of the spherical cut (calotest) and the test of the scratch. The new original methodology of the exposure of structures of thin films and coatings is presented.

17

Zastosowanie metody rysy i Kulotestera do oceny jakości powłok PVD

51%

Betiuk M. , Pokorska I. , Nakonieczny A.

|

2009

|

tom Nr 3

34-40

PL

Niniejszy artykuł podejmuje tematykę badań właściwości twardych materiałów powłokowych przy użyciu metod szlifu sferycznego i testu zarysowania. Zaprezentowano nowel oryginalna metodykę ujawniania struktur cienkich warstw i powłok i sposób oceny ich jakości.

EN

Subject relevant to research of the properties of hard coating materials with methods of the spherical cut and the scratch test are approached. The new original methodology of the exposure of structures of thin films and coatings is presented.

18

Azotowanie regulowane matryc kuźniczych - przykłady przemysłowego zastosowania

51%

Michalski J. , Burdyński K. , Wach P. , Betiuk M.

|

tom nr 3

21-25

PL

W artykule przedstawiono wykorzystanie nowego parametru jakim jest rozporządzalność azotu, do kontroli i regulacji procesu azotowania narzędzi do przeróbki plastycznej na gorąco. Pokazano przykłady regulowanego azotowania gazowego matryc, wkładek matrycowych i stempli. Na przykładzie procesu azotowania gazowego matryc kuźniczych ze stali X37CrMoV5-l wykazano, że obniżając rozporządzalność azotu, przy zachowaniu stałej wartości potencjału azotowego można ograniczyć kinetykę wzrostu przypowierzchniowej warstwy azotków żelaza przy zachowaniu ciągłego wzrostu warstwy roztworowej.

EN

The use of new parameter which is nitrogen availability, to control and regulate the process of nitriding of tools for a hot work is presented. Examples of controlled gas nitriding processes of dies, die inserts and stamps are given. There has been shown on the example of gaseous nitriding process of steel X37CrMoV5-l that by decreasing of the nitrogen auailability, while the value of nitriding potential is kept constant, it is possible to reduce the growth kinetics of the compound layer and still maintain constant maximum growth of kinetics of diffusion layer (forgiven temperature and nitriding potential).

19

Modyfikacja powierzchni stopu aluminium za pomocą technologii galwanicznej i PVD-Arc

51%

Betiuk M. , Senatorski J. , Przywóski A. , Burdyński K.

|

tom Nr 2

36-41

PL

Celem niniejszej pracy było pokazanie możliwości modyfikacji powierzchni stopu aluminium za pomocą technologii galwanicznej i PVD-Arc. Na powierzchnię stopu PA6 kolejno zostały nałożone powłoki Ni-P i TiN, a celem tych operacji było poprawienie twardości, odporności na zużycie przez tarcie i właściwości ochronnych przy jednoczesnym zachowaniu plastycznych właściwości stopu aluminium. Zastosowano szereg nowoczesnych metod badawczych, zaś wyniki badań zostały opisane w prezentowanej pracy.

20

Badanie powłok azotku tytanu przy użyciu próby zarysowania.

51%

Szudrowicz M. , Betiuk M. , Janowski S.

Inżynieria Materiałowa

|

1999

|

tom R. XX, nr 5

467-469

PL

Zbadano wpływ parametrów procesu osadzania powłoki TiN (polaryzacji podłoża i czasu procesu), na obciążenie krytyczne, mierzone podczas próby zarysowania. Powłoki osadzano przy czterech różnych wartościach polaryzacji podłoża: -50, -100, -200, -400 V, w ciągu 5 minut oraz dodatkowo dla polaryzacji -50 V i -200 V, w czasie 10 i 15 minut. Topografię powierzchni powłok analizowano przy użyciu mikroskopu skaningowego i profilometru. Obciążenie krytyczne zmniejsza się przy wzroście polaryzacji i wzrasta ze wzrostem grubości powłok. Obciążenie krytyczne, często określane jako adhezja powłoki do podłoża, jest zmierzoną odpornością powłoki na odkształcenia. Mierzona głębokość rys w miejscu uszkodzenia ma stałą wartość, można przypuszczać, że istnieje odkształcenie krytyczne, po przekroczeniu którego w powłoce inicjowane są pęknięcia. Wyniki zostały sprawdzone dla powłok o jednakowej grubości.

EN

The influence of TiN deposition parameters (substrate bias and coating thickness) on the critical normal force, obtained during scratch testing has been studied. Four different values of substrate bias (-50, -100, -200, -400 V), during five minutes were used. Additionally, for substrate bias -50 V and -200 V, coatings were deposited during 10 and 15 minutes. The surface topographies were characterised using scanning electron microscopy and 3D profilometry. The critical normal force decreases with increasing substrate bias and increase with increasing coatings thickness. The critical normal force, frequently defined as adhesion between coating and substrate, there is a measure of ability of the coating to resist deformation. Measured depth of scratches in the damage places, have constant value, so the presumption is that, exist critical deformation which generate coating cracks. Results were obtained for equal coatings thickness.