W Polsce jest 65 miast na prawach powiatu, to jest gmin, w których rada miejska wybierana jest w wyborach proporcjonalnych. Zgodnie z ustawą kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 r. gminy te podzielone są na okręgi wyborcze, w których wybieranych jest od 5 do 10 radnych. Ostatnie wybory samorządowe zostały przeprowadzone jeszcze na podstawie ordynacji wyborczej z 1998 r. W gminach tworzono wówczas okręgi wyborcze, w których obsadzano od 5 do 8 mandatów. Podział na okręgi dokonywany był przez radę gminy, przy czym ustawodawca sformułował zasadę stałości okręgów wyborczych. Autor artykułu przedstawia praktyczne aspekty podziału gmin będących miastami na prawach powiatu w wyborach samorządowych z 2010 r. Najmniejsze (pięciomandatowe) okręgi były wówczas zdecydowanie najpopularniejsze (161 na łączną liczbę 298 okręgów), zaś największych (ośmiomandatowych) było zaledwie 14 w całej Polsce. W gminach, w których utworzono najmniejsze okręgi wyborcze, zdarzało się, że 8% – a nawet 10% – głosów uzyskanych przez listę nie przekładało się na mandaty w radzie. Wykazano również, że im mniejsze były okręgi wyborcze, tym silniejsza była nadreprezentacja ugrupowania zwycięskiego. Związane z tym silne deformacje wyniku wyborczego występowały m. in. w Bytomiu, Szczecinie, Gdańsku, Łodzi i Chorzowie. Autor wyraził pogląd, że zdecydowanie bardziej sprawiedliwy byłby rozdział mandatów dokonywany w okręgu ogólnomiejskim, czyli bez podziału miasta na okręgi (przykładowa symulacja rozdziału mandatów w takich wyborach została przedstawiona w pracy).
EN
In Poland there are 65 cities which are communities with county rights, in which the city council is elected in the proportional elections. In accordance with the electoral code of 5th January 2011 in these cities the electoral districts elect from 5 to 10 members of the city council. The last local elections were conducted in accordance with the electoral law of 1998 and the communities were divided into districts electing from 5 to 8 councilors each. The division into electoral districts is done by the city council, and the principle of immutability of districts is declared by law. The author of the article presents the practical aspects of the division into electoral districts done in the cities with county rights – for the elections of 2010. The smallest districts were the most common (161 for the total number of 298), and the biggest ones – of 8 seats – the most rare (only 14 in all Poland). Where the elections were held in the small districts, 8% of votes for the list (and somewhere even 10%) wasn’t enough to get the representation in the council. It was also proved, that the smaller districts were in the community, the stronger was the overrepresentation of the winning party. The strong deformations of the results could be observed in cities like Bytom, Szczecin, Gdańsk, Łódź, Chorzów. The author presents the opinion, that much better and just would be the elections without dividing the town into electoral districts, so with one district for the whole city (the simulation of the results of the elections without districts was also presented in the text).
Kontrasygnata aktów głowy państwa stanowi ważną instytucję ustrojową. Jej wprowadzenie ma istotny wpływ na pozycję tak monarchy, jak i obieralnego prezydenta. Jednocześnie jest to pojęcie, co do którego w piśmiennictwie – także współczesnym – występuje szereg nieporo-zumień. Zbyt często kontrasygnacie przypisuje się inny sens i rolę niż te, które ma w istocie. Dlatego warto sięgnąć do przeszłości, by przypomnieć genezę i kształtowanie się zasady współpodpisu oraz przyjrzeć się jej postrzeganiu w dawnej literaturze przedmiotu. W przypadku monarchii wymóg kontrasygna- ty jest tak ściśle powiązany z zasadą nieodpowiedzialności głowy państwa, że obie te reguły ustrojowe zdecydowaliśmy się przedstawić łącznie, tym bardziej, że zazwyczaj tak opisywano je w niżej przywoływanej literaturze przedmiotu.
From November 1918 to January 1924, the town of Fiume (Rijeka) was in fact the sovereign territory over which Italy and the Kingdom of SHS disputed. The city was ruled by the Italians, but Rome did not decide to annex it without the consent of the allied powers. During the five years of independence there were various forms of political system in Fiume, and from September 1919 until the end of 1920 dictatorial power was held by the Italian poet Gabriele D’Annunzio. After he had taken power, he decided that the city would elect a member of the Roman parliament to emphasise the will to join Italy. The rules for election were laid down in the Decree of 14 October 1919, the provisions of which were clearly different from the Italian electoral law of that time and also from the city’s rules for electing the National Council. Unlike in Italy, women were allowed to vote. The elections were held on 16 November 1919, and only one candidate, Luigi Rizzo, whose election was not recognised by the Italian authorities, stood for a mandate.
DE
Von November 1918 bis Januar 1924 blieb die Stadt Fiume (Rijeka) prak- tisch gesehen das Hoheitsgebiet, um das sich Italien und das Königreich der Serben, Kroaten und Slowenen stritten. Die Stadt wurde von den Italienern regiert, aber Rom beschloss nicht, sie ohne Zustimmung der alliierten Mächte zu annektieren. Während der fünf Jahre der Unabhängigkeit gab es in Fiume verschiedene politische Systeme, und von September 1919 bis Ende 1920 übte der italienische Dichter Gabriele D‘Annunzio die diktatorische Macht aus. Nachdem er die Macht ergriffen hatte, beschloss er, dass die Stadt einen Abgeordneten zum römischen Parlament wählt, um seinen Willen zu betonen, sie an Italien anzuschließen. Die Wahlregeln wurden im Dekret vom 14. Oktober 1919 festgelegt, dessen Bestimmungen sich von der damaligen italienischen Wahlordnung und den in der Stadt geltenden Regeln für die Wahlen zum Nationalrat deutlich unterschieden. Anders als in Italien durften Frauen wählen. Die Wahlen fanden am 16. November 1919 statt, um das Abgeordnetenmandat bewarb sich nur ein Kandidat, Luigi Rizzo, dessen Wahl durch die italienischen Behörden nicht anerkannt wurde.
PL
Od listopada 1918 r. do stycznia 1924 r. miasto Fiume (Rijeka) pozostawało faktycznie suwerennym terytorium, o które spierały się Włochy i Królestwo SHS. Władzę w mieście sprawowali Włosi, jednak Rzym nie zdecydował się na aneksję bez zgody sojuszniczych mocarstw. Przez pięć lat niepodległości istniały w Fiume różne formy ustrojowe, a od września 1919 r. do końca 1920 r. dyktatorską władzę sprawował włoski poeta Gabriele D'Annunzio. Po przejęciu władzy zdecydował on, że dla podkreślenia woli przyłączenia do Włoch miasto wybierze deputowanego do rzymskiego parlamentu. Zasady wyboru określono w dekrecie z 14 października 1919 r., którego postanowienia wyraźnie różniły się od ówczesnej włoskiej ordynacji wyborczej oraz od obowiązujących w mieście zasad wybierania Rady Narodowej. Inaczej niż w Italii, do głosu dopuszczono kobiety. Wybory przeprowadzono 16 listopada 1919 r., o mandat ubiegał się tylko jeden kandydat – Luigi Rizzo, którego wybór nie został uznany przez władze Włoch.