Proces samooczyszczania się ma charakter dynamiczny i jest wypadkową zjawiska sedymentacji drobnodyspersyjnych zawiesin, na których dzięki siłom adhezji adsorbowane są różne rozpuszczalne związki metali. Możliwa jest także sorpcja tych związków w głąb zawiesiny Przy sprzyjających warunkach hydrogeochemicznych zawiesiny odkładają się na powierzchni osadu dennego, tworząc kolejne warstwy osadu dennego jako rezultat także eutrofizacji ekosystemu wodnego. Przedmiotem badań był osad denny pobierany z siedmiu stanowisk na obszarze zbiornika Goczałkowice - Ryć. 1. Stanowiska l, 2 i 7 znajdowały się w strefie przyzaporowej, stanowiska 3,4 i 6 w strefie środkowej zbiornika, stanowisko 5 w strefie górnej zbiornia. Poboru prób dokonywano co miesiąc od kwietnia do października w 1989 roku, Zawartość kadmu, manganu, niklu, ołowiu, strontu w próbkach osadu dennego oznaczono za pomocą metody ato-mowej spektrofotometrii absorpcyjnej, używając aparatu Pye Unicam SP - 9 (Philips). Dokładność oznaczeń była stale kontrolowana z dodatkiem wzorca. Dokładność oznaczeń poszczególnych pierwiastków nie była większa niż 0,1 ug/g suchej masy. Dynamikę samooczyszczania się ekosystemu wodnego dobrze opisują w sposób koherentny współczynnik wzbogacenia oraz współczynnik szybkości osadzania się wybranych metali w osadzie dennym. Współczynnik osadzania wybranych metali [mg*m2rok] ze względu na rodzaj pierwiastka ilustruje szereg: Pb-19,76 >Sr-18,93 > Mn-15,41 > Ni-5,68 > Cd-1,12. Proces samooczyszczania się ekosystemu wodnego powoduje, że największe depozyty metali znajdują się w osadzie dennym z tendencją większego gromadzenia się w jego dolnej warstwie. Gwałtowna zmiana warunków anemologicznych nad obszarem zbiornika (prędkość i kierunek wiatru) może skutkować przewagą procesu wzbogacania metalami uwalnianymi z osadu dennego wody powierzchniowej.
EN
The self-purification process has a dynamic character and is a result of the sedimentation of the fine-dispersed suspensions, onto which different soluble metal compounds are adsorbed as a result of adhesion forces. The deep sorption of these compounds far into the suspension structures is also possible. In the appropriate hydrogeochemical conditions, the suspensions are able to accumulate on the bottom sediments, creating the next layers of the bottom sediment, also as a result of eutrofization of the water ecosystem. The subject of investigation was the bottom sediment sampled at seven points in the area of Goczałkowice Reservoir - Fig. l. The points l, 2 and 7 were situated in the near-dam zone, the points 3, 4 and 6 in the middle zone and the point 5 in the upper zone of the reservoir. The samples were taken once a month, frorn April to October of 1989. Contents of cadmium, manganese, nickel, lead, strontium in samples of the bottom sediment were determined by means of atomic absorption spectroscopy, using Pye Unicam SP - 9 (Phillips) instrument. The accuracy of the determinations was constantly controlled by means of the standard addition technique. The determination accuracy for the particular elements was equal to 0,1 ug/g of dry mass. The dynamics of the self-purification of water ecosystems can be well characterized by values of the enrichment coefficients and the accumulation rate coefficients of selected metals in the bottom sediment. The accumulation rate coefficients for metals [mg*m 2rok) create the following series: Pb-19,76 > Sr- 18,93 > Mn-15,41 > Ni-5,68 > Cd-1,12. The self-purification process of the water ecosystem causes that the highest levels of the metals accumulation take place in the bottom-sediment with a tendency for more intensive accumulation in its lower layers. The sudden changes in the anemological conditions over the reservoir area (wind velocity and direction) can result in increase in enrichment of the surface water in metals deriving from the bottom sediment.