Zgodnie z fizyką zjawiska - zagrożone tąpaniami są wyrobiska górnicze a nie pokłady. Pokłady, a właściwie układ strop - pokład - spąg może stwarzać większe lub mniejsze niebezpieczeństwo wystąpienia tąpnięcia w wyrobisku. Wychodząc z wprowadzonego rozporządzenia MSWiA z dnia 14.06.2002r. pojęcia "skłonności górotworu i skał tąpań" zaproponowano ilościowe miary oceny tej skłonności oraz rozdzielenie prawne zaliczania skłonności górotworu do tąpań i oceny stanów zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych.
EN
In conformity with physics of the phenomenon - there is a crump hazard in mine excavations and not beds. Beds, or rather the roof - bed - floor arrangement can create greater or smaller crump threat in the excavation. Starting with the notion of "crump tendencies in rockmass and rock" introduced with the Order of the Ministry of Internal Affairs and Administration of 14th June, 2002, quantitative measures for assessing this tendency and the legal distribution of including rockmass crump tendencies and assessment of crump hazard in mine excavations was proposed.
Złoże węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym jest wielopokładowe. Odległość między pokładami w wielu przypadkach jest nieznaczna. W tych warunkach występują tąpnięcia, polegające wyrzuceniu skały płonnej ze spodku (spągu) do wyrobiska w rezultacie dynamicznego odkształcenia węgla w pokładzie niżej zalegającym. W oparciu o analizę geologiczno-górniczych warunków występowania tąpnięć w latach 1976-2007 oraz przy uwzględnieniu parametrów wytrzymałościowych węgla i skał otaczających oraz cyklotemu sedymentacyjnego złoża w GZW określono kryteria występowania tego zagrożenia.
EN
Hard-coal deposit in Upper-Silesian Coal Basin (USCB) is multi-seam. In many cases, distance between seams is insignificant. In these conditions, outbursts occurs, being a rock burst of barren rock from the stone floor (footwall) into roadway, as a result of dynamic coal deformation in a seam laying beneath. On a basis of geological-mining analysis of conditions of outbursts occurrence in years 1976-2007, and regarding strength parameters of coal and surrounding rocks, as well as cyclic sediment deposit in USCB, criteria of occurrence of this hazard were defined.
W ścianowych systemach eksploatacji okresowo występują gwałtowne przemieszczenia skał stropowych, powodujące wyciskanie metanu ze zrobów. W artykule wskazano na przyczyny chwilowych niebezpiecznych stężeń metanu w wyrobiskach w rejonie ściany i potrzebę kompleksowego opracowania całokształtu kryteriów bezpiecznej eksploatacji pokładów metanowych przy uwzględnieniu stanu pozostałych zagrożeń naturalnych.
EN
In longwall mining systems, sudden roof rock displacements may occur periodically, consequently pressing the methane out of the caving areas. The article is an analysis of the causes for periodical hazardous methane concentrations near longwall headings and the need for creating a comprehensive framework of criteria for safe mining of coal beds under methane hazard bearing in mind other natural threats.
Przedstawiono uogólnione wyniki badań in situ z zakresu destrukcji górotworu w otoczeniu pól ścianowych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW). Wskazano na różnice stref zwiększonych naprężeń w pobliżu krawędzi dynamicznej (frontu ściany) i statycznej (chodników przyścianowych), stanowiących o zagrożeniu tąpaniami oraz na strefy destrukcji w pokładzie i w skałach otaczających, stanowiących o zagrożeniu metanowym i pożarowym. Podano zalecenia dla projektowania robót górniczych w pokładach zagrożonych.
EN
This paper presents the main results of in situ research in the scope of rock mass destruction in the surroundings of mine fields in Upper Silesia Coal Basin (USCB). The differences of increased stress zones close to the dynamic edge (wall front) and static edge (main gates) were discussed. Those differences determine the rockburst hazard. Besides, there were the zones of destruction in coal seam and the surrounding rocks pointed. These, in turn, determine the methane and fire hazard. Simultaneously, the recommendations for the development of mining works in unsafe coal seams were presented.
Przedstawiono wyniki badań i obserwacji w zakresie drążenia i utrzymania chodników pod gruzowiskiem zawałowym. Wskazano na możliwość określania zastępczej wytrzymałości gruzowiska zawałowego Rcg, stwarzającej przesłanki dla projektowania obudowy tych chodników w oparciu o istniejące teorie jej obliczania.
EN
Presented are the results of investigations and observations pertaining to drivage and maintenance of gallery workings under the caving debris. Indicated is a possibility of determination of the substitute strength of the caving debris Rcg, providing grounds for designing of supports for those galleries basing on the existing theories of their calculations.
Przepisy do prawa geologicznego i górniczego wprowadzają pojęcie górotworu skłonnego do tąpań. Liczne klasyfikacje skał bądź górotworu opracowane są dla potrzeb budownictwa ogólnego, tunelowego lub hydrotechnicznego. Opisują własności skał (górotworu) na stosunkowo niewielkiej przestrzeni. Klasyfikacje te są mało przydatne dla potrzeb problematyki tąpań, które to zdarzenia często są rezultatem całokształtu uwarunkowań geologiczno--górniczych wyrobiska, w szczególności wynikających z właściwości wytrzymałościowych, litologicznych i petrograficznych skał w przestrzeni od otoczenia wyrobiska do powierzchni terenu i ich zmian wynikających z zaburzeń geologicznych i zaszłości eksploatacyjnych w określonym miejscu i czasie. W artykule podjęto próbę opracowania miary oceny skłonności górotworu do tąpań w oparciu o zasięg wpływów głównych eksploatacji na powierzchnię terenu, w teorii Budryka-Knothego określany parametrem tg Beta.
EN
The geological and mining law introduces the term of "the rock mass susceptible to bumps". Many classifications of rocks or rock mass concern only the general building, tunnel building or hydrogeological building. They describe rocks or rock mass properties on the small area. These classifications are not very useful for the bump issue, although the bumps result from all the geological an mine conditions of the mine workings, especially conditions that come as well from the strength, lithological and petrographic properties of rocks in the direct neighbourhood of the mine working, up to the ground surface, as their changes resulting from the geological disharmony and exploitation events in the concrete time and place. The author presented in the article the degree of the assessment of rock mass susceptibility to bumps on the basis of the range of main exploitation influence on the ground surface, in the theory Budryk-Knothe known as tg Beta.
Grube i średniej grubości złoże rudy miedzi w KGHM zostało wyeksploatowane w większości obszarów górniczych. Wraz z głębokością udostępniane złoże ma mniejszą miąższość, równocześnie zwiększa się stan zagrożenia tąpaniami i zagrożenia klimatycznego. Wystąpiło też zagrożenie wyrzutami gazów i skał. W tych warunkach mało efektywne stają się dotychczas stosowane komorowo-filarowe systemy eksploatacji, zarówno ze względu na zagrożenia naturalne, jak i zubożanie urobku. W artykule przedłożono koncepcję eksploatacji cienkiego złoża systemem ubierkowym (ścianowym) z zawałem stropu lub jego ugięciem, z zapewnieniem optymalnej wysokości wyrobisk eksploatacyjnych zabezpieczanych obudową zmechanizowaną w ubierkach i na ich skrzyżowaniach z chodnikami eksploatacyjnymi. Urabianie calizny przewiduje się techniką strzelniczą, odstawę urobku z ubierki – zgarniakami, destrukcję stropu dla powodowania zawału i równocześnie ograniczenia zagrożenia tąpaniami – techniką ukierunkowanego szczelinowania lub torpedowania. Przewietrzanie przodków skanalizowanym obiegowym prądem powietrza pozwoli na poprawę warunków klimatycznych.
EN
Thick and medium copper deposit in KGHM was mined out in most of the mining areas. Down with the depth the deposit being opened has smaller thickness, at the same time rock burst hazard as well as climate hazard levels become bigger. Moreover the gas and rock outburst hazard occurs. Under such conditions, the previously used room-and-pillar mining methods are low effective, both due to the natural hazards and the dilution of mined ore. The paper presents the concept of mining the thin deposit using stopping (longwall) system with roof caving or its deflection, with ensuring the optimal height of mining workings protected by powered support at open ends and their crossings with mining galleries. It is envisaged to extract the solid using blasting, the haulage of ore from open end using scrapers, roof destruction to induce the roof fall and simultaneously to limit the burst hazard – technology of oriented fracturing or torpedoing. Ventilating the faces with sewered circulating air current will allow to improve the climate conditions.
Eksploatacja złoża rudy miedzi w LGOM generuje wstrząsy górotworu o różnych wartościach energii, jednakże nie przekraczających rzędu 10(9) J (około 4,0 ML). Tąpnięcia notowane są w zasadzie od energii rzędu 10(6) J (około 2,4 ML), rzadkie są przypadki tąpnięć lub odprężeń przy energiach niższych rzędów. Każdemu tąpnięciu towarzyszy wstrząs górotworu, natomiast rzadko który wstrząs górotworu powoduje tąpnięcie (lub o niższej skali uszkodzenia wyrobiska-odprężenie). Stąd zbiór tąpnięć można uważać za podzbiór wstrząsów górotworu. Na bazie statystyki wstrząsów górotworu, tąpnięć (odprężeń) i wypadków nimi powodowanych określono: zależność liczby wstrząsów (nw) od ich energii jako charakterystykę sejsmiczną zagłębia przy danym natężeniu wydobycia i technologii eksploatacji, zależność liczby tąpnięć (nt) od energii wstrząsów jako charakterystykę tego podzbioru, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia dynamicznego (tąpnięcia, odprężenia) jako funkcję charakterystyki sejsmicznej zagłębia, ryzyko wystąpienia wypadku śmiertelnego i pozostałych wypadków. Charakterystyczne jest, że ryzyko wypadków śmiertelnych oraz ryzyko wypadków pozostałych powodowanych tąpnięciami wzrasta wraz z energią wstrząsu, podczas gdy częstość tych wypadków wyłącznie w nieznacznym stopniu zależy od energii wstrząsu powodującego tąpnięcie.
EN
The copper ore mining operations in the Legnica-Głogów Copper District (LGOM) induce mine tremors varying in energy, but of the order not exceeding a value of 10(9) J (around 4.0 ML). The rockbursts of the energy of the order higher than 10(6) J (around 2.4 ML) have usually been recorded, however, those and the other destressing events of the lower energy only rarely occurred. Each rockburst was accompanied by a mine tremor could induce a rockburst or a small scale destressing event causing minor damage to mine workings. Thus, the rockburst data set can be considered as the subset of the mine tremor data set. From the statistical analysis for mine tremors, rockbursts (destressing events) and the relating incidents the following results have been obtained: relationship between the number of mine tremors (nw) and their energy characterizing the seismicity of the LGOM copper ore field with respect to the given mineral substance extraction rates and mining techniques, relationship between the number of rockbursts (nt) and the energy of mine tremors characterising the data subset, occurrence probability of a dynamic event (rockburst, destressing) as a function of the LGOM's seismicity characteristics, occurrence risk of the fatal and the other incidents. It should be noted that the rockburst involved fatal incident risk and the other rockburst involved risk increases with the energy of mine tremors.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono podstawowe informacje o procesie podziemnego zgazowania węgla PZW, ze szczególnym podkreśleniem polskich prac w tym zakresie. Wskazano na możliwość budowy prostych generatorów PZW dla prac pilotażowych oraz generatorów złożonych będących modułowym połączeniem szeregu generatorów prostych PZW. Artykuł zawiera szereg rysunków ilustrujących oba typy generatorów PZW wraz z opisem ich poszczególnych elementów.
EN
This paper presents the essentials of the process of underground coal gasification (UCG) with particular focus on a Polish study. Opportunities for building simple UCG generators for a pilot study have been pinpointed as well as the more complicated generators, which are the construction of module connection of simple generator concatenation UCG. The article covers many pictures, which show the two type of the simple UCG generators along with a profound description of their components.
W artykule przedstawiono wyniki obserwacji dotyczących detonowania kolumn materiału wybuchowego w długich otworach strzałowych stosowanych w górnictwie dla zwalczania zagrożeń naturalnych. Scharakteryzowano rezultaty testowych odstrzałów mających potwierdzić możliwość niecałkowitego detonowania każdorazowo kolumn materiału wybuchowego w długich otworach strzałowych przy inicjowaniu lontu detonującego zapalnikami elektrycznymi od wylotu otworu. Zaprezentowano proponowane przez autorów rozwiązanie eliminujące wady dotychczas stosowanej metody.
EN
Presented in the article are the results of observations made in the course of detonating columns of explosives in long blast holes applied in mining in combating natural hazards. Characterized have been the results obtained in test blasting that are to confirm a possibility of non-complete detonating, each time in succession, of explosives column in long blast holes when initiating, from the hole mouth end a detonation fuse with electric detonators. The authors have presented the proposed solution of theirs that eliminates the drawbacks of
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.