Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 16

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
W pracy przedstawiono charakterystyki procesu deformacji piaskowców fliszowych metodą ciągłego zniszczenia w warunkach trójosiowego stanu naprężeń. Materiał badawczy stanowiły słabo zdiagenezowane piaskowce róznoziarniste z Ciężkowic, średnioziarniste piaskowce krośnieńskie z Mucharza oraz drobnoziarniste piaskowce magurskie z Tenczyna Górnego. Test ciągłego zniszczenia, zalecany przez ISRM, jest najbardziej skomplikowanym testem trójosiowym. Pozwala jednak uzyskać obwiednie wytrzymałościową z charakterystycznymi wartościami kąta tarcia wewnętrznego i spójności. Przeprowadzone eksperymenty wykazały, że dla analizowanego kompleksu piaskowców fliszowych kąt tarcia wewnętrznego zmienia się w granicach 26-32stopnie, a spójność w granicach 42-65 MPa.
EN
The paper presents the results of triaxial continuous failure tests for three types of sandstones: low compacted varigrained Ciezkowice sandstones, medium-grained Krosno sandstones from Muchacz and fine-grained Magura sandstones from Tenczyn Gorny. The continuous failure test, according to the ISRM recommendations, is a most complicated triaxial test that require, except of a proper equipment, high proficiency level of an operator. However, thanks to this test a strength envelope with characteristic values of friction angle and cohesion may be obtained. The results of the conducted tests show (hat for analysed Flysch sandstones the friction angle values vary between 26 and 32 degrees and cohesion values - between 42 and 65 MPa.
EN
The development of fracture processes in selected Carboniferous rocks from the Upper Silesian Coal Basin is described, with particular regard to the behaviour of rock specimens in the post-failure stage. The fracture processes were monitored using the stress-strain relations, coupled with acoustic emission, recorded during loading. Energy accumulation and dissipation phenomena were observed during rock loading. Cracking was recorded on the stress-strain curves as deformation loops, accompanied by significant stress decreases, and as cyclic increases in acoustic emission activity. Observing and analysing stages of high acoustic emission and stress drops enabled determination of three ways ("schemes") in which fracture originated and developed during the post-critical stage. Scheme I is damage and movement of grains and rock cement, scheme II is destruction of single rock grains of particular resistance, and scheme III is a dislocational and slide deformation of the rock medium.
EN
The paper presents an assessment of Flysch sandstones’ strength at various loading paths in conditions of conventional triaxial compression tests. Three types of tests were conducted: single triaxial failure tests at three various confining pressures, multiple failure tests and continuous failure tests. Much attention was given to a tests’ methodics, the courses of multiple failure tests and the most rare continuous failure tests were described. The highest values of Krosno sandstones strength was observed at the load path up to 90 MPa corresponding with single triaxial failure tests. Samples exposed to either multiple or continuous failure were subjected to "material fatigue” and their strength values are lower - about 30 MPa. Strength loops obtained from conducted tests also show some differences. The higher values of internal friction angle and lower values of cohesion were obtained for triaxial failure tests than for multiple and continuous failure ones. The conducted tests also gave possibility to compare angle of failure (shear) surface depending on the loading path at condition ofcon- ventional triaxial test.
EN
The process of deformation of flysch sandstones under conditions of conventional triaxial compression is characterised in the paper. Samples of three types of clastic rocks varying in degree of diagenesis and grain-size distribution were tested. The influence of confining pressure on the deformability and ultimate strength of these rocks was investigated. In particular, the influence of confining pressure on critical axial and circumferential strain, Young's modulus, Poisson's ratio, threshold of absolute dilatancy and limit of linearity of the differential stress - axial strain characteristic was examined. The results of the research undertaken show that weakly diagenesed clastic rocks of low strength feature high deformability and fine-grained massive clastic rocks of high strength feature low deformability. In addition, the normalised threshold of absolute dilatancy increases with an increase in confining pressure in the case of weakly diagenesed rocks and decreases in the case of massive fine-grained clastic rocks.
PL
W artykule scharakteryzowano proces deformacji w warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania wybranych piaskowców fliszowych na podstawie charakterystyk naprężenie różnicowe - odkształcenie osiowe, obwodowe i objętościowe. Z całego kompleksu skał fliszowych wybrano do badań trzy typy fliszowych skał klastycznych różniące się przede wszystkim uziarnieniem. Typ I stanowiły słabo zdiagenezowane, różnoziarniste skały klastyczne, typ II - grubo- i średnioziarniste skały klastyczne, a typ III - drobnoziarniste skały klastyczne. Do słabo zdiagenezowanych, różnoziarnistych skał klastycznych zaliczono piaskowce istebniańskie z Woli Komborskiej oraz piaskowce ciężkowickie z Ciężkowic. Pod względem petrograficznym są to arenity, czyli piaskowce, w których udział spoiwa jest poniżej 15%. Do grubo- i średnioziarnistych skał zaliczono piaskowce godulskie z Brennej, piaskowce magurskie z Barcic oraz piaskowce krośnieńskie z Mucharza. Pod względem petrograficznym są to waki, czyli skały, które mają od 20 do 35% spoiwa. Do III typu, czyli do drobnoziarnistych skał klastycznych, zaliczono piaskowce cergowskie z Klęczan, piaskowce istebniańskie z Rabego oraz z warstw lgockich piaskowce przechodzące w mułowiec z Iarganicy. Badania wytrzymałościowe w warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania przeprowadzono w laboratorium Zakładu Geomechaniki Uniwersytetu Warszawskiego za pomocą sztywnej prasy MIS 815 wyposażonej w komorę trójosiową typu MIS 656.05. Były to badania przy ciśnieniach okólnych równych 30, 60 i 90 MPa. Ciśnienia te zadawano ze stałą prędkością równą 3.3 Mpa/s. Po zadaniu określonego ciśnienia okólnego próbki skalne obciążano ze stałą prędkością przesuwu tłoka równą 0,05 mm/min. Na podstawie zależności między naprężeniem różnicowym a odkształceniem osiowym, obwodowym i objętościowym dla każdej badanej próbki wyznaczono parametry przedstawione na rysunku 2. Chcąc w pełni przeanalizować wpływ ciśnienia okólnego na przebieg procesu deformacji wyniki badań w warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania uzupełniono o wyniki testów jednoosiowego ściskania. Wyniki testów wytrzymałościowych dla przedstawicieli trzech wydzielonych typów skał klastycznych, czyli dla próbek piaskowców z Ciężkowic, z Mucharza oraz z Klęczan przedstawiono na krzywych naprężenie różnicowe - odkształcenie dla kolejnych wartości ciśnienia okólnego (rys. 3-5). Badane fliszowe skały klastyczne wykazują wyraźny wzrost granicznego największego naprężenia głównego wraz ze wzrostem ciśnienia okólnego (rys. 6). Wzrost ten jest obserwowany zarówno dla trzech wydzielonych typów skał klastycznych, jak i dla wszystkich ośmiu analizowanych odsłonięć. Największą wytrzymałością charakteryzują się drobnoziarniste skały klastyczne (typ III), a naj mniejszą słabo zdiagenezowane, różnoziarniste skały klastyczne (typ I). Bardzo ciekawą zależność uzyskano, gdy analizie poddano te same wartości granicznego największego naprężenia głównego i ciśnienia okólnego, ale znormalizowane względem wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie (rys. 7). Największe znormalizowane względem ae wartości al na granicy wytrzymałości uzyskano dla słabo zdiagenezowanych skał klastycznych, a najmniejsze dla drobnoziarnistych skał klastycznych. Wyniki badań trójosiowych (rys. 7) aproksymowano warunkiem wytrzymałościowym Hoeka i Browna. Wartości występującej w tym warunku stałej empirycznej m wynoszą 12,8 dla słabo zdiagenezowanych skał klastycznych, 12,0 dla grubo- i średnioziarnistych skał klastycznych i 13,3 dla drobnoziarnistych skał klastycznych. Dla badanych skał zaobserwowano również wzrost krytycznego odkształcenia osiowego wraz ze wzrostem ciśnienia okólnego (rys. 8). Wzrost ten zaobserwowano zarówno dla analizowanych trzech typów skał klastycznych, jak i dla ośmiu pojedynczych odsłonięć. Największe wartości krytycznego odkształcenia osiowego charakterystyczne są dla słabo zdiagenezowanych skał klastycznych, a najmniejsze - dla drobnoziarnistych skał klastycznych, tych charakteryzujących się największą wytrzymałością. Podobne zależności uzyskano dla krytycznych odkształceń obwodowych. W warunkach jednoosiowego ściskania (p = O MPa) największe wartości znormalizowanego naprężenia różnicowego na granicy liniowości odkształceń osiowych (Ul -U3)EI(UI -U3)max uzyskano dla drobnoziarnistych skał klastycznych, a najmniejsze dla słabo zdiagenezowanych skał klastycznych (rys. 10). Po zadaniu ciśnienia do 30 MPa zaobserwowano wyraźny spadek tego parametru dla typu II i III oraz wyraźny wzrost dla typu I. Natomiast wraz ze wzrostem ciśnienia okólnego z 30 do 90 MPa zaobserwowano już spadek tego parametru dla wszystkich trzech analizowanych typów skał klastycznych. W warunkach jednoosiowego ściskania (p = O MPa) największe wartości znormalizowanego naprężenia różnicowego na progu dylatancji właściwej [...]] max uzyskano również dla drobnoziarnistych skał klastycznych, a najmniejsze dla słabo zdiagenezowanych skał klastycznych (rys. II). Wraz ze wzrostem ciśnienia okólnego dla drobnoziarnistych skał klastycznych zaobserwowano wyraźny spadek tego parametru, podczas gdy dla słabo zdiagenezowanych skał klastycznych zaobserwowano wyraźny wzrost tego parametru. Dla grubo- i średnioziarnistych skał klastycznych parametr ten wraz ze wzrostem ciśnienia okólnego nie zmienia się. Analiza porównawcza odkształceń osiowych i objętościowych w procesie deformacji skał w warunkach jednoosiowych i w warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania (rys. 12) wskazuje, że w zaawansowanym stanie deformacji, szczególnie po przekroczeniu krytycznych wartości naprężeń, proces deformacji przebiega odmiennie. W warunkach jednoosiowych znacznym odkształceniom obwodowym towarzyszy stabilizacja odkształceń osiowych, krzywa zależności pomiędzy odkształceniami objętościowymi i odkształceniami osiowymi opada prawie pionowo tworząc z osią odkształceń osiowych kąt zbliżony do 90°. W warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania dla p = 90 MPa znacznym odkształceniom obwodowym towarzyszą natomiast tylko nieznacznie mniejsze odkształcenia osiowe, a opadająca krzywa [...] nachylona jest pod kątem wynoszącym od 63° dla skał typu III, przez 59° dla skał typu II, po 50° dla skał typu I. Należy jednak zwrócić uwagę, że - w odróżnieniu od testów trójosiowych - sygnałem sterującym pracą maszyny wytrzymałościowej podczas testów jednoosiowych nie było przemieszczenie tłoka lecz odkształcenie obwodowe próbki skalnej; próby najednoosiowe ściskanie prowadzone były ze stałą prędkością tego odkształcenia, równą [...]. Przedstawione wyniki badań wytrzymałościowych klastycznych skał fliszowych, pomimo monotonnego składu petrograficznego analizowanych skał, wykazują stosunkowo duże zróżnicowanie procesu deformacji dla wydzielonych trzech typów skał. Słabo zdiagenezowane, różnoziarniste, porowate skały klastyczne charakteryzujące się niską wytrzymałością cechują się dużą odkształcalnością, a drobnoziarniste masywne skały klastyczne o wysokiej wytrzymałości cechuje z kolei mała odkształcalność. Analizując razem wytrzymałość i odkształcalność analizowanych skał na podstawie zależności między krytycznym naprężeniem różnicowym a krytycznymi odkształceniami osiowymi i objętościowymi (rys. 13) wyraźnie widać wpływ stopnia diagenezy i uziarnienia na uzyskane wyniki. Dla trzech analizowanych typów skał uzyskano wyraźne współkształtne zależności o charakterze logarytmicznym. Analizując wyniki dla dariego pojedynczego ciśnienia okólnego wyraźnie również widać, że dla skał typu I duże odkształcenia odpowiadają małym wytrzymałościom, podczas gdy dla skał typu III mniejszym odkształceniom odpowiadają z kolei większe wytrzymałości.
PL
W pracy przedstawiono anizotropię wytrzymałości i odkształcalności skal uwarstwionych w warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania. Materiał badawczy stanowiły średnioziarniste piaskowce krośnieńskie z Mucharza, w których zaobserwować można smugowanie podkreślające laminacje. Próbki skalne wycięto pod kątami B= 0°, 30°, 45°, 60° i 90° względem powierzchni laminacji. Dla analizowanych skał przeprowadzono pojedyncze trójosiowe testy klasyczne, w których zastosowano trzy ciśnienia okólne równe odpowiednio 30, 60 i 90 MPa. Badania wpływu anizotropii na właściwości wytrzymałościowe i odkształceniowe w warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania wykazały istnienie uprzywilejowanego kierunku, w którym wytrzymałość jest najmniejsza a odkształcalność największa. Jest to kierunek B= 30°, w którym zniszczenie następuje poprzez pęknięcie rozdzielcze wzdłuż powierzchni laminacji.
EN
The anisotropy of strength and strain properties of Iaminated rocks was analysed in triaxial continuous failure tests. The tested rocks were medium-grained Krosno sandstones from Mucharz with smudged lamines. The samples cut under various angles to lamines: B = 0°, 30°, 45°, 60° and 90° were compressed using the circumferential stress equal 30, 60 and 90 MPa. The lowest strength and highest strain oceurs when the B angle is equal 30° and failure is a result of cracks along the lamines.
PL
W artykule przedstawiono opis metodyki badań wytrzymałościowych skał w warunkach wysokiego ciśnienia i temperatury. Badania wytrzymałościowe prowadzono w warunkach konwencjonalnego trójosiowego ściskania z równoczesną rejestracją zmian prędkości fali ultradźwiękowej. Zestaw badawczy wykorzystywany w Zakładzie Geomechaniki UW, składający się ze sztywnej prasy wytrzymałościowej wyposażonej w komorę termociśnieniową oraz z ultradźwiękowego systemu pomiarowego, umożliwia automatyczną, zsynchronizowaną rejestrację zmian naprężenia, odkształcenia oraz prędkości fali podłużnej w próbkach skalnych poddanych ściskaniu w komorze termociśnieniowej. Dzięki zastosowaniu opisanej metodyki możliwe jest porównanie uzyskanych danych z wynikami geofizycznych badań in situ.
EN
The study presents methodology for rock testing in conventional triaxial conditions with simultaneous recording of longitudinal wave speed velocity. Assembled at Department of Geomechanics of Warsaw University, the testing unit consists of a rigid strength press equipped with thermal pressure vessel and ultrasonic measuring system. Testing set is able to records automatically the changes of stress, strain and longitudinal wave velocity during strength test conducted in the thermal pressure vessel. Described methodology allows comparing obtained data with in situ geophysical investigations.
EN
The de-icing salt has been used for decades to increase safety on the roads and sidewalks. In Poland, mainly the sodium chloride is used in order to maintain the roads in good condition during winter. Like other salts used for surface de-icing, it depresses the freezing point to lower temperatures and has an additional thermal effect by an exothermic reaction. However, this salt causes the accumulation of chlorides in the walls and stone buildings contributing to the deterioration of these facilities. The paper addresses the issue of the influence of salt solutions on the structure and geomechanical properties of rocks at negative temperatures. The study was conducted on the basis of cyclic tests which simulate complex action of both the negative temperature and the salty environment. The conditions for the tests were chosen so as to reflect the actual conditions of the winter in Poland. During the tests, the longitudinal wave propagation velocity, changes in weights of the samples as well as visual changes were recorded which allowed continuous tracking of occurring changes. At the end of the tests, the rock samples were subjected to uniaxial compressive tests. For this purpose, four lithological types were chosen, representing the sedimentary rocks: clastic and carbonate, widely used in stone constructions.
EN
The paper is focused on changes of geomechanical properties with regard to loss of long-term resistance in studies on the influence of salt spray on the structure of selected rocks from Poland. The investigation has shown that the analyzed rock material shows variable susceptibility to this corrosive factor. The most susceptible to ageing by salt mist were Śmiłów sandstones, whose progressive deterioration was observed in subsequent cycles. Analysis of resistance parameters has shown decreased resistance to uniaxial compression exceeding 30% also in the case of the Józefów limestones. Limestones from Raciszyn have revealed high resistance to ageing by salt mist.
PL
W artykule przedstawiono uwarunkowania metodyczne badań geomechanicznych mających na celu oznaczenie parametrów sprężystości i odkształcalności iłowców syluru i ordowiku oraz wapieni ordowiku pobranych z głębszych stref górotworu w dwóch rejonach. Parametry oznaczano przy zastosowaniu nieniszczących badań ultradźwiękowych, określając prędkość fali podłużnej (Vp) i dynamiczny moduł sprężystości (Ed), oraz w testach wytrzymałościowych trójosiowego ściskania w złożonym stanie naprężenia, wyznaczając moduł Younga (E) i współczynnik Poissona (v). Uzyskane wyniki wskazują na dużą zmienność właściwości geomechanicznych iłow-ców oraz na niewielkie ich zróżnicowanie uwarunkowane lokalizacją. Duży zakres zmian parametrów geomecha-nicznych utrudnia jednoznaczną interpretację wyników badań i ujednoliconą charakterystykę geomechaniczną tych skał. Do pełnego rozpoznania ich cech fizyczno-mechanicznych, niezbędnego przy zabiegach szczelinowania w strefach niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego, konieczne są więc precyzyjne analizy geomechaniczne, prowadzone na materiale pobranym z otworów wiertniczych w interwałach głębokości o jak największym zagęsz-czeniu. Przy doborze prób badawczych z rdzeni wiertniczych iłowców syluru i ordowiku niezbędne jest zatem uwzględnienie aspektu geomechanicznego.
EN
The paper presents methodological conditions of geomechanical tests used to determine the parameters of elasticity and deformability of Silurian and Ordovician shales and Ordovician limestones, which were taken from the deeper zones of the rock mass from the two different regions. The indicators were determined by using non-destructive ultrasonic tests, which determined the longitudinal wave propagation velocity (Vp) and dynamic module of elasticty (Ed). Young’s modulus (E) and Poisson’s ratio (ν) were calculated by using triaxial strength tests in com-plex stress state. The obtained results indicate a high variability of the geomechanical properties of shales and slight differences depending on their location. A large range of changes of geomechanical parameters, makes it difficult to unambiguously interpret results obtained from the tests. As a result, it is difficult to give unified geomechanical characteristics of these rocks. In order to comprehensively identify their physical and mechanical properties, which is necessary at hydraulic fracturing in unconventional reservoirs of natural gas, precise geomechanical analyses are required. For this reason, analysis should be carried out on material taken from the bore-holes in depth intervals with the highest density. During the selection of rock samples of Silurian and Ordovi-cian shales from drill cores, it is necessary to take into consideration the geomechanical aspects.
PL
Nie zaburzone osady platformy wschodnio-europejskiej w dorzeczu Dniestru są szczególnie dogodnym przedmiotem studiów nad zmiennością paleonapręzeń przy zastosowaniu metod geomechanicznych. Artykuł przedstawia wyniki wstępnych badań około 100 próbek skalnych pochodzących z 7 odsłonięć reprezentujących osady morskie i kontynentalne syluru dewonu, górnej kredy i trzeciorzędu. Zmienność parametrów fizycznych takich jak gęstość objętościowa skał, prędkość propagacji fali akustycznej, moduł dynamiczny jest zależna od wieku, historii diagenezy, składu mineralnego (szczególnie zawartości składników ilastych w skałach węglanowych). Obniżone wartości parametrów mechanicznych stwierdzono w dewońskich piaskowcach z facji oldredu. Anizotropia właściwości akustycznych i kierunki spękań powstających w toku badań wytrzymałościowych są generalnie zgodne z charakterystyką ciosu regionalnego. Uzyskane wyniki pokazują, że kontynuacja powyższych studiów pozwoli na określenie kierunków maksymalnych i minimalnych paleonaprężeń w płaszczyźnie poziomej.
EN
Undisturbed sedimentary cover of the East-European Platform within the Dniester River drainage basin is a very convenient place for studying paleo-stress variability using geomechanical methods. This paper presents results of preliminary testing of 100 samples from 7 outcrops representing marine and continental sediments of Devonian, Late Cretaceous and Tertiary periods. Variability of geomechanical parameters like volume density, velocity of acoustic wave propagation, dynamic modulus of elasticity is dependent on age, history ofdiagenesis and mineral composition. Especially marls in carbonate rocks and Devonian sandstones from the Old Red fades show significantly reduced values of geomechanical parameters. Anisotropy of acoustic properties and direction of fissures during strength tests are generally in accordance with the trend of regional joints. Considering the already obtained results, it seems that through further studies, the horizontal orientation of the minimum and maximum paleo-stress axes can be determined.
EN
Paper presents results of degradation modelling of historical construction materials based on Rayleigh surface wave velocity (CR) measurement for two marbles widely used as the structural and decorative material in historical constructions. Environmental loading is modelled by freezing and thawing cycles performed in laboratory. Rayleigh wave measurement method does not need any coupling medium between the stone and ultrasonic probe and is 100% non-destructive. It is shown that exponential law can be used to model the proces of degradation of elastic properties of the tested materials.
PL
Praca przedstawia wyniki modelowania degradacji historycznych materiałów konstrukcyjnych na podstawie pomiarów prędkości fali Rayleigha dla dwóch marmurów szeroko stosowanych w zabytkowych budowlach jako materiał konstrukcyjny i dekoracyjny. Obciążenia środowiskowe modelowane są cyklami zamrażania i rozmrażania przeprowadzonymi w laboratorium. Metoda pomiaru fali Rayleigha nie wymaga żadnego ośrodka sprzęgającego pomiędzy materiałem a sondą ultradźwiękową i jest w 100% nieniszcząca. Wykazano, że proces degradacji właściwości sprężystych badanych materiałów dobrze modeluje prawo wykładnicze.
PL
W Zakładzie Geomechaniki Uniwersytetu Warszawskiego stworzono ogólnodostępną Bazę Danych Geomechanicznych skał Polski. Zgromadzono w niej dotychczas blisko 200 000 parametrycznych danych charakteryzujących właściwości skał oraz dotyczące ich nieparametryczne informacje opisowe i graficzne. Dane dotyczą skał o różnym wieku i litologii z różnych regionów Polski. Dane uzyskane są na podstawie zunifikowanej metodyki badawczej, co zapewnia ich porównywalność. Celem Bazy Danych jest usystematyzowanie oraz zintegrowanie informacji o właściwościach geomechanicznych skał i umożliwienie ich szybkiego wyszukiwania z dużych, wielotematycznych zbiorów.
EN
Geomechanical Database developed by Department of Geomechanics at University of Warsaw until recently, collected nearly 200 000 parametric data for Poland's rock properties as well as respective non-parametric informations (descriptions, graphics) have been collected. The data concern rocks of different age and lithology from various regions of Poland. The data have been obtained with application of a unified research methodology guaranteeing their comparability. The main purpose of Database is systematization and integration of geomechanical rock properties, and their quick search option for large multi-subject data sets.
PL
W artykule przedstawiono koncepcję usystematyzowanego i ujednoliconego systemu gromadzenia i przetwarzania danych geomechanicznych, opartego na obiektowo-relacyjnej bazie danych. Istniejąca w Polsce bogata dokumentacja właściwości geomechanicznych ośrodków skalnych nie jest dotychczas zintegrowana i zunifikowana, co uniemożliwia ich identyfikację i kategoryzację. Baza ma służyć do inwentaryzacji właściwości skał i masywów skalnych w ujęciu litologicznym i regionalnym oraz będzie współpracować z zewnętrznym serwerem geoinformacyjnym. W proponowanym systemie założono, że do obiektów geoprzestrzennych, takich jak odsłonięcia, otwory wiertnicze, wyrobiska górnicze czy też zabytkowe konstrukcje kamienne, można w prosty sposób przypisać określone współrzędne geograficzne, zgodnie z założeniami systemu G1S. W ten sposób stwarza się możliwość integracji przestrzennej z mapami geologicznymi, gospodarczymi czy też z planami zagospodarowania przestrzennego. Zastosowany pojęciowy model obiektu, opracowany zgodnie z normami dotyczącymi geoinformacji, definiuje elementy i atrybuty danych występujących w systemie oraz wzajemne ich relacje, a do jego budowy wykorzystano metodykę języka UML. Model dotyczy danych laboratoryjnych i terenowych uzyskanych w nawiązaniu do normy PN-EN ISO 14689-1, z zadaniem stosowania jej wymogów odnośnie geologicznych podstaw systemowych.
EN
This paper describes the concept of systematized and unified data acquisition and processing based on Object-Relative database. In Poland, the existing rich documentation of geomechanical properties of rocks has not been integrated and unified, making categorization and identification impossible. The database should be useful for inventory of properties of rocks and rock massifs in lithological and regional meaning, and should be able to cooperate with external geoinformation server. The presented system is based on the statement that geospatial objects, e.g. exposures, boreholes, excavations or historic stone monuments, have simple attributes like geographic coordinates according to GIS assumptions. In this way the possibility of integration with geological and economic maps or land development plans is obtainable. The implemented conceptual model of object, developed in accordance with geoinformation standards, defines elements and attributes of information contained in the database and their interrelation. The UML language is used to define the model. The model concerns laboratory and field data obtained according to the PN-EN ISO 14689-1 standard designed for creation of geological system foundations.
PL
Występowanie soli kamiennych na obszarze Polski związane jest z dwoma głównymi formacjami solonośnymi: cechsztyńską i mioceńską. W monografii zaprezentowano wyniki analiz materiału rdzeniowego wykonanych dla wybranych utworów solnych pochodzących z obydwu wspomnianych formacji. W pierwszej części przedstawiono opracowaną na podstawie literatury charakterystykę geologiczną głównych formacji solonośnych Polski, uwzględniającą stosowane podziały litostratygraficzne i ogólną charakterystykę paleośrodowiska sedymentacji. W rozdziale 2 zawarto charakterystykę litologiczną i wyniki badań makroskopowych analizowanych rdzeni wiertniczych, reprezentujących różnego typu skały solne. Przeprowadzone obserwacje makroskopowe miały na celu określenie możliwie wszystkich dostrzegalnych cech litologicznych, strukturalnych i teksturalnych analizowanych utworów solnych, takich jak: wielkość kryształów, typ strukturalny soli, barwa, stopień przezroczystości, obecność i forma występowania innych minerałów, obecność i typ laminacji, zaburzenia plastyczne soli itd. W rozdziale 3 opisano stosowane metody badawcze wraz z analizą i interpretacją uzyskanych wyników. Generalnie wykorzystano kilkanaście różnych technik badawczych. Do metod pozwalających określić własności fizyczne skał należały: pomiar naturalnej promieniotwórczości gamma, pomiar propagacji fal ultradźwiękowych, pomiar współczynnika przewodności cieplnej, wyznaczanie gęstości i gęstości objętościowej, określenie parametrów wytrzymałościowych i odkształceniowych. Do ustalenia składu chemicznego i mineralogicznego badanych utworów solnych wykorzystano: analityczne oznaczenia zawartości wybranych pierwiastków, metodę atomowej spektrometrii emisyjnej (ICP-OES), fluorescencję rentgenowską (technologie EDXRF oraz WDXRF), metodę dyfrakcji rentgenowskiej (XRD). Do określenia cech struktury wewnętrznej skał solnych użyto metody rentgenowskiej tomografii komputerowej (CT) (wizualizacja całych metrowych odcinków rdzeni wiertniczych) oraz rentgenowskiego mikrotomografu komputerowego (micro-CT) (próby o wysokości 5–10 cm). Ponadto wykonano analizę wybranych prób za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM). W rozdziale 4 przeprowadzono dyskusję wyników badań uzyskanych przy zastosowaniu różnych metod badawczych. Porównanie wyników pozwoliło na szczegółową charakterystykę poszczególnych typów litologicznych przebadanych skał solnych, reprezentujących różne ogniwa litostratygraficzne i różniących się cechami makroskopowymi. Zastosowanie omówionych w opracowaniu metod dostarczyło dużej ilości szczegółowych informacji na temat badanych soli kamiennych. Zbiory wyników uzyskane przy wykorzystaniu tak wielu uzupełniających się metod pozwoliły na wzajemną weryfikację poszczególnych parametrów, dając w efekcie spójny i precyzyjny obraz opisujący badane utwory solne.
EN
Salt rocks occur in Poland in two main salt-bearing formations: Zechstein (Permian) and Miocene (Neogene). The results of core material analysis, done for selected salt samples, originating from both mentioned formations, have been presented in this monograph. The geological characteristics of Poland's main salt-bearing formations, on the basis of professional literature, and including the lithostratigraphy of the Zechstein and the Miocene as well as the general paleoenvironment characteristics, are presented in the first chapter. Chapter 2 contains the lithological characteristics and the results of the macroscopic examination of drilling cores representing various types of salt rocks. Macroscopic observations were done in order to identify all possible lithological, structural and textural features of analyzed salts, such as crystal size, salt type, color, degree of transparency, presence and form of other minerals, presence and type of lamination, etc. Chapter 3 describes the research methods as well as their results. Several different research techniques were used in our research project. Methods of determining the physical properties of the rocks included: natural radioactivity measurement by using Gamma Logger, ultrasonic wave propagation measurement, thermal conductivity measurement, density and bulk density determination, resistance and deformation rock properties. Methods of determining the chemical and mineralogical composition included: the classical analytical chemistry identification, inductively coupled plasma optical emission spectrometry (ICP-OES), X-ray fluorescence spectrometry (EDXRF technology and WDXRF technology), X-ray diffraction (XRD). In order to determine the characteristics of the internal structure of salt rocks, X-ray computer tomography (CT) (visualization of whole meter sections of cores) and the micro CT scanner (micro-CT) (5–10 cm samples) were used. In addition, scanning electron microscopy (SEM) analysis were performed. Chapter 4 discusses the results of the research. Comparison of the results allowed to implement detailed characterization of the individual lithological types of salts representing different macroscopic features, as well as lithostratigraphic units. The application of the methods discussed in this study provided a large amount of detailed information on the studied salt rocks. The results, obtained with the use of so many methods, allowed to verify each parameter, resulting in a coherent and precise image describing the examined salt rocks.
15
Content available remote Mechanizm rozpadu piaskowców wywołany krystalizacją soli
38%
PL
Geneza krzemieni i czertów należy do największych zagadek współczesnej geologii. Od 1999 r. zespół polsko-amerykański, reprezentowany przez autorów niniejszego artykułu, prowadzi badania nad wyjaśnieniem warunków tworzenia się krzemieni górnojurajskich w rejonie Ożarowa (NE obrzeżenie Gór Świętokrzyskich). Stwierdzono istnienie antykorelacji pomiędzy *D i *18O. Obecne badania koncentrują się nad dwoma najbardziej prawdopodobnymi modelami genetycznymi krzemieni: (1) zmian temperatur na skutek działalności podmorskich źródeł hydrotermalnych, (2) samoorganizującej się katalitycznej krystalizacji. Uzyskane wyniki będą stanowić istotny wkład do badań nad genezą krzemieni i czertów z różnowiekowych formacji skalnych.
PL
W artykule przedstawiono podstawowe informacje o zrealizowanej w Zakładzie Geomechaniki Uniwersytetu Warszawskiego ogólnodostępnej Geomechanicznej Bazie Danych. Zgromadzono w niej jak dotychczas blisko 200 000 parametrycznych danych oraz szereg informacji opisowych i graficznych o skałach z różnych regionów Polski, uzyskanych na drodze badań własnych w przeciągu ostatnich kilkunastu lat. Celem zaprojektowanej i wykonanej bazy danych jest uporządkowanie, usystematyzowanie oraz zintegrowanie informacji o właściwościach geomechanicznych skał, tak aby możliwe było szybkie ich wyszukiwanie w dużych, wielotematycznych zbiorach. Przy projektowaniu założeń strukturalnych bazy przyjęto jako podstawowy jej element, identyfikowalny geoprzestrzennie za pomocą współrzędnych geograficznych "obiekt skalny", będący źródłem materiału badawczego. W ten sposób wszelkie dane zgromadzone w bazie mają swoje odniesienie geograficzne, dzięki czemu możliwa jest ich integracja z systemami GIS, co z kolei pozwala tworzyć wielowarstwowe zestawy informacyjne. Zastosowany w bazie system wyszukiwania pozwala uzyskiwać wyniki zapytań w postaci tabel i diagramów, umożliwiających prezentację danych na tle zestawień klasyfikacyjnych. Opisywana baza danych ma charakter otwarty, a jej zawartość dostępna jest poprzez stronę internetową www.geomechanika.pl, na której zamieszczono moduł wyszukiwania z sześcioma kryteriami zapytań, których wyniki prezentowane są w 4 raportach.
EN
This paper describes basic informations about The Geomechanical Database created and implemented at Department of Geomechanics, University of Warsaw. Database includes almost 200000 parametric records and a lot of descriptive and graphic information of rocks from different regions of Poland. The data were obtained from our own investigations during the last number of years. The main purpose of this project was to order, systematize and integrate information about geomechanical properties of rocks in order to enable fast access to data. At the database design stage, explicitly placed in geospace the "rock object" is treated as rock resource and it is the fundamental element of database. In result of this the data have their own geographic coordinates according to GIS assumptions, which enable to create multilayer data sets. Searching engine applied in database allows to obtain the results of queries as diagrams, tables which can be presented in comparison with various rock classifications. The Geomechanical Database has an open access and it can be reached at www.geomechanika.pl. This site contains searching engine with six query criterions and the results are presented in 4 reports.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.