This article focuses on the functioning of the institutions of higher education in the context of goals and functions attributed to them in the area of education and research. In the first part of the article the author discusses basic goals and functions of contemporary education adopted by the European Union and presented by J. Delors in his well-known report. These goals emphasize the humanistic values of education. In the subsequent part of the paper the author focuses on the sources and symptoms of the crisis that affects higher education in Poland. The author discusses dysfunctions of education and scientific research undertaken in the institutions of higher education. According to the author, these dysfunctions manifest in many forms such as the loss of teacher’s authority, imposition of market economy laws on the educational and scientific activity, the dominance of encyclopedic teaching and learning, increasing bureaucracy, the loss of autonomy, promotion of servility and the rat race model, etc. The author is of the opinion that scientific research is becoming more and more state-controlled, the effect of which is its adaptive, service-oriented, diagnostic and abstract character. In his concluding remarks, the author calls for radical reform of higher education that could result in enhancing its autonomy, restoring the humanistic function of education, and promoting reformist and critical action research.
PL
Artykuł skupia się na działaniu instytucji szkolnictwa wyższego w kontekście celów i funkcji przypisanych im w obszarze edukacji i badań. W pierwszej części autor omawia podstawowe cele i funkcje współczesnej edukacji, przyjęte przez Unię Europejską, które są opisane przez J. Delorsa w powszechnie znanym raporcie. Cele te podkreślają humanistyczne wartości edukacji. Następnie autor skupia się na źródłach i objawach kryzysu, który ma wpływ na szkolnictwo wyższe w Polsce. Omawia również dysfunkcje edukacji i badań naukowych przeprowadzanych w instytucjach szkolnictwa wyższego. Jego zdaniem dysfunkcje te manifestują się na wiele sposobów, np. utratą autorytetu przez nauczycieli, narzucaniem praw gospodarki rynkowej przedsięwzięciom edukacyjnym i naukowym, dominacją encyklopedycznego przekazu wiedzy i uczenia się jej w tej formie, rosnącą biurokracją, utratą autonomii, promowaniem ustępstw i modelem „wyścigu szczurów”, itd. Autor twierdzi, że badania naukowe stają się coraz bardziej kontrolowane przez państwo, czego efektem jest dostosowywanie wyników badań do narzuconych przez państwo kryteriów oraz ich diagnostyczny i abstrakcyjny charakter. Podsumowanie zawiera nawołanie do radykalnej reformy szkolnictwa wyższego oraz promowania reformatorskich i przełomowych badań w działaniu.
Głównym przedmiotem zawartych poniżej rozważań jest próba refleksji nad problemem roli oraz ewentualnej potrzeby „instytucji” mistrza na uczelni wyżej. Na wstępie autor stawia tezę, iż funkcjonujący obecnie tzw. „przedsiębiorczy uniwersytet” edukujący studentów głównie do ról producentów oraz konsumentów, eliminuje postać mistrza jako wychowawcy dbającego o wielostronny rozwój osobowości, w tym szczególnie etycznego charakteru. Z drugiej strony autor stawia pytanie odnoszące się do potrzeby powrotu do osoby mistrza na uczelni, jako realnego autorytetu do twórczego naśladowania w złożonym procesie humanistycznej edukacji. Kolejnym fragment tekstu odnosi się do biograficznych wspomnień autora opisującego złożone konteksty jego własnych Spotkań oraz Dialogów z Mistrzem. Tekst kończy pesymistyczna refleksja na temat na ogół złych wzorów współczesnych mistrzów, narzucanych najczęściej przez biznesowe media. Zakończenie artykułu stanowi swoistą próbę powrotu do klasycznego wzoru mistrza, jako postaci niezbędnej dla rzeczywistej realizacji humanistycznej misji uczelni jako środowiska przygotowującego młodzież do odpowiedzialnej pracy oraz życia.
EN
The main aim of the paper is to discuss a problem of the role of and the need for an “institution” of the master at academy. In the introductory part of the article the author claims that the main purpose of a contemporary so-called “enterprising university” is to prepare students for playing the roles of producers and consumers. In consequence, such a university eliminates a person of the master as an educator taking care of the students’ multilateral development, particularly the ethical character, from the academy. On the other hand, the author raises a question of the need for a person of the master to return to the academy, the master as a real authority and role model present in a complex process of humanistic education. The subsequent part of the paper contains biographical memories of the author describing complex contexts of his own Encounters and Dialogues with the Master. The author concludes with rather pessimistic reflection on the negative models of the contemporary masters imposed by the business-oriented media. The final part of the paper can be treated as an attempt to return to the classical model of the master as a person who is necessary for an authentic realization of the humanistic mission of the academy viewed as the environment preparing young people for responsible work and life.
The main problem of considerations concerns the relationships and dependencies between selectedsocio-political factors as stressors and specific reactions to them of selected categories of people andgroups, analysed in terms of educational processes. The author is especially interested in the stressfuland educational role of human participation in the system of corporate trade as the source of artificiallycreated needs connected with continuous shopping and multiplying material goods. The second stress factor analysed below is the character of state power exercised by politicians, with the particular role of its distortion towards authoritarian relations. The final kind of synthetic summary of the above deliberations is an attempt of critical evaluation of the educational role of stress caused by the authoritarian school. And although the discussed stress factors the author attempts to refer to individual behaviours, taking into account, for example, the concepts of human nature, age and institution (e.g. school), the conclusions and findings resulting from these analyses are also more general. Their essence relates to the thesis that regardless of individual behaviours in a stressful situation, generally negative stressors, such as the impact of corporate economy, pathological character of exercising authority or authoritarian school usually shape negativebehaviour, including mainly authoritarian personalities.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.