Opublikowana po raz pierwszy w 1928 roku powieść Brunona Jasieńskiego „Palę Paryż” jest wciąż żywa w dyskursie literaturoznawczym, cieszy się też nadal zainteresowaniem czytelniczym, co poświadczają koleje jej wydania (ostatnie w 2005 r.), a także nowe tłumaczenia na języki obce (na język angielski w 2012 r.). Dotychczas sformułowane interpretacje operują jednak dość powierzchownymi jej deskrypcjami, nie problematyzując szerzej ich zasadności. W artykule autorka poddaje rozważaniom niektóre z tez bezdyskusyjnie najczęściej przyjmowanych, zwłaszcza zaś kwestię utopijności powieści „Palę Paryż” i jej aluzyjności względem noweli Paula Moranda „Palę Moskwę”. Fabuła utworu Jasieńskiego rozpatrywana jest w kategoriach eksperymentu myślowego, dokonana też została jej aktualizująca interpretacja jako powieści o mechanizmach przemocowych funkcjonujących w społeczeństwie. Zawartość ideologiczną powieści ujęto natomiast z perspektywy kilku wersji tekstu zmienionych przez samego autora. Wskazano, że przedstawiona w finalnej części utworu wizja komunistycznego raju nie osłabia semantycznej nośności utworu „Palę Paryż”, podkreślono także jego stylistyczne bogactwo i zwartość kompozycyjną.
EN
“Palę Paryż” (“I Burn Paris”), a novel by Bruno Jasieński, published for the first time in the year 1928, is still vivid in literary discourse, and continuously enjoys reader interest, the evidence of which is the novel’s new editions (the latest from the year 2005) as well as new translations into foreign languages (in 2012 into English). The novel’s interpretations formulated so far are somewhat superficial and do not further validate their plausibility. The author of the article considers some of the theses most often unarguably adopted, especially the issue of the novel’s utopianism and its allusiveness to Paul Morand’s novel “Je brûle Moscou” (“I Burn Moscov”). The plot of Jasieński’s piece is researched within the categories of an intellectual experiment; the paper also includes the novel’s updating interpretation as a text about violence mechanisms in a society. The ideological matter of “I Burn Paris” is viewed from the perspective of a few versions of the text modified by the author himself. The article indicates that the vision of communist paradise presented in the final part of the novel does not diminish its semantic potential, as well as highlights the stylistic richness and compositional content of “I Burn Paris”.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Celem artykułu jest porównanie kolektywu myślowego i wspólnoty interpretacyjnej, dwu zaskakująco do siebie podobnych pojęć sformułowanych niezależnie przez Ludwika Flecka i Stanleya Fisha. We współczesnym dyskursie oba te pojęcia zwykło się utożsamiać, tymczasem dokładna analiza kontekstów użycia interesujących terminów poświadcza, że odpowiednikiem wspólnoty interpretacyjnej jest zarówno pojęcie kolektywu, jak i stylu myślowego, oba te terminy w rozważaniach Fisha ulegają bowiem kontaminacji. Dokładna repartycja pojęcia wspólnoty interpretacyjnej wydaje się istotna ze względu na częstość jego wykorzystywania w pracach z zakresu interpretacji i poznania literaturoznawczego. W artykule zostają także przedstawione ogólniejsze uwagi na temat funkcjonowania i możliwej genezy tego typu sobowtórów pojęciowych i ich roli w poznaniu naukowym.
EN
The aim of the article is to compare the thought collective and the interpretive community, two surprisingly similar notions formulated independently by Ludwik Fleck and Stanley Fish. In contemporary discourse, both concepts are used as synonims, while an accurate analysis of the contexts of the use of interesting terms proves that the equivalent of the interpretive community is rather thought collective, as well as the thought style, both of these concepts in the deliberations of Fish are subject to contamination. The exact repartition of the notion of interpretive community seems to be important due to the frequency of its use in works in the field of literary interpretation and cognition. The article also presents more general remarks on the functioning and possible origin of twin terms and their role in scientific cognition.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.