Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Główne znaczenia wolności w myśli Niccolò Machiavellego.

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2014

|

tom 17

|

nr 1(62)

16-31

PL

Wiele racji przemawia za tym, że (wbrew opinii B. Spinozy) zagadnienie wolności nie jest pierwszorzędnym problemem dla Machiavellego. Nie oznacza to oczywiście, że Machiavelli nie wnosi niczego nowego np. do tradycji republikańskiej, która jest (i dla niego) eksponentem wolności w wymiarze ustrojów politycznych. Poszukując znaczeń wolności, jakie u niego występują wychodzę od współczesnego podziału kategorii wolności na: wolność negatywną, pozytywną oraz wewnętrzną, uporządkowanych przez Ryszarda Legutko. Wolność negatywna, oznaczająca brak przymusu czy przemocy, została potraktowana przez Florentczyka dość szczególnie. W zasadzie nie bierze on na serio możliwości uwolnienia świata ludzkiego od przemocy, a co najwyżej pewne jej ograniczenie. Lecz warunkiem tego ograniczenia jest dlań manipulacja klasą ludową oraz podstęp względem przeciwników politycznych. Z kolei wolność pozytywna, została przez Machiavellego opracowana w powiązaniu z dość osobliwym, wąskim rozumieniem dobra publicznego. Jak się szeroko przyjmuje, preferował on ustrój republikański, obliczony na imperialistyczną ekspansję. Zewnętrzne podboje, jak i prowadzenie wojen, w jego ocenie są „czymś naturalnym”. Nieustająca walka o zasoby, to najkrótsze określenie jego „realizmu politycznego”. Wreszcie, gdy chodzi o wolność wewnętrzną, to jest ona u tego myśliciela opracowana raczej zdawkowo, głównie w kontekście przemyślnej sztuki panowania książąt, oznaczającej zerwanie z klasyczną etyką cnót oraz klasyczną tradycją filozofii polityki.

EN

Many reasons confirm that (contrary to the opinion of B. Spinoza) the issue of freedom is not a primary concern for Machiavelli. This does not mean that Machiavelli doesn’t bring anything new for example to the republican tradition, which is (also for him) exponent of liberty for political regimes. Searching for meanings of freedom, which occur in Machiavelli’s ideas, the Author starts with the modern division of the freedom categories: negative freedom, positive freedom and internal freedom, structured by Ryszard Legutko. Negative freedom, indicating the absence of coercion or violence, was treated by the Florentine in quite a particular way. In fact, he does not take seriously the possibility of the release of the human world from violence, but at most some restriction of it. But the conditions of this restriction for him are manipulation of folk class and deceit of political opponents. In turn, positive freedom, was by Machiavelli developed in conjunction with a rather quaint, narrow understanding of the public good. It is broadly accepted that he preferred the republican system, calculated for imperialist expansion. External conquest and warfare were, in his opinion, "something natural". The ongoing struggle for resources is the shortest definition of his "political realism". Finally, when it comes to the inner freedom, it is developed rather casually, mostly in the context of the ingenious art of the reign of the princes, which means a break with the classical virtues and ethics of the classical tradition of political philosophy.

2

Nihilizm egzystencjalno-moralny a polityczny

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2015

|

tom 18

|

nr 3(68)

20-29

PL

We współczesnych dyskusjach pojęcie nihilizmu stosowane jest dość swobodnie i mieni się wieloma znaczeniami, sprawiając wrażenie chaotyczności. Nihilizm łączony jest z niejasnymi wyobrażeniami, a nierzadko sprowadzany jest do rodzaju etykiety, którą określa się własnych przeciwników. Nihilista, czyli człowiek, który odrzuca moralność, neguje wartości duchowe i porządek społeczny może przybierać różne postaci i spełniać różne role. Negacja standardów moralnych i wartości może wiązać się tutaj ze swoistym hedonizmem, materializmem, czy sensualizmem. U Dostojewskiego, w pewien sposób pokazany jest także nihilizm społeczny i polityczny. Bunt egzystencjalno-metafizyczny przeniesiony zostaje na wymiar urządzania społeczeństwa. Przybiera to wówczas postać działań spiskowych czy wręcz terrorystycznych. Zwerbowani do działania nihiliści wciągani są w zbrodniczą i zarazem rewolucyjną działalność lecz nie ma ona jeszcze charakteru dobrze zorganizowanego działania. W wersji politycznej, odnoszącej się do życia zbiorowego, nihilizm wspierał rozmaite formy rewolty. Jego wywrotowy potencjał, uzasadniając przemoc, eksplodował czy to w formie rewolucji czy terroryzmu. Kwestionując wcześniejsze dyskursy, mające znaczenie moralne, podważał tradycyjne rodzaje ładu. Nihilizmem politycznym zajął się Herman Rauschning, autor Rewolucji nihilizmu, diagnozując rządy narodowego socjalizmu. Ciekawą rzeczą jest śledzenie, jak nihilizm egzystencjalny, indywidualny, obyczajowy ujawnia swoje społeczne konsekwencje, prowadząc do zbrodniczego państwa bezprawia. Rauschning uznał nihilizm za nieodzowną przesłankę i składnik narodowego socjalizmu. Nihilizmem kierować się miały, wedle niego, zarówno elity nazistowskie, jak i sam Führer. Oznacza on w tym kontekście bezideowość, instrumentalny stosunek do wszelkich idei, posługiwanie się przemocą, terrorem i podstępem. Nazizm posługuje się wszelkimi wartościami i światopoglądami, które traktuje w sposób cyniczny. Postawa nihilistyczna przejawia się jako totalny dynamizm, gdzie nie ma nic stałego za wyjątkiem może pędu do wzmagania własnej mocy, do walki o panowanie. Współczesne elity, mogą mieć podobnie niski rodowód, co elity nazistowskie, posiadają jednak zazwyczaj bardziej pospolite cechy (elementy zbrodnicze nie występują tu o wiele częściej niż w innych grupach społecznych), są tam osoby pazerne, cyniczne, interesowne, zdolne do wyrafinowanej manipulacji, zacięte w rywalizacji, gotowe sięgać po niemoralne środki i sposoby. O terrorze sianym w Europie, w tych dniach, przez islamistów czytamy, że to „atak barbarzyńców na naszą cywilizację”. Problem w tym, że owi barbarzyńcy nie zawsze są obcymi przybyszami, często rodzą się wewnątrz naszej słabnącej cywilizacji wraz z nihilizmem.

EN

In modern discussions the concept of nihilism is used quite freely and shimmers with many meanings, giving the impression of chaos. Nihilism is combined with vague notions, and often imported to the type of label you pelt to your opponents. Nihilist, that is a man who rejects morality, denies the spiritual values and social order, can take different forms and fulfill various roles. The negation of moral standards and values may be associated with a kind of hedonism, materialism and sensualism. Dostoevsky, in a way, also shown social and political nihilism. Existential-metaphysical rebellion is shifted to the dimension of society structure. It may than take the form of conspiracy or even terrorist activities. Recruited nihilists are drawn into the criminal and at the same time revolutionary activity, but it is not yet a well-organized action. In a political version, relating to collective life, nihilism supported various forms of revolt. Its subversive potential, justifying violence, exploded either in the form of revolution or terrorism. Contesting earlier morally relevant discourses, it undermined traditional forms of governance. Herman Rauschning, author of Revolution of nihilism, diagnosing the rule of National Socialism, dealt with political nihilism. It is interesting to track how existential, individual and moral nihilism reveals its social consequences, leading to murderous state of lawlessness. Rauschning recognized nihilism as the indispensable prerequisite and component of National Socialism. According to him, both the Nazi elite and Führer himself relied on nihilism. In this context it means the lack of ideological orientation, instrumental attitude to any idea, the use of violence, terror and deceit. Nazism uses all the values and worldviews, and treats them cynically. Nihilistic attitude manifests itself as a total dynamism, where there is nothing permanent, except maybe the momentum to enhance one’s own power, to fight for domination. Today's elites, may have similarly low pedigree, as the Nazi elite, but have usually more common features (criminal elements do not occur much more frequently here than in other social groups): there are greedy, cynical, mercenary people, capable of sophisticated manipulation, fierce in competition, ready to reach for immoral means and methods. The terror shed by the Islamists in Europe in these days, is said to be “a barbarian attack on our civilization". The problem is that the barbarians are not always strangers, they are often born within our declining civilization along with nihilism.

3

Osądy wartościujące w naukach społecznych i w filozofii politycznej - dyskusja stanowiska Maxa Webera.

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2013

|

tom 16

|

nr 3(60)

21-34

PL

Artykuł przedstawia poglądy Maxa Webera na temat osądów wartościujących, konkretniej postulowaną przez niego neutralność aksjologiczną. Autor prezentuje opinie Webera, jak również podejmuje się polemiki tego typu postawy, pokazując jej możliwe skutki.

EN

The article presents the views of Max Weber on value judgments, specifically postulated by the axiological neutrality. The Author presents Weber's opinions as well as engages in polemics with this type of approach, showing its possible effects.

4

Przewrotny realizm polityczny Machiavellego

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2012

|

tom 15

|

nr 2(55)

19-35

EN

The subject of this article is political realism and misanthropic image of a man created by Machiavelli. Without denying the relevance of many observations of the famous Florentine, I put here resistance to the widespread interpretations of his thoughts, interpretations, which usually serve as a convenient (though, in my opinion, questionable) justification of violence, rape and fraud, especially in politics. In most academic and popular interpretation of Machiavelli's thought, we find variations of Machiavellianism that pretends to be a realistic description and the supposedly scientific or common-sense attitude. Meanwhile, in my opinion, Machiavelli not only describes the success of cynical tricks, but, what is more, provides immoral advice, encourages the circumvention, and even violation of the norms and principles, not only in case of an emergency, but almost without limits. The world in which we live is not a paradise, and other people often have little in common with the angels. But whether this can be concluded, as Machiavelli and his followers do, that most people are hostile and alien to us, and lurk for our property? When we look at our politicians, big business people, it may seem tempting to notion that Machiavelli is right. However, in this paper I try to show that this vision of the human world is too misanthropic, and also that in the world of politics there is a place for fair competition and a genuine desire for the common good.

5

Osądy wartościujące w naukach społecznych i w filozofii politycznej - dyskusja stanowiska Maxa Webera.

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2013

|

tom 16

|

nr 3(60)

21-34

PL

Artykuł przedstawia poglądy Maxa Webera na temat osądów wartościujących, konkretniej postulowaną przez niego neutralność aksjologiczną. Autor prezentuje opinie Webera, jak również podejmuje się polemiki tego typu postawy, pokazując jej możliwe skutki.

EN

The article presents the views of Max Weber on value judgments, specifically postulated by the axiological neutrality. The Author presents Weber's opinions as well as engages in polemics with this type of approach, showing its possible effects.

6

Patologia ducha w ujęciu Erica Voegelina w kontekście pewnej diagnozy regresu cywilizacyjnego. Refleksje nad brakiem oporu w życiu publicznym w Niemczech okresu rządów narodowego socjalizmu.

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2013

|

tom 16

|

nr 4(61)

7-17

PL

We wczesnych latach 30. XX wieku z wielu rozmaitych przyczyn doszło do powstania systemów totalitarnych, które zebrały wkrótce krwawe żniwo i niewątpliwie stanowiły cywilizacyjny regres. E. Voegelin spoglądał na te procesy z perspektywy niemieckiej humanistycznej tradycji Wissenschaft des Geistes. Tak ujmowane procesy dziejowe zawierają w sobie współczynnik moralny, intelektualny czy duchowy jako swoje ważne ogniwo. Także w późniejszych, powojennych rozrachunkach, na które składa się zarówno opublikowany przezeń cykl wykładów Hitler und die Deutschen (1964), jak i inne jego publikacje, Voegelin jako filozof dziejów czy teoretyk cywilizacji dociekał duchowych uwarunkowań przemian życia społecznego w świecie zachodu, które doprowadziły do rządów Hitlera i Narodowego Socjalizmu. Autor Order and History doszedł do zarysowania pewnej diagnozy regresu cywilizacyjnego, powiązanej z tzw. gnozą polityczną i ukutym przez siebie pojęciem „patologii ducha”. W artykule zestawiam tę diagnozę i wyjaśnienia Voegelina kwestii braku znaczącego oporu Niemców na barbarzyńskie rządy faszystów z opiniami wybranych badaczy na temat biografii i działalności Adolfa Hitlera.

EN

In the early 30’s of the XX century for many different reasons totalitarian regimes, that before long have collected bloody toll and were undoubtedly a civilization regression, came into existence. E. Voegelin looked at these processes from the perspective of the German humanist tradition Wissenschaft des Geistes. Historical processes characterized in such a way, contain moral, intellectual or spiritual factor as their important part. Also in the later, post-war settlements, which consists of both a series of lectures published by him Hitler und die Deutschen (1964), as well as his other publications, Voegelin as a history philosopher and theorist of civilization searched for spiritual conditions that brought on the transformation of social conditions in the Western world, which led to the Hitler and National Socialism’s regime. The author of Order and History outlined a kind of diagnosis of civilization regression, associated with the so-called political gnosis and the term "pathology of the spirit" created by himself. This article compares Voegelin’s diagnosis and interpretations of the lack of significant German resistance to the barbaric rule of the Nazis, with the opinions of selected researchers of the biography and activity of Adolf Hitler.

7

Sacrum i polityka. Uwagi o elementach teologii politycznej u E. Burke’a i E. Voegelina

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2012

|

tom 15

|

nr 4(57)

7-14

EN

An important issue arising with regard to the relationship between politics and religion is the question: on what the authority of secularized political power is based? Already in XVIII century E. Burke, with a clear consciousness of the process of power secularization in the context of anticipated terror in post-Revolution France, did realize that a legitimization of power referring directly to material interests or violence is extraordinarily weak. He also grasped the role of the myths and manipulations, which are very useful for power-holders seeking popular legitimization. On the other hand, Eric Voegelin, who witnessed magical rituals and bloody violence of the Nazis in the '30ies of the XX century understood earlier than other political philosophers, that in the basis of totalitarian ideologies there are a sort of quasi-religious praxis and a kind of political gnosis. Yet, in the last decades there have been ever more noticeable attempts to produce a kind of so-called civic political theology, which sets aside inherited Christian contents and effectively eliminates the experience of sacrum. Both authors hold that such processes are dangerous and have negative consequences.

8

Filozof i obywatel wobec społeczeństwa masowego: K. Jaspers i E. Voegelin

100%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2012

|

tom 15

|

nr 1(54)

21-36

EN

The article is a comparison of Jaspers’ diagnosis of the age with Voegelin’s analyzes. More specifically, the Author deals with the issue of leadership in mass societies and the problem of intellectual and spiritual premises of National Socialism, issues which occupied much attention of both philosophers. Comparison of these thinkers is even more reasonable as in metaphysics, philosophy of religion or their philosophical anthropology; there are a number of similarities among them. Moreover, in the centre of the text a question of intellectual and mental premises of the policy of mass society was placed. In the opinion of the Author, the convergence of civilization and political thought of Karl Jaspers and Eric Voegelin, by all means deserves our attention right now. Their spiritual, intellectual and moral recognitions are interestingly complementary and intertwined. Reading them in our day, we can understand the sense of classical political philosophy, which probably never lost contact with the civil point of view on world politics, a little better.