Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zawartość wybranych metali ciężkich w glebie i korze sosny

100%

Chrzan A.

|

2013

|

tom Vol. 7, No. 2

547--552

PL

Gleba kumuluje wiele zanieczyszczeń chemicznych, w tym również metale ciężkie. W celu oceny zanieczyszczenia środowiska pobierano próbki glebowe na czterech stanowiskach leśnych - w Lesie Mogilskim, w Puszczy Niepołomickiej, w ok. 40-letnim zagajniku sosnowym w Parku Skałki Twardowskiego i w zagajniku w Zawadzie. Na tych stanowiskach pobierano również korę martwicową sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.), która jest popularnym drzewem w Polsce. Kora martwicowa sosny zwyczajnej jest wyjątkowo czułym biowskaźnikiem zanieczyszczenia środowiska. Badano zawartość metali ciężkich w glebie na czterech stanowiskach leśnych i w korze sosen rosnących na tych glebach. Analizy chemiczne dotyczące metali ciężkich przeprowadzono, wyznaczając zawartość ogólnych form ołowiu, kadmu, miedzi, cynku i niklu metodą AAS. Zawartości metali ciężkich w badanych glebach wynosiły odpowiednio: 0,47-2,32 ppm s.m. Cd; 9,98-73,7 ppm s.m. Pb; 72,5-224,9 ppm s.m. Zn; 6,39-15,79 ppm s.m. Ni i 7,69-10,85 ppm s.m. Cu. Wyniki badań wskazują, że stężenia metali ciężkich nie przekraczają norm określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (DzU 2002, Nr 165, poz. 1359 z dn. 4.10.2002). Zawartość ołowiu, miedzi i niklu w glebie na wszystkich stanowiskach była wyższa niż w korze rosnących na tym obszarze drzew. Stężenie kadmu było zróżnicowane na poszczególnych stanowiskach. Najwyższą zawartość Cd odnotowano zarówno w glebie (2,32 ppm s.m.), jak i w korze martwicowej sosny (1,55 ppm s.m.) na stanowisku usytuowanym w Parku Skałki Twardowskiego należącym do Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego w Krakowie.

EN

The soil accumulates many chemical pollutants including heavy metals. In order to evaluate pollution of the environment the soil samples were taken on four forest stands in the Mogilski forest, in the Niepolomicka primeval forest, in Skalki Twardowskiego Landscape Park and in the grove in Zawada. At these stations also collected necrotic bark of the common pine (Pinus sylvestris L.), which is a popular tree in Poland. The outer bark of common pine is extremely sensitive biomarkers of environmental pollution. The content of heavy metals in the forest soils at four positions, and the bark of pine forest growing on these soils. Chemical analyses of heavy metals were performed by determining the contents of general forms of lead, cadmium, copper, nickel and zinc using the AAS method. The range of metals content in soils amounted to properly: 0.47-2.32 ppm d.m. Cd; 9.98-73.7 ppm d.m. Pb; 72.5-224.9 ppm d.m. Zn; 6.39-12.17 ppm d.m. Ni and 7.69-10.85 ppm d.m. Cu. The results indicate that the concentrations of heavy metals do not exceed the standards set out in the Regulation of the Minister of the Environment on soil quality standards and earth quality standards (Polish Journal of Laws DzU 2002 No. 165, item 1359 of 4 October 2002). The content of lead, copper and nickel in the studied soils were higher than in the bark of trees growing in this stations. The concentration of cadmium was varied at different positions. The highest content of Cd was observed both in the soil (2.32 ppm d.m.) and in the necrotic pine bark (1.55 ppm d.m.) in Skalki Twardowskiego Landscape Park, that is a part of Bielansko-Tyniecki Landscape Park.

2

Assessment of heavy metal contamination in topsoil and soil invertebrates from the Niepolomice Forest

100%

Chrzan A.

|

2016

|

tom Vol. 23, nr 3

347--355

EN

The purpose of the research was to determine the respective contents of heavy metals (Pb, Cd, Ni, Zn and Cu) in soil and extracted soil fauna in humid mixed coniferous forest (MHCF), fresh mixed coniferous forest (MFCF) and in fresh mixed forest (MFF) of Niepolomice Forest. The contents of heavy metals varied, depending on the forest type and trophic group. The highest values of cadmium, lead, and copper content were recorded in MFCF, while of nickel in MHCF. Analysis of variance and post-hoc Tuckey’s showed significant differences between the concentrations of Zn and other metals in invertebrates in different types of forest habitats. Bioconcentration factor shows that both soil saprophages and predacious invertebrates accumulated the largest amounts of Cd and smaller amounts of Zn, while the accumulation of remaining metals depended on the type of forest habitat. In fresh mixed coniferous forest predators accumulated heavy metals in the following order: Cd > Zn > Pb > Ni > Cu, in the case of saprohages it was: Cd > Zn > Ni > Cu > Pb.

PL

Celem badań było określenie zawartość metali ciężkich (Pb, Cd, Ni, Zn i Cu) w glebie i wyekstrahowanej faunie glebowej w trzech typach siedliskowych lasu w Puszczy Niepołomickiej – w lesie mieszanym wilgotnym, borze mieszanym świeżym i borze mieszanym wilgotnym. Zawartość metali ciężkich uzależniona była od typu lasu i grupy troficznej. Najwieksze wartości kadmu, ołowiu i miedzi odnotowano w glebie w borze mieszanym świeżym BMśw, a niklu w borze mieszanym wilgotnym BMw. Wskaźnik biokoncentracji wskazuje, że zarówno saprofagi i drapieżne bezkręgowce glebowe w największej ilości kumulowały Cd, w mniejszej Zn, natomiast pozostałe metale kumulowane były w zależności od typu siedliskowego lasu. W borze mieszanym świeżym drapieżne kumulowały metale w kolejności Cd > Zn > Pb > Ni > Cu, a saprofagi Cd > Zn > Ni > Cu > Pb.

3

Contamination of soil and pine bark by heavy metals in the selected forests

100%

Chrzan A.

|

tom Vol. 20, nr 7-8

791--798

EN

The soil accumulates many chemical pollutants including heavy metals. In order to evaluate pollution of the environment the soil samples were taken on four forest stands in the Mogilski forest, in the Niepo³omicka primeval forest, in Skalki Twardowskiego Landscape Park and in the grove in Zawada. At these stations also collected necrotic bark of the common pine (Pinus sylvestris L.), which is a popular tree in Poland. The outer bark of common pine is extremely sensitive biomarkers of environmental pollution. The content of heavy metals in the forest soils at four positions, and the bark of pine forest growing on these soils. Chemical analyses of heavy metals were performed by determining the contents of general forms of lead, cadmium, copper, nickel and zinc using the AAS method. The range of metals content in soils amounted to properly: 0.47–2.32 ppm Cd; 9.98–73.7 ppm Pb; 72.5–224.9 ppm Zn; 6.39–12.17 ppm Ni and 7.69–10.85 ppm. The results indicate that the concentrations of heavy metals do not exceed the standards set out in the Regulation of the Minister of the Environment on soil quality standards and earth quality standards (Polish Journal of Laws DzU 2002 No. 165, item 1359 of 4 October 2002). The content of lead, copper and nickel in the studied soils were higher than in the bark of trees growing in this stations. The concentration of cadmium was varied at different positions. The highest content of Cd was observed both in the soil (2.32 ppm) and in the necrotic pine bark (1.55 ppm) in Skalki Twardowskiego Landscape Park, that is a part of Bielansko Tyniecki Landscape Park.

PL

Gleba kumuluje wiele zanieczyszczeń chemicznych w tym również metale ciężkie. Dla oceny zanieczyszczenia środowiska pobierano próbki glebowe na czterech stanowiskach leśnych – w Lesie Mogilskim, w Puszczy Niepołomickiej, w ok. 40-letnim zagajniku sosnowym w Parku Skalki Twardowskiego i w zagajniku w Zawadzie. Na tych stanowiskach pobierano również korę martwicową sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.), która jest popularnym drzewem w Polsce. Kora martwicowa sosny zwyczajnej jest wyjątkowo czułym biowskaźnikiem zanieczyszczenia środowiska. Badano zawartość metali ciężkich w glebie na czterech stanowiskach leśnych i w korze sosen rosnących na tych glebach. Analizy chemiczne dotyczące metali ciężkich przeprowadzono, wyznaczając zawartość ogólnych form ołowiu, kadmu, miedzi, cynku i niklu metodą AAS. Zawartości metali ciężkich w badanych glebach wynosiły odpowiednio: 0,47–2,32 mg/kg Cd; 9,98–73,7 mg/kg Pb; 72,5–224,9 mg/kg Zn; 6,39–15,79 mg/kg Ni i 7,69–10,85 mg/kg. Wyniki badań wskazują, że stężenia metali ciężkich nie przekraczają norm określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (DzU 2002, nr 165 poz. 1359 z dn. 4.10.2002). Zawartość ołowiu, miedzi i niklu w glebie na wszystkich stanowiskach była wyższa niż w korze rosnących na tym obszarze drzew. Stężenie kadmu było zróżnicowane na poszczególnych stanowiskach. Najwyższą zawartość Cd odnotowano zarówno w glebie (2,32 mg/kg), jak i w korze martwicowej sosny (1,55 mg/kg) na stanowisku usytuowanym w Parku Skalki Twardowskiego należącym do Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego w Krakowie.

4

Influence of the Heavy Metals Polluting the Soil on the Density and Diversity of the Soil Fauna

63%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M.

|

2009

|

tom Vol. 16, nr 4

345-348

EN

Three, following areas were chosen to the research: the lawn near noisy street at the Vistula river, the lawn in the park situated 300 m from the noisy road and the lawn in the Mogilski Grove. The researches were conducted in 2007 and 2008 in the spring. The density and the diversity of the soil fauna as well as the content of metals in the soil and the humidity, temperature and pH reaction in the soil were analyzed. The relation between the content of Cd, Pb, Zn and Ni and the density and diversity of pedofauna was detected. In the area with the highest content of the metals cited above the density and the diversity of pedofauna were the lowest, whereas in the soil with the lowest concentration of these metals the parameters determined were the highest.

PL

Do badań wybrano trzy stanowiska: 1) trawnik nad Wisłą w pobliżu ruchliwej ulicy, 2) trawnik w parku miejskim usytuowany w odległości ok. 300 m od ruchliwego traktu komunikacyjnego oraz 3) trawnik w Lasku Mogilskim. Badania prowadzono w latach 2007-2008 w okresie wiosennym. Określono zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej, zawartość metali w glebie, jej wilgotność, temperaturę i odczyn pH. Stwierdzono związek między zawartością Cd, Pb, Zn i Ni a zagęszczeniem i różnorodnością pedofauny. Na stanowisku o największej zawartości wyżej wymienionych metali zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej było najmniejsze, natomiast w glebie o najmniejszej koncentracji tych metali badane parametry osiągnęły największą wartość.

5

Wpływ metali ciężkich zanieczyszczających glebę na zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej

63%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M.

|

tom Vol. 2, No. 2

429--431

PL

Do badań wybrano trzy stanowiska: trawnik nad Wisłą tuż przy ruchliwej ulicy, trawnik w parku miejskim usytuowany w odległości ok. 300 m od ruchliwego traktu komunikacyjnego oraz trawnik w Lasku Mogilskim oddalony o około 400 m od ulicy. Badania prowadzono w latach 2007-2008 w okresie wiosennym. Określono zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej, zawartość metali w glebie, jej wilgotność, temperaturę i odczyn. Stwierdzono związek między zawartością Cd, Pb, Zn i Ni a zagęszczeniem i różnorodnością pedofauny. Na stanowisku o największej zawartości wyżej wymienionych metali zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej było najmniejsze, natomiast w glebie o najniższej koncentracji tych metali badane parametry osiągnęły najwyższą wartość.

EN

Three, following areas were chosen for the research: the lawn near noisy street at the Vistula river, the lawn in the park situated 300 m from the noisy road and the lawn in the Mogilski Grove. The researches were contacted in 2007 and 2008 in the spring. The density and the diversity of the soil fauna as well as the content of metals in the soil and the humidity, temperature and pH reaction in the soil were analyzed. The relation between the content of Cd, Pb, Zn and Ni and the density and diversity of pedofauna was detected. In the area with the highest content of the metals cited above the density and the diversity of pedofauna were the lowest, whereas in the soil with the lowest concentration of these metals the parameters detected were the highest.

6

Content of Selected Traffic Pollution in Soil and Pedofauna Near Busy Traffic Roads in Krakow

63%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M.

|

tom Vol. 18, nr 11

1527-1532

EN

Two sites situated by busy roads in Krakow – by Dietla Road and by a motorway – were selected to assess the effect of heavy metals on the soil environment. At the studied sites, the soil was analysed for heavy metal content – Pb, Cd, Zn and Cu, its moisture content, pH, and the diversity and density of soil fauna. It was found that the content of the studied metals was significantly lower in the soil by the motorway than in the City Centre soil, namely, Pb – twice, Cu – fivefold, Cd – insignificantly. At this site, the density of pedofauna was considerably higher than in Dietla Road. The results of the studies also indicate that, besides heavy metal content, the moisture content, which was three times higher by the motorway, significantly affected the diversity and density of pedofauna. The content of heavy metals studied by busy transport routes did not show correlation with the content of these metals in the fauna inhabiting it.

PL

Do oceny wpływu metali ciężkich na środowisko glebowe wybrano dwa stanowiska usytuowane przy ruchliwych ulicach Krakowa - przy ulicy Dietla i przy autostradzie. Na badanych stanowiskach dokonano analizy gleby pod kątem zawartości metali ciężkich - Pb, Cd, Zn i Cu, jej wilgotności, odczynu oraz różnorodności i liczebności fauny glebowej. Stwierdzono, że w glebie przy autostradzie zawartość badanych metali ciężkich była znacznie mniejsza niż w glebie śródmiejskiej, Pb - dwukrotnie, Cu pięciokrotnie, Cd - nieznacznie. Na tym stanowisku zagęszczenie pedofauny było znacznie większe niż przy ulicy Dietla. Wyniki badań wskazują również, że na różnorodność i zagęszczenie pedofauny znaczący wpływ, oprócz koncentracji metali ciężkich, ma również wilgotność gleby, która była trzykrotnie wyższa przy autostradzie. Zawartość badanych metali ciężkich w glebie przy ruchliwych traktach komunikacyjnych nie wykazywała korelacji z ilością tych metali w faunie ją zamieszkującej.

7

Wpływ antropopresji na pedofaunę łąki i lasu w parku krajobrazowym w Krakowie Zakrzówku

63%

Marko-Worłowska M. , Chrzan A.

|

tom Vol. 4, No. 1

161--165

PL

Konsekwencją akumulacji metali ciężkich w glebie (występujących w warunkach naturalnych w ilościach śladowych) jest dezaktywacja biologiczna środowiska, przejawiająca się między innymi ograniczeniem procesów rozkładu substancji organicznych poprzez zmniejszenie zagęszczenia, różnorodności i aktywności mikroorganizmów oraz pedofauny. W celu oceny wpływu zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi określono wybrane parametry fizykochemiczne i biologiczne gleby łąki i zagajnika w parku krajobrazowym. Stwierdzono, że gleby badanych siedlisk wykazywały odczyn lekko alkaliczny, natomiast stężenie Cd, Pb i Zn było wyższe w glebie lasu sosnowego, ale tylko w przypadku kadmu w obydwu siedliskach przekraczało normę. W glebie łąki stwierdzono znacznie większe zagęszczenie i różnorodność badanych grup pedofauny. W 1 m2 gleby łąkowej stwierdzono 4928, zaś w glebie leśnej 3264 osobniki. Najbardziej zróżnicowane na łące były larwy Diptera, bowiem w ich obrębie wyodrębniono przedstawicieli 10 rodzin. W glebie lasu odnotowano przedstawicieli 4 rodzin larw Diptera.

EN

The consequence of accumulation of heavy metals (that can be detected in trace content in natural conditions) in soil is biological deactivation of environment manifesting in limitation of processes of organic substances decomposition by decreasing density, diversity and activity of the microorganisms and pedofauna. In order to evaluate the impact of pollution of environment by heavy metals a few chosen physiochemical parameters of meadow and grove soil in Landscape Park were detected. It was noted that soil of researched areas had slightly alkaline reaction, whereas concentration of Cd, Pb and Zn was higher in pine forest soil, however only concentration of Cd in both areas was above the norm. In the soil of the meadow considerably higher density and diversity of groups of pedofauna analyzed was detected. In 1 m2 of meadow soil 4928 specimen were noted, while 3264 in forest soil. In the meadow Diptera larvae was the most diverse group, since within its order 10 families were isolated. In forest soil specimen of 4 Diptera larvae families were noted.

8

Impact of selected heavy metals content on Diptera larvae communities in the soil of protected land near Sendzimir steel factory

63%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M.

|

2006

|

tom Vol. 13, nr 7

623-627

EN

The research was carried out on the protected land near Steel Factory in Krakow in the years 1991, 1997 and 2000. The aim of the investigation was to assess the impact of heavy metals - chromium and lead on occurrence, diversity, concentration and Diptera larvae biomass. The content of heavy metals and humus in the soil of the selected locality as well as the soil dampness, its pH and the level of dust fall were analysed. The results of the research show that diversity of Diptera larvae communities, their concentration and biomass indicators depend on the changes mainly Cr and Pb content in the soil as well as the changes in the content of dust fall. The smallest level of diversity, concentration and larvae biomass were detected when the dust fall and content Cr, Pb were the greatest. On the other hand, meaningful increase of these bioindicative parameters was observed when concentration of analysed pollutants decreased.

PL

Badania prowadzono w pasie ochronnym przy hucie stali w Krakowie w latach 1991, 1997 i 2000. Ich celem było określenie wpływu metali ciężkich - głównie ołowiu i chromu na występowanie, zróżnicowanie, zagęszczenie i biomasę glebowych larw Diptera. Na badanym stanowisku określono zawartość metali ciężkich i próchnicy, wilgotność i pH gleby oraz wielkość opadu pyłu. Uzyskane wyniki wskazują, że na różnorodność zespołów larw Diptera, ich zagęszczenie i biomasę istotny wpływ mają zmiany w zawartości Cr i Pb w glebie oraz ilości pyłu. Najniższą różnorodność, zagęszczenie i biomasę larw odnotowano przy najwyższej zawartości Cr i Pb oraz najwyższym opadzie pyłu. Znaczący wzrost tych parametrów bioindykacyjnych stwierdzono wraz ze spadkiem stężenia analizowanych zanieczyszczeń. W związku z tym larwy te mogą być wykorzystywane jako wskaźniki zanieczyszczenia gleby Cr i Pb.

9

Ocena wystepowania larw Diptera w glebach Lasu Wolskiego i na przyleglej lace

63%

Chrzan A. , Marko-Worlowska M.

|

2006

|

tom 515

37-45

PL

Porównywano zespoły larw Diptera w glebach Lasu Wolskiego i przyległej do niego łąki. Na podstawie wyników uzyskanych w trakcie pięcioletnich badań stwierdzono różnice w zespołach tych larw, które dotyczą: 1. zagęszczenia - w 1 m² gleby leśnej zanotowano występowanie 555 osobników, zaś w glebie łąkowej jedynie 129 osobników; 2. stanu biomasy - zdecydowanie wyższą biomasą zespołu (839,51 mg s.m.) charakteryzowały się larwy występujące w glebie lasu. W glebie łąkowej biomasa larw wynosiła 139,64 mg s.m.; 3. średniego ciężaru osobniczego larw - znacznie wyższego w glebie lasu (1,51 mg s.m.) niż w glebie łąki (1,08 mg s.m.); 4. zróżnicowania larw - wyraźnie wyższe na stanowisku łąkowym, gdzie stwierdzono przedstawicieli 17 rodzin. W lesie natomiast wyodrębniono ich 14; 5. struktury dominacji w biomasie - w strukturze troficznej zespołu larw w Lesie Wolskim dominowały formy fitosaprofagiczne (46,6% udziału), zaś w zespole larw w glebie łąki dominowały formy drapieżne (53,8% udziału). Różnice w zespołach glebowych larw Diptera na stanowiskach leśnych w porównaniu z łąkowymi są wykazywane przez wielu autorów, jednak uzyskane w toku badań aż tak znaczne różnice mogą wskazywać na mniejszy wpływ antropopresji na gleby Lasu Wolskiego niż na glebę przyległej do niego łąki. Jednocześnie dominacja biomasy larw drapieżnych w strukturze troficznej zespołu larw na łące świadczyć może o dużej naturalności łąki.

EN

The groups of Diptera larvae living in soils of both the Wolski forest and the neighbouring meadow were compared. Taking into account the results of five-year studies the differences in groups of larvae were observed which concerned the following areas: 1. the density - per 1 sq. m of forest soil 555 individuals were observed whereas in the meadow soil only 129 were present; 2. biomass state - larvae of the Wolski forest soil were characterized by definitely greater biomass (89.51 mg DM) than those living in the meadow soil (139.64 mg DM); 3. average individual weight of larvae - those living in forest soil were heavier (1.51 mg DM) than those of meadow soil (1.08 mg DM); 4. diversity of larvae - in meadow soil the representatives of 17 families were detected whereas in the forest soil only 14 were present; 5. domination structure in biomass - in trophic structure of the larvae group in the Wolski forest phytosaprophages (46.6%) dominated whereas in the larvae group of meadow soil predators (53.8%) prevailed. Many authors reported the differences in the groups of Diptera larvae in forest and meadow localities. However, the results obtained in the research denote significant discrepancy and they may indicate weaker influence of antropogenic pressure on the soil of Wolski forest than on the adjacent meadow soil. At the same time, domination of predator larvae biomass in trophic structure of the group of larvae in meadow soil may indicate the wilderness of meadow.

10

Ocena stanu gleb łąkowych i leśnych w Ojcowskim Parku Narodowym z wykorzystaniem mezo- i makrofauny glebowej

63%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M.

|

tom Nr 11

201--202

11

Ocena mezo- i makrofauny gleb lakowych i lesnych w Ojcowskim Parku Narodowym

63%

Chrzan A. , Marko-Worlowska M.

|

nr 1

63-74

PL

Badania dotyczyły fauny glebowej wybranych stanowisk Ojcowskiego Parku Narodowego. Prowadzono je w glebie dwóch stanowisk łąkowych I, II i dwóch leśnych III, IV. Na podstawie wyników dwuletnich badań najwyższą liczebność fauny stwierdzono na stanowisku II, gdzie różnorodność była najmniejsza (14 grup). Spośród 21 grup bezkręgowców najliczniej w glebie występowały Acarina, które stanowiły 30-35%, Collembola (24-47%), larwy Diptera( 8-15%) a na stanowisku IV 28% udział miały Lumbricidae i Enchytraeidae. Wśród fauny glebowej znaczącą pozycję zajmowały larwy Diptera, która wynikała z ich znacznej liczebności i roli, jaką pełnią w procesie glebotwórczym. Larwy Diptera występujące w glebach badanych stanowisk zaklasyfikowano do trzech grup troficznych: saprofagów, drapieżnych i fitofagów. Najwyższe zagęszczenie, różnorodność i biomasę tej grupy wykazano na stanowiskach łąkowych (I, II). Na stanowisku I dominowały saprofagiczne Cecidomyiidae (29%), a na II fitofagiczne Bibionidae (30%). Na stanowiskach leśnych różnorodność larw była podobna, lecz dominowały saprofagiczne Chironomidae (29- 52%). Struktura troficzna w liczebności i biomasie różniła się. Na wszystkich badanych stanowiskach grupą dominującą pod względem liczebności były saprofagiczne larwy, przed fitofagicznymi i drapieżnymi. Natomiast struktura troficzna wyrażona w biomasie wykazywała przewagę fitofagów na stanowiskach I, II, IV (68, 55, 69%), przed saprofagami i drapieżnymi. Tylko na III stanowisku saprofagi miały 50% udział w biomasie, fitofagi 33%, a drapieżne 17%. Relacje troficzne w biomasie różniły się od modelu charakterystycznego dla łąk naturalnych, opracowanego przez Ciesielską [1983] i mogą wskazywać na zakłócenia w podsystemie glebowym badanych stanowisk, spowodowane wpływem antropopresji na przyrodę Ojcowskiego Parku Narodowego.

EN

Studies involved soil fauna of selected localities in Ojcowski National Park. They were conducted on soil samples from two meadow localities, I and II, and two forest localities, III and IV. The two year study revealed that fauna was most numerous at locality II, although it also had the lowest diversity (14 groups). Among 21 groups of soil invertebrates, Acarina were most abundant at 30-35%, followed by Collembola at 24-47%, and Dipteran larvae at 8-15%, while Lumbricidae and Enchytareidae had a 28% share at locality IV. Dipteran larvae are a significant element of the soil fauna because of their abundance and role in the pedogenic process. Dipteran larvae found in the studied localities were classified to three trophic groups: saprotrophs, predators and phytophags. The highest density, diversity and biomass of this group was found in meadow localities (I, II). Locality I was dominated by saprotrophic Cecidomyiidae with 29%, while the phytotophag Bibionidae prevailed in locality II at 30%. Diversity in forested localities was similar, however, saprotrophic Chironomidae prevailed at 29-52. Trophic structures between localities differed in number of individuals and biomass. In number, all localities were dominated by saprotrophic larvae followed by phytophags and predators. In trophic structure expressed as biomass, phytophags prevailed at localities I, II, IV (68, 55, 69%, respectively), followed by saprotrophs and predators. However, saprotrophs had a 50% share in biomass at locality III followed by phytophags at 33% and predators at 17%. Trophic relations in biomass significantly differ from a model designed for natural meadows by Ciesielska [1983] and may point at disturbances in the soil subsystem of the studied localities caused by anthropogenic pressure on the nature of Ojcowski National Park.

12

Wstępna ocena zawartości metali ciężkich na zwałowisku odpadów pogórniczych w Czerwionce-Leszczynach

63%

Chrzan A. , Mojza K.

|

tom Vol. 12, No. 2

455--463

PL

Działalność antropogeniczna powoduje istotne zmiany w obiegu pierwiastków w środowisku, co prowadzi do zanieczyszczenia tymi elementami poszczególnych składników środowiska. Szczególnie niebezpieczny jest proces akumulacji metali ciężkich. Metale ciężkie w nadmiernych ilościach stwarzają poważne zagrożenie dla roślin i człowieka, ale również dla fauny glebowej. Celem podjętych badań było określenie zawartości metali ciężkich Pb, Cd i Ni, Zn i Cu w materiale pobranym w różnej odległości od szczytu hałdy pogórniczej w Czerwionce-Leszczynach oraz określenie ich wpływu na liczebność i różnorodność fauny glebowej na tych stanowiskach. Zawartość badanych metali nie przekraczała norm ustalonych dla gleb Polski (wg rozporządzenia ministra środowiska z 2002 r.). Stwierdzono stężenie metali ciężkich w granicach od 1,18 mg/kg suchej masy dla Cd do 222 mg/kg s.m. dla Zn. Nie zaobserwowano wyraźnego wpływu zawartości badanych metali na pedofaunę. Odnotowano wzrost liczebności fauny w miarę oddalania się od szczytu zwałowiska (z wyjątkiem stanowiska odległego o 11 metrów od szczytu hałdy).

EN

Anthropogenic activity causes essential changes in the circulation of elements in the environment, which leads to the pollution of individual environmental components. The process of accumulation of heavy metal elements is particularly hazardous. Excessive amounts of heavy metals pose serious risk to plants, animals and human beings. In presented study heavy metal content (Pb, Cd and Ni, Zn and Cu) in the soil samples collected from a different distance from the top of post-mining dumps in Czerwionka-Leszczyny was determined. Moreover, the impact of these contents on the density and diversity of soil fauna at these sites was defined. The heavy metal content did not exceed the standards set out for the soils of Poland. The concentration of heavy metals was found to be from 1.18 for Cd to 222 mg/kg d.m. for Zn. No clear impact of the studied metal content on pedofauna was found. The increase in the number of fauna with the distance from the top of the dump was noticed (except for a distance of 11 meters from the top of the dump).

13

Content of Heavy Metals in Meadow Soils in Different Seasons

63%

Chrzan A. , Formicki G.

|

2012

|

tom Vol. 19, nr 8

887-896

EN

The content of heavy metals like cadmium (Cd), lead (Pb), zinc (Zn), copper (Cu) and nickel (Ni) was investigated in the meadow soils in the district of Bochnia in autumn and winter season 2010/2011. The meadows were located at different distances from the road 2 m, 100 m and 200 m. The soils tested showed an average pH of acidic to nearly neutral and humidity in autumn 17.17–29.53 % and in winter season within 24.68–37.59 %. Statistically significant showed differences in the content of Zn, Cu, Ni and Pb between stations in the autumn and winter seasons. In relation to cadmium did not show such dependence. The content of this element (0.6–0.88 ppm) is similar occurred at all stations, regardless of the season. The number and diversity of pedofauna were also analyzed, which was higher in the winter season in the studied meadow soils. It has been found, however, that significant differences in metal content did not affect the abundance of soil fauna at different stations in the studied seasons.

PL

Badano zawartość Cd, Pb, Zn, Cu i Ni w glebach łąkowych w powiecie bocheńskim w sezonie jesiennym i zimowym 2010/2011. Łąki usytuowane były w różnej odległości od drogi: 2, 100 i 200 m. Gleby na badanych stanowiskach wykazywały odczyn od średnio kwaśnego do prawie obojętnego i wilgotność jesienią 17.17-29.53 %, natomiast w zimie 24.68-37.59 %. Wykazano istotne statystycznie różnice w zawartości Zn, Cu, Ni, Pb na poszczególnych stanowiskach w badanych sezonach. W stosunku do kadmu nie wykazano takich zależności. Pierwiastek ten w podobnym stężeniu (0.6; 0.88 ppm) występował na wszystkich stanowiskach bez względu na porę roku. Analizowano również liczebność i różnorodność pedofauny, która była większa w sezonie zimowym w glebach badanych łąk. Stwierdzono jednak, że znaczne różnice w zawartości metali nie miały wpływu na liczebność fauny glebowej na poszczególnych stanowiskach w badanych porach roku.

14

Wpływ wybranych pestycydów na entomofaunę niektórych upraw

63%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M.

|

2007

|

tom Vol. 1, No. 1/2

109--111

PL

Badania prowadzono na polach uprawnych kukurydzy Zea sp. L., jęczmienia Hordeum sp. L., rzepaku Brassica napus L., pszenicy Triticum sp. L. w Biechowic i Winnej Górze. Ich celem była ocena ilościowa i jakościowa fauny epigeicznej w tych uprawach i określenie wpływu na nią wybranych pestycydów. Wyróżniono uprawy chronione (z zastosowaniem pestycydów) i niechronione - bez pestycydów (kontrolne). Stwierdzono, że w zależności od stosowanych pestycydów badana fauna różniła się swym składem i liczebnością.

EN

The researches were carried out on the cultivated fields of Zea sp. L, Hordeum sp. L., Brassica napus L., Triiicum sp. L. on Biechów and Winna G6ra. The purpose of these researches was quantity and quality evaluation of epigeic fauna of the selected cultivations as well as designation of the influence of some pesticides on this fauna. The cultivations protected (with the use of pesticides) and non-protected (without pesticides) were studied. It was observed that according to pesticides that were applied, analyzed fauna differentiated in terms of its content and quantity.

15

Metale ciężkie w glebie i organizmach bęzkręgowców glebowych

51%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M. , Łaciak T.

Proceedings of ECOpole

|

2009

|

tom Vol. 3, No. 1

59--62

PL

W celu oceny toksyczności metali dla mezofauny glebowej zbadano zróżnicowanie, liczebność oraz zawartość Pb, Cd, Ni, Zn zarówno w glebie, jak i w ciele zasiedlającej ją fauny wybranych siedlisk trawiastych. Badane stanowiska były położone blisko traktów komunikacyjnych o różnym stopniu nasilenia ruchu pojazdów mechanicznych i dla porównania w parku miejskim. Gleby charakteryzował podobny odczyn oraz mała wilgotność. Różniły się one natomiast zawartością metali ciężkich. Gleba w parku miejskim wykazała mniejszą zawartość Pb i małą pozostałych metali ciężkich, a jednocześnie największe zagęszczenie mezofauny. Natomiast w organizmach badanych zwierząt glebowych stwierdzono duże stężenia metali ciężkich na stanowiskach o dużej zawartości tych metali w glebie.

EN

The heavy metals that get into the organisms influence their vital processes. In order to evaluate the toxicity of metals to mesofauna of the soil the diversity, the number and the content of Pb, Cd, Ni, Zn in the soil and in the body of the fauna of grass habitats were analyzed. The chosen areas were situated near the roads with different rates of traffic flow and, to compare, in the city park. The soils were characterized by similar pH reaction and the low humidity. They differ in the content of the heavy metals. The soil in the city park showed the lowest concentration of Pb and low for the other heavy metals and, at the same time, the highest density of mesofauna. Whereas in the organisms of the animals of the soil analyzed the high concentration of the heavy metals on the habitats with the high concentration of these metals in the soil was detected.

16

Nanocrystalline cathodes for solid oxide fuel cells made of noble metals

51%

Chrzan A. , Karczewski J. , Jasiński P.

|

tom T. 23

46--52

EN

Cathodes for solid oxide fuel cells prepared by the infiltration method at 600 °C are presented. The infiltration method allows to produce stable, nanostructured cathodes. Cathodes were prepared using gold, platinum, La2NiO4+δ (L2N) and La0.6Sr0.4Co0.2Fe0.8O3-δ (LSCF). Symmetrical cathode/electrolyte/cathode samples were prepared and examined with SEM microscopy and electrochemical impedance spectroscopy. Despite successful deposition of cathode with high active surface area, LSCF performance was unmatched by the other materials. However, at temperatures below 600 °C infiltrated L2N showed polarization resistance lower than the brush painted LSCF cathode (reference).

PL

W artykule zbadano katody tlenkowych ogniw paliwowych przygotowane poprzez nasączanie i spieczenie w 600 °C. Metoda nasączania pozwala na przygotowanie stabilnych, nanokrystalicznych elektrod. Wykorzystując do nasączania prekursor polimerowy przygotowano katody: Ag, Pt, La2NiO4+δ (L2N) oraz La2NiO4+δ (L2N) and La0.6Sr0.4Co0.2Fe0.8O3-δ (LSCF). Wykonano symetryczne próbki katoda/elektrolit/katoda i zbadano je za pomocą mikroskopii SEM oraz spektroskopii impedancyjnej. Pomimo wykonania próbek ze stosunkowo dużą aktywną powierzchnią, żaden nasączany materiał nie pozwolił uzyskać oporu polaryzacyjnego porównywalnego z LSCF. Oprócz LSCF, jedynie katoda nasączana L2N wykazywała opór polaryzacyjny niższy od katody z komercyjnej pasty LSCF.

17

The pine bark and topsoil as an indicator of pollutions caused by industry and transport

45%

Chrzan A. , Marko-Worłowska M. , Wątor G. , Łaciak T. , Kozik R.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

tom Vol. 10, No. 2

413--421

EN

Concentrations of Pb, Cd, Ni were determined in topsoil and in samples of necrotic bark of Pinus sylvestris L. collected along transects around the Skawina industry center and in parts of Bielansko-Tyniecki Landscape Park in Krakow (southeast Poland). The suitability of bark and topsoil for monitoring of these heavy metals and acidifying gases pollution was investigated. After comparing the concentration of heavy metals and pH value in pine bark with topsoil, it was observed that topsoil is better biomonitor for lead and nickel than bark of Pinus sylvestris and that bark appear to be suitable bioindicator of atmospheric deposition only for cadmium and acidifying components.

PL

W wierzchniej warstwie gleby oraz w próbkach kory sosny zwyczajnej Pinus sylvestris L. zebranych wokół centrum przemysłowego w Skawinie oraz na terenie Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego w Krakowie, położonego w południowo-wschodniej Polsce, oznaczono stężenia takich metali ciężkich, jak, Pb, Cd, Ni. Celem badań było wykazanie przydatności kory martwicowej i wierzchniej warstwy gleby do monitorowania zanieczyszczenia środowiska tymi metalami ciężkimi i związkami zakwaszającymi. Na podstawie porównania stężenia metali ciężkich w wierzchniej warstwie gleby i korze sosny oraz wartości pH kory sosnowej stwierdzono, że gleba jest lepszym biomonitorem dla ołowiu i niklu, natomiast kora sosny zwyczajnej Pinus sylvestris L. wydaje się być odpowiednim bioindykatorem depozycji atmosferycznej tylko dla kadmu i składników zakwaszających.