Przejście absolwentów studiów wyższych w XXI wieku z etapu edukacji do zatrudnienia to złożony proces, uzależniony od wielu czynników i rodzący szereg konsekwencji społecznych, psychologicznych, ekonomicznych o niejednorodnej skali oddziaływania. Mimo dużego znaczenia tranzycja absolwencka jest w Polsce jednym ze słabiej zbadanych zagadnień, zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i empirycznym. Kluczowymi przyczynami tego stanu jest dopiero rodząca się w koncepcji edukacji akademickiej idea optymalizacji zatrudnialności absolwentów oraz brak cyklicznych, ogólnokrajowych monitoringów diagnozujących losy zawodowe tej populacji. Podstawą do dogłębnego zbadania wchodzenia nowo promowanych absolwentów na rynek pracy jest przestudiowanie naukowych teorii, przedstawiających mechanizmy tego procesu. W artykule przedstawiono wybrane teorie rynku pracy i wchodzenia na rynek pracy, które są szczególnie istotne w odniesieniu do absolwentów szkół wyższych i w świetle studiów literatury poświęconej tym teoriom mają kluczowe znaczenie w procesach tranzycji zachodzących w gospodarkach opartych na wiedzy. W warunkach dużej eklektyczności pola badań procesów tranzycji istnieje potrzeba analizy teorii wchodzenia na rynek pracy, powstałych w różnych dyscyplinach naukowych, zwłaszcza w ekonomii, socjologii i psychologii. Dlatego z dorobku nauk socjologicznych i ekonomicznych skupiono się na teorii: filtra, kapitału ludzkiego, kapitału społecznego, kompetencji, konkurencji, sygnalizacyjnej (sygnałów), segmentacji. Z obszaru badań psychologicznych zaprezentowano teorie aspiracji, determinacji, kapitału psychologicznego i motywacji. Wymienione teorie były w różnym stopniu podstawą do budowania modeli przechodzenia absolwentów studiów wyższych na rynek pracy. Wyniki badań wskazują, że teorią, która obecnie, zdaniem specjalistów z różnych dyscyplin naukowych, najpełniej charakteryzuje mechanizmy tranzycji w gospodarce opartej na wiedzy, jest teoria kompetencji. *Praca naukowa finansowana ze środków budżetowych na naukę w latach 2010–2012 jako projekt badawczy nr N N114 076739.
Rynek pracy wraz z mechanizmami jego funkcjonowania był i nadal jest ważnym elementem badań dotyczących przemian strukturalnych układów przestrzennych. Skala, dynamika i znaczenie zmian zachodzących na rynkach lokalnych i regionalnych oraz na globalnym rynku pracy jest ogromna. Badania z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej, w tym geografii przemysłu i usług, które nie uwzględniałyby aspektu uwarunkowań i problemów rynku pracy, uniemożliwiałyby przeprowadzenie poprawnej analizy i formułowanie wniosków. Geografowie rozumieją tę potrzebę, co ujawniło się w wielu publikacjach naukowych. Celem artykułu jest dokonanie przeglądu prac z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej z lat 1945–2013, poświęconych problematyce rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem ewolucji nurtów badawczych jako konsekwencji przemian polityczno- -gospodarczych i społecznych w Polsce oraz analiza zmian paradygmatu w badaniach z zakresu geografii rynku pracy w krajach anglojęzycznych.
EN
The labour market perceived as the mechanisms of its functioning, has been and still is an important part of research devoted to structural changes in various scales of spatial systems. The scale and range of current changes taking place on the local, regional and global labour market is so large that industry and service studies have to take them into consideration. Research in this field, which would not add labour market problems, seems to preclude a proper scientific analysis and formulating conclusions. Geographers have understood this need and it can be seen in several papers. The purpose of the article is to review the scientific papers in the field of socio-economic geography published in the years 1945–2013 which were devoted to labour market problems. The analysis focuses on the evolution of main research streams (as the consequences of political, economic and social changes in Poland) and the change in the paradigm of labour research in geography in Anglophone world (from a geography of labour to a labour geography).
Zachodzące przemiany społeczne, gospodarcze, kulturowe i polityczne w Polsce i na świecie, zwłaszcza procesy globalizacji i integracji z Unią Europejską oraz postępujący z coraz większym nasileniem rozwój cywilizacyjny, wymuszają na społeczeństwie przygotowanie się do nowych warunków życia. Zasadniczą rolę w tym zakresie odgrywa przyswojenie wiedzy o wymienionych procesach, zrozumienie mechanizmów nimi rządzących i nabycie umiejętności, pozwalających na sprawne funkcjonowanie jednostki w nowej rzeczywistości...
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedsiębiorczość osób młodych, pojmowana zarówno jako deklaratywna gotowość do rozpoczęciadziałalności gospodarczej, przekonanie o posiadaniu kompetencji w tym zakresie, jak i jakorzeczywiste samozatrudnienie, jest uznawana za korzystny czynnik rozwoju. Zwiększa ona, m.in.:innowacyjność gospodarki i prawdopodobieństwo wykreowania nowych miejsc pracy, a takżebuduje wysoką samoocenę podmiotu. Szczególnie istotne, z punktu widzenia podnoszenia konkurencyjnościregionu, jest wybieranie kariery przedsiębiorcy przez nowo promowanych absolwentówszkół wyższych. Zakłada się, że absolwenci z wyższym wykształceniem powinni być optymalnieprzygotowani do samozatrudnienia, a badania wskazują, że studenci deklarują wysokie zainteresowanietaką ścieżką zawodową.Celem artykułu jest analiza wyników teoretycznych prac poświęconych namysłowi nad czynnikamiodpowiadającymi za kreowanie postaw przedsiębiorczych. Szczególną uwagę skierowano nietylko na rolę kształcenia akademickiego w przygotowaniu absolwentów do zakładania działalnościgospodarczej, lecz także na jej efektywność w tym zakresie, co weryfikowano wynikami badań empirycznych,diagnozujących rzeczywisty odsetek przedsiębiorców w populacji nowo promowanychabsolwentów.
This paper presents results of the literature review from the field of tourism and recreation covering Polish research papers published in the years 2000–2017. The literature review concerns the main issues related to the labour market in tourism economy. This study examines publications in specialist journals, monographs, monograph chapters and a ministerial report on this topic. The aim of the literature review was to establish the evolution of the discussed topics, adopted paradigms and research perspectives. The study was conducted from two points of view, i.e. as a classic textual analysis and as an exploratory analysis performed using Statistica Data Miner software. The analysis indicated that there was a modest but growing number of publications by tourism and recreation specialists and the topics investigated by the researchers were closely related to the changes on the labour market. The subject matter evolved from issues concerning the significance of tourism in boosting demand for labour, the level and structure of demand for specialists in this sector, as well as research focused on the role of employees in efficient operation of tourism enterprises. At the beginning of the 21st century the dominant research trends were based on a positivist paradigm, quantitative structural and functional, as well as economic and spatial analyses. However, these trends were gradually replaced by an interpretative paradigm and humanistic, behavioural, sociological, and interdisciplinary approaches.
PL
Artykuł prezentuje efekty przeglądu publikacji z zakresu turystyki i rekreacji, które ukazały się w Polsce w latach 2000–2017 i były poświęcone szeroko pojętej problematyce rynku pracy w gospodarce turystycznej. Badaniami objęto tylko opracowania zamieszczone w czasopismach specjalistycznych, monografie, rozdziały w monografiach oraz tematyczny raport ministerialny. Celem studiów literatury było ustalenie ewolucji nurtów tematycznych oraz przyjmowanych w nich paradygmatów i orientacji badawczych. Prowadzono je z dwóch perspektyw, czyli jako klasyczną analizę tekstu oraz analizę eksploracyjną z zastosowaniem programu Statisica Data Miner. Badania dowiodły, że problematyka ta cieszyła się niewielkim, ale rosnącym zainteresowaniem specjalistów z zakresu turystyki i rekreacji, a podejmowana przez nich tematyka pozostawała w ścisłej zależności z przemianami zachodzącymi na rynku pracy. Ewoluowała ona od zagadnień dotyczących znaczenia turystyki w stymulowaniu popytu na pracę oraz wielkości i struktury zapotrzebowania na specjalistów w tej branży do badań skoncentrowanych na roli pracownika w efektywnym funkcjonowaniu przedsiębiorstw turystycznych. Zmiany w nurtach badawczych skutkowały zastępowaniem dominującego na początku XXI wieku paradygmatu pozytywistycznego oraz ilościowych, strukturalno-funkcjonalnych i ekonomiczno-przestrzennych ujęć analizowanych zagadnień na paradygmat interpertatywny i ujęcia humanistyczne, behawioralne, socjologiczne oraz interdyscyplinarne.
Przechodzenie nowo promowanych absolwentów szkół wyższych z etapu edukacji do etapu zatrudnienia wydaje się być jednym z bardziej złożonych mechanizmów zachodzących obecnie na rynku pracy. Procesy transformacji zaowocowały tendencją do wzrostu korelacji między ukończonym szczeblem edukacji a pozycją na rynku pracy, co ukształtowało w społeczeństwie trwałe przekonanie, że legitymowanie się posiadaniem studiów wyższych jest gwarancją zatrudnienia zgodnego z poziomem wykształcenia i na korzystnych warunkach płacowych. Tymczasem w Polsce i w wielu innych krajach Europy obserwuje się stały wzrost odsetka osób bezrobotnych z wyższym wykształceniem. Celem opracowania jest przedstawienie dynamiki zmian liczby i struktury kierunkowej absolwentów szkół wyższych w latach 1990–2010, ukazanie konsekwencji tych przemian w zakresie pozyskiwania zatrudnienia przez absolwentów oraz próba nakreślenia możliwości optymalizowania ich pomyślnej tranzycji na rynek pracy. Przeprowadzone badania pozwoliły ustalić, że pozycja absolwentów szkół wyższych w Polsce na rynku pracy stopniowo się pogarsza. Podstawowymi drogami optymalizacji ich sytuacji są prowadzenie ilościowych i jakościowych badań tranzycji absolwenckich, reorientacja celów i metod kształcenia akademickiego i realizowanie koncepcji uniwersytetu przedsiębiorczego, uwzględniającej wnioski z przeprowadzonych badań tranzycyjnych.
The transition of university graduates in the 21st century from the stage of education to employment seems to be one of the most complex and difficult processes taking place at the labour market. The transition paths of people who finish studies in individual countries are mainly an effect of differences in economic level and economy conditions, social and cultural disparities and system differences, including the teaching systems. The efficiency of this process, apart from demographic and macroeconomic trends is influenced by accumulation of "career capital" especially the ability of transferring skills enquired in higher education into potential and real workplaces, individual and personal features, such as: aspirations, adaptability. The purpose of this paper is to present the determinants influencing the successful transition of graduates into the labor. The empirical research results based on theoretical considerations exemplify the influence of selected determinants, belonging to the group of educational capital, on the pace and nature of the transition to the labor market in the European countries and among the geography graduates in Poland.
The aim of the paper is to propose using the adopted and partly modified semantic field method for the analysis and interpretation of longer answers for open questions in social geography and educational surveys. The article consists of both the classic semantic field method description and the scope of its modification done for surveying geography graduates’ transition to the labour market. It also presents some results of this transition process which would not be possible to identify without using the modified semantic field method during the analysis of the collected material. The modified semantic field method, apart from transforming qualitative material into quantitative data, allows for a methodologically explained, clear, easy process of analysing, as well as concluding and formulating rules devoted to quantitative spheres of the problem. Benefits of using both the classic and modified semantic field method seem to encourage scientists to use it in educational studies and surveys. The most suitable topics for using the method in educational studies are those devoted to the effectiveness, quality and satisfaction.
PL
Celem autorki było zaproponowanie wprowadzenia częściowo zmodyfikowanej metody pól semantycznych do analizy i interpretacji dłuższych odpowiedzi na pytania otwarte w badaniach z zakresu geografii społecznej i dydaktyki geografii. Opracowanie zawiera opis klasycznej metody pól semantycznych oraz zakres jej modyfikacji, wykonanej na potrzeby realizacji badań poświęconych procesowi wchodzenia absolwentów studiów geograficznych na rynek pracy wraz z przykładowymi rezultatami zastosowania tej metody. Tak prowadzona analiza odpowiedzi na pytanie otwarte, oprócz przetransponowania zawartości treści na dane ilościowe, pozwoliła na metodycznie uzasadnione, przejrzyste i relatywnie łatwe w dalszej procedurze badawczej porównywanie wyników i formułowanie prawidłowości dotyczących jakościowych wymiarów eksplorowanego zagadnienia. Możliwości, które stwarza zarówno klasyczna jak i zmodyfikowana metoda pól semantycznych, wydają się czynić ją przydatną także w badaniach dotyczących procesu kształcenia, zwłaszcza w takich jego aspektach, jak efektywność, jakość i satysfakcja.
The dynamic social, economic, and political transformations of recent years have shaped the contemporary image of Polish society and significantly impacted higher education institutions. Geography had to evolve as an academic discipline not only because of the Bologna Process or reforms of higher education system, but also to attract young people to degree courses in geography.The aim of this article is to demonstrate the chief processes that currently shape higher education and geography degree programmes in Poland. At the macro-scale, we examined the opening of the labour market and the market of educational services, integration with the Bologna system, demographic changes and the evolving aspirations of Polish society towards education and professional careers. In the analysis regarding geography, we focused on the changes in how school geography is viewed generally, the level of interest among young people to pursue geography degrees and the motivations behind choosing this programme among geography students. We have discussed the role of internal and external competition affecting geography degree courses and the formal division of geography as a discipline resulting from the new Law 2.0 on Higher Education currently being implemented in Poland.
PL
Przemiany społeczne i gospodarczo-polityczne, które charakteryzują się bardzo dużą dynamiką w ostatnich latach, ukształtowały współczesny obraz polskiego społeczeństwa oraz w znaczący sposób wpłynęły na uczelnie wyższe. Geografia akademicka musiała ewoluować po to aby realizować założenia procesu bolońskiego, reform szkolnictwa oraz pozostać wybieranym przez młodzież kierunkiem kształcenia.Celem artykułu jest ukazanie wpływu głównych procesów oddziałujących obecnie na szkolnictwo wyższe oraz na geografię jako kierunek studiów. W ujęciu makro rozważono uwolnienie rynku pracy i rynku usług edukacyjnych, integrację z systemem bolońskim, przemiany demograficzne, ewolucję aspiracji polskiego społeczeństwa wobec wykształcenia i kariery zawodowej. W odniesieniu do geografii uwagę skupiono na zmianach w szeroko pojętej percepcji geografii szkolnej, zainteresowaniu młodzieży podejmowaniem tych studiów i motywach wyboru geografii wśród osób ją studiujących. Omówiono znaczenie konkurencji wewnętrznej i zewnętrznej, w której dziś funkcjonuje ten kierunek studiów oraz formalnego podziału geografii jako dyscypliny naukowej, wynikającego z wdrażanej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 20 lipca 2018 roku.
The objective of the study is to identify those skills that are actually needed by the labour market and allow university graduates to achieve the highest remuneration. To achieve this objective, the authors monitored, for 18 months, online job postings from six countries addressed to geography graduates. Online job postings are the most up-to-date and reliable source of data about the salaries that employers are willing to offer for specific skills or skillsets. A total of 17,397 advertisements were collected, out of which 7,407 included information about the offered salary. Applying text mining and regression tree (classification and regression tree [CART]) analyses, the authors identified skills that significantly differentiate annual salaries. The group of competences associated with higher earnings includes highly specialised geographic information system (GIS), statistical and geological skills. Lower salaries were linked to some general skills such as communicating in a native language as well as some specialised skills, but only to those related to teaching and conducting scientific research.
Facing a deteriorating situation on the job market for teachers (including geographers), one should expect even heavier commitment of the professional group to their additional training. Therefore, it is necessary to take actions on the central level for creating wider range of offer adequate for the teachers’ needs and supporting them in that. The current system of methodological guidance and additional training for teachers is based on local arrangements and diverse organizational and financial models. There are no universal and clear factual criteria for selection of methodological advisers who would come to geography teachers’ aid, especially to those just starting their career. Methodological advisers should have an opportunity to more widely cooperate with local geography didactics sections and with Geographical Education Commission of the Polish Geography Society. Due to that, the need for introducing more frequent subject training courses for methodological advisers occurs. They are to be organized not only by publishing houses but by universities and geographical organizations as well (Groenwald et al., 2008). The collected material allows forming a statement that geography teachers in the Lesser Poland Voivodship have access to a wide range of additional training offers, mainly short coursers. Diagnostic research proved that geographers are would take the opportunity to participate in courses enabling them to acquire qualifications for teaching other subjects. The variety of forms and thematic areas of extra training activities undertaken by the teachers, can be seen as a confirmation of their great ambitions, aspirations and strive for professional perfection. Such an involvement is certainly caused, at least to some extent, by a critical position of geography as a school subject and a real risk of losing the job when a teacher holds qualifications for teaching only one school subject. Therefore, there is a special need for new competencies that a teacher should acquire. Among them, the most frequently mentioned are the following skills: working in a multicultural and diverse group, co-operating with people from the local environment, introducing information-communication technologies into pupils’ everyday life, forming pupils’ civil and social awareness, and functioning in the society (Sielatycki, 2008). In the light of the research, one should state that recent intense involvement of geography teachers in forms of additional training, especially those enabling acquiring qualifications for teaching other school subjects, seems to be unavoidable and to be the most effective way of adapting to various challenges on the educational job market.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.