Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Komisja Zasobów Kopalin : 70 lat działalności. Stare problemy i nowe wyzwania w gospodarce obiegu zamkniętego i wobec wymagań międzynarodowych

100%

Nieć M.

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

tom Vol. 70, nr 3

210--220

EN

Commission on Mineral Resources, active for 70 years, was erected in 1951 as a “governmental body for approval of mineral resources evaluations”. The fields of their interest are: checking geological reports on mineral resources and related to mineral resources management, presentation of legal acts proposals related to mineral resources and opinions on such acts, participation in mineral policy formulation, and promotion of“ good practice” in exploration and reporting of mineral resources. The mode and rules of mineral resources reporting developed in 1952 are used up to date with minor corrections. It was formulated prior to the comparable JORC Code and PRMS introduced at the end of the 20th century. Their presentation as a legal act restrained innovative approaches. Since 1991, previous“ instructions” have been replaced by general exigencies presented in the ordonnance of the Ministry of Environment on mineral resources reporting and by published guidelines for preparation of related reports. During the period of “central planned economy” the approval of a geological report with presented resources data was the base for a mining investment decision based on evaluation of economically recoverable “balance resources”. After 1990, the delimitation of mineral resources was introduced based on mining experience, followed by reserves evaluation. At the beginning of Commission activity, it was responsible for evaluation of demands for mineral commodities mining development. The Commission has presented also numerous opinions and suggestions on governmental mineral policy, improvement of mineral resources selfguarding and reasonable recovery. The important activity of the Commission is promotion of“ good practice” in exploration and resources reporting by organizing yearly “Seminars”. Still existing problems are: more close correlation of geological data and mineral resources reporting with mine planning, management and exploitation exigencies, as well as evaluation of accuracy of mineral exploration results and resources data. The new challenges are mineral resources reporting in the framework of “circular economy” and waste-less production, and final harmonization of the Polish rules of resources reporting with international exigencies.

2

Odkrycie, badania, eksploatacja i przyszłość złóż siarki w Polsce

63%

Nieć M. , Sermet E.

Przegląd Geologiczny

|

2023

|

tom Vol. 71, nr 12

631--638

EN

Sulphur-bearing limestones encountered in the Mokrzyszów borehole in 1956 sparked the beginning of their exploration, carried out up to 1971 under the guidance of prof. Stanisław Pawłowski, which allowed discovery of about 979 Mt of sulphur resources. Such success was based on combining theoretical studies of sulphur formation in limestone by hydrogen-driven gypsum replacement with geophysical detection of possible sulphur deposit sites. The mining that immediately followed reached a maximum annual production of 4-5 Mt between 1975-1990. The introduction of borehole-based Frasch-type mining provoked many questions regarding sulphur recovery management in relation to the deposit's internal structure. This in turn led to thorough geological study of how mining success depends on the various geological Deposit features. After a decline of mining at the end of the 20th century due to an increased supply of recoverable sulphur from hydrocarbon exploitation, the greater part of the minable resources remain untouched. Many of these became inaccessible for recovery due to the construction of settlements on their territory and strong local opposition to mining. The expected decline in the supply of recoverable sulphur will make those sulphur deposits still accessible for mining a valuable future source, and they merit special protection.

3

Dolomite-illitic rocks (dolillite) : the product of hydrothermal replacement of carbonate rocks in the Holy Cross Mts., Poland : a possible guide to ores

63%

Nieć M. , Pawlikowski M.

Geological Quarterly

|

2019

|

tom Vol. 63, No. 2

275--295

EN

The dolomites altered to dolomite-illitic rocks were foundac companying marcasite-pyrite-hematite mineralization within the Middle Devonian carbonate rocks in the eastern part of the Holy Cross Mts. (Poland) in the fault zones and their close vicinity. The alteration consist of dolomite recrystallization and replacement by illite, accompanied by small amounts of sillca, K-feldspars and disseminated pyrite or hematite. The final product of dolomite replacement by illite are massive, dolotmite-illitic rocks unevenly distributed within the unaltered dolomites or in fault breccia. They form irregular metric-sized nest-like bodies most often with blurred boundaries, or in some places sharp delineated veins and lenses. Illite crystallinity, demonstrates its hydrothermal origin. Altered rocks are characterized by elevated contents of REE, Rb, and sometimes other trace metal (Zr, Ti, Zn, U, Th, Ba and al.), compared to unaltered dolomites. The enrichment in REE, Zr and Ti implies their mobility in hydrothermal solutions. The lamprophyre intrusions present in the close vicinity may be considered as the probable source of potassium rich hydrothermal fluids. The peculiar features of dolomite-illitic rocks such as: their composition and occurrence close to the sulphide and hematite mineralization, allow supposing, that they may be a guide to deeply seated unknown ore deposits.

4

Historia górnictwa siarkowego w Polsce w II połowie XX w., jego związki z badaniami naukowymi i rola w kształceniu geologów górniczych

63%

Nieć M. , Górecki J.

Hereditas Minariorum

|

2020

|

tom Vol. 6

45--49

PL

W II połowie XX w miał miejsce w Polsce intensywny rozwój eksploatacji odkrywkowej i otworowej złóż siarki. Nietypowe warunki hydrogeologiczne jej prowadzenia powodowały celowość podjęcia badań naukowych dla rozwiązywania problemów praktycznych. Stworzyło to też doskonałe warunki dla organizacji praktycznego kształcenia geologów w zakresie geologii górniczej. Związki górnictwa siarkowego z badaniami naukowymi i jego udział w organizowaniu nauczania geologii górniczej na terenie jego działalności można uznać za modelowy.

EN

The second half of 20th century was the period of flourishing sulfur mining in Poland. Serious hydrogeological problems encountered in the open cast mines and during borehole exploitation by underground sulfur melting paved way to increased scientific research. It also lead to practical training of students in mining geology. The close links between mining and scientific research and teaching at university level can be regarded as standard.

5

Variation of coal quantity accumulated in the Mississippian to Pennsylvanian coal seams (Upper Silesia and Lublin Coal basins, Poland) : a reflection of changes in climate and CO2 availability

51%

Nieć M. , Sermet E. , Salamon E.

|

tom Vol. 67, No. 1

art. no. 8

EN

Many coal seams of varied thickness and aerial extent occur in the Upper Silesia and Lublin basins within Mississippian and Pennsylvanian coal-bearing deposits. Well-documented data on coal quantity in the seams identified allows visualization of their variation within the stratigraphic succession and analysis of the time-dependent coal accumulation process. Some characteristic features of this variation were observed. Coal seams of the Mississippian age (Serpukhovian, Paralic Series), formed within a near-shore environment, most often constitute small resources. There were only two intervals of increased coal accumulation in seams of >100 million tons, in the lower and uppermost parts of the Paralic Series. Within the Pennsylvanian coal-bearing succession of terrestrial fluvio-lacustrine origin, a specific, wave-like pattern of seam resource variations and four intervals of increased coal accumulation are observed. In the Lublin Coal Basin, the Lublin Beds only, deposited during the Late Bashkirian, are coal-bearing, in which a bell-shaped pattern of seam resource variation in the stratigraphic succession is observed. The location of enhanced coal accumulation events in the stratigraphic succession suggests their repetition at ~1–4 My intervals. The characteristic features of the quantitative variation in these coal seams may be correlated with glacial-interglacial and climate humidity changes, and interpreted as a response to variable volcanogenic CO2 supply.

6

Znaczenie znajomości budowy wewnętrznej złoża siarki dla prowadzenia eksploatacji metodą otworową

51%

Nieć M. , Sermet E. , Bokwa P.

|

2019

|

tom R. 60, nr 2

12--19

PL

Złoża siarki rodzimej eksploatowane metodą podziemnego wytapiania cechują się złożoną budową, która jest wynikiem wielu procesów, jakie prowadziły do ich utworzenia i ostatecznego uformowania. Stopień wykorzystania zasobów i zużycie wody gorącej na tonę siarki zależą od zasobności przepuszczalności skał tworzących złoże, form występowania siarki (tekstury rudy), rozmieszczenia partii skał o zróżnicowanej porowatości i przepuszczalności. Skrasowienie złoża powoduje bardzo duże, lokalne i kierunkowe zróżnicowanie jego parametrów hydrogeologicznych. Dla właściwego rozumienia i przewidywania procesów zachodzących w złożu w czasie wytopu siarki, prognozowania jego efektów i właściwego sterowania eksploatacją niezbędna jest pełna informacja o złożu. Dlatego też, nieodzowne jest wykonywanie wszelkich otworów wiertniczych niezbędnych dla prowadzenia wydobycia siarki jako pełnordzeniowych, gdyż stosowane badania geofizyczne nie dostarczają kompletnej informacji o złożu..

EN

The native sulphur deposits exploited by underground melting were formed by varied natural processes, and has composed internal structure, that affects economic sulphur extraction. Sulphur resources extraction rate, and quantity of necessary water consumption depend on varied sulphur content and ore porosity, as well as of size and distribution of sulphur aggregates (ore texture) and varied permeability of rocks. Deposit karstification is the main factor affecting local and directional variation of deposit hydrogeological features. The full, correct knowledge of deposit features is indispensable for understanding, prediction and management of sulphur melting and extraction. The geophysical borehole logging and aerial seismic investigations are valuable, but incomplete source of geological data on detailed deposit features. Therefore geological core logging of all boreholes, drilled for sulfur extraction is also necessary.

7

Geological conditions of borehole sulphur mining using the underground smelting method

51%

Sermet E. , Nieć M. , Bokwa P.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2021

|

tom T. 37, z. 4

55--78

EN

Native sulphur deposits mined using the underground melting method are characterized by a complex structure, which is the result of the many geologic processes which led to their formation. The resource utilization rate and the consumption of hot water per ton of sulphur are the main criteria of mining effectiveness. They depend on the porosity and permeability of the rocks forming the deposit, the content and mode of occurrence of sulphur (ore texture), and the distribution of rocks with these varying features. Good recognition of geological and hydrogeological deposit features, exploitation results, is important for formulating the rules of controlling the course of exploitation in order to achieve the best recovery of sulphur with the lowest possible water consumption and to reduce operating costs. Sulphur deposits are characterized by great local and directional variations in their structure and hydrogeological parameters. This makes the melting process irregular. The flow of hot water and melted sulphur is facilitated in certain directions. As a result, the shape, and distribution and form of exploited parts of the deposit are highly variable. Full information about the deposit is necessary for the proper understanding and prediction of processes that occur in the deposit during sulphur melting, for forecasting its effects, and for controlling the exploitation process. This information is obtained through the lithological description of core samples from exploratory and exploitation boreholes, geophysical borehole logging, and surface seismic surveys.

PL

Polskie złoża siarki rodzimej obecnie eksploatowane są metodą podziemnego wytapiania. Charakteryzują się dość skomplikowaną budową wewnętrzną, będącą wynikiem formujących je procesów geologicznych. Przy stosowaniu metody podziemnego wytapiania szczególnie ważne jest jak najbardziej szczegółowe rozpoznanie cech geologicznych i hydrogeologicznych złoża, mających istotny wpływ na wyniki prowadzonej eksploatacji. Znajomość tych cech jest ważna dla sformułowania zasad kontroli przebiegu eksploatacji, w celu uzyskania jak najlepszego odzysku siarki przy jak najmniejszym zużyciu wody oraz dla obniżenia kosztów prowadzonej eksploatacji. Wskaźnik wykorzystania zasobów i zużycie gorącej wody na tonę siarki to główne kryteria efektywności wydobycia. Zależą one od następujących cech wykształcenia serii złożowej: porowatości i przepuszczalności skał tworzących złoże, zawartości, rodzaju i sposobu występowania siarki oraz od rozmieszczenia w przestrzeni złoża skał o zróżnicowanych tych cechach. Złoża siarki rodzimej charakteryzują się dużą lokalną i kierunkową zmiennością budowy wewnętrznej oraz parametrów hydrogeologicznych. Sprawia to, że proces topienia jest nieregularny, to znaczy ułatwiony jest przepływ gorącej wody i stopionej siarki w określonych, uprzywilejowanych kierunkach. W efekcie, kształt i rozmieszczenie oraz forma eksploatowanych części złoża są bardzo zmienne. Pełna informacja o złożu jest niezbędna do prawidłowego zrozumienia i przewidywania procesów zachodzących w złożu w czasie prowadzenia podziemnego wytapiania siarki, prognozowania jego skutków oraz sterowania przebiegiem eksploatacji. Uzyskuje się ją na podstawie opisu litologicznego próbek rdzeniowych z odwiertów, geofizycznej rejestracji w otworach wiertniczych oraz powierzchniowych badań sejsmicznych.

8

Geologia górnicza w stulecie działalności krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej

51%

Nieć M. , Górecki J. , Mucha J.

|

2019

|

tom R. 60, nr 2

4--11

PL

Po utworzeniu w 1919 roku Akademii Górniczej w Krakowie podjęte zostały badania geologiczne związane z działalnością górniczą w Zakładzie Geologii Stosowanej pod kierunkiem Karola Bohdanowicza. Zakład Geologii Stosowanej przekształcono w 1953 roku w Katedrę Geologii Kopalnianej, której długoletnim kierownikiem został Profesor Roman Krajewski, twórca nowoczesnej polskiej szkoły geologii górniczej. Początkowo wiodąca tematyka badań geologii złóż poszerzona została o zagadnienia metodyki ich rozpoznawania, opróbowania, szacowania zasobów, uwarunkowań geologiczno-górniczych eksploatacji, w szczególności warunków hydrogeologicznych i inżyniersko-geologicznych. Rosnąca rola problematyki hydrogeologicznej w związku z budową nowych kopalń spowodowała wyodrębnienie Katedry Hydrogeologii, a później utworzenie Instytutu Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej z Zakładem Geologii Kopalnianej. W 1994 roku powrócono do „historycznej” nazwy Katedry Geologii Kopalnianej. Z początkiem 2006 roku wszystkie jednostki naukowo-dydaktyczne z zakresu nauki o złożach kopalin stałych i geologii górniczej połączono i w roku 2007 utworzono Katedrę Geologii Złożowej i Górniczej. Po wyodrębnieniu hydrogeologii i geologii inżynierskiej Geologia kopalniana (górnicza) jest rozumiana jako obszar badań dotyczących rozpoznawania złóż i ich badania na potrzeby górnicze. Przedmiotem badań są: zmienność złóż i wykorzystanie metod geostatystycznych w ich dokumentowaniu, metodyka rozpoznawania złóż, opróbowania, szacowanie zasobów.

EN

At the AGH (Mining University) in Kraków founded in 1919 the mining geological researches were initiated at the Applied Geology Department, headed by professor Karol Bohdanowicz. In 1953 the Applied Geology Department was reorganized and the new Mining Geology Department formed, headed by professor Roman Krajewski founder of modern school of mining geology in Poland. The geology of mineral deposits was the main preliminary field of research. The further research were focused on methodology of exploration, sampling, resources evaluation and geological factors affecting mining. The increasing importance of hydrogeology and geotechnical problems in new deep underground and opencast mines provokes formation of separate Department of Hydrogeology and afterwards Institute of Hydrogeology and Engineering Geology, with Mining Geology Division. In 1994 the separate Mining Geology Department was restituted, and in 2007 after reorganization the joint Department of Mineral Deposits and Mining Geology was formed. The mining geological geology researches are focused on variability of mineral, coal and industrial rock deposits, methodology of exploration, sampling, resources evaluation and application of geostaistical methods.

9

Shale gas deposit model and preliminary resources estimation based on mud logging data on gas content variation

51%

Nieć M. , Musiał A. , Auguścik J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2019

|

tom T. 35, z. 4

27--46

EN

The occurrence of gas confined in shales allows us to consider it as a component of the host rock. During drilling wells, the gas is released into the drilling fluid from finely ground gas-bearing rock particles. The amount of gas released can be determined on the basis of mud-gas logging; in addition, it is possible to determine the gas-content in shales expressed by the volume of gas released per mass unit of rock [m3/ton]. The gas content in the Ordovician and Silurian shales (Sasin formation and Jantar member respectively) in two selected wells in northern Poland was determined using this method. It has been found that clearly distinguishable, highly gas-bearing sections, which are separated by very poorly gas-bearing ones, can be determined in the well log. The increased gas content in shales can be observed in zones generally enriched in TOC. No direct correlation between TOC and gas-bearing capacity was found however, but the structure of TOC variability and the gas-bearing capacity described using variograms is identical. Correlations of the distinguished gas-bearing layers in the wells under consideration suggest a multi-lens or multi-layered reservoir model. The lack of natural boundaries in the shale gas reservoir means that they must be determined arbitrarily based on the assumed marginal gas-bearing capacity. In the case of several gas-bearing zones, numerous variants of interpretation are possible. In any case the low, best and high estimated resources may be evaluated, assigned to each borehole in the area with radii equal to the range of variogram of gas content in horizontal part of the well.

PL

Występowanie gazu w łupkach w formie unieruchomionej pozwala przyjąć, że jest on składnikiem goszczącej go skały. W czasie wiercenia otworów uwalnia się on do płuczki z rozdrobnionych fragmentów skały gazonośnej. Ilość uwalnianego gazu można określić na podstawie profilowania gazowego i ustalić gazonośność łupków wyrażoną przez objętość gazu uwalnianego z jednostce masy skały [m3/tonę]. Taką metodą określona została gazonośność łupków ordowiku i syluru (odpowiednio formacji z Sasina i ogniwa Jantaru) w dwóch otworach w północnej Polsce. Stwierdzono, że: w profilu otworów wyznaczyć można wyraźnie wyróżniające się odcinki silnie gazonośne, które przedzielane są bardzo słabo gazonośnymi. Podwyższona gazonośność łupków ma miejsce w strefach ogólnie wzbogaconych w TOC. Nie stwierdzono bezpośredniej korelacji TOC i gazonośności, ale struktura zmienności TOC i gazonośności opisana za pomocą ich wariogramów jest identyczna. Korelacje wyróżnionych poziomów gazonośnych w rozpatrywanych otworach sugerują model złoża wielosoczewowo-warstwowego. Brak naturalnych granic złoża gazu w łupkach powoduje, że muszą być one określone w sposób umowny na podstawie przyjętej brzeżnej gazonośności. W przypadku występowania kilku stref gazonośnych interpretacja taka może być wykonana wariantowo. W otoczeniu każdego otworu wiertniczego w każdym przypadku można określić zasoby nisko, optymalnie i wysoko oszacowane w obszarze o promieniu równym zasięgowi wariogramu gazonośności w poziomym odcinku otworu.