Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Korelacje miedzy mutagennoscia pylu zawieszonego a stezeniami zanieczyszczen w atmosferze

100%

Jadczyk P.

|

nr 1

25-33

PL

Testern Amesa stwierdzono mutagenne działanie zanieczyszczeń zaadsorbowanych na pyle zawieszonym w atmosferze pobranym w różnych punktach Wrocławia latem i zimą. Objętość zanieczyszczonego pyłem powietrza wywołująca efekt mutagenny wobec szczepu Salmonella typhimurium TA 98 bez aktywacji frakcją S9 wykazywała zależność od stężeń pyłu zawieszonego (współczynnik korelacji - 0,35), związków organicznych zaadsorbowanych na pyle (współczynnik korelacji - 0,58), WWA z listy EPA (współczynnik korelacji - 0,52) i benzo(a)pirenu (współczynnik korelacji - 0,52).

EN

With highly efficient aspirometry method there were sampled airborne particles in different parts of Wrocław in winter and summer. Organic compounds adsorbed on the particles were extracted for 8 hours in Soxhlet apparatus. Concentration of PAHs and benzo(a)pyrene was determined with GC-MS. Mutagenicity of particles was examined with Ames test. Concentrations of airborne particles ranged from 17-144 mg/m3, and organic compounds adsorbed on the particles - 1,1-28,6 mg/nr. Concentrations of PAHs from EPA list ranged from 8,3-1211,6 ng/m3, benzo(a)pyrene's ones - from 4,5-709 ng/m3. Airborne particles sampled in many different locations of Wrocław in winter and summer displayed mutagenic activity. Air volumes polluted with the particles resulting in mutagenic effect in Ames test in TA 98 strain without activation with fraction S9 ranged from 0,25-42,5 m . They displayed correlation with concentration of airborne particles (correlation index -0,35), organic compounds adsorbed on the particles (correlation index -0,58), PAHs from EPA list (correlation index -0,52) and benzo(a)pyrene (correlation index -0,52). Physiochemical indexes of air pollution only approximately indicate health hazards caused by mutagenes and cancergenes adsorbed on airborne particles. Therefore monitoring of air pollution should be supplemented with testing their mutagenicity with Ames test.

2

Jak zimują gawrony?

100%

Jadczyk P.

Ekonatura

|

2004

|

nr 12

3

Methods of examination of genotoxicity of atmospheric pollutants

100%

Jadczyk P.

Environment Protection Engineering

|

2003

|

tom Vol. 29, nr 3-4

97-112

EN

Current physicochemical monitoring of atmospheric pollutants fully reflects their biological activity. This should be supplemented with evaluation of mutagenicity and carcinogenicity of those pollutants by means of biotests. Test selection should take into consideration the sensitivity of test organisms to genotoxic activity of atmospheric pollutants, conformity of the results with those of other biotests, common use of environmental mutagenesis and carcinogenesis in the tests with special consideration of atmospheric pollutants, possibility of examining the activity of atmospheric pollutants independent of atmospheric conditions, short duration of the test cycle, relatively low cost, reducing the suffering of laboratory animals to minimum. Those criteria are best fulfilled by the following tests on microorganisms and tissue cultures: the Ames test with Salmonella typhimurium, sister chromatide exchange induction and canceration in cells of human respi-ratory systems and identification of DNA adducts in human organisms.

PL

Stosowany obecnie monitoring fizykochemicznych zanieczyszczeń atmosfery nie odzwierciedla w pełni ich aktywności biologicznej. Powinien on być uzupełniony oceną mutagenności i kancerogenno-ści tych zanieczyszczeń za pomocą biotestów. Wybierając biotesty, należy wziąć pod uwagę: wrażliwość testowanych organizmów na genotoksyczne działanie atmosfery, zgodność otrzymanych wyników z wynikami innych biotestów, powszechność stosowania testów w badaniu mutagenezy i kancerogenezy środowiskowej ze szczególnym uwzględnieniem zanieczyszczeń atmosfery, możliwość badania aktywności zanieczyszczeń atmosfery niezależnie od warunków atmosferycznych, krótkotrwałość cyklu badawczego, relatywnie niski koszt oraz ograniczenie do niezbędnego minimum cierpienia zwierząt laboratoryjnych. Kryteria te w największym stopniu spełniają testy na mikroorganizmach i kulturach tkankowych: test Amesa na Salmonella typhimurium, indukowanie wymiany chromatyd siostrzanych i transformacji nowotworowej w komórkach narządów oddechowych człowieka oraz identyfikacja adduktów DNA u ludzi.

4

Przyczyny zniszczenia lasów w Górach Izerskich i Karkonoszach. Czesc III. Szkodniki lasów i upraw leśnych

100%

Jadczyk P.

|

nr 02

63-67

5

Czarny czy Zielony Trójkąt? Cz. 2. Działania ratunkowe i wnioski na przyszłość

100%

Jadczyk P.

|

2005

|

nr 03

6

Liczebność gawronów Corvus frugilegus i kawek C. monedula zimą w latach 2007-2009 na składowiskach odpadów komunalnych na Śląsku Opolskim

100%

Jadczyk P.

|

nr 4

7

Winter roosting of Rooks Corvus frugilegus in Wroclaw

100%

Jadczyk P.

|

1994

|

tom 29

|

nr 1

39-47

EN

In the 1988/1989 and 1989/1990 seasons, the winter grouping of corvids in the city of Wrocław (Lower Silesia, Poland) included 200,000-250,000 individuals, of which 92-94% were Rooks, 6-8% Jackdaws Corvus monedula and about 0.1% Hooded Crows Corvus corone cornix. Young Rooks made up 5-6% of the population. Numbers were estimated by counting flocks during their flights to the roosts. Rooks wintering in Wrocław nest on the Russian Plain, but probably also include a small number of birds grom the dty itself. In the course of the last 30 years, the size of the grouping of corvids has increased 10-fold, with numbers of Rooks increasing 20-fold and numbers of Jackdaws increasing by up to a half. Mean mortality of Rooks at the roosts was 0.74 individuals per night i e. 0.3%₀ of the whole population per wintering season. Of the birds dying, one-third were young. Corvids roosted in several roosts which were used to different extents. At least two were used regularly as primary roosts and the oldest roost had been used for over 40 years. Corvids foraged within 15-20 km of the roosts. Flights between the roosts and the foraging areas followed regular, permanent air corridors, according to a permanent scheme of gathering in places which were stages in the flight. The Rooks kept quiet at the roosts and during their flights. They foraged by actively seeking out food and by passively waiting for food to be thrown out by people. Their behaviour was wary.

PL

Liczebność zgrupowania oszacowano na przelotach między noclegowiskami a miejscami koncentracji przed- i ponoclegowiskowej. Lecące stada dzielono na grupy o określonej liczebności i ustalano przedmioty terenowe między którymi mieściła się liczona grupa osobników. Ptaka kończącego wydzieloną grupę prowadzono wzrokiem przez cały czas przelotu między tymi przedmiotami terenowymi, po czym w podobny sposób śledzono przelot przez tę strefę ptaka na końcu następnej wydzielonej grupy. Wrony liczono w czasie ich przebywania na noclegowisku. Udział kawek ustalono licząc osobno ptaki należące do różnych gatunków (próba 18,791). Podobnie ustalono udział ptaków młodych w populacji gawronów (próba 4,242), wynosił on 5-6%. Badane zgrupowanie krukowatych liczyło w sezonach 1988/1989 i 1989/1990 200-250 tys. osobników, w tym 92-94% gawronów, 6-8% kawek i ok. 0.1% wron. We Wrocławiu stwierdzono zimowanie gawronów gnieżdżących się w Rejonie Riazania i Kaługi (Równina Rosyjska). Prawdopodobnie zimowała tu też niewielka liczba ptaków lokalnej populacji lęgowej. W ciągu ostatnich 30 lat liczebność całego zgrupowania wzrosła 10 razy, w tym gawronów 20 razy, a kawek najwyżej o połowę. Wiąże się to z ogólnym wzrostem liczebności populacji wschodnioeuropejskich, oraz tendencją do skracania wędrówek, szczególnie przez osobniki starsze. Dynamikę śmiertelności gawronów zbadano licząc na noclegowiskach martwe ptaki. Średnia śmiertelność dobowa na noclegowiskach wynosiła 0.74 osobnika, czyli 0.3%o populacji. Najwyższa była śmiertelność na początku i końcu sezonu zimowania. Przyczyną śmierci większości z kilkudziesięciu badanych (sekcja i badania toksykologiczne) przez J. Okulewicza (inf.) gawronów zimujących we Wrocławiu były zatrucia pokarmowe i dawne postrzały. 1/3 ptaków padłych na noclegowiskach stanowiły osobniki młode. Krukowate zgrupowania wrocławskiego nocowały na kilku noclegowiskach o niejednakowym statusie (Fig. 1), co najmniej dwa z nich były używane regularnie jako noclegowiska podstawowe. Najstarsze z noclegowisk liczyło co najmniej 40 lat (Fig. 1 i 2). Większość wrocławskich noclegowisk leżała blisko siebie (od kilkuset metrów do dwóch kilometrów), jedno oddalone było od pozostałych o ok. 15 km. Noclegowiska położone były w pobliżu cieków wodnych i mieściły się w zadrzewieniach liściastych, głównie dębowych. Noclegowisko „Chrobry” obejmowało część wału oddzielającego kanały nieco na NW od Mostów Chrobrego (Most Swojczycki) oraz zadrzewienia na ich brzegach. Teren noclegowiska porastały dęby rosnące w dużych odstępach. Znajdowały się tu też zamieszkane zabudowania. Noclegowisko „Zalesie” obejmowało zadrzewienie między Stadionem Olimpijskim, kanałem powodziowym i ul. Paderewskiego, a także drzewa rosnące między kanałami powodziowym a nawigacyjnym, zadrzewienia przyległej do kanału części Stadionu Olimpijskiego, drzewa rosnące nad kanałem od strony Stadionu i zadrzewienia między ul. Paderewskiego a Mostami Jagiellońskimi. Teren ten porastały głównie dęby. Noclegowisko Park I” obejmowało najbardziej naturalną, przyległą do Stadionu Olimpijskiego część Parku Szczytnickiego i okresowo drzewa rosnące po obu stronach ulicy Paderewskiego. Rosły tu dęby i buki. Noclegowisko „Park II” położone było w zadbanej części Parku Szczytnickiego w rejonie ulic Mickiewicza, Dicksteina i Kopernika. Tu także dominowały dęby i buki, nie tworzyły one jednak zwartego drzewostanu. W odległości ok. 15 km od opisanego wyżej kompleksu noclegowisk znajdowało się noclegowisko „Leśnica”. Był to fragment lasu liściastego. Rosły tu głównie dęby, olchy, wiązy, jesiony, lipy, kasztanowce zwyczajne i buki. Rozmieszczenie ptaków na noclegowiskach było nierównomierne, a ich granice ulegały znacznym przesunięciom w ciągu sezonu. Ptaki najczęściej nocowały na drzewach położonych poza środkiem zadrzewienia, unikały jednak nocowania na samym jego brzegu. Krukowate w okresie nocowania zachowywały się cicho, były jednak czujne. Jako żerowiska w mieście gawrony preferowały ogrody i trawniki, na terenach podmiejskich pola. Pod koniec okresu zimowania licznie gromadziły się na świeżo zaoranych polach. Największe stwierdzone odległości między noclegowiskami i żerowiskami wynosiły 15-20 km. Żerowanie odbywało się w grupach liczących od kilkunastu do kilkudziesięciu osobników. Część z nich nie żerowała, tylko obserwowała otoczenie, ostrzegając o niebezpieczeństwie. Przeloty między żerowiskami a noclegowiskami odbywały się regularnie, stałymi korytarzami powietrznymi biegnącymi wzdłuż ulic i rzek. Konstantinov et al. (1982) sądzą, że ptaki wykorzystywały w ten sposób osłonę od wiatru. Przebieg korytarzy wykazywał wieloletnią trwałość. Przeloty poranne i wieczorne odbywały się etapami, podobnie jak w innych zgrupowaniach. Po opuszczeniu noclegowiska gromadziły się na miejscu koncentracji ponoclegowiskowej. Stąd stada rozlatywały się promieniście w różnych kierunkach. Na kolejnych stacjach pośrednich następował podział na mniejsze grupy. Przelot wieczorny był odwróceniem przelotu porannego. Ptaki zgrupowań w Poznaniu (Winiecki - rozprawa doktorska na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu 1985), Okręgu Frankfurt nad Odrą (Schlögel 1987) oraz między Viersen i Anrath (Lücker 1985) pomijały miejsce koncentracji ponoclegowiskowej. Koncentracja przednoclegowiskowa we Wrocławiu odbywała się podobnie jak w przypadku zgrupowań w innych miastach. Koncentracja przed- i ponoclegowiskowa oraz stacje pośrednie na przelotach porannych i wieczornych były w tych samych miejscach. Pora przelotów była skorelowana ze zmianą natężenia światła rano i wieczorem. Przed masowym odlotem z miejsca rozpoczynającego dany etap odlatywały pojedyńcze gawrony, które po przebyciu etapu wracały do swojej grupy, pozostającej jeszcze na miejscu.

8

Mutagenicity of pollutants and their fractions adsorbed on airborne par-ticulate in the centre of Wrocław (Poland)

63%

Jadczyk P. , Kucharczyk J.

Environment Protection Engineering

|

2005

|

tom Vol. 31, nr 2

77-92

EN

Mutagenicity of pollutants and their fractions adsorbed on suspended particulate matter < 10 žm (PM10) in the centre of Wrocław was studied using the Ames test (SW Poland, 642 000 inhabitants). Particulate matter was sampled by the method of high-volume aspirometry in summer and in winter. Samples were extracted with dichloromethane. Extract was separated into fractions with sequential elution by solvent chromatography. In the Ames test there was used Salmonella typhimurium TA 98 strain and YG 1021 and YG 1024 strains of increased sensitivity to mutagenic activity of nitro PAHs. In order to perform activation of promutagenes, S9 fraction obtained from rat liver was used. Pollutants adsorbed on particulate matter displayed greater mutagenicity in winter than in summer. In summer, mutagenic activity was displayed exclusively by polar pollutants, in winter by PAHs and polar compounds. Among them there were direct and indirect mutagenes. Significant role in mutagenicity of pollutants adsorbed on particulate matter played nitro PAHs. Mutagenic effect found due to the Ames test was the result of total activity of many mutagenes displaying synergistic and antagonistic actions in the mixture.

PL

Korzystając z testu Amesa, zbadano mutagenność frakcji chromatograficznych zanieczyszczeń zaadsorbowanych na pyle zawieszonym PM10 w centrum Wrocławia (642 000 mieszkańców). Pył pobierano metodą wysokowydajnej aspirometrii latem i zimą. Próby ekstrahowano dichlorometanem. Rozdziału na frakcje dokonano metodą chromatografii kolumnowej. W teście Amesa zastosowano szczep Salmonella typhimurium TA 98 oraz szczepy YG 1021 i YG 1024 o podwyższonej wrażliwości na mutagenne działa-nie nitropochodnych WWA. Aby aktywować promutageny, stosowano frakcję S9 uzyskaną z wątroby szczurów. Zanieczyszczenia zaadsorbowane na pyle wykazywały większą mutagenność zimą niż latem. Latem aktywność mutagenną wykazywały wyłącznie zanieczyszczenia polarne, zimą WWA i związki polarne. Były wśród nich mutageny bezpośrednie i pośrednie. Znaczący udział w mutagenności zanieczyszczeń zaadsorbowanych na pyle miały nitropochodne WWA. Efekt mutagenny stwierdzany za pomocą testu Amesa był wynikiem łącznego działania wielu mutagenów wykazujących w mieszaninie działania synergistyczne i antagonistyczne.

9

Zastosowanie testu Amesa do oceny aktywności mutagennej zanieczyszczeń gleby

63%

Jadczyk P. , Kolwzan B.

|

nr 4

10

Zimowanie gawronow Corvus frugilegus we Wroclawiu w latach 1946-2004

63%

Jakubiec Z. , Jadczyk P.

|

nr 2

69-82

11

Skutki dlugotrwalego oddzialywania kwasnych imisji przemyslowych na ekosystemy lesne Sudetow

63%

Bembnowicz I. , Jadczyk P.

|

tom 08

37-54

12

Application of Salmonella strains with altered nitroreductase and O-acetyltransferase activities to the evaluation of the mutagenicity of airborne particles

51%

Adamiak W. , Jadczyk P. , Kucharczyk J.

|

nr 2

13

Genotoxicity of antibacterial bioglasses obtained by sol-gel method for Salmonella typhimurium

45%

Jadczyk P. , Umińska-Wasiluk B. , Ciołek L. , Karaś J. , Olszyna A.

|

2016

|

tom Vol. 19, no. 138 spec. iss.

61

14

Genotoksyczność antybakteryjnych bioszkieł wytworzonych metodą zol-żel wobec Salmonella typhimurium

45%

Jadczyk P. , Umińska-Wasiluk B. , Ciołek L. , Karaś J. , Olszyna A.

|

tom Vol. 19, no. 135

21--27

PL

Problemem w stomatologii są choroby przyzębia. W zaawansowanej fazie tej choroby konieczna jest chirurgiczna interwencja z zastosowaniem odpowiednich biomateriałów dla regeneracji tkanek. Dlatego celem tej pracy było określenie genotoksyczności potencjalnych biomateriałów w postaci bioszkła glinokrzemianowego (B-I) oraz bioszkieł wapniowokrzemianowych (Z-5 i Z-8) wobec Salmonella typhimurium TA 98 i TA 100 w mikropłytkowym teście rewersji mutacji. Bioszkła ekstrahowano w 10 cm3 dimetylosulfotlenku (DMSO), wytrząsając przy 250 rpm po 2 g bioszkieł B-I i Z-8 oraz 1 g bioszkła Z-5 przez 72 h w temperaturze 37°C. Ekstrakty bioszkieł wprowadzano do testu w postaci roztworów w DMSO. Rozcieńczano je połowicznie, tak aby w czasie ekspozycji uzyskać dawki bioszkieł B-I i Z-8: 0,25-8,0 mg/cm3 a bioszkła Z-5: 0,125-8,0 mg/cm3. Wykonano testy bez i z aktywacją metaboliczną 30% frakcją S9. Bioszkło B-I powodowało rewersję mutacji w szczepie TA 100 w obecności frakcji S9. Pozwala to wnioskować, że bioszkle B-I występowały mutageny pośrednie powodujące powstawanie mutacji podstawiania par zasad na wykrywanie których pozwala szczep TA100. Dane literaturowe wskazują, że mogło to być następstwem łącznego działania składników tego bioszkła oraz pozostałości substratów użytych do ich wytworzenia. Nie zawierało ono mutagenów bezpośrednich powodujących powstawanie mutacji podstawiania par zasad ani mutagenów bezpośrednich i pośrednich powodujących powstawanie mutacji zmiany fazy odczytu, na wykrywanie których pozwala szczep TA98. Bioszkła Z-5 i Z-8 nie powodowały rewersji mutacji wobec żadnego ze stosowanych szczepów testowych. Uzyskane wyniki pozwalają rekomendować bioszkła Z-5 i Z-8 do dalszych badań poprzedzających ich kliniczne zastosowanie. Bioszkło B-I nie powinno być stosowane w chirurgicznym leczeniu chorób przyzębia.

EN

Periodontal disease causes problems in dentistry. Surgical intervention with appropriate biomaterials for tissue regeneration is necessary in advanced stages of the disease. Therefore, the aim of this study was to determine the genotoxicity of potential biomaterials in the form of aluminosilicate bioglass (B-I) and calciumsilicate bioglasses (Z-5 and Z-8) for Salmonella typhimurium TA 98 and TA 100 in the microplate reverse mutation test. The bioglasses were extracted with 10 cm3 of dimethyl sulfoxide (DMSO), shaken at 250 rpm for 2 g of B-I and Z-8 bioglass and 1 g of Z-5 bioglass for 72 h at 37°C. Extracts of bioglasses were introduced to the test in the form of solutions in DMSO. They were partially diluted, so that during the exposure 0.25-8.0 mg/cm3 dose of B-I and Z-8 bioglasses and 0.125-8.0 mg/cm3 dose of Z-5 bioglass were obtained. Tests were carried out with and without metabolic activation at 30% of S9 fraction. B-I bioglass caused a reversion of mutations in the TA 100 strain in the presence of S9 fraction. This suggests that indirect mutagens occurred in B-I bioglass that cause base substitution mutations, which TA100 strain detect. Literature data suggests that this could be a consequence of the combined effect of the components of this bioglass and the remains of the substrates used to produce them. Z-5 and Z-8 bioglasses did not result in the reversion of the mutation against any of the test strains used. The results indicate that there should be further study of Z-5 and Z-8 bioglasses prior to their clinical application, and that B-I bioglass should not be used in the surgical treatment of periodontal disease.

15

Ocena stanu sanitarnego powietrza w otoczeniu wybranej oczyszczalni ścieków

32%

Kołwzan B. , Jadczyk P. , Pasternak G. , Głuszczak J. , Pawlik M. , Krawczyńska M. , Klein J. , Rybak J.

Ochrona Środowiska

|

2012

|

tom Vol. 34, nr 2

9-14

PL

Omówiono wyniki badań mikrobiologicznych powietrza na terenie sąsiadującym z miejską oczyszczalnią ścieków. Pomiary wykonano w latach 2011-2012, uwzględniając wszystkie pory roku. Podstawą do klasyfikacji stopnia mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza była liczba bakterii mezofilnych, promieniowców, Pseudomonas fluorescens, gronkowców [alfa]- i [beta]-hemolizujących oraz zarodników grzybów. Wykazano, że liczba mikroorganizmów w powietrzu w otoczeniu oczyszczalni ścieków zależała od pory roku i była bardzo zróżnicowana na poszczególnych stanowiskach badawczych, w wielu przypadkach przekraczając wartości charakterystyczne w powietrzu niezanieczyszczonym. Najwięcej drobnoustrojów w powietrzu stwierdzono latem i jesienią, natomiast najmniejsze wartości oznaczono zimą, z uwagi na niską temperaturę ograniczającą przeżywalność mikroorganizmów. Jednocześnie zaobserwowano wyraźny wzrost liczby mikroorganizmów po stronie zawietrznej. Uzyskane wyniki oraz dane literaturowe potwierdzają potrzebę hermetyzowania obiektów oczyszczalni ścieków, a także objęcia ich systematycznym monitoringiem stanu sanitarnego powietrza atmosferycznego.

EN

Air in the vicinity of a municipal sewage treatment plant was assessed for microbial quality. Measurements were carried out in the time span of 2011 and 2012, taking into account seasonal patterns of change. Classification of the extent of microbial contamination was based on the number of mesophilic bacteria, actinomycetes, Pseudomonas fluorescens, [alpha]- and [beta]-hemolyzing staphylococci, and fungal spores. It was demonstrated that the number of airborne microorganisms in the vicinity of the sewage treatment plant followed a seasonal pattern and differed from one measuring point to another, in many instances exceeding the characteristic values measured in unpolluted air. The highest number of microorganisms were determined in summer and fall, and the lowest in winter, when low air temperature limited microbial viability. Simultaneously, a noticeable increase in microbial numbers was observed on the lee side. The results obtained in this study, as well as the available literature data, substantiate the need for hermetizing the objects of the sewage treatment plant and subjecting them to periodical air quality monitoring.