Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Obce pogranicze 1945-1946. Sytuacja w południowo-wschodniej Polsce w dokumentach czechosłowackich, red. Michal Śmigel, Bohdan Halczak, Roman Drozd, Warszawa 2015, ss.222

100%

Dudra S.

Studia Zachodnie

|

2016

|

tom 18

417-419

2

Provisional Governing Council as Part of the Impact of State Authorities on the Functioning of the Polish Autocephalous Orthodox Church (1948 – 1951)

100%

Dudra S.

Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne

|

2015

|

tom 48

263-278

PL

Tymczasowe Kolegium Rządzące PAKP zostało powołane 26 kwietnia 1948 roku zarządzeniem ministra administracji publicznej Edwarda Osóbki-Morawskiego. Decyzja ta była następstwem usunięcia metropolity Dionizego (Waledyński) ze stanowiska zwierzchnika Cerkwi prawosławnej. Spełniało ono de facto funkcję komisarycznego zarządu kierującego Kościołem prawosławnym. Przejęło wszystkie sprawy i akta Warszawskiego Duchownego Konsystorza Prawosławnego oraz cały majątek Cerkwi w Polsce. Władze państwowe wyznaczyły Tymczasowemu Kolegium Rządzącemu do rozwiązania dwa główne zadania. Dotyczyły one: problemu autokefalii i wyboru nowego zwierzchnika. Miało ono też zająć się sprawą odsuniętego metropolity Dionizego (wysiedlenie poza Warszawę) oraz reorganizacją struktury administracyjnej Cerkwi. Do lipca 1951 roku zadania te zostały wykonane.

EN

On April 26, 1948, the Provisional Governing Council of PAKP was formed on the basis of minister of public administration Edward Osóbka- Morawski’s directive. The decision was a consequence of the removal of Metropolitan Dionizy (Waledyński) from his position as the head of the Orthodox Church. It left the de facto function of the board of trustees in charge of the Orthodox Church. Provisional Governing Council had de facto the function of the receivership management in charge of the Orthodox Church. It took over all matters and documents of the Warsaw Orthodox Theological Consistory and the entire property of the Church in Poland. The state authorities appointed the Provisional Governing Council two main tasks to solve. They concerned: the problem of autocephaly and election of a new superior. The Council was also to solve the problem of deposed Metropolitan Dionizy (the expulsion outside Warsaw) and the reorganization of the administrative structure of the Church. Until July 1951, these tasks were completed.

3

Hierarchia i duchowieństwo prawosławne wobec tzw. Ziem Odzyskanych i przemian społeczno-politycznych w Polsce w latach 1945-1989

100%

Dudra S.

Studia Zachodnie

|

2015

|

tom 17

162-174

PL

Hierarchia i duchowieństwo Kościoła prawosławnego w powojennej Polsce akcentowało lojalność wobec nowej władzy państwowej. Było to wynikiem m.in. własnej słabości organizacyjnej (spadek liczby wiernych, zmniejszony stan posiadania) oraz potencjalnego zagrożenia ze strony Kościoła rzymskokatolickiego. W wielu aspektach kierownictwo PAKPw swoich działaniach, w większej lub mniejszej dozie świadomości politycznej, widziało „polską rację stanu”, poczucie patriotyzmu i obywatelskiej postawy.Oceniając ogólną akceptację Kościoła dla przemian w powojennej Polsce, nie należy zapominać o polityce wyznaniowej w okresie międzywojennym z finalną akcją burzenia świątyń prawosławnych w 1938 roku. Trzeba dodać, że pozytywne stanowisko wobec przemian społeczno-politycznych zajmowały też pozostałe nierzymskokatolickie Kościoły i związki wyznaniowe. Kościół prawosławny wsparł większość działań społeczno-politycznych i gospodarczych lansowanych przez władze w latach 1945-1989. Odbywało się to m.in. poprzez wydawanie specjalnych listów okolicznościowych, deklaracji oraz celebrowanie nabożeństw dziękczynnych. Trudno określić ich skuteczność oraz stwierdzić, czy mogły kształtować opinię wiernych o przemianach politycznych w kraju, w pożądanym przez władze kierunku. Wydaje się, że bardziej skuteczna w tym zakresie była oficjalna propaganda partyjna. Należy pamiętać, że hierarchia Kościoła prawosławnegoodpowiedzialna była przede wszystkim za rzesze wiernych i zapewnienie im możliwości swobodnego wykonywania praktyk religijnych.

4

Odnowienie duszpasterstwa greckokatolickiego w Polsce 1956-1957 (dokumenty), zebrał i oprac. I. Hałagida „Bazyliańskie Studia Historyczne”, t. 1, Warszawa 2011, ss. 374

100%

Dudra S.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

|

2013

|

tom 7

229-231

5

The Fellowship of Orthodox Youth as an element in the activation of the orthodox laity

100%

Dudra S.

Rocznik Lubuski

|

2023

|

tom 49

|

nr 2

98-109

PL

Bractwa cerkiewne ze swoją wielowiekową tradycją były głównymi centrami prawosławnego życia kulturalnego. Zajmowały się działalnościącharytatywno-opiekuńczą, oświatową, finansowały tworzenie szpitali i przytułków, były organizatorami uroczystości świeckich i religijnych. Poprzezdziałalność wydawniczą kształtowały świadomość wiernych. W okresie Polski Ludowej, ze względów politycznych ich działalność była bardzo ograniczona. Dopiero powstanie w latach 80. ubiegłego stulecia Bractwa Młodzieży Prawosławnej stało się w późniejszym okresie impulsem do uaktywnieniaprawosławnego laikatu. Jego działalność przyczyniła się do powstania wieluspołecznych inicjatyw o charakterze religijnym. Sprzyjały temu możliwości stworzone w wyniku przemian społeczno-politycznych w Polsce po 1989roku.

EN

Orthodox fellowships, with their centuries-old tradition were the main centers of Orthodox cultural life. They were involved in charitable, welfare and educational activities, financed the establishment of hospitals and shelters, and organized secular and religious celebrations. Through their publishing activities, they shaped the awareness of the faithful. During the period of the Polish People’s Republic, their activities were very limited for political reasons. It was only the establishment of the Brotherhood of Orthodox Youth in the 1980s that later became an impulse for the activation of the Orthodox laity. Its activities contributed to the emergence of many social religious initiatives. This was facilitated by the opportunities created by the socio-political changes in Poland after 1989.

6

Kwestia narodowościowa w Kościele prawosławnym na terenie diecezji wrocławsko-szczecińskiej

100%

Dudra S.

Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne

|

2012

|

tom 33

80-93

EN

The orthodox church in Poland is one of the few religious associations, which gathers the faithful of different nationalities. We can distinguish in this community Belarusians, Ukrainians, Lemkos, Russians, Poles, Greeks, Macedonians, Serbs, and even small number of the Germans and Romani people. Some contentious issues concerning the functioning of individual national minorities within the Church, and occurring in the interwar period, also found its continuation after 1945. It should be emphasized that the Church did not become a base for social or political life of a specific national minority. It was neither Belarusian nor Ukrainian, or Lemko. It was just Orthodox. The Church is of the primacy of faith in relation to national diversity and in case of the situation of the faithful does not differentiate them ethnically. According to the issue of nationality in the Orthodox Church in the Diocese of Wroclaw-Szczecin it should be mentioned first of all that Ukrainian and Lemko context and to a lesser extent, the Russian, Belarusian and Polish.

7

Kwestia metropolity Dionizego jako element polityki państwa wobec Cerkwi prawosławnej w Polsce po drugiej wojnie światowej

100%

Dudra S.

Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne

|

2010

|

tom 24

70-83

EN

After the end of II World War Metropolitan Dionizy returned to Poland in April 1945. Just right after that he began organizing conditions for normal and stable activity of The Orthodox Church. The main problems he faced were among others the status of each parish, building the new structure of church administration that would suit the new territorial situation of the country, educating new priests, organizing the ministry for the followers in the new territories in the West and North of Poland. The communist government did not see the chance to cooperate with him. He was blamed for collaborating with Nazis and actions against Poland. He was arrested in 1948 and removed from power in the Orthodox Church. He was allowed to come back to Warsaw in may 1958. Metropolitan Dionizy never regained his position in the Church. He died in 1960.

8

Autocephalization of the Church in Ukraine as an Element of Competition between the Patriarchates of Constantinople and Moscow for the Leadership in the Orthodox World

100%

Dudra S.

Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne

|

2019

|

tom 63

137-155

PL

Po odzyskaniu niepodległości władze państwowe Ukrainy podjęły działania mające na celu uzyskanie przez lokalną Cerkiew prawosławną autokefalii. Proces ten był trudny ze względu na istniejące podziały w ukraińskim prawosławiu. Najliczniejsza Ukraińska Cerkiew Prawosławna Patriarchatu Moskiewskiego, mająca status autonomicznej, nie wykazywała dążeń do niezależności od Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Podjęte w 2018 roku działania polityczne wsparte przez Ukraińską Cerkiew Prawosławną Patriarchatu Kijowskiego doprowadziły do uzyskania tomosu od Patriarchatu Konstantynopolitańskiego i utworzenia Prawosławnej Cerkwi Ukrainy.

EN

After regaining independence, the state authorities of Ukraine undertook actions aimed at obtaining the autocephaly by the local Orthodox Church. This process was difficult due to the existing divisions in Ukrainian Orthodoxy. The most numerous Ukrainian Orthodox Church of the Moscow Patriarchate, with autonomous status, did not show any aspirations for independence from the Russian Orthodox Church. The political activities undertaken in 2018, supported by the Ukrainian Orthodox Church of the Kiev Patriarchate, led to the acquisition of the tomos from the Patriarchate of Constantinople and the creation of the Orthodox Church of Ukraine.

9

Spór o jurysdykcję nad parafiami w województwie białostockim jako element konfliktu między Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym a Patriarchatem Moskiewskim

100%

Dudra S.

|

2020

|

nr 18

EN

The article presents an analysis of the jurisdiction conflict in the Polish Autocephalous Orthodox Church (PAKP) in the Bialystok province in 1944–46. After the border changes imposed after World War II, only four Orthodox deaneries were in the area. The majority of the clergy rejected the authority of Bishop Tymoteusz from the PAKP and subordinated to the Archbishop Bazyli of Minsk. In consequence, Patriarch of Moscow Alexei (Simanski) took over the canonical jurisdiction of all parishes in Bialystok. However, the strong position of the Ministry of Public Administration led to the restoration of Polish sovereignty over Orthodox parishes in this area.

PL

W artykule poddano analizie konflikt jurysdykcyjny w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym (PAKP) na Białostocczyźnie w latach 1944–1946. W wyniku zmian granicznych po II wojnie światowej pozostały tam tylko cztery prawosławne dekanaty. Większość duchowieństwa odrzuciła zwierzchnictwo bpa Tymoteusza z PAKP i podporządkowała się abp. mińskiemu Bazylemu. W konsekwencji wpłynęło to na przejęcie w jurysdykcję przez patriarchę moskiewskiego Aleksego wszystkich parafii. Jednak zdecydowane stanowisko Ministerstwa Administracji Publicznej doprowadziło do przywrócenia polskiego zwierzchnictwa nad prawosławnym placówkami na tym obszarze.

10

Kwestie wyznaniowe na pograniczu polsko-niemieckim

63%

Dudra S. , Pochyły P.

Rocznik Lubuski

|

2012

|

tom 38

|

nr 1

145-160

EN

Religious relations on the Polish-German borderland began to take shape together with the seizure of these lands by Soviet and Polish army in 1945. Most of the abandoned Pro- testant churches were taken over by Catholics, and later by the Orthodox. Apart from these religions, Protestants and Greek Catholics began pastoral work in this area. Ter- ritorial changes of Poland fundamentally influenced its religious structure. The country became almost religiously homogeneous, as Roman Catholics constituted over 90% of the population. The new authorities realized the influence of the Church and its authority among the faithful. Hence, throughout the post-war period, they led religious politics, adapted and modified depending on the changing socio-political situation. It was rightly assumed that the Church may play an essential role in the process of social integration on the former German lands. In this regard, specific religious politics was led towards other churches and religious communities. At present, Catholicism is the predominant religion on the Polish-German borderline. Then there are the faithful of the Orthodox Church, the Greek Catholic Church and Protestant Churches. Together they shape a diversified religious landscape, which is an essential part of multiculturalism of the region.

PL

Stosunki wyznaniowe na pograniczu polsko-niemieckim zaczęły się kształtować wraz z zajmowaniem tych ziem przez wojska radzieckie i polskie w 1945 roku. W większości opuszczone kościoły protestanckie zostały przejęte przez katolików, a następnie przez prawosławnych. Poza tymi grupami wiernych na tym obszarze rozpoczęli działalność duszpasterska protestanci oraz grekokatolicy. Zmiany terytorialne Polski wpłynęły w sposób zasadniczy na jej strukturę wyznaniową. Stała się ona krajem prawie jednolitym wyznaniowo, w którym wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego stanowili ponad 90% społeczeństwa. Nowe władze zdawały sobie sprawę w wpływów Kościoła i jego autorytetu wśród wiernych. Dlatego też w całym powojennym okresie prowadziły politykę wyznaniową, dostosowaną i modyfikowana w zależności od zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej. Słusznie zakładano, że Kościół może odegrać zasadnicza rolę w procesie integracji społecznej na ziemiach poniemieckich. W tym aspekcie prowadzono również specyficzna politykę wyznaniową wobec pozostałych Kościołów i związków wyznaniowych. Współcześnie na pograniczu polsko-niemieckim dominującym wyznaniem jest katolicyzm. Następną grupę tworzą wierni Kościoła prawosławnego i greckokatolickiego oraz Kościołów protestanckich. Razem kształtują zróżnicowany krajobraz religijny, który jest istotna cechą wielokulturowości regionu.