Powieści Kys’ Tatiany Tołstoj i Stacja-widmo Anny Kalinkiny zbliża temat – świat (dawna Moskwa) po kataklizmie jądrowym. Obie autorki wykorzystały motyw tekstów-graffiti, które pojawiają się zarówno jako ślad ludzkiej aktywności sprzed kataklizmu, jak i efekt działalności mieszkańców postatomowego świata. Celem artykuł jest porównanie funkcji motywu graffiti w obu powieściach. Wnioski z analizy wskazują, że w powieści Kys’ nieoficjalne napisy dowodzą umysłowej degradacji mieszkańców byłej Moskwy, natomiast w Stacji-widmo graffiti są świadectwem refleksyjności bohaterów, która daje nadzieję na progres ludzkości nawet w postapokaliptycznym świecie.
W artykule zostaną przedstawione wyniki literaturoznawczej analizy komiksu Wiesław Macieja Kisiela (trzy części, 2019–2022) opartego na baśniach słowiańskich. Inspiracją do analizy komiksu stały się rozważania Jolanty Ługowskiej na temat ludowej bajki magicznej jako tworzywa literatury pięknej. Materiał ludowy funkcjonuje jako potencjalne źródło fabuł literackich i scenariuszy komiksowych, z którego autor może zaczerpnąć pomysł fabuły bądź tylko poszczególne motywy lub bohaterów, dowolnie je kontaminować i uwspółcześniać. Celem refleksji nad zjawiskiem komiksowej transpozycji wątków słowiańskich bajek ludowych było ustalenie, na ile zasady konstruowania fabuły analizowanego komiksu są zbieżne z zasadami tworzenia bajki ludowej (ekonomia środków, wyraziste eksponowanie momentów zwrotnych, pokrycie perspektywy narratora i bohatera) oraz jakie procesy adaptacyjne i transformacyjne (wątki, motywy, bohaterowie, przedmioty) służą przystosowaniu materiału folklorystycznego do nowej sytuacji komunikacyjnej i odbiorcy.
EN
The article will present the results of a literary analysis of the comic book Wiesław by Maciej Kisiel (3 parts, 2019–2022), which is based on Slavic fairy tales. The inspiration for the analysis of the comic was Jolanta Ługowska’s reflections on the folk magic fairy tale as material of fiction. Folk material functions as a potential source of literary plots and comic scripts from which the author can draw the idea of the plot or even individual motifs or characters to be freely contaminated and modernised. The aim of the reflections on the phenomenon of comic transposition of motifs of Slavic folk tales was to determine to what extent the principles of constructing the plot of the analysed comic correspond to the principles of constructing a folk tale (economy of means, expressive exposition of turning points, covering the perspective of the narrator and the protagonist); and what adaptation and transformation processes (threads, motifs, heroes, objects) serve to adapt folklore material to the new communication situation and recipient.
This article aims to present the results of research on the attitude to smoking reflected in the folklore of modern smokers. Research material included data collected by the interview method in 2017-2019 in Bydgoszcz and nearby cities. Thematic scope of the results presented in this article has been narrowed down to smokers’ knowledge (currently or in the past) of small verbal forms (sayings, prohibitions, jokes) regarding cancer, superstitions, prophecies and electronic cigarettes. There were identified smokers’ defense strategies against cancer threats, including humor, perversity, idealization.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań nad stosunkiem do palenia tytoniu odzwierciedlonym w folklorze współczesnych palaczy. Materiał badawczy stanowiły dane zebrane metodą wywiadu w latach 2017-2019 w Bydgoszczy i okolicznych miastach. Zakres tematyczny wyników prezentowanych w niniejszym artykule zawężono do znajomości przez osoby palące (aktualnie lub w przeszłości) małych form słownych (powiedzenia, zakazy, dowcipy) odnoszących do choroby nowotworowej, przesądów, przepowiedni oraz papierosów elektronicznych. Wyodrębniono strategie obronne palaczy wobec zagrożeń chorobą nowotworową, m.in. humor, przekora, idealizacja.
The article attempts to illustrate the folk motif of bringing objects and people to life by means of drawing them. Such an act of creation has not yet been classified as an independent motif of oral folklore, so the working term: “the creation by drawing motif” was chosen. Examples of the implementation of the motif have been found in various genres of Polish, Ukrainian and Russian folklore (porquoi stories, heroic tales, magical fairy tales, humorous fairy tales), Polish e-folklore (demotivators) and in children’s literature and cinematography (Polish and Russian). This motif is present in cultural texts with different broadcasting intentions – informative (porquoi stories), ludic (humoresques, demotivators), compensatory (heroic legends, magical fairy tales), didactic (children’s literature and cinematography) and nostalgic (demotivators). The permanence of the creation by drawing motif in various cultural texts results from the universal longing for the possibility of a quick fulfilment of desires and improvement of one’s own life or the world.
PL
W artykule podjęta została próba egzemplifikacji ludowego motywu ożywiania przedmiotów oraz ludzi przez rysunek. Taki akt kreacji nie został dotychczas sklasyfikowany jako odrębny motyw ustnego folkloru, dlatego przyjęto termin roboczy „motyw kreacji przez rysunek”. Przykłady realizacji motywu odnaleziono w gatunkach polskiego, ukraińskiego i rosyjskiego folkloru (legendy ajtiologiczne, legendy bohaterskie, bajki magiczne, bajki humorystyczne), polskiego e-folkloru (demotywatory) oraz w polskiej i rosyjskiej literaturze i kinematografii dla dzieci. Motyw kreacji przez rysunek jest obecny w tekstach kultury o różnej intencji nadawczej – informacyjnej (legendy ajtiologiczne, legendy o bohaterach), ludycznej (humoreski, demotywatory), kompensacyjnej (bajka magiczna), dydaktycznej (literatura i kinematografia dziecięca) i nostalgicznej (demotywatory). Trwałość motywu kreacji przez rysunek w różnych tekstach kultury wynika z uniwersalnej tęsknoty człowieka za możliwością szybkiej realizacji pragnień i poprawy własnego życia lub świata.
The expression of resistance against the authorities during the street protests of the so-called snow revolution in the years 2011-2012 reached a level of mass creativity and visuality previously and since unrecorded in Russian social life and, despite its lack of success, it is worth attention due to its openness and intensity. During the snow revolution a certain corpus of texts (slogans) was shaped, with repeatability typical for folklore – it was a recurrence of themes, motifs, characters, linguistic tricks, images, textual models. The aim of analyzing selected protest slogans is to showcase contexts that constitute the source of oppositional expression on the textual (slogan on a poster), visual (image on a poster) and object (artifacts) level. The examples of the protest creativity presented in the article prove that verbal, visual and material ways of resistance realized functions typical for political folklore, such as integrating the rebels, mocking the stronger enemy as a defense strategy, unmasking the crimes of the government, and expressing the expectations of the protesters.