Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Strukturalne i funkcjonalne bariery jako przyczyna heterogenicznosci biocenoz miejskich

100%

Glowacka I.

Człowiek i Środowisko

|

1993

|

tom 17

|

nr 4

281-297

PL

Pojęcie bariery wiąże się z zastosowaniem teorii wysp do interpretacji specyficznych zjawisk obserwowanych w funkcjonowaniu biocenoz miejskich. Obecność lub brak niektórych gatunków roślin i zwierząt wiąże się nie tylko z brakiem miejsc o dogodnych dla nich warunkach, ale także z nagromadzeniem różnego typu barier na drodze przemieszczania się organizmów. Struktura lub czynnik o charakterze bariery stanowi przeszkodę dla określonego typu organizmów (gatunek, grupa gatunków). Nagromadzenie barier różnego typu lub oddziaływanie tego samego typu zagospodarowania na jedne gatunki jako bariera mechaniczna, na inne jako pułapka lub obszar gradientowo różnych warunków powoduje, że na terenach ograniczonych wieloma strukturami o barierowym charakterze powstaję biocenozy złożone z organizmów najlepiej dostosowanych do rozprzestrzeniania. Często są to organizmy przenoszone przez wiatr, namnażające się szybko i po krótkim okresie ilościowej dominacji zanikające i zastępowane przez inne o podobnych cechach. Ponieważ w miastach jest zwykle wszędzie podobny układ podstawowy tzw. zieleni miejskiej ze względu na tło dla formowania się samorzutnie biocenoz, zróżnicowanie tworzących się z czasem biocenoz jest efektem bezpośredniego i pośredniego barierowego oddziaływania struktur miejskich.

EN

The article is an attempt to identify the causes of the physical differentiation of the structure of urban biocenoses. Owing to the knowledge on the influence of various types of management and on a direct influence exerted by the urban structures (system of building up the areas, configuration of the areas differing in the way of their management etc.) and on specific deformations in the functionning of the natural processes, it is possible to determine also the influence exerted by these structures on the life of organisms and their dissemination. Application of concepts connected with the theory of the Mac Arthur Islands allows to identify the role played by various urban structures in restraining a spontaneous appearance of various organisms im particular areas of the town. A basis for creation of urban biocenoses are, the most frequently, the so called urban green areas arising from a rather small number of plant species. The source of enriching these areas by the organisms which strengthen the biocenoses of the town centre, as well as by those which disturb their functionning are the areas of preserved natural conditions showing a great abundance of plant species. Such natural or semi-natural complexes may be seen, usually, outside of towns or as natural urban enclaves. The systems of the urban structures exising between the areas enriched and the source of their enrichment may be described as specific types of various Kinds. An absupt change in conditions existing in the areas situated in the same neighbourhood or in the way of their use may also form a barrier to particular organisms. Specific features of barriers are connected with the type of management, with the intensity of the use of these areas or with a characteristic behaviour of man. Limitations in displacement of various organisms or in possibilities of their survival within a given area may result also from periodical cultivation of certain organisms with simultaneous elimination of other ones which have already arrived and populated the region. Identification of the intensity of barriers of particular types of urban development and of the species of organisms which are either adopted or eliminated by them will allow to shape the town structure so as to enable the enrichment of the town centre by the organisms which stabilize the urban biocenoses and, in a certain measure, to isolate them from unfavourable influences.

2

Mozliwosci poprawy jakosci srodowiska miejskiego w okresie koniunktury inwestycyjnej

100%

Glowacka I.

Człowiek i Środowisko

|

2000

|

tom 24

|

nr 1

89-98

PL

Artykuł przedstawia analizę współczesnych zagrożeń warunków życia w miastach wynikających ze zmian ekonomicznych i silnej presji inwestycyjnej, na przykładzie procesów zachodzących w ostatnich latach w Warszawie. Prezentowany punkt widzenia przyrodnika dotyka nie tylko problematyki tradycyjnie uznawanej za przyrodniczą, ale także przyczyn negatywnych zmian środowiska przyrodniczego miasta. Specyficzny krajobraz miejski jest przykładem środowiska najsilniej ze wszystkich układów ekologicznych kształtowanego przez gospodarkę człowieka w kierunku jak najlepszego dostosowania do mieszkania, pracy i całego cyklu życiowego dużej grupy ludzi na dość niewielkiej powierzchni, w proporcji do liczby ludności. De facto jest to siedlisko życia „społeczeństwa zurbanizowanego". Próba zaspokojenia potrzeb komfortu życia jest siłą napędzającą rozwój techniczny, technologiczny w zakresie kształtowania struktury miasta. Wzrost zainwestowania terenu narzuca potrzebę oszczędnego wykorzystywania przestrzeni ze względów ekonomicznych, co z kolei wymusza dalszy postęp technologiczny. Wszystkie te działania przysłaniają coraz pilniejszą potrzebę ochrony komfortu środowiskowego, zapewniającego warunki życia człowieka jako organizmu. Estetyka urbanistyczna coraz bardziej odbiega od naturalnych potrzeb estetycznych i zdrowotnych mieszkańców, które w miarę wzrostu mobilności uzyskiwanej przez rozwój komunikacji miejskiej i wzrost liczby samochodów - są zaspokajane doraźnie poza miastem podczas niedzielnych wycieczek z rodziną do lasu, na terenach często dość odległych. Ze struktury centrów miast znikają wszystkie te fragmenty terenów porośniętych roślinnością, które nie są chronione jako zabytki kultury, a i te są coraz bardziej izolowane przez otaczającą je zabudowę i ubywa ich powierzchni. Jakość środowiska życia organizmu ludzkiego - warunki klimatyczne, aerosanitarne i akustyczne są pochodną intensywności zabudowy, nasycenia terenu komunikacją i infrastrukturą, oraz efektów zmian warunków siedliska wywołanych przez zainwestowanie. Już obecnie warunki panujące w miastach daleko odbiegają od optimum warunków dla organizmu ludzkiego. Hałas, zapylenie i zanieczyszczenie powietrza, przesuszenie, silne pola elektromagnetyczne itp. to znakomicie znane efekty oddziaływania zagęszczonych centralnych części miast. Zmiany ekonomiczne i koniunktura inwestycyjna obecnie ma nieco inny charakter niż w poprzednich dziesięcioleciach. Następuje wyraźna tendencja do intensyfikacji wykorzystania przestrzeni i hamowanie rozrastania się powierzchniowego miast. Także rolę istotnego czynnika stymulującego rozwój, zamiast przemysłu - jak to miało miejsce w poprzednich dziesięcioleciach, stanowi obecnie rozwój wielkokubaturowych budynków banków, centrów biznesu, biurowców, centrów handlowych oraz okazałe gmachy użyteczności publicznej. Oprócz obiektów handlowych lokalizowanych dość równomiernie w całej strukturze miasta, pozostałe w naturalny sposób ciążą raczej ku centralnym częściom miasta. Tego typu obiekty wymagają nie tylko podstawowej infrastruktury i dobrej komunikacji, ale też kształtują specyficzny typ nowoczesnego krajobrazu miejskiego o estetyce wysokiej technologii w budownictwie. Zieleń towarzyszy takiej zabudowie jako „zielony akcent", ozdoba samego budynku - często zamknięta w szklanej studni wewnątrz budynku, a niejako sposób zagospodarowania terenu otaczającego budynek. Konieczność zachowania warunków środowiska korzystnych dla organizmów ludzi żyjących w mieście wymaga kształtowania tych warunków przez świadomy wybór formy zagospodarowania, a nawet wielkości brył i intensywności zagospodarowania w poszczególnych częściach struktury miejskiej. W Warszawie można jeszcze te warunki kształtować. Zachowała się bowiem duża część terenów otwartych pełniących istotna rolę w wentylacji. Ale większość tych terenów jest zagrożona zabudowaniem. Wiele fragmentów zieleni miasta już zniknęło, a w ich miejsce powstały okazałe budynki. Na terenach klinów nawietrzających projektuje się już zabudowę, a zbyt liberalne zapisy w planie zagospodarowania niewystarczająco chronią te tereny przed intensywną zabudową. Ten proces stawia bardzo trudne zadanie przede wszystkim przed władzami miasta, ale także przed urbanistami i planistami. Pilnie trzeba uratować niezbędne dla zapewnienia korzystnych warunków środowiska minimum powierzchni terenów otwartych w już istniejących częściach miasta i ochronić przed bezpowrotną utratą. Trzeba też zaprojektować i zagospodarować „szkielet" przyszłego miasta tworząc na zapas system przyrodniczy struktury, która zaistnieje za 10, 20 czy 50 lat. Drogą do osiągnięcia tego celu jest też gromadzenie i upowszechnianie informacji. Identyfikacja obszarów cennych przyrodniczo, ważnych z punktu widzenia jakości środowiska dziś i w przyszłości i rozpowszechnienie informacji o ich znaczeniu powinno zwrócić uwagę mieszkańców na ich ochronę. Wydaje się oczywiste, że władze miasta podejmujące decyzje o przeznaczeniu terenu to także mieszkańcy.

EN

The article presents the analysis of contemporary problems in living conditions in cities, caused by economic changes and strong investment pressure on the example of processes taking place in the last years in Warsaw. The naturalist's presented point of view is touching not only problems traditionally recognized as environmental, but also reasons of negative changes in natural urban environment. The specific urban landscape is the example of environment most strongly of all ecosystems being shaped by a man economy in the direction as best as possible conformity to dwelling, labour and all living cycle of a large group of people on a small surface, in proportion to a number of inhabitants. In fact it is the living habitat of "urbanized society". The trial to meet with living standard needs is the power propelling the technical development, technologic in the range of urban structure shaping. The increase in investment of terrain implies the need to utilize economically the space on economic reasons, what in turn forces the further technical progress. All these activities cover up much urgent need for environmental standard protection, assuring the human living conditions as an organism. Urban aesthetics much more runs away from natural aesthetic and health needs of inhabitants, which as grow the mobility gained by urban transport development and increase in cars number, are immediately met apart from the city during family travels to the forest on Sunday on often rather distant areas. Disappear from the centres structure all these fragments of areas overgrown plants, which are not protected as monuments of culture, and these are much more isolated by surrounding them build-up and their surface is diminishing. The quality of live environment of human organism, climate conditions, aerosanitary and acustic are derived of buildings density, over- filing of terrain with transport and infrastructure and effects of changes in habitation conditions caused by investment. Just nowadays the conditions in cities are going far away from the optimum conditions for human organism. Noise, dustiness and air pollution, over-drying, strong electromagnetic fields etc. are well known results of impact of dense central parts of the city. Economic changes and investment prosperity nowadays has got a little different character than in the past ten-years. The exact tendency is to intensify the utilization of space and breaking the expansion of the cities. The role of important factor stimulating the development, instead of industry, too - as it happened in the previous ten-years, is nowadays the development of many cubature buildings of banks, business centres, offices, commercial centres and huge edifices for public use. Apart from commercial buildings located quite uniformly in the whole urban structure, remaining in natural way weigh to central parts of the city. Objects of this type need not only basic infrastructure and good transport, but also shape the specifical type of modern urban land-scape of high technology esthetic in building. Greenery accompanies to such build-up as "green accent", decoration of building itself, v often closed in the glass dwell inside the building, and not as the way for terrain management surrounding the building. Necessity of environmental conditions protection valuable for organisms of people living in the city needs the shaping them by aconscious selection of the management form oreven the size of solids and intensity of management in particular parts of urban structure. In Warsaw we can still shape these conditions. Then the big part of open areas was kept well which have an important role in ventilation. But a great majority of these areas is threatened with build up. Many parts of urban greenery have already disappeared and huge buildings have rised instead of them. On the areas of the city ventilation channels the build up i is designed by now and too liberal descriptions in the plan of management insufficiently t protect these areas against the intensive buildup. This process puts very difficult tasks first of all in front of the city authorities, town planners and planners, too. We urgently have to rescue the necessary i to assure valuable environmental conditions minimum of open areas surface in the alrerady existing urban districts and protect against the irrevocable lost. We must also design and manage "skeleton" the framework of the future city, creating the natural system ; in advance, structure which will exist in 10, 20 or 50 years. The collection and popularization of information is the way to achieve the target. Identification of valuable nature existing areas, important from the point of view of environmental quality today and tomorrow and ; broadcasting and publication of information of their importance should pay inhabitants' attention on their protection. It also seems obvious that the authority of the city undertaking i decisions of terrain's destination are also the inhabitants of the city.

3

Krzysztof Czekierda: Słownik ekologiczny polsko-angielski. Warszawa: Fundacja TERRA SANA na Rzecz Parków Krajobrazowych i Narodowych 1992

100%

Glowacka I.

Człowiek i Środowisko

|

1993

|

tom 17

|

nr 4

4

Normy jakosci przyrody?

100%

Glowacka I.

Zarządzanie i Jakość

|

1995

|

nr 3

55-57

5

Komputerowe wspomaganie opracowan przyrodniczych dla planowania przestrzennego

63%

Glowacka I. , Matuszkiewicz A. J.

Człowiek i Środowisko

|

1996

|

tom 20

|

nr 1

91-92

6

The role of connectivity in the urban landscape: some results of research

51%

Szacki J. , Glowacka I. , Liro A. , Matuszkiewicz A.

Memorabilia Zoologica

|

1994

|

tom 49