Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Badanie skażeń radiologicznych w rejonach likwidowanych osadników wód dołowych

100%

Wysocka M.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2006

|

tom nr 2

3-7

PL

Wyniki pomiarów prowadzonych w obrębie likwidowanych osadników wód dołowych pokazują, że działania towarzyszące zamykaniu kopalń mogą powodować negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne, m.in. wzmożone promieniowanie gamma czy ekshalacje radonu z osadów o podwyższonej promieniotwórczości. Wykonano pomiary tych wielkości w rejonie kilku osadników kopalnianych. Przedstawione wyniki badań prowadzonych w obrębie różnych osadników wód kopalnianych pokazują, że w każdym przypadku istnieje odmienny schemat przenikania radonu do atmosfery. Zdolność radonu do opuszczania przestrzeni międzyziarnowych gleb i gruntów zależy bowiem od bardzo wielu czynników, składających się na ich fizyczną charakterystykę. Z tego powodu ekshalacja radonu może osiągać bardzo wysokie wartości nawet w przypadku relatywnie niskich koncentracji izotopu macierzystego w badanych osadach. W osadach, powstałych na skutek adsorpcji radu, jego izotopy są stosunkowo słabo związane z ziarnami osadu i dlatego mogą być wtórnie wymywane przez wody gruntowe. W takim przypadku istnieje możliwość powiększania się zasięgu skażeń wokół osadnika, nawet po zaprzestaniu jego eksploatacji. Dlatego też odpowiednie planowanie technik rekultywacji terenów zanieczyszczonych naturalnymi izotopami promieniotwórczymi jest takie ważne.

EN

One of the problems, which may appear during ground reclamation of surface settling ponds of underground mines, is radiation hazard connected with bottom sediments. Methods of measurements of radon exhalation together with measurements of gamma dose rate and measurements of radium concentration in bottom sediments and plants have been applied for investigations of surface settling pond of two Polish coal mines. In one of the mentioned ponds a thick layer of sediments with enhanced concentration of radium isotopes covers the pond's bottom. These sediments have been formed in a process of radium adsorption on bottom sediments. Values of exhalation coefficient up to 200 mbG/M2s have been found. In case of second settling pond, sediments with enhanced radium content have been transferred into empty sand quarry in late 80's. After that, sediments have been buried under very thick layer of waste rocks (several meters). Nowadays, no spots with enhanced gamma radiation can be found there and no enhanced radon exhalation has been measured. As a summary following conclusion can be drawn. The application of proper methods of ground reclamation in contaminated areas is strongly dependent not only on the radium content in waste material but also on the speciation of radium isotopes. Mentioned above sources of radiation hazard must be taken into account for planning and designing of reclamation operations for surface settling ponds of underground mines.

2

Radon w jaskiniach Jury krakowsko-częstochowskiej

100%

Wysocka M.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2007

|

tom nr 3

77-87

PL

Radon (222Rn) należy do uranowego szeregu promieniotwórczego. Jako gaz szlachetny jest mało toksyczny, szkodliwe są natomiast produkty jego rozpadu. Źródłem radonu w naszym otoczeniu są głównie skały budujące podłoże, rzadziej materiały budowlane, woda wodociągowa i gaz ziemny. Narażenie radiacyjne, powodowane przez radon, jest związane przede wszystkim z zamkniętymi przestrzeniami o słabej wentylacji, jakimi są: wyrobiska podziemnych zakładów górniczych, jaskinie, tunele, a także domy mieszkalne. Od kilkunastu lat w świecie prowadzone są badania naturalnej promieniotwórczości w jaskiniach. W Polsce szczególna uwaga specjalistów dotyczy obszaru Sudetów, charakteryzującego się podwyższonym naturalnym tłem promieniowania gamma i występowaniem naturalnych wód o podwyższonej zawartości radonu. Zagadnienia związane z występowaniem promieniotwórczości naturalnej Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz ryzykiem radonowym w jaskiniach tego obszaru, nie są dotychczas dostatecznie rozpoznane. W artykule przedstawiono wyniki pomiarów stężenia radonu w 11 jaskiniach. Badaniami objęto zarówno jaskinie łatwo dostępne, jak i te, do których wejście wymagało przygotowania speleologicznego. Wyniki badań wykazały, że stężenia radonu w jaskiniach jurajskich są znacznie mniejsze od rekordowych wartości podawanych w doniesieniach literaturowych. W kilku jaskiniach stężenia radonu przekraczały 1000 Bq/m3. Oszacowano dawki, na jakie są narażeni turyści oraz speleolodzy i przewodnicy w jaskiniach turystycznych. Stwierdzono, że dawki, wynikające z ekspozycji na radon i produkty jego rozpadu, otrzymują osoby przebywające przez kilkaset godzin rocznie w jaskiniach. Mogą one być większe od tych, na jakie są narażeni górnicy kopalń węgla kamiennego. W celu wyliczenia rzeczywistych dawek należy zaopatrzyć przewodników w dawkomierze indywidualne.

EN

Radon (222Rn) is naturally occurring nobel gas, the member of uranium series. The main source of radon is bedrock, sometimes building materials, drinking water and gas. The potential risk that stems from radon and its progeny in underground mines and dwellings is well documented. In caves in different countries radon concentrations have been identified as elevated. In Poland radon measurements have been performed in the region of Sudety Mountains where the elevated background of natural radiation occurs. In the paper results of measurements of radon concentrations in 11 caves of the Kraków-Częstochowa Upland are presented. Radon concentrations in these caves are not high by world standards. However the annual doses calculated to long-term users of caves and tourists guides are in some caves higher than 13 mSv. It means that doses to cave users might be higher than to miners of underground coal mines. For detailed calculations of doses from radon and its progeny to tourists guides the data from personal dose-meters are necessary.

3

Biologiczna ocena działania oczyszczalni hydrofitowej

100%

Wysocka M.

Budownictwo i Inżynieria Środowiska

|

2018

|

tom Vol. 9, no. 3

143--148

PL

W artykule został poruszony problem biologicznej oceny działania oczyszczalni hydrofitowej. Obiekt badawczy stanowiła oczyszczalnia hydrofitowa położona w miejscowości Zwierki w gminie Zabłudów. W celu dokonania biologicznej oceny działania oczyszczalni wykonano badania wybranych wskaźników mikrobiologicznych. Wykonano posiewy próbek ścieków surowych, ścieków oczyszczonych oraz wód pobranych ze stawu odbierającego ścieki oczyszczone. W wyniku badań stwierdzono, iż złoże hydrofitowe w redukuje ilość drobnoustrojów obecnych w ściekach surowych. Natomiast w stawie odbierającym ścieki dochodzi do wtórnego zanieczyszczenia biologicznego.

EN

This article discusses the problem of biological evaluation of the constructed wetlands. The constructed wetland located in Zwierki in the Zabłudów commune was a research facility. Biological evaluation of the constructed wetland was made by taking samples of raw sewage, treated sewage flowing out of the deposit and water from the receiving pond. Cultures were made on individual media to determine the presence or amount of the microorganisms concerned. After incubation, the approximate number of microorganisms on solid media was calculated. As a result of the research, it was found that the constructed wetland to some extent reduces the amount of microorganisms present in raw sewage. However, in the receiving pond, secondary biological pollution occurs.

4

Dekada w służbie zdrowia - próba syntezy

100%

Wysocka M.

Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Ekonomia

|

2001

|

tom Nr 40(588)

167-177

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie w sposób syntetyczny zmian w funkcjonowaniu i finansowaniu polskiego systemu opieki zdrowotnej w latach 1990-2000. Akcent położono na efekty (pozytywne i negatywne) wprowadzonej 01.01.1999 roku reformy w służbie zdrowia oraz na zjawiska ją hamujące i stymulujące powodzenie reformy w przyszłości.

EN

The aim of this article is to concisely represent changes in functioning and finance of Polish health-care system in 1990-2000. The emphasis has been put on positive & negative effects of the reform (introduced in 1999) and on phenomena helping and preventing its future development.

5

Zastosowanie multimediow w edukacji lesnej na przykladzie gry edukacyjnej Zwierzeta Lasu

100%

Wysocka M.

Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej

|

2007

|

tom 09

|

nr 1[15]

PL

W 2005 roku w Nadleśnictwie Wejherowo zrodził się pomysł na multimedialną grę edukacyjną, która miała uczyć poprzez zabawę. W toku rozpoczętych prac i na skutek nagromadzenia dużej ilości materiału powstała wielowątkowa, atrakcyjna gra multimedialna ucząca rozpoznawania kilkunastu gatunków zwierząt leśnych.

EN

In 2005 in Wejherowo forest inspectorate, the idea about the multimedia educational game which would teach through the play was born. In the course of work and as a result of gathering a lot of materials it was created multiplot attractive multimedia game teaching to recognize several species of forest animals.

6

LEGAL SECURITIES OF LEASING AGREEMENTS IN THE LIGHT OF CIVIL LAW PROVISIONS

100%

Wysocka M.

Myśl Ekonomiczna i Prawna

|

2006

|

nr 1(12)

67-97

EN

The aim of the paper is to present and distinguish different kinds of legal securities used in leasing agreements in Poland. Basing on dogmatic research the author juxtaposes information on leasing agreement and explains a form of securities used in practice when concluding leasing agreements and potential threats which results from the failure to repay their liabilities by leaseholders.The considerations included in the paper concentrate on presenting a leasing agreement in the Polish civil law. The author also explains the aspects of legal security of leasing agreements in economic turnover , presents the origin and evolution of leasing agreements in the world and in Poland. In addition he describes leasing agreements as a modern agreement in economic and legal turnovers, legal securities used in concluding leasing agreements and present dissolutions of legal relationship of leasing. Explaining the origin of leasing both in the world and in Poland , the author presents advantages and disadvantages of different kinds of legal security used by leasing companies in concluding leasing agreements and ways of terminating them in accordance with legal provisions.

7

Investigations of outbursts and tremors in Polish collieries with application of radon measurements

100%

Wysocka M.

Nukleonika

|

2010

|

tom Vol. 55, No. 4

495-499

EN

In the 80’s and 90’s of the last century some attempts were undertaken to apply specific radiometric methods to support the prediction of outbursts in collieries, located in Lower Silesian Coal Basin (LSCB) in south- -western Poland. This idea was developed as an analogy to the application of radon changes in groundwater prior to earthquakes, and on this basis the hypothesis of variations of radon emanation from coal seams, preceding approaching outburst, was formulated. It has been stated, that a certain correlation between temporal and spatial variations of radon level and the level of outburst’s hazard existed. Then, new investigations have been started in copper and coal mines with the hope to use radon as a tool for the prediction of another dynamic phenomena – tremors. In the case of these investigations, only weak evidences were found. In the last years the occurrence of outburst was noticed in the collieries of Upper Silesian Coal Basin (USCB). Therefore, we started observations of changes of radon concentration in gas, sampled from headings, driven in endangered coal seams. The goal of the research is an attempt to formulate “radon index of outburst hazard” to support other, routinely used, methods of the prediction of dangerous events. In this paper some results of investigations, done in collieries in LSCB and in copper mines are quoted to give the background for preliminary results of new research, ongoing in one of the coal mines in the Upper Silesia region.

8

Emisja radonu na obszarze Górnego Śląska

100%

Wysocka M.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

2009

|

tom Vol. 43 nr 2

37-46

PL

Promieniotwórczy gaz szlachetny radon 222Rn jest drugim, po paleniu tytoniu, czynnikiem odpowiedzialnym za wzrost zachorowań na choroby nowotworowe płuca i górnych dróg oddechowych [1,2]. Głównym źródłem radonu są skały i grunty podłoża. Źródłami wzmożonej emisji radonu mogą być również odpady kopalniane o podwyższonej promieniotwórczości naturalnej, składowiska odpadów elektrownianych czy hutniczych a także osady denne osadników kopalnianych wód dołowych. Wzmożona ekshalacja radonu może stanowić zagrożenie radiacyjne dla potencjalnych mieszkańców i użytkowników budynków posadowionych na terenach zrekultywowanych osadników czy składowisk odpadów. Dodatkowymi czynnikami, które mogą powodować zwiększoną emisję radonu są deformacje warstwy przystropowej górotworu, będące efektem eksploatacji górniczej. Ze względu na długi czas połowicznego zaniku izotopu macierzystego radonu - 226Ra radu, wynoszący 1600 lat, należy mieć świadomość, że niekorzystne oddziaływania zdrowotne, związane ze skażeniami promieniotwórczymi, będą obecne długo po zlikwidowaniu ostatniej kopalni węgla kamiennego, elektrowni czy huty. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów ekshalacji radonu w obszarach o zróżnicowanej budowie geologicznej i różnym stopniu antropopresji powodowanej zarówno działalnością przemysłową, jak i skutkami jej ograniczania, a w szczególności likwidowania kopalń węgla kamiennego.

EN

After tobacco smoking, radon is the second factor responsible for lung and larynx cancers [1,2]. The main source of radon is soil and rock body. Other sources of intensified radon exhalation include mining waste of elevated natural radioactivity, waste from hard coal fired power plants and metallurgical industry as well as bottom sediments from settling ponds of mine waters. In industrialized areas like Upper Silesia, South Poland, huge amounts of these waste materials have been deposited on the surface. They may have enhanced concentrations of natural radioisotopes and pose additional radiation risk to the nearby settlements. Additional factors affecting radon hazard are damages of subsurface strata caused by mining exploitation. Results from investigations of radon (222Rn) exhalation from: sediments deposited in abandoned settling ponds of mine waters, waste rocks from the mining of hard coal as well as lead and zinc ore are presented. The study done for the abandoned mine water settling ponds reviled that land reclamation measures undertaken after closing the mine operations must take into account the radioactivity issue. When neglected, it may have a severe impact on the surrounding environment. The observed increased radon emission may cause a potential radiation hazards for the residents of any buildings situated over the reclaimed settling ponds in the future. Results of the measurements are compared to the data obtained in areas undisturbed by industry. Harmful effects of radiation pollution may persist over a long period after ceasing of heavy industry in the region due to a relatively long half-life of radium 226Ra (1600 years).

9

Zależność stężeń radonu od warunków geologiczno-górniczych na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

100%

Wysocka M.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2002

|

tom nr 3

25-41

PL

Radon, promieniotwórczy gaz szlachetny, może być przyczyną zwiększonego ryzyka zachorowań na raka płuc i górnych dróg oddechowych. Stężenia tego gazu w budynkach mieszkalnych nierzadko osiągają wartości znacznie przekraczające dopuszczalny limit, czyli 200 Bq/m3. W artykule przedstawiono wyniki badań mających na celu stwierdzenie, czy w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) występują rejony o podwyższonym potencjale radonowym oraz wskazanie zależności między poziomem stężeń radonu a lokalnymi warunkami geologicznymi i działalnością górniczą. W czasie realizacji badań wykonano ponad 900 długoterminowych (trwających do 6 miesięcy) pomiarów stężeń radonu w budynkach mieszkalnych usytuowanych na całym obszarze GZW. Podstawową metodą pomiarową była metoda pasywna pomiarów radonu z wykorzystaniem detektorów śladowych cząstek alfa. Ponadto prowadzono wstępne krótkoterminowe pomiary stężenia tego gazu za pomocą detektorów z węgla aktywnego. W celu dokładniejszego wyjaśnienia mechanizmów wpływających na migrację i przenikanie radonu do budynków wykonano pomiary stężenia radonu w powietrzu glebowym i jego ekshalacji z gleby. Budowę warstwy przypowierzchniowej w wybranych miejscach, charakteryzujących się podwyższonym potencjałem radonowym określono na podstawie badań geofizycznych (elektrooporowych). Wyniki badań oraz analiza danych geologicznych i górniczych pozwoliła na stwierdzenie, że średnie stężenie radonu w budynkach na obszarze GZW wynosi 46 Bq/m3, istnieje jednak zależność stężeń tego gazu od regionalnych i lokalnych warunków geologicznych. Niskie koncentracje radonu stwierdzono w obszarze występowania ilastych osadów miocenu, czyli w południowej i zachodniej części GZW. Wyższy poziom radonu obserwowano w obszarze pozbawionym izolującej warstwy iłów trzeciorzędowych. Najwyższe stężenia radonu występują w obrębie triasowych niecek (rys. 1 i 2). Stwierdzono, że utworami szczególnie sprzyjającymi migracji i ekshalacji radonu są dolomity kruszconośne, tworzące rozległe wychodnie na powierzchni. Na podstawie pomiarów terenowych, laboratoryjnych, opracowano schemat migracji i ekshalacji radonu z wychodni różnych utworów geologicznych (rys. 5). Analiza wyników pomiarów na tle działalności górniczej wskazała na istnienie związków między eksploatacją rud i węgla kamiennego a poziomem koncentracji radonu w budynkach. Bezpośrednią przyczyną występowania podwyższonych stężeń radonu w budynkach są rozluźnienia skał i gruntów oraz naruszenia budynków, ułatwiające wnikanie gazów do ich wnętrz. W obszarach intensywnej działalności górniczej, a przede wszystkim w rejonach nakładania się wpływów płytkiej i głębokiej eksploatacji węgla i rud, poziom stężeń radonu w budynkach znacznie przekracza wartości średnie dla GZW (rys. 4). Współczesny rozwój procesów krasowych, wywołanych przez wpływy eksploatacji górniczej zarówno dawnej, jak i współczesnej, jest zjawiskiem dodatkowo ułatwiającym migrację gazów. Procesy fizyczne i chemiczne powodujące odnowienie krasu, szczególnie intensywnie zachodzą w środowisku skał węglanowych. Stwierdzono, że w obrębie miast Piekary Śląskie i Jaworzno lokalne warunki geologiczne i górnicze szczególnie sprzyjają migracji i ekshalacji radonu.

EN

Radon, a radioactive noble gas can be the reason of increased risk to fall of lungs and upper respiratory tract. Concentrations of this gas in dwellings reach values considerably exceeding the permissible limit, i.e. 200 Bq/m3. The article presents results of investigations which goals were as follow: - to find out if in the area of Upper Silesian Coal Basin (USCB) occur regions with enhanced radon potential, - to find out dependence between the radon levels and geological conditions as well as mining activity. In frame of the work more than 900 long-term (lasting up to 6 month) measurements of radon concentrations in dwellings situated in the entire USCB were carried out. Preliminary short-term measurements of radon concentration by means of charcoal detectors were done. The passive method, based on solid state nuclear track detectors (SSNTD) has been used for long-term radon measurements. In order to explain more exactly the mechanism influencing the migration and penetration of radon to buildings, measurements of radon in soil concentrations and its exhalation from soil were carried out. The structure of strata situated close to the surface in selected sites characterized by increased radon potential was investigated with the application of geophysical methods (electroresistivity). The results of investigations and analysis of geological and mining data allowed to calculate that the average radon concentration in buildings in USCB area is equal to 46 Bq/m3, however the correlation between radon concentrations and regional and local geological conditions is observed. Low radon concentrations were measured in the area of occurrence of silty Miocene sediments, i.e. in the southern and western part of USCB. Higher radon levels were observed in areas without the insulating layer of Tertiary clays. The highest radon concentrations occur within the Triassic sinclines (Fig. 1 and 2). It has been found that migration and exhalation of radon is the easiest for ore-bearing dolomites, especially in case of widespread outcrops on the surface. On the basis of field measurements and laboratory tests a scheme of radon migration and exhalation from outcrops of different formations has been developed (Fig. 5). The analysis of the results shown the correlation between mining activity (ore and hard coal mining) and radon levels in dwellings. The main reason of occurrence of increased radon concentrations in buildings are- fissures in rocks, ground loosening and damages of buildings structure enables gas penetration to their interiors. In areas of intensive mining activity, first of all in regions where impacts of shallow ore mining are intensified by deep hard-coal extraction, the level of radon concentration considerably exceeds the average values for the Upper Silesian Coal Basin (Fig. 4). The current development of karst processes caused by impact of mining operation both in the past and at the present time is a phenomenon additionally making easier gas migration. Physical and chemical processes causing karst rejuvenation occur particularly intensively in carbonate rocks. It has been found that within the city Piekary Śląskie and Jaworzno local geological and mining conditions are particularly good for radon migration and exhalation.

10

Radon problems in mining and post-mining areas in Upper Silesia region, Poland

100%

Wysocka M.

Nukleonika

|

2016

|

tom Vol. 61, No. 3

307--313

EN

The new basic safety standards (BSS) Directive 2013/59/Euratom [1] puts EU member states under an obligation to establish, amongst others, national radon action plans. In order to address the issue of long-term risks from radon exposures, it is important to identify areas where elevated levels of radon can be expected. One of the types of areas affected by an increased migration of radon and by the penetration of radon into buildings are areas in which industrial activity, for example, the exploitation of mineral resources, causes changes in the geological environment. The Upper Silesian Coal Basin (USCB) in Poland is one of the examples. The results of studies conducted in the past have shown that the levels of indoor concentration of radon, to a large extent, depend on the geological structure of the subsurface layers. One of the main factors infl uencing the migratory abilities of radon are the mining-induced changes of a rock body. We estimate that in specific radon-prone zones, the levels of radon may exceed 300 Bq/m3 in approximately 2% of the dwellings. Another problem that may appear in post-mining areas is linked to the reclamation of radioactively contaminated areas. The complex geology of the strata in USCB, the mining activity that can be observed in the region and, additionally, the discharge of radium-bearing waters into the environment are the most significant factors affecting radon potential and hazard in dwellings in this region. In this paper, problems linked to the detection of radon in the mining area of USCB are presented.

11

Etyczny wymiar zachowań społecznie odpowiedzialnych

100%

Wysocka M.

Marketing i Rynek

|

2017

|

tom 24

|

nr 11

12

Gospodarka odpadami paleniskowymi w Elektrowni Jaworzno III

88%

Wysocka M.

Aura

|

2001

|

nr 04

12

13

The applicability of C-14 measurements in the soil gas for the assessment of leakage out of underground carbon dioxide reservoirs

63%

Chałupnik S. , Wysocka M.

Nukleonika

|

2014

|

tom Vol. 59, No. 1

3--7

EN

Poland, due to the ratification of the Kioto Protocol, is obliged to diminish the emission of greenhouse gases. One of the possible solutions of this problem is CO2 sequestration (CCS – carbon capture and storage). Such an option is a priority in the European Union. On the other hand, CO2 sequestration may be potentially risky in the case of gas leakage from underground reservoirs. The most dangerous event may be a sudden release of the gas onto the surface. Therefore, it is very important to know if there is any escape of CO2 from underground gas reservoirs, created as a result of sequestration. Such information is crucial to ensure safety of the population in areas located above geological reservoirs. It is possible to assess the origin of carbon dioxide, if the measurement of radiocarbon 14C concentration in this gas is done. If CO2 contains no 14C, it means, that the origin of the gas is either geological or the gas has been produced as a result of combustion of fossil fuels, like coal. A lot of efforts are focused on the development of monitoring methods to ensure safety of CO2 sequestration in geological formations. A radiometric method has been tested for such a purpose. The main goal of the investigations was to check the application possibility of such a method. The technique is based on the liquid scintillation counting of samples. The gas sample is at first bubbled through the carbon dioxide adsorbent, afterwards the adsorbent is mixed with a dedicated cocktail and measured in a low-background liquid scintillation spectrometer Quantulus. The described method enables measurements of 14C in mine and soil gas samples.

14

Radon in coalfields in the United Kingdom and Poland

63%

Ball T. K. , Wysocka M.

Archives of Mining Sciences

|

2011

|

tom Vol. 56, no 2

249-264

EN

In this paper we compare the nature of the radon problem in two countries each with a well established coal mining industry but with a differing climatic effects ranging from a mild maritime climate to a more stable continental regime. Investigations of radon concentrations in the housing stock have been undertaken for many years in the United Kingdom and radon potential maps exist for areas which include coalfields. Coalfield areas with their preponderance of mud-rocks with low permeability, and generally low to average levels of uranium would at first sight not present a great problem. However there can be radioelement concentrations within coal measures and as a result of mining subsidence, an artificial high permeability. There is also a high population density and although in many areas the proportion of dwellings with radon levels exceeding an action level may be low, the absolute numbers of affected houses may be high. Taking into considerations all the above-mentioned facts, including emanation, migration, and exhalation of radon, we can predict the increased radon hazard in the following areas of Upper Silesia: the fault zones activated by mining operations; the zones of surface deformation, especially in the vicinity of shallow voids and caverns; the zones of karst process development, sandstone sub-outcrops, areas of abandoned settling ponds, where underground waters with high radium concentrations have been discharged. In this paper we investigate what lessons learned from surveys in United Kingdom can be applied to the situation in Poland.

PL

W artykule przedstawiamy istotę zagrożeń radonowych w dwóch krajach górniczych: Polsce i Wielkiej Brytanii, leżących w różnych strefach klimatycznych - łagodnym morskim i zbliżonym do kontynentalnego. W Wielkiej Brytanii badania stężenia radonu w budynkach mieszkalnych prowadzone są od wielu lat. Opracowano mapy potencjału radonowego, obejmującego również zagłębia węglowe. Dominującymi utworami geologicznymi budującymi brytyjskie zagłębia węglowe są utwory ilaste o niskiej przepuszczalności i niskiej zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych. Wydawać by się mogło, że problem zagrożeń podwyższoną emisją radonu w tych obszarach nie istnieje. Jednakże stwierdzono, że w skałach towarzyszących pokładom węgla sporadycznie występują lokalne koncentracje radionuklidów. W obszarach osiadania będącego skutkiem eksploatacji górniczej, przepuszczalność nadkładu wskutek dezintegracji i rozluźnień górotworu, jest wysoka. Gęstość zaludnienia obszarów górniczych jest bardzo wysoka, co powoduje, że nawet, jeśli procentowy udział budynków, w których przekroczone są dopuszczalne stężenia radonu jest niski, to ich bezwzględna liczba może być wysoka. Rozważając wszystkie wymienione powyżej fakty oraz biorąc pod uwagę zdolność radonu do emanacji, migracji i ekshalacji, można określić charakterystykę obszarów powyższego ryzyka radonowego w polskich zagłębiach węglowych. Problem dotyka szczególnie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w obszarze którego miejscami potencjalnego wzrostu ryzyka mogą być: strefy uskoków, szczególnie tych, które zostały uaktywnione w wyniku działalności wydobywczej, obszary deformacji górotworu spowodowanej osiadaniami, obecnością pustek, zrobów, strefy rozwoju zjawisk krasowych, wychodnie pokładów węgla I skał karbońskich, obszary likwidowanych osadników wód dołowych, do których odprowadzano wody dołowe podwyższonej zawartości izotopów radu. W artykule podejmujemy próbę pokazania, jakie doświadczenia brytyjskie mogą być przydatne badaczom w Polsce.

15

Gromadzenie danych w ramach systemu ochrony radiologicznej w kopalniach węgla kamiennego

63%

Mielnikow A. , Wysocka M.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2011

|

tom nr 7

18-23

PL

Zagrożenie radiacyjne osób zatrudnionych w podziemnych zakładach górniczych bezpośrednio wynika z występowania tam naturalnych izotopów promieniotwórczych. Zagrożenie to zgodnie z Prawem geologicznym i górniczym podlega systematycznej kontroli. Znaczna część badań dotyczących kontroli zagrożeń wykonywana jest przez Główny Instytut Górnictwa. Artykuł opisuje bazy archiwalne, w których gromadzone są wyniki pomiarów zagrożenia radiacyjnego wynikające: - ze stężeń energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu; - z pomiarów izotopów radu (Ra-226 i Ra-228) w wodach; - z wyników analizy spektrometrycznej próbek stałych osadów.

EN

Radiation threat for persons employed in the underground mining plants results directly from the occurrence of natural radioactive isotopes there. Pursuant to the Geological and Mining Law this threat is subject to regular control. A significant part of research regarding threat control is conducted by the Chief Mining Institute. The article describes archives where the results of measur-ing the radiation threat resulting from potential alpha energy concentrations of radon decay short-lived products measurements of radium isotopes (Ra-226 and Ra-228) in Walters spectrometric analysis of solid deposits samples, are collected.

16

Analysis of indoor air quality in a store with additional gas heater

63%

Wysocka M. , Zaluska M.

World Scientific News

|

2018

|

tom 102

17

Pressure on retaining walls from compaction effort

63%

Chmielewska I. , Wysocka M.

Architecture Civil Engineering Environment

|

2012

|

tom Vol. 5, no. 4

55--60

EN

Backfill compaction effort on the bending moments in the retaining wall appears to be neglected in engineering practice in Poland and other European countries. In Canadian practice it is assumed that even a lightweight compactor produces a significant bending moment in the wall. As has been shown in the present paper, such values of bending moments can be obtained only in the compactor operating plane for the wall that has no longitudinal rigidity. Assuming the engineering simplification of averaging of the bending moments, it has been shown that the bending moment in wall-plate connection is several times lower than the moment induced by backfill pressure. Therefore, compaction effort induced by light weight compacting equipment may be neglected in the designing of T-shaped retaining walls.

PL

Wpływ zagęszczania zasypki na momenty zginające w ścianie konstrukcji oporowej jest pomijany w praktyce inżynierskiej w Polsce i innych krajach europejskich. Uwzględnianie tego efektu jest zalecane w Kanadzie. Zgodnie z kanadyjskimi zaleceniami momenty zginające w ścianie oporowej wywołane zagęszczaniem zasypki nawet lekkimi wibratorami są znaczące. W pracy pokazano, że takie wartości momentów otrzymuje się tylko w płaszczyźnie pracy wibratora dla ściany nie mającej sztywności podłużnej. Zakładając inżynierskie uproszczenie przy uśrednianiu wartości momentów zginających pokazano, że moment zginający w miejscu zamocowania ściany w płycie jest wielokrotnie mniejszy niż moment wywołany parciem zasypki. Zatem efekt zagęszczania zasypki lekkimi wibratorami może być pominięty przy projektowaniu płytowo-kątowych ścian oporowych.

18

Badania laboratoryjne nad zastosowaniem nowego polikationitu do płuczek HDD

63%

Wysocki S. , Wysocka M.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2009

|

tom T. 26, z. 4

689-694

PL

Technologia horyzontalnego przewiertu sterowanego stale się rozwija. Jednym z najważniejszych elementów w technologii HDD jest płuczka wiertnicza o specyficznych właściwościach. Obecnie w przewiertach sterowanych stosowana jest wyłącznie płuczka bentonitowa. Dlatego też ciągle prowadzone są badania nad modyfikacjami bentonitu, które umożliwiłyby uzyskanie płuczki o jak najlepszych parametrach reologicznych, a jednocześnie taniej. W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących aplikacji nowego bentonitu przeznaczonego do płuczek HDD. Przebadane płuczki charakteryzują się dobrymi parametrami technologicznymi, co pozwala na zastosowanie ich w praktyce przemysłowej.

EN

One of the most important in HDD technology is a drilling mud with specific properties. In this paper the results of new bentonite application in HDD drilling muds are presented. Tested mud characterize with good technological properties, it gives good perspectives of industrial development.

19

Analysis of Operating Costs of a Heat Pump in a Passive Building

63%

Wysocka M. , Gładyszewska-Fiedoruk K.

Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja

|

2018

|

tom T. 49, nr 4

142--146

EN

Passive house, equipped with a heating system powered by heat pump which uses renewable energy sources, can be the perfect solution for achieving economic benefits, reducing emissions and becoming independent from conventional energy sources, which are depleting gradually. The purpose of this article is to analyze the operating costs of the heat pump in a passive building. Aim of this comparison is also to show the difference in operating costs of a brine to water heat pump with vertical ground exchanger and air to water heat pump. For this purpose, two types of heat generators were selected, and then the annual operating costs were estimated using the Audytor OZC and the Audytor EKO programs. In addition, investment costs in the heat generators were calculated, and the investment variants were compared using the NPV method.

PL

Dom pasywny wyposażony w system grzewczy zasilany pompą ciepła, która wykorzystuje odnawialne źródła energii, może okazać się idealnym rozwiązaniem, które pozwoli na osiągnięcie korzyści ekonomicznych, redukcję emisji spalin oraz uniezależnienie się od konwencjonalnych źródeł energii. Celem artykułu jest analiza kosztów eksploatacji pompy ciepła w budynku pasywnym, jak również określenie różnicy kosztów eksploatacji pompy ciepła solanka-woda z gruntowym wymiennikiem oraz pompy ciepła powietrze-woda eksploatowanej w trybie biwalentnym z niskotemperaturowym kotłem kondensacyjnym. W tym celu dobrano dwa warianty źródeł ciepła, a następnie za pomocą programów Audytor OZC oraz Audytor EKO oszacowano roczne koszty eksploatacyjne. Dodatkowo obliczono koszty inwestycyjne źródeła ciepła, a za pomocą metody NPV porównano oba warianty inwestycyjne.

20

Wpływ odprowadzania wód radowych z kopalń na skażenie środowiska naturalnego

63%

Chałupnik S. , Wysocka M.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2003

|

tom nr 2

49-58

PL

Wody radowe odprowadzane z kopalń węgla kamiennego do osadników powierzchniowych a stamtąd do rzek powodują czasem skażenia promieniotwórcze. Od 1986 roku obowiązują wytyczne [12], zgodnie z którymi kopalnie są zobowiązane do monitoringu naturalnych izotopów promieniotwórczych w wodach zrzutowych i w ciekach powierzchniowych poniżej punktu zrzutu. Pomimo to kontrola stężeń izotopów radu w wodach rzecznych jest prowadzona jedynie okazjonalnie. W latach 1993-1994 kontrole były prowadzone przez Laboratorium Radiometrii Głównego Instytutu Górnictwa [20]. Od tego czasu sytuacja uległa znaczącej zmianie - w niektórych kopalniach wprowadzono metody ograniczania dopływów wód słonych do wyrobisk podziemnych, w innych zastosowano technologie usuwania radu z wód kopalnianych, które są prowadzone w wyrobiskach podziemnych, a część kopalń została zlikwidowana. Stąd potrzeba powtórzenia badań środowiskowych rzek na terenie Śląska. Określenie zależności między wynikami pomiarów stężeń radu w wodach rzecznych i wynikami systematycznego monitoringu wód zrzutowych kopalń, pozwoli na powtórzenie bilansu ładunku radu odprowadzanego do środowiska naturalnego. Umożliwi to ocenę efektywności działań podjętych przez kopalnie w celu obniżenia czy wręcz zaprzestania dalszego zanieczyszczania środowiska naturalnymi izotopami promieniotwórczymi.

EN

Saline waters from underground coal mines in Poland often contain natural radioactive isotopes, mainly 226Ra from the uranium decay series and 228Ra from the thorium series. Approximately 60% of the total amount of radium remains underground as radioactive deposits, but 120 MBq of 226Ra and 200 MBq of 22SRa are released daily into the rivers along with the other mine effluents from all Polish coal mines. Technical measures such as inducing the precipitation of radium in gobs, decreasing the amount of meteoric inflow water into underground workings etc., have been undertaken in several coal mines, and as a result of these measures the total amount of radium released to the surface waters has diminished by about 60% during the last 5-6 years. Mine water can have a severe impact on the natural environment, mainly due to its salinity. However associated high levels of radium concentration in river waters, bottom sediments and vegetation have also been observed. Sometimes radium concentrations in rivers exceed 0.7 kBq/m3 , which is the permissible level for waste waters under Polish law. The extensive investigations described here were carried out for all coal mines and on this basis the total radium balance in effluents has been calculated. Measurements in the vicinity of mine settling ponds and in rivers have given us an opportunity to study radium behaviour in river waters and to assess the level of contamination.