Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Retoryka dominacji – polityczne sterowanie nauką

100%

Konstańczak S.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2013

|

tom 49

|

nr 2(196)

101-115

PL

Na przykładzie polskich doświadczeń z końca lat 40-tych XX w. autor prezentuje drogę, na której sfera nauki może zostać podporządkowana władzy państwowej. Artykuł jest zatem także prezentacją sytuacji w polskiej nauce w trakcie przygotowań do I Kongresu Nauki Polskiej, który miał miejsce 29.06 – 2.07.1951 r. Na podstawie zachowanej korespondencji i wspomnień głównie przedstawicieli filozoficznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej autor przedstawia zastosowane przez ówczesnych polityków sposoby manipulowania naukowcami i instytucjami nauki dla osiągnięcia doraźnych korzyści politycznych. W konkluzji autor ocenia długofalową skuteczność zastosowanych działań oraz zastanawia się, czy podobne działania można zastosować również obecnie.

EN

The author presents the way how the area of science might be subordinated to state authority on the basis of Polish experience at the end of 40’s of XXth century. Therefore, the article is also a presentation of the situation in Polish science while preparing for the Ist Congress of Polish Science which took place between June 29th and July 2nd 1951. Based on preserved letters and memories of mainly representatives of philosophical Lvov and Warsaw School, the author presents the ways of manipulating of scientists and institutions of science used by politicians of that time to reach immediate political benefits. In conclusion the author evaluates long-term effectiveness of the used activities and wonders if similar activities might also be applied nowadays.

2

„Swój” czy „obcy”? o mechanizmie dehumanizacji

100%

Konstańczak . S.

Archeus. Studia z bioetyki i antropologii filozoficznej

|

2012

|

tom 13

203-212

EN

In the following considerations the author attempts to describe mechanisms of the process which he calls dehumanization. According to the author this process allows to explain mechanisms leading to genocide. For we know from history that “genocide is always preceded by dehumanization of future victims – all groups are dressed up in uniforms, and by bad life conditions perpetrators try to drive victims to such a state in which they will not arouse sympathy any more”. Strangers are always treated in a diﬀerent way, as worse ones, subhumans. The author calls such phenomenon after Jacques-Philippe Leyens “infra-humanization, i.e. a subtle dehumanization of members of a group of strangers”. Creating emotional diﬀerence between these two groups results in not as much competition but, in the case of any dependence of one group on another one, in infrahumanization of the dependent one. The power of exclusion mechanism is also so mighty that the subordinate group generally accepts its oppressive situation. At the same time infra-humanization kills a part of humanity, depriving people of trust in others and of optimism in life.

3

Concepts of moral education in Poland

100%

Konstańczak S.

Ethics & Bioethics

|

2016

|

tom 6

|

nr 1-2

59-68

EN

In this article the author presents the contemporary understanding of the subject of moral education. Furthermore, he presents the historical development of the concept of moral education in Poland. He concludes that the current model of moral education in Poland was developed as early as the 18th century.

4

Stefan Konstańczak Stefan Florek, Wartościujący umysł, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2008, 240 s.

100%

Konstańczak S.

|

nr 2(6)

241-249

5

Pomiędzy filozofią a ideologią

100%

Konstańczak S.

|

2017

|

tom 38

EN

The article presents the situation of Polish philosophy in the post-war period, when there was an attempt to dominate science by Marxists. The culmination of this process happened during the session of the First Congress of Polish Science (29.06-2.07.1951). The Congress had a symbolic meaning for the Polish philosophy because along with the Congress independent philosophical magazines were closed, pre-war professors were dismissed, and also a social scientific movement was liquidated. The state authorities considered philosophy, next to law and history, as disciplines which were essential for the promotion of Marxist ideology. As a result, the pre-war research and didactic professors at universities were replaced by “educated Marxists”, for whom philosophy was only a discipline which served for ideological tasks. For many years it changed the way of practicing philosophy in Poland, the consequences of which can be felt to this day.

PL

Artykuł prezentuje sytuację w polskiej filozofii w okresie powojennym, gdy miała miejsce próba zdominowania nauki przez marksistów. Kulminacja tego procesu przypadła podczas obrad I Kongresu Nauki Polskiej (29.06 - 2.07.1951 r.). Kongres miał znaczenie symboliczne dla filozofii polskiej, gdyż wraz z jego przeprowadzeniem zamknięto niezależne czasopisma filozoficzne, odsunięto od dydaktyki przedwojenną kadrę profesorską, zlikwidowano także społeczny ruch naukowy. Władze państwowe uznały bowiem wówczas filozofię obok prawa i historii, za dyscypliny kluczowe dla propagowania ideologii marksistowskiej. W efekcie przedwojenne kadry naukowo-dydaktyczne w uczelniach wyższych zostały zastąpione przez „wykształconych marksistów”, dla których filozofia była tylko dyscypliną usługową wypełniającą zadania ideologiczne. Na wiele lat zmieniło to sposób uprawianiu filozofii w Polsce, czego konsekwencje odczuwa się po dzień dzisiejszy.

6

W cieniu Holocaustu – Hansa Jonasa koncepcja homo patiens

100%

Konstańczak S.

Kultura i Wartości

|

2012

|

nr 1

48-50

EN

Homo patiens is a human being who suffers continuously even because of the fact of his/her existence. In his work The Concept of God after Auschwitz, Hans Jonas posed a difficult question which he directed to everybody: politicians, philosophers, priests, theologians and ordinary people: Here we have gone through the most traumatic experience in human history – the Holocaust. This has a collective character because it has been experienced by all of humankind but also separately by every person of Jewish nationality; what kind of knowledge about evil and human suffering has been evoked by this experience? This question was really justified because soon after the end of the war ideas were articulated that "the problem of Auschwitz has been solved once and for all, valid sentences have been passed, and the evidence has finally been established”. Already in 1939 Hans Jonas was fully conscious of the objectives of Hitler’s nationalistic policy, which aimed at the complete extermination of the Jewish nation. Therefore, immediately after the outbreak of the war he published a fiery appeal "Our Part in This War: A Word to Jewish Men” directed to young Jewish people all over the world, where he wrote: "This is our hour, this is our war. [...] This [ is] a bellum judaicum [Jewish war] in the profoundest sense of the word”. This text was published in Jerusalem in September 1939 and includes an extremely accurate characterisation of Nazism and its aims. For Jonas however, the matter was not so obvious. Auschwitz was for him a personal experience because he lost his mother there. According to biographers and analysts of his writings, he never recovered from the trauma related to this. Therefore, in his treaty Jonas - as if - struggles with himself. He analyzes two classical theodicies, one of which is a prompting of the witnesses of Job’s lot – you suffer because you have sinned. Yet, this is a proper explanation for an individual but not for a whole nation, and especially not for innocent children and babies. The other form of theodicy considered by Jonas is a prompting of theologians – you suffer together with God for what you believe in. Thus we give a certificate of faith – all the worst is becoming the share of the innocent and righteous: “the innocent and the just suffer the worst". And this explanation collapses upon deeper analysis because the Holocaust concerned not those who believe (believers of Judaism) but those who are Jews by their birth, even if they had not believed for generations. Jonas therefore diverted relations between God and the human being. God, creating the world and his works, lost his omnipotence voluntarily because he retreated to leave a place for the world. The final conclusion of Jonas is as follows: God resigned from his power so that we could exist.

PL

Homo patiens to człowiek, który nieustannie cierpi. H. Jonas w pracy Idea Boga po Auschwitz postawił trudne pytanie, które skierował do wszystkich, polityków, filozofów, kapłanów, teologów oraz zwykłych ludzi: Oto doświadczyliśmy najbardziej traumatycznego doświadczenia w dziejach ludzkości – Holocaustu. Miało ono charakter zbiorowy, bo doświadczyła go cała ludzkość, ale także z osobna każda osoba narodowości żydowskiej. Jakiej zatem wiedzy o złu i ludzkim cierpieniu dostarczyło nam to doświadczenie? Pytanie to było jak najbardziej na miejscu, gdyż wkrótce po zakończeniu wojny pojawiły się poglądy uznające, że: „problem Auschwitz został rozwiązany raz na zawsze, prawomocne wyroki zapadły, a dowody winy zostały ostatecznie ustalone”. Jonas już w 1939 r. miał pełną świadomość celów hitlerowskiej polityki narodowościowej zmierzającej do całkowitej eksterminacji narodu żydowskiego. Dlatego natychmiast po wybuchu wojny opublikował apel Our Part in This War: A Word to Jewish Men, w którym pisał: „To jest nasz czas, to jest także nasza wojna, to bellum judaicum [wojna żydowska] w najgłębszym tego słowa znaczeniu”. Tekst ten został opublikowany w Jerozolimie we wrześniu 1939 r. i zawierał niezwykle trafną charakterystykę nazizmu i jego celów. Auschwitz był dla Jonasa osobistym doznaniem, bo tam stracił matkę. Zdaniem biografów i analityków jego twórczości nigdy potem nie otrząsnął się z traumy z tym związanej. W swej rozprawie Jonas toczy spór jakby sam z sobą. Analizuje dwie klasyczne teodycee, z który pierwsza jest podpowiedzią świadków losu Hioba – cierpisz, bo zgrzeszyłeś. Jest to jednak wytłumaczenie dobre dla jednostki, ale nie dla całego narodu, a tym bardziej takim nie jest dla niewinnych dzieci i niemowląt. Druga rozważana przez Jonasa postać teodycei jest podpowiedzią teologów – cierpi się razem z Bogiem za to w co się wierzy. Daje się w ten sposób świadectwo wiary – „wszystko, co najgorsze, staje się udziałem właśnie niewinnych i sprawiedliwych”. I to wytłumaczenie przy głębszej analizie upada, bo Zagłada dotyczyła nie tych, którzy wierzą (są wyznawcami judaizmu), ale tych, co są Żydami z racji urodzenia, choćby nawet nie wierzyli od pokoleń. Odwrócił zatem relacje pomiędzy Bogiem a człowiekiem. Był bowiem przekonany, że Bóg stwarzając świat i swoje dzieła z własnej woli stracił swą wszechmoc, gdyż wycofał się, aby zostawić im miejsce. Ostateczna konkluzja Jonasa jest następująca: „Bóg zrezygnował ze swej mocy, abyśmy mogli istnieć”.

7

Wkład Zbigniewa Jordana w podtrzymywanie kontaktów polskiej filozofii emigracyjnej z filozofią krajową

100%

Konstańczak S.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

tom 71

|

nr 3

93-113

EN

The author presents little-known facts from the history of Polish science proving that representatives of Polish post-war emigration had a very good understanding of the situation of science in Poland. In philosophy, this situation was exemplified by the contacts of Zbigniew Jordan (1911–1977) with representatives of philosophy active in Poland. For many years, Jordan maintained regular contacts with approx. forty people belonging to the elite of Polish post-war philosophy and sociology. His friends and correspondents included, among others, Jan Łukasiewicz, Rev. Józef Pastuszka, Tadeusz Czeżowski, Maria and Stanisław Ossowski, Tadeusz and Janina Kotarbińscy, Adam Schaff, Leszek Kołakowski, Jan Szczepański, Andrzej Grzegorczyk, as well as Polish emigrants employed at Western universities. Owing to these contacts, he was able to achieve two goals at once. First of all, he popularized the achievements of Polish science worthy of commemoration, thanks to which his efforts ensured a close relationship between national and world science. Secondly, he ensured the historical continuity of Polish science, which was not interrupted even by the introduction of communist orders in the country, that boiled down to an attempt at rejecting the entire previous tradition. The author is of the opinion that science is the most important part of culture and for this reason Jordan's achievements should be popularized throughout the scientific community in Poland, as an example to be followed by its young adepts focusing exclusively on careers in foreign scientific institutions.

PL

Autor prezentuje mało znane fakty z historii polskiej nauki świadczące o tym, że przedstawiciele polskiej emigracji powojennej mieli bardzo dobre rozeznanie o sytuacji w nauce krajowej. W filozofii przykładem tego były kontakty Zbigniewa Jordana (1911–1977) z przedstawicielami filozofii pracującymi w kraju. Jordan przez wiele lat utrzymywał systematyczne kontakty z około czterdziestoma osobami, stanowiącymi elitę polskiej powojennej filozofii i socjologii. Do grona jego znajomych i korespondentów należeli m.in. Jan Łukasiewicz, ks. Józef Pastuszka, Tadeusz Czeżowski, Maria i Stanisław Ossowscy, Tadeusz i Janina Kotarbińscy, Adam Schaff, Leszek Kołakowski, Jan Szczepański, Andrzej Grzegorczyk, a także przedstawiciele polskiej emigracji pracujący na uczelniach zachodnich. Dzięki tym kontaktom potrafił zrealizować naraz dwa cele. Po pierwsze, popularyzował godne upamiętnienia osiągnięcia nauki polskiej, dzięki czemu jego starania zapewniały ścisły związek między nauką krajową a światową. Po drugie, zapewniał historyczna ciągłość nauki polskiej, której nie przerwało nawet wprowadzenie komunistycznych porządków w kraju, które sprowadzały się do próby odrzucenia całej dotychczasowej tradycji. Autor stoi na stanowisku, że nauka stanowi najważniejszą część kultury i z tej racji dokonania Jordana powinny zostać spopularyzowane w całym środowisku nauki w Polsce jako przykład, którym winni kierować się jej młodzi adepci, koncentrujący się wyłącznie na karierze w zagranicznych instytucjach naukowych.

8

Pomiędzy tradycją a filozofią analityczną. Karola Frenkla (1891–1920) droga do etyki naukowej

100%

Konstańczak S.

Galicja. Studia i materiały

|

2022

|

nr 8: "Filozofia w Galicji III"

264-283

EN

Karol Frenkel took as the object of his research the inner need to come to terms with the tradition in which he had been brought up. He developed an original conception of independent ethics. In his doctoral thesis, he analysed two competing ethical systems formulated by David Hume and Arthur Schopenhauer, which sought ethical determinants in the affective sphere. These proposals proved unsatisfactory to him, which is why he proposed his own solution, derived from his understanding of the concept of morality. From today’s perspective, it was the first attempt to formulate a concept of analytic ethics, which chronologically speaking preceded the analogous solutions proposed by George Moore in Principia Ethica.

PL

Karol Frenkel za przedmiot swych badań obrał wewnętrzną potrzebę rozliczenia się z tradycją, w której został wychowany. Wypracował oryginalną koncepcję etyki niezależnej. W swojej rozprawie doktorskiej przeanalizował dwa konkurencyjne systemy etyczne sformułowane przez Davida Hume’a oraz Artura Schopenhauera, które doszukiwały się determinant etycznych w sferze afektywnej. Propozycje te okazały się dla niego niezadowalające i dlatego zaproponował własne rozwiązanie, które wyprowadził z przyjętego przez siebie rozumienia pojęcia moralności. Z dzisiejszej perspektywy było to pierwsza w Polsce próba sformułowania koncepcji etyki analitycznej, która – chronologicznie rzecz ujmując – wyprzedzała analogiczne rozwiązania zaproponowane przez Georga Moore’a w Principia ethica.

9

Egzystencjalne znaczenie cierpienia w aksjologii Władysława Tatarkiewicza

100%

Konstańczak S.

|

2011

|

tom 11

|

nr 2-3(13-14)

629-642

EN

The problem of human suffering was not the subject of a separate publication by Władysław Tatarkiewicz. However, such theme matter appeared in a few of his important publications, including his post-doctoral thesis “On inexorability of the good”, after-war publication “On happiness” and a small treatise “Ethical bases of revindication and compensation” justifying Polish claims for reparations after the warfare. Tatarkiewicz made a distinction between physical and spiritual suffering, but each one was always considered as a bad thing. War experience changed his attitude in this matter and therefore he admitted that it is impossible to eliminate suffering from human life and hence he claimed that one can experience happiness even in spite of some negative sensations. Age is not an obstacle to feel it either. However, he pointed out that undeserved suffering justifiably demands a compensation and the lack of it or evasion from redressing the wrong are immoral. One cannot evade a duty of minimizing of suffering because even personal suffering cannot be the reason of drawing back from moral duties fulfillment.

10

Zrównoważony znaczy bezpieczny

100%

Konstańczak S.

Archeus. Studia z bioetyki i antropologii filozoficznej

|

2013

|

tom 14

55-66

EN

The author shows in his article that hopes related to globalization, which were also supposed to overcome the results of ecological crisis, have not come true. Such status quo is connected with the fact that nowadays the man has biggest inﬂuence on functioning of the world ecosystem, the man who exists in two environments simultaneously: social and cultural ones. According to the author all crisis phenomena have a global range, and what is more they consist of both environments in which the man functions. Therefore, every crisis, ecological one included, is severely felt, especially by people. Human communities were able to function in any environment, if they could accept and realize a form of the rule of sustainable development, which included functioning of anthroposphere and biosphere at the same time. Communities which were not able to do this were collapsing and even disappeared. Concluding, the author claims that also now there exists such a requirement, and thus the rule of sustainable development, propagated nowadays, is a consequence of historical experience of our species and the best way to provide optimum conditions of development for both humanity and natural environment.

11

Роман Сапенько, Искусство рекламы в современной культуре, Издане Международнного Благотворительного Фонда Конкурса Владимира Горовица, Киев 2005, 295 с.

100%

Konstańczak S.

Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne

|

2008

|

nr 2

173-180

12

Jak może trwać pojęcie ojczyzny w świadomości narodowej bez istnienia własnego państwa? Koncepcja rozczłonii ojczyzny Karola Libelta

100%

Konstańczak S.

|

nr 1

101-114

EN

In his article, the author has presented Karol Libelt's opinions concerned with the philosophy of history about the duration of political subjectivity without one's country. The basic idea expressed by the concept of 'parted Homeland' assumes that this kind of subjectivity exists thanks the nation which is not aware of its historical destination. In order to achieve this objective it is necessary to maintain the national spirit by educating all social groups. That's why this work includes Karol Libelt's pedagogic opinions concerned with national upbringing and encouraging patriotism. In the last part the author analyzes the validity of Libelt's philosophy of historical opinions.

13

Moralny obowiązek ochrony środowiska naturalnego według ks. prof. Tadeusza Ślipko

100%

Konstańczak S.

|

tom 12

|

nr 1

9-28

EN

In his paper, the author makes an attempt at reconstructing one of the first propositions in Poland to start a philosophical discourse on ecological problems. The author of this proposition is priest Tadeusz Ślipko. According to this author the problems of the moral aspects of natural environmental protection are also bioethical problems. Therefore, we can see that he does not consider ethics of the environment as an individual philosophical discipline. The article concentrates on presenting the sources and the range of moral duties of humankind towards the natural environment. Tadeusz Ślipko does not approve of the anthropocentric or biocentric standpoints in the issues of natural environmental protection. He offers his own idea of anthropopriorism, which takes the middle ground between these two extreme concepts. In conclusion, the author underlines that there is still a strong need for ethical reflection over the state of the natural environment along the lines of Ślipko’s stance.

14

Dylematy współczesnej edukacji moralnej

100%

Konstańczak S.

Studia z Polityki Publicznej

|

2019

|

tom 6

|

nr 4(24)

99-110

EN

The article relates to the situation in the Polish education, where moral education is taught as two school subjects: either religious education or ethics. Although the subjects are in direct competition, essentially, they relate to the same curriculum content. The author distinguishes moral upbringing from moral education, by assuming that the upbringing is carried out mainly at home, whereas the school’s aim is to support the skills of making moral choices by the young generation. Therefore, the school cannot be blamed for pupils’ moral condition because it is shaped by the home environment, which is understood in a wide sense here.

PL

Artykuł dotyczy sytuacji w polskiej oświacie, w której edukacja moralna nie jest prowadzona według jednolitego modelu, lecz realizowana dwutorowo, w postaci fakultatywnych zajęć programowych z religii oraz etyki. W takich uwarunkowaniach zajęcia realizowane w ramach tych przedmiotów stanowią względem siebie konkurencyjną ofertę, choć w swej istocie dotyczą tych samych treści programowych. Autor odróżnia wychowanie moralne od edukacji moralnej, wychodząc z założenia, że takie wychowanie jest realizowane w zasadzie wyłącznie w domu rodzinnym, a zadaniem szkoły jest tylko wzbogacenie umiejętności dokonywania wyborów moralnych przez młode pokolenie. Szkoła nie może zatem ponosić winy za kondycję moralną uczniów, którą kształtuje szeroko rozumiane środowisko domowe.

15

Samotność z perspektywy nieśmiertelności.Refleksje Henryka Elzenberga

100%

Konstańczak S.

Filozofia Chrześcijańska

|

2015

|

tom 12

169-183

PL

The starting point for the considerations are three versions of the text of Henryk Elzenberg, kept in manuscripts, and not published until now, devoted to “meditations” over the possibility of reaching immortality in earthly life. The author, on the basis of their analysis and other statements on immortality, presents Elzenberg’s attitude towards solitude, to which people who do not follow the main social stream and are able to retain autonomy of their views independently of outer conditions are all doomed. To indicate such kind of people Elzenberg has introduced the category of “spirit aristocracy”. This category is indispensable for existing of every society. And both scientists and artists are classified to it. They reach immortality, but it is conditioned, because during their lives nobody will get to know if it is worth to make a sacrifice of their own solitude. According to the author, Elzenberg’s life may be set as an example of such a solitary spirit aristocracy.

16

O pożytkach z eksperymentu myślowego w nauce

100%

Konstańczak S.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2012

|

nr 12

299-304

EN

Book Review: Robert Piotrowski, Demon Maxwella. Dzieje i filozofia pewnego eksperymentu, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2011, ss. 330

17

Human ecology

100%

Konstańczak S.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2006

|

tom 4

|

nr 1

9-15

PL

Problemy ekologiczne maję wymiar uniwersalny, dotyczę bowiem zarazem całej ludzkości oraz każdego człowieka z osobna. Istnieje więc potrzeba utworzenia nowej ekologii z człowiekiem w roli głównej - zarazem jako głównym przedmiotem jej zainteresowania, twórcę i wykonawcę jej założeń. Tak rozumiana dyscyplina jest jednym z aspektów ekologii ogólnej, gdyż zajmuje się relacjami pomiędzy człowiekiem jako gatunkiem, a otaczajęcym go środowiskiem. Autor zauważa, iż niezależnie od stanowiska, jakie zajmę poszczególni przedstawiciele nauk, że przyszłość naszego gatunku zależy właśnie od interdyscyplinarnego rozwięzania problemów, które sygnalizuje ekologia człowieka.

EN

Environmental problems do have a universal dimension: they concern entire humanity as well as each human being individually, therefore, a new ecology needs to be developed in which man will play a principal role being a focal point of the study, its creator and executor of its assumptions, the discipline thus understood is one of the aspects of general ecology for it studies relationships between man as a species and its environment, the author believes that, regardless of the standpoint that representatives of various sciences may take, the future of our species depends on the interdisciplinary approach toward the questions that are subject to human ecology studies.

18

Environmental Ethics in Poland

100%

Konstańczak S.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2006

|

tom 4

|

nr 1

209-216

PL

Prezentowany artykuł jest próbę oceny stanu etyki środowiskowej w Polsce. Zdaniem autora dyskusję na temat etyki środowiskowej w Polsce zapoczątkowano dopiero w burzliwym okresie transformacji społeczno-ustrojowej, jaka miała miejsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. W toczących się wówczas dyskusjach wskazywano też na swoistą inercję etyki polskiej, która wcześniej nie dostrzegała istniejących zagrożeń. Taka sytuacja spowodowała, iż pierwsze próby opracowania koncepcji rodzimej etyki środowiskowej nawiązywały wprost do opracowań, jakie powstały na Zachodzie. Autor wskazuje zwłaszcza na wpływy etyki anglosaskiej i niemieckiej. Pierwszą próbę sformowania koncepcji etyki środowiska naturalnego podjęli przedstawiciele filozofii chrześcijańskiej. Cechą charakterystyczną dla refleksji nad etyką środowiskową w Polsce jest wyróżnieniem wielu stanowisk poznawczych, które wywodzone są z reguły od nazwiska ich twórców. Etyka środowiskowa w Polsce mimo stosunkowo krótkiej historii zdążyła doczekać się rozbudowanego piśmiennictwa oraz ugruntowanej pozycji w życiu naukowym. Zyskuje także coraz więcej zwolenników czego dowodem są cykliczne konferencje naukowe organizowane przez różne ośrodki akademickie w Polsce.

19

Polskie doświadczenia z dwutorowością edukacji etycznej

100%

Konstańczak S.

Kultura i Wartości

|

2021

|

nr 32

27-51

DE

Der Autor bespricht historische Erfahrungen, die mit den Versuchen zusammenhängen, ethische Bildung als Alternative zur Religion in den Prozess der Erziehung von Kindern und Jugendlichen in polnischen Schulen einzuführen. Eine echte Erfolgschance solcher Versuche wurde erst durch die Möglichkeit geschaffen, in einer solchen Ausbildung die Inhalte der von Tadeusz Kotarbiński formulierten unabhängigen Ethik zu nutzen. Die Absicht des Autors ist es, die Probleme zu analysieren, mit denen die Lehrer in der Zeit des sogenannten Realsozialismus konfrontiert waren, die die moralische Erziehung für untrennbaren Bestandteil des in den Schulen durchgeführten Bildungsprozesses hielten. Besonders hervorzuheben ist, dass das Lehrpersonal trotz ungünstiger politischer Bedingungen dank des Verweises auf die Botschaft einer solchen Ethik beachtliche Bildungserfolge erzielt hat. Der Autor glaubt, dass man auch eine Reihe von Analogien zwischen der damaligen Situation im Bereich der ethischen Erziehung und der Gegenwart finden kann. Dem Autor zufolge lohnt es sich, nach diesen Erfahrungen zu greifen, um die Formen dieser Bildung im modernen Bildungssystem zu vervollkommnen.

EN

The author discusses historical experiences related to the attempts to introduce, as an alternative to the teaching of religion, the teaching of ethics to Polish schools. A real chance of success of such attempts was created only by the opportunity to employ the principles of independent ethics formulated by Tadeusz Kotarbiński. It is the author’s intention to analyze the problems encountered by teachers in the period of the so-called “real socialism” who regarded moral education as an inseparable part of the process of education at school. It is especially worth emphasizing that, despite the unfavorable political conditions, the teaching staff achieved considerable educational success by appealing to the message of such ethics. The author believes that a number of analogies can be found between the situation of ethical education at that time and today. According to the author, it is worth drawing on these experiences in order to perfect the form of this education in the contemporary educational system.

PL

Autor omawia historyczne doświadczenia związane z próbami wprowadzania do procesu wychowania dzieci i młodzieży w polskich szkołach alternatywnej wobec religii edukacji etycznej. Realną szansę powodzenia takich prób stwarzała dopiero możliwość wykorzystania w takiej edukacji treści etyki niezależnej sformułowanej przez Tadeusza Kotarbińskiego. Zamiarem autora jest przeanalizowanie problemów, jakie napotykali nauczyciele w okresie tzw. realnego socjalizmu, którzy uważali edukację moralną za nieodłączną część procesu wychowania prowadzonego w szkołach. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza fakt, że mimo niesprzyjających warunków politycznych, kadra nauczycielska dzięki odwołaniu się do przesłania takiej etyki osiągnęła niemałe sukcesy wychowawcze. Autor sądzi, że można również odnaleźć szereg analogii pomiędzy ówczesną sytuacją w sferze edukacji etycznej a współczesnością. Zdaniem autora, warto sięgnąć do tych doświadczeń w celu doskonalenia form tej edukacji we współczesnym systemie oświatowym.

20

Polityczny wymiar kryzysu ekologicznego

100%

Konstańczak S.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2016

|

tom 14

|

nr 1

151-164

EN

A visible lowering of the level of social sensitivity to ecological problems will be a starting point for the considerations in this article. The author associates such a status quo with the activity of political powers for which solving ecological problems brings only costs and, quite often, compromises the interests of institutions sponsoring politicians. Owing to the influence of the media, social activity is steered by the authority elites mainly in the spheres easy to control. Ordinary citizens concerned about the state of the surrounding environment do not make the decisions of how to deal with the issues of ecological dangers; rather the process is dominated by political and economic lobbies. Immediate economic goals have completely overshadowed the concern about the future of our planet up to now. Therefore, in the conclusion, the author claims that new ideas and impulse are needed today to activate a disorientated society. And this impulse should emerge from environmental ethics.