The article presents the design and production of silver jewelry developed at the turn of the 1940s and 1950s, produced in the ORNO Folk and Artistic Industry Cooperative, operating in Warsaw in the years 1949–2003. The basis of the discussion is the so-called “The Great Book of ORNO” - a handwritten catalog of products, kept by the president of the cooperative, Romuald Rochacki, in the years 1949–54. The Book, which has not yet been the subject of analysis, contains drawings of approximately 280 works, enriched with information about the authors, the time of filing the design, production, artistic and technical assessments, etc. The analysis of the drawings and information about the cooperative entered into the Book allows us to indicate the genesis of the design ORNO – based on the idea of self-education and improvement of the creative skills of the cooperative members, as well as the knowledge about Polish art taught to them during lectures and sightseeing trips. ORNO silver jewelry is an important trend in Polish applied art design after 1945.
PL
Tekst przedstawia kształtujące się na przełomie lat 40. i 50. XX wieku wzornictwo oraz produkcję srebrnej biżuterii, wytwarzanej w Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego ORNO, działającej w latach 1949–2003 w Warszawie. Podstawą omówienia jest tzw. Wielka Księga ORNO – rękopiśmienny katalog wyrobów, prowadzony przez prezesa spółdzielni Romualda Rochackiego w latach 1949–1954. W Księdze, która dotychczas nie stała się przedmiotem analizy, widnieją rysunki około 280 dzieł, wzbogacone informacjami o autorach, czasie zgłoszenia wzoru, produkcji, ocenach artystycznych i technicznych itp. Analiza rysunków oraz wpisanych do Księgi informacji o spółdzielni pozwala wskazać genezę wzornictwa ORNO – opartego na idei samokształcenia i doskonalenia twórczych umiejętności członków spółdzielni, a także przekazywanej im wiedzy o sztuce polskiej, poznawanej na wykładach i wycieczkach krajoznawczych. Srebrna biżuteria ORNO stanowi istotny nurt polskiego wzornictwa sztuki użytkowej po 1945 roku.
In 2009 the library of the Historical Museum of Cracow acquired two manuscript volumes containing minutes of assemblies of the Cracow guild of locksmiths from the years 1825-1889 and 1889-1923. The records include the names of masters, journeymen and apprentices, as well as their origin, professional career dates and apprenticeship history. The volumes, of several hundred pages each, are a source of invaluable data on the economic and social history of Cracow in the 19th and 20th c. Among the major pieces of information contained in the books are detailed descriptions of the masterpieces (German Meisterstück) required from the candidates to the guild. The procedure was relative simple: after the candidate’s documents were verified, he was ordered by the masters to produce a particular object – a lock, a chest or some other mechanism. The process of producing a masterpiece, whose design had to be drawn first, was supervised by two specially appointed masters (called schaumajstrowie, from German Schaumeister). The presentation of the work and its approval by the assembled masters of the guild opened the professional career of a new master. The descriptions of over 130 masterpieces provide grounds for the following three conclusions. The descriptions concern mainly the complex construction of the objects; they do not require that the masterpiece have any artistic value. Locksmith’s works with traces of artistic forms are unique and occur only at the turn of the 20th c. In most cases it is impossible to identify surviving mechanisms as masterpieces, since masterpieces were not signed and they were treated as usual pieces produce for sale. It is necessary to work out a glossary of locksmithing nomenclature used with reference to details of particular constructions (most terms are of German origin, although they were spelt phonetically) Such a glossary would help in a better apprehension of the accounts of locksmiths’ work, in preparing catalogue descriptions of such objects as well as in conservation and reconstruction practice.
In 1884 and 1885, the Technical and Industrial Museum in Kraków bought four sets of glass models of jewellery stones. They were models of the most famous diamonds, diamond cut models, models of weight of precious stones (carats), models of colors and crystallographic systems of precious stones. The purchase was likely caused by the fact that the Museum conducted educational activity from 1868 and its role was, among others, to raise the level of education of local craftsmen, entrepreneurs and traders.After the liquidation of the Technical and Industrial Museum in 1950, the aforementioned four sets were transferred to the collection of the National Museum in Kraków. Based on the documents, inventory cards and trade stickers preserved in the Museum, it can be indisputably concluded that these sets of stones, made with great precision, were purchased at the Vaclav Frič store in Prague. Their creator could have been one of the two extremely talented glassmakers, Leopold or Rudolph Blaschka of Dresden, with whom Frič cooperated intensively. The two glassmakers are known primarily as creators of zoological and botanical models, characterized by great precision. Their works nowadays adorn many university, museum and private collections.
PL
W 1884 i 1885 roku Muzeum Techniczno-Przemysłowe w Krakowie kupiło cztery komplety szklanych modeli kamieni jubilerskich. Były to modele najsłynniejszych diamentów, modele szlifów kamieni szlachetnych, modele wagi (masy) kamieni szlachetnych (karaty), modele kolorów i układów krystalograficznych kamieni szlachetnych. Zakup ten był spowodowany zapewne tym, że muzeum prowadziło od 1868 roku bardzo ożywioną działalność edukacyjną i jego rolą było m.in. podnoszenie poziomu wykształcenia tutejszych rzemieślników, przedsiębiorców i handlowców. Zbiór czterech kompletów trafił następnie – po likwidacji Muzeum Techniczno-Przemysłowego w roku 1950 – do kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. Zachowane w muzeum dokumenty, karty inwentarzowe, nalepki handlowe pozwalają bezsprzecznie stwierdzić, że te wykonane z wielką precyzją komplety modeli kamieni zakupione zostały w sklepie Vaclava Friča w Pradze. Ich twórcą mógł być jeden z dwóch niezwykle utalentowanych szklarzy – Leopold lub Rudolph Blaschka z Drezna, z którymi Frič intensywnie kooperował. Szklarze są znani przede wszystkim jako twórcy modeli zoologicznych i botanicznych, odznaczających się wielką precyzją wykonania. Ich dzieła stanowią obecnie ozdobę wielu kolekcji uniwersyteckich, muzealnych i prywatnych.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.