Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Józef Wittlin – na szlakach ucieczki i ocalenia

100%

Zajączkowski R.

Pamiętnik Literacki

|

2018

|

tom 109

|

nr 1

199-216

PL

Artykuł dotyczy wojennych i powojennych losów Józefa Wittlina i jego rodziny. Najpierw omówione zostały perypetie pisarza od momentu wyjazdu do byłego opactwa w Royaumont pod Paryżem w czerwcu 1939 aż do odpłynięcia do Stanów Zjednoczonych z Lizbony w styczniu 1941. Od czasu przybycia do Ameryki Wittlin stale mieszkał w Nowym Jorku, borykając się z licznymi problemami zdrowotnymi i finansowymi. Mimo to nie przestał tworzyć, a nawet był laureatem amerykańskich nagród literackich. W roku 1948 postanowił ostatecznie zostać w Ameryce. Jego wspomnienia (spisywane do końca życia, choć nie zawsze publikowane) ukazują ten kraj jako nieprzyjazny emigrantom. Prawdą jest jednak, że polscy pisarze pozostawili też inny obraz Ameryki (np. Aleksander Janta-Połczyński, Kazimierz Wierzyński, Czesław Miłosz). Głos Wittlina nie może być zatem jedynym odzwierciedleniem rzeczywistości amerykańskiej, gdyż prawie zupełnie pomija jej pozytywne strony. Pisarz daje jednak prowokacyjną wizję tego kraju i zmusza do dyskusji o micie Ameryki.

EN

The article refers to war and post-war life of Józef Wittlin and his family. It initially depicts his trials and tribulations from the moment of the poet’s departure to the former Royaumont Abbey near Paris in June 1939 till his voyage from Lisbon to the USA in January 1941. From the moment Wittlin reached America he permanently lived in New York, struggling with numerous health and financial problems. In spite of that he continued his writing, and was even laureate of American awards for literature. In the year 1948 he finally decided to stay in America. His memories (continued till his death, though not always published) depict America as an emigrant-unfriendly country. Truly, however, Polish writers (e.g. Aleksander Janta-Połczyński, Kazimierz Wierzyński, Czesław Miłosz) left also a different images of this country, and Wittlin’s voice should not be seen as the only reflection on American reality since it almost completely neglects its positive sides. All in all, Wittlin gives a provocative vision of the country and compels to a discussion on the American myth.

2

Korespondencja między Józefem Wittlinem i Romanem Brandstaetterem

100%

Zajączkowski R.

Tematy i Konteksty

|

2012

|

nr 2(7)

151-173

EN

Preserved correspondence between Józef Wittlin and Roman Brandstaetter comprising 27 letters and postcards dated since the end of the 1950s is a testimony of their acquaintance since the middle of the 1920s and also of the epoch they both lived in. In those letters three topics are dominating, namely: exile, Assisi and literature. Wittlin was in New York as a political immigrant without any chance to return to Poland and in case of Brandstaetter exile meant being on the margin of the writers’’ environment and harassment of various sort from the authorities. The author of Sól ziemi (Salt of land) inspired Brandstaetter’s interest in saint Francis of Assisi which later was abundantly reflected in the young writer’s literary output. In their correspondence Assisi often returns as a spiritual enclave against the chaos of the world, a space for moral revival and for happiness. Both writers also knew well and appreciated each other’s literary works. Brandstaetter viewed Wittlin as his literary mentor and confidant in difficult experiences and a judge in moral matters. In turn Wittlin willingly read Brandstaetter’s pieces and praised them because he found something of his own spirit and esthetical inclinations in them.

3

Listy Józefa Wittlina do Czesława Miłosza

100%

Zajączkowski R.

Pamiętnik Literacki

|

2017

|

tom 108

|

nr 1

165-186

PL

Korespondencja Józefa Wittlina i Czesława Miłosza jest jednym ze świadectw życia emigracyjnego. Listy Wittlina do Miłosza stanowią uzupełnienie ogłoszonych wcześniej listów Miłosza do Wittlina. Najbardziej intensywne kontakty obu pisarzy przypadły na lata czterdzieste i pięćdziesiąte XX wieku, gdy Miłosz był urzędnikiem polskiej dyplomacji w USA. W tym właśnie okresie najczęściej korespondowali oni ze sobą oraz współpracowali przy publikacji książki „Adam Mickiewicz. Poet of Poland. A Symposium” (New York 1951). Z lat sześćdziesiątych nie zachowała się korespondencja między nimi, choć nie można wykluczyć, że pozostawali w kontakcie telefonicznym. Obaj wzajemnie cenili swoją twórczość, ale nie mieli do siebie dużo sympatii. Różnili się pod względem poglądów politycznych i sytuacji życiowej. Wittlin w swoich listach do Miłosza był dość oficjalny i powściągliwy, co widać wyraźnie, jeśli porówna się je z jego listami do Wierzyńskiego, Haupta, Giedroycia czy nawet Kridla. Niemniej korespondencja Miłosza i Wittlina, to istotny ślad kontaktów oraz współpracy obu pisarzy – postaci bardzo ważnych nie tylko dla literatury polskiej.

EN

Józef Wittlin and Czesław Miłosz’s correspondence evidences the life emigrants. The letters are a complement to Miłosz’s letters to Wittlin published earlier. Most intensive contacts of the writers is observed in the 1940s and 1950s, when Miłosz served for Polish diplomacy in the USA. It was the time when they most frequently exchanged letters and cooperated in the publication of the book “Adam Mickiewicz. Poet of Poland. A Symposium” (New York 1951). There is no output of their correspondence dated 1960s, though we cannot exclude their telephone contact at that time. Both Miłosz and Wittlin respected each other’s creativity, yet they did not feel much reciprocal affinity. They differed as regards political views and life situation. Wittlin in his letters to Miłosz was fairly official and undemonstrative, which may be well visible in comparison to his letters to Wierzyński, Haupt, Giedroyc, and even Kridl. Even so, their correspondence is important evidence of contact and cooperation of the writers–vital not only for Polish literature.

4

Literatura i życie. O współpracy Józefa Wittlina z Walterem Landauerem i o tłumaczeniach „Soli ziemi”

100%

Zajączkowski R.

|

nr 1

201-213

PL

Autor omawia w artykule 107 niemieckojęzycznych listów, składających się na korespondencję Józefa Wittlina z Walterem Landauerem, redaktorem wydawnictwa Allert de Lange, w którym w roku 1937 ukazało się niemieckie wydanie powieści Wittlina „Sól ziemi”. Korespondencja ta obejmuje okres od stycznia 1936 do marca 1940, przy czym brakuje w niej listów z lat 1937 i 1939. Zachowane pisma dotyczą przede wszystkim okoliczności niemieckojęzycznego wydania książki Wittlina, ale zawierają też sporo informacji na temat biografii pisarza z tego okresu. W skrócie zostały przedstawione również wojenne losy obu korespondentów: wyjazd Wittlina z Europy i początek pobytu w Ameryce oraz rozpaczliwe próby podejmowane przez Landauera w celu wydostania się z Holandii, zakończone schwytaniem go przez nazistów i śmiercią w obozie w Bergen-Belsen. Poza tym w artykule omówiono wycinek ówczesnego życia literackiego w Europie. Książka Wittlina odniosła duży sukces artystyczny i komercyjny, wydawnictwo Allert de Lange zasłużyło się dla literatury emigracyjnej w latach trzydziestych XX wieku, Landauer zaś jest przykładem redaktora nie tylko wzorowo wywiązującego się ze swych obowiązków, lecz także okazującego bezinteresowną troskę o sprawy autorów, z którymi współpracował.

EN

The author analyses 107 letters written in German which make up Józef Wittlin’s correspondence with Walter Landauer, an editor of Allert de Lange publishing house, where in the year 1937 a German translation of Józef Wittlin’s “Sól ziemi (Salt of the Earth)” was released. The letters cover the period from January 1936 to March 1940 and they lack letters from the years 1937 and 1939. The preserved pieces refer mainly to the circumstances of publishing Wittlin’s book in German, but also contain pieces of information about the wirter’s biography from that period. The article briefly presents the war fortune of the two correspondents, namely Wittlin’s departure from Europe and the beginning of his stay in the USA, and Landauer’s desperate attempts to flee from Holland which ended with his capturing by the Nazi and his following death in Bergen-Belsen Nazi concentration camp. To add, the paper presents a fragment of the then literary life in Europe. Wittlin’s book achieved a great artistic and commercial success, Allert de Lange publishing house made a contribution to emigration literature of 1930s, and Landauer is an example of a publisher who not only in exemplary fashion fulfilled his professional obligations, but also reveal his unbiased interest in the problems of the authors with whom he cooperated.