Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Niedostrzeżona nielojalność ustawodawców. Przykład z czasów walki o „praworządność” i „dobrą zmianę”.

100%

Barut A.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2022

|

tom 2(XXII)

19-30

EN

: The aim of the article is constitutional-legal and philosophico-legal analysis of the effects of one of the verdict of the Polish Constitutional Court. In this ruling, the authority found one of the provisions of the Personal Income Tax Act unconstitutional. Pursuant to Art. 190 paragraph 4 of the Constitution, such a ruling allows for the resumption of proceedings ended with a final administrative decision. It would have seemed that taxpayers can take advantage of this possibility. However, the Tribunal postponed the entry into force of its ruling, and the legislator started a kind of “race” with the citizens, and before the ruling entered into force, introduced a provision that even more limited taxpayers rights than a provision found unconstitutional, which in turn meant both for tax administration authorities and the administrative courts that any resumption is impossible. The author indicates this practice as an example of the destruction of the institutional nature of law, i.e. its predictability and symbolic dimension, which makes it part of a global trend. He also points out that this practice took place at a time when a fierce political struggle was taking place in Poland between the supporters of the ruling Law and Justice party and the opposition describing itself as liberal-democratic, the former ones used the slogans of defending the rule of law the latter ones of defending the „common man” against the arbitrariness of the judiciary. A practice which annihilates the rule of law and at the same time clearly violates rights has not been noticed, however.

PL

Celem artykułu jest konstytucyjno-prawna i filozoficzno-prawna analiza skutków jednego z orzeczeń polskiego Trybunału Konstytucyjnego. W orzeczeniu tym organ ten stwierdził niekonstytucyjność jednego z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 190 ust. 4 Konstytucji takie orzeczenie daje możliwość wznowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją administracyjną. Wydawałoby się, że podatnicy mogą z takiej możliwości skorzystać. Trybunał odroczył jednak wejście w życie swojego orzeczenia, a ustawodawca podjął z obywatelami swoisty „wyścig”, i zanim orzeczenie weszło w życie, wprowadził przepis jeszcze bardziej ograniczający prawa podmiotowe niż przepis uznany za niekonstytucyjny, co z kolei stanowiło zarówno dla organów administracji skarbowej, jak i sądów administracyjnych argument, że o żadnym wznowieniu nie może być mowy. Autor wskazuje tę praktykę jako przykład destrukcji instytucjonalnego charakteru prawa, to jest jego przewidywalności i wymiaru symbolicznego, co wpisuje ją w trend o charakterze światowym. Wskazuje również, że praktyka ta miała miejsce w czasie, gdy w Polsce toczyła się zacięta walka polityczna między zwolennikami rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość oraz opozycją określającą się jako liberalno-demokratyczna, w której posługiwano się, z jednej strony, hasłami obrony rządów prawa, a z drugiej – obrony „zwykłego człowieka” przed arbitralnością sądownictwa. Problem praktyki, która unicestwia zasadę rządów prawa, a zarazem w oczywisty sposób narusza prawa podmiotowe, nie został jednak dostrzeżony.

2

Idea prawa podmiotowego w polityczno-prawnej myśli feminizmu

100%

Barut A.

Studia Prawnicze KUL

|

2013

|

nr 3 (55)

7-30

PL

Przedmiotem artykułu jest idea prawa podmiotowego w myśli prawnej feminizmu. Autor wyróżnia trzy typy myśli feministycznej: feminizm liberalny, którego głównym hasłem jest równość pomiędzy płciami, feminizm różnicy, wychodzący z założenia istnienia specyficznej kobiecej tożsamości i podmiotowości politycznej oraz feminizm postmodernistyczny, który stawia sobie za cel dekonstrukcję wszelkich tożsamości, w tym kobiecych. W liberalnym feminizmie prawo podmiotowe jest postrzegane jako środek promowania równości, feminizm różnicy skłania się do odrzucenia jego idei, feminizm postmodernistyczny dekonstruuje zarówno kobiecą tożsamość jak i koncepcję prawa podmiotowego. Autor konstatuje, iż we wszystkich trzech typach feminizmu procesu następuje polityzacja zarówno idei tożsamości kobiecej, jak i idei prawa podmiotowego. Skutkiem jego jest jego postrzeganie jako środka tworzenia kobiecej tożsamości, a nie jej ochrony czy też ochrony interesów kobiet. Feminizm postmodernistyczny wpisuje się w ten sposób w nurt lewicy kulturowej, odrzucającej figurę podmiotu politycznego o określonych cechach

EN

The subject of the article is the idea of subjective rights in legal philosophy of feminism. The author distinguishes three types of feminist thought: liberal feminism, the main claim of which is the equality between sexes, difference feminism, based on the assumption of the existence of specific, feminine cultural and political identity and postmodern feminism, which strives to deconstruct all identities, including female one. In liberal feminism the subjective right is the means of the enforcement of equality, difference feminism is reluctant to it, perceiving subjective right as a „masculine” institution, postmodern feminism deconstructs both the feminine identity and idea of subjective right. The general thesis of the article is that in all three types of feminism takes place the process of politicisation of both female identities and conception of subjective rights. Its outcome is the concept of right as a means of the creation of feminine identity, not its protection, the enforcement of the interests of woman etc. From this point of view postmodern feminism is a form of contemporary leftist rejection of the idea of subject.

RU

Предметoм статьи является идея субъективного права в юридический мысли феминизма. Автор выделяет три типы феминистической мысли: либеральный феминизм, которого главный лозунг это равенство среди полов, феминизм различия, выходящий из предположения существования специфической женской личности и политической субъективности, a такжепостмодерный феминизм, которого целью есть деконструкция всяких личностей, в этом женских. В либеральном феминизме субъективное право воспринимается как средство продвижения равенства, феминизм различия склоняется к изъятию его идей, постмодерный феминизм деконструирует кaк женскую личность так и концепцию субъективного права. Автор констатирует, что во всех трех видaх феминизма наступает политизация как идеи женской личности, так и идеи субъективного права. Cледствием этого является eго восприятие как средства создания женской личности, а не ее защиты или защиты интересов женщин. Постмодерный феминизм вписывается таким образом в направление левого культурного крыла, отбрасывающего фигурy политического субъекта об определенных особенностях.

3

Prawo jako aspekt wspólnoty politycznej: koncepcja Michela Villeya

100%

Barut A.

Studia Prawnicze KUL

|

2015

|

nr 1 (61)

7-30

PL

Przedmiotem artykułu jest filozofia prawa Michela Villeya. Według Villeya prawo to relacja, w której każdy otrzymuje należną mu część dóbr (własności, prestiżu itd.) Warunkiem prawa jest istnienie zbiorowości politycznej, której ethos dostarcza kryteriów podziału dóbr, a także tworzy więź, dzięki której obywatele są skłonni je stosować. Prawo odróżnia się od moralności jako zbioru zakazów i nakazów, ideologii, ekonomii itd. Sposobem poznania prawa jest rozumiejąca obserwacja życia społecznego i afirmacja uznanych w danej społeczności kulturowych topoi. Wyrazem właściwego sposobu rozumienia prawa była Arystotelesowska idea sprawiedliwości w sensie szczególnym, rzymska jurysprudencja okresu klasycznego a także filozofia św. Tomasza z Akwinu. Z podejściem tym konkurowało rozumienie prawa jako zbioru norm: wyrazu powszechnego prawa moralnego (stoicym) lub woli bożej (judaizm, tradycja Augustyńska). W nowożytności jako cel prawa wskazuje się realizację woli lub interesu podmiotów indywidualnych lub zbiorowych, wyrażonych w prawach podmiotowych, prawo odrywa się od ethosu wspólnoty politycznej. Uniemożliwia to racjonalne odnalezienie prawa, zostaje ono zredukowane do zbiorów norm, historycznie przypadkowych wyrazów woli ustawodawcy lub kaprysów jednostki. Pełnym wyrazem nowożytnego rozumienia prawa jest idea praw człowieka.

EN

The subject of the article is Michel Villey’s philosophy of law. According to him law is a relationship in which each party receives an appropriate portion of goods (wealth, prestige etc.). The condition of such a relationship is the existence of political community: its ethos serves as the criterion for just sharing and social ties among citizens induce them to observe law, which differs from the morality (understood as a set of prescriptions or prohibitions), ideology, economics etc. The method of its cognition is comprehensive observation of social life and recognition of cultural topoi of community. The Aristotelian idea of particular justice, the Roman jurisprudence of classical period and the philosophy of Saint Thomas of Aquinas were the examples of the proper conception of law. A different approach was its understanding as a set of rules: the expression of universal moral law (stoicism) or the expression of God’s will (judaism, Augustinian tradition). In modern era the goal of law is identified with the realisation of will or interests of individual or collectiva subjects, expressed in subjective rights. It separates law from ethos of political community. According to Villey, it makes impossible the rational discussion on law, which is reduced to sets of norms, accidental expression of the will of law-maker, or individual’s whims. The full expression of modern law’s conception is the idea of human rights.

RU

В статье рассматривается филоссофия права Мишеля Виллея. По Виллею закон это отношения, в которых каждый получает должную ему часть активов (недвижимость, престиж и т.д.). Условием закона является существование политического общества, чья этика устанавливает критерии для распределения активов, и создает связь, через которую граждане готовы их использовать. Закон отличается от морали как набора запретов и наказов, идеологии, экономики и т.д. Путем к познанию закона есть наблюдение общественной жизни и утверждение признанной в ней общественной культуры. Выражением правильного способа понимания закона была идея справедливости Аристотеля в конкретном смысле, римская юриспруденция классического периода, а также философия Св. Фома Аквинского. С этим подходом конкурировало понимание закона как совокупности норм: выражение универсального морального закона (стоицизм) или по воле Бога (иудаизм, традиция августинов). В наше время, как цель закона указывается реализация воли или интересов физических лиц или коллективных, выраженное в субьективных законах, закон отрывается от ethosu политического сообщества. Это делает невозможным рациональное применение закона, он уменьшается до собрания нормативов, исторически случайных выражений воли законодателей или прихоти отдельных лиц. Полным выражением современного понимания закона является идея прав человека.

4

Postmodernistyczna struktura i hermeneutyczny autorytet, czyli polityczne implikacje dwóch ponowoczesnych nurtów filozoficznych

100%

Barut A.

Rocznik Europeistyczny

|

2017

|

nr 3

25-42

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza różnic w zakresie filozoficzno-politycznych implikacji postmodernistycznej idei dekonstrukcji oraz hermeneutycznej idei autorytetu. W niniejszym tekście przyglądam się temu, w jaki sposób krytyka podstawowych kategorii kulturowych przekłada się na stosunek do trwałości porządku społeczno-politycznego. Znana jest krytyka postmodernizmu (a także hermeneutyki) przeprowadzona przez Jurgena Habermasa, zdaniem którego odejście od idei uniwersalności rozumu (choćby w postaci powszechnie ważnych warunków wolnej komunikacji) przekłada się na relatywizm etyczno-polityczny. Moim zdaniem problem z postmodernizmem jest głębszy. Wysnuwam zatem tezę, że postmodernizm, odrzucając obiektywność zarówno ontologiczną, jak i podmiotową, zakłada jednak obiektywność samej dekonstrukcji (w sensie działania politycznego, a nie rozumowania czy procedury naukowej). Tymczasem hermeneutyka Gadamerowska, narażona na zarzut historyzmu i relatywizmu, broni się przed nimi dzięki idei autorytetu.

EN

The subject of the article is the analysis of differences in the philosophical and political implications of the postmodernist idea of deconstruction and the hermeneutic idea of authority. In this text, I deal with the question of how the critique of basic cultural categories translates into the attitude to the permanence of the socio-political order. There is a known critique of postmodernism (as well as hermeneutics), conducted by Jurgen Habermas, in which the departure from the idea of the universality of reason (even in the form of universally important conditions of free communication) translates into ethical and political relativism. In my opinion, the problem with postmodernism is deeper. My thesis is that postmodernism, rejecting ontological and subjective objectivity, assumes, however, the objectivity of deconstruction itself (in the sense of political action, not reasoning or scientific procedure). Meanwhile, Gadamer’s hermeneutics, exposed to the charge of historicism and relativism, defend themselves against them thanks to the idea of authority.

5

Od prawa naturalnego do praw człowieka. Ewolucja idei praw naturalnych w europejskiej myśli prawno-politycznej

100%

Barut A.

Rocznik Europeistyczny

|

2015

|

nr 1

15-32

EN

The subject of the article is the transformation of the idea of natural law into the idea of natural rights, which took place in Europe between Greek and Roman Antiquity and the17th century, the last stage of this process was the origin of the idea human rights in the 18th century. The author focuses on the most important aspects of this evolution: transition from the understanding of law as a rational order to its conception as an expression of will, giving up the justification of law by human natural goals and justifying it by human desires instead. Finally, the author refers to the conception of Hannah Arendt, who argued that the identification of the source of political order with the subjective rights, understood as pre-political, leads to the destabilisation of the political sphere and the identification of authority with violence. The result is the disappearance of individuality, which took place in totalitarian regimes.

6

Prawo jako konstytuowanie człowieczeństwa. Koncepcja Pierre’a Legendre’a

100%

Barut A.

Studia Prawnicze KUL

|

2017

|

nr 2

7-25

EN

The subject of the article is the concept of Pierre Legendre, a contemporary French philosopher and historian of law. Legendre, combining references to psychoanalysis of Jacques Lacan with the analysis of the history of law and contemporary legal practice perceives the law as a set of symbols, through the internalization of which an individual gains subjectivity as rational being and identity as a member of society. These symbols primarily reflect the fundamental human condition: the constitutive impossibility of realization of the desire and the need to transfer it to the realm of language. The law communicate in this way the importance of basic cultural patterns and authority of socio-political institutions, being rooted in a particular culture, can rely on a rational interpretation. According to Legendre modernity destroys this function of law, reducing it to the methods of implementation of desires (the paradigm of human rights), or a variety of social engineering. The results are the extinction of subjectivity and social bonds, the inflation and infantilization of the law. Finally, society is sinking into „naturalness” – aggression and chaos, masked by the myth of „management”.

PL

Przedmiotem artykułu jest koncepcja Pierre’a Legendre’a, współczesnego francuskiego filozofa i historyka prawa. Legendre, łącząc nawiązania do psychoanalizy Jacquesa Lacana z analizą historii prawa oraz współczesnej praktyki prawnej, uznaje prawo za zespół symboli, dzięki internalizacji których jednostka uzyskuje podmiotowość jako istota racjonalna i tożsamość jako członek społeczeństwa. Symbole te odzwierciedlają przede wszystkim fundamentalną ludzką kondycję: konstytutywną niemożliwość realizacji pragnienia i konieczność przeniesienia go na sferę języka. Prawo komunikuje w ten sposób znaczenie podstawowych wzorców kulturowych oraz autorytet instytucji społeczno-politycznych, samo zaś, dzięki zakorzenieniu w konkretnej kulturze, może oprzeć się na racjonalnej interpretacji. Według Legendre’a współczesność niszczy tę funkcję prawa, sprowadzając je do metody realizacji pragnień (paradygmat praw człowieka) lub odmiany inżynierii społecznej. Rezultatem jest zanik podmiotowości i więzi społecznej, zaś w dziedzinie prawa jego inflacja i infantylizacja. Ostatecznie społeczeństwo pogrąża się w „naturalności” – agresji i chaosie, maskowanych mitem „zarządzania”.

7

Departure from the rule of law as the consolidation of biopower. Example of Polish legislation justified by fighting the Covid-19 pandemic

100%

Barut A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2021

|

nr 3(28)

5-21

PL

W niniejszym artykule autor interpretuje kryzys rządów prawa w Polsce w 2020 r., wywołany fenomenem określanym jako pandemia wirusa Covid-19 jako ugruntowywanie się biowładzy: wpływu idei i praktyk uzasadnianych wskazaniami nauk przyrodniczych na destrukcję paradygmatów uznawanych za dotąd fundamentalne dla tworzenia i stosowania prawa, to jest sprawiedliwości prawa w sensie formalnym. Autor wychodzi z założenia, że tworzenie i stosowanie prawa musi opierać się na fronensis, „roztropności” w znaczeniu arystotelesowskim, to jest procesie intelektualnym, w którym dokonuje się rozumnej oceny nie tylko środków, ale i celów. Dzięki rozpoznaniu w tym samym akcie poznawczym zarówno celów jak i wiodące do nich środków, uzyskuje się możność rozróżnienie jednostkowych przypadków i wgląd w konkretne sytuacje. Fronetyczność prawa uzasadnia, a zarazem umożliwia uzyskanie przez niego cech, określanej jako jego sprawiedliwość w sensie formalnym – przewidywalności, nieretroaktywności, ogólności regulacji itd. Gdy natomiast prawo zostaje podporządkowane paradygmatom uzasadnianych naukami przyrodniczymi przestaje pełnić swoją funkcję. Biowładza wkracza one w sferę prawną jako dyskurs konieczności, uzasadniany prawami biologii, potrzebą fizycznej ochrony ludności, ewentualnie spełniania jej pragnień skierowanych na dobra materialne. Konieczność taka jest zaś przeciwieństwem sztuki wyważania dóbr, dostrzeżenia znaczenia formy i rytuału, rozróżniania poszczególnych przypadków, tego wszystkiego co chroni wolność i społeczną spontaniczność. W artykule zjawisko to jest interpretowane poprzez odwołanie się do koncepcji autorów, którzy zidentyfikowali pojawienie się biowładzy (chociaż niekoniecznie tak ją nazywali) i mieli świadomość jej skutków, w szczególności w dziedzinie prawa. Koncepcje te, rozpatrywane z perspektywy aktualnych doświadczeń, układają się w całość, pozwalając wypracować pewien typ idealny biowładzy umożliwiający opisanie zjawisk prawnych których jesteśmy obecnie świadkami. Celem artykułu jest analiza wpływu kryzysu określanego jako pandemia wirusa Covid-19 na prawo, nie jest nim natomiast ocena medycznych skutków rozprzestrzeniania się tego wirusa ani etyczna lub polityczna ocena działań uzasadnianych potrzebą jego zwalczania.

EN

Throughout this article the author interprets the crisis of the rule law in Poland in 2020 caused by the phenomenon described as Covid-19 pandemic as the solidification and consolidation of biopower – the contribution of ideas and practices justified by the findings of natural sciences to the disestablishment of paradigms hitherto recognized as fundamental to the creation and application of law, that is the due process of law or its formal justice. I proceed from the assumption that the creation and application of law must be grounded in phronesis - the Aristotelian prudence, that is the intellectual process of assessment of not only the means but also the goals. Thanks to the discernment of both the goals and the means in the same cognitive act, one gains the opportunity to distinguish individual cases and insight into specific situations. I assume the phronetics of law to justify and at once enable its acquisition of the property referred to as justice in its formal sense - predictability, non-retroactivity, generality of regulation, and so on. If, on the other hand, the law becomes subordinated to paradigms justified with the use of natural sciences, it ceases to fulfil its function. Biopower invades the legal sphere as a discourse of necessity, such a necessity is in itself the very opposite of the fine art of balancing the various competing interests, appreciating the importance of form and ritual, distinguishing the various individual cases. The purpose of this article is to analyse the impact of the crisis referred to as the Covid-19 pandemic on law and in no way to pronounce on the medical aspects of its proliferation or express a moral or political judgement of the actions justified by the need to contain it.

8

Problem polityczności orzecznictwa z perspektywy rozumienia polityczności jako sfery wspólnych wartości. Wstęp do neoklasycznej koncepcji prawa

100%

Barut A.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2020

|

tom 12

|

nr 3

32-49

EN

The aim of the article is to analyse the problem of the political nature of judicial decisions through a reconstruction of the ways of interpreting the relationship between law and political values in the contemporary philosophical-legal discourse. The considered problem has been presented from the perspective of such a concept of law that recognises law as a practice of a certain political community. The author attempts to reconstruct the contemporary understanding of the political nature of law viewed as rejecting the voluntarist and individualist paradigms and adopting the phronetic and community paradigms instead.

PL

Celem artykułu jest analiza problemu polityczności orzecznictwa poprzez rekonstrukcję sposobów ujmowania związku prawa z wartościami politycznymi we współczesnym dyskursie filozoficzno-prawnym. Analizowany problem ujęty został z perspektywy koncepcji prawa, która uznaje prawo za praktykę określonej wspólnoty politycznej. Autor podejmuje próbę rekonstruowania współczesnego myślenia o polityczności prawa odrzucającego paradygmat woluntarystyczny i indywidualistyczny, a przyjmującego paradygmat fronetyczny i wspólnotowy.