Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The Right to Conscientious Objection as a Constitutional Category: Selected Issues. A Comparative Study of Fundamental Laws and Constitutional Courts’ Jurisprudence

100%

Maroń G.

|

nr 2(78)

163-183

PL

W artykule zaprezentowano rezultaty komparatystycznego studium konstytucji współczesnych państw pod kątem gwarantowanego w nich prawa do sprzeciwu sumienia. Prawo to najczęściej dotyczy służby wojskowej. W pojedynczych przypadkach sprowadza się do innej partykularnej klauzuli sumienia. W kilkunastu konstytucjach przyjmuje postać generalnego prawa do sprzeciwu sumienia. Unormowania konstytucyjne tytułowego prawa są zwykle ogólne. Z rzadka ustrojodawcy określają źródła sprzeciwu sumienia czy warunki skorzystania z prawa do sprzeciwu sumienia, w szczegółach odsyłając do ustaw. Kontrowersyjność tytułowej kategorii prawa tłumaczy jego eksplikatywne zakwestionowanie w kilkunastu ustawach zasadniczych. Praktyka orzecznicza, zwłaszcza sądów konstytucyjnych, pokazuje że normatywny byt i zakres treściowy prawa do sprzeciwu sumienia w danym porządku prawnym niekoniecznie jest prostą konsekwencją postanowień konstytucji. W judykaturze poszczególnych państw zdarza się uznawać konstytucyjny charakter prawa do sprzeciwu sumienia pomimo braku jego wyraźnego wyartykułowania w tekście ustawy zasadniczej, jak i czynić wykładnię zawężającą językowo jednoznacznych przepisów konstytucyjnych w tym względzie.

EN

The article presents the results of a comparative study focusing on the right to conscientious objection in constitutions of modern states. This right is primarily associated with military service. In approximately a dozen constitutions, it stands as an independent, general right to conscientious objection. The constitutional scope of the given right is typically broad, with lawmakers seldom specifying the sources or conditions for its exercise. The contentious nature of the analysed right causes its explicit challenge in several constitutions. Case law, especially that of constitutional courts, reveals that the normative presence and the specifics of the right to conscientious objection within a particular legal system may not necessarily originate directly from constitutional provisions. Court decisions rendered in various countries sometimes attribute a constitutional character to this right, even when the fundamental law does not explicitly articulate it. Conversely, there are occasional restrictive interpretations of unequivocal constitutional provisions regarding conscientious objection.

2

Odwołania do osoby papieża Jana Pawła II w polskim prawodawstwie

100%

Maroń G.

|

nr 3 (59)

95-118

PL

Artykuł przedstawia polskie prawodawstwo pod kątem obecnych w przepisach prawnych odwołań do personaliów Jana Pawła II. Akty prawne zawierające literalne odniesienie do osoby Papieża Polaka różnią się zarówno tematyką, jak i zajmowanym miejscem w systemie źródeł prawa. Wśród nich znajdują się akty normatywne, akty o wątpliwej normatywności i akty indywidualno-konkretne, jak również – przyjmując inną typologię – akty prawa powszechnie obowiązującego (w tym akty prawa miejscowego) i akty prawa wewnętrznego. Autor omawia ponadto niewiążące uchwały okolicznościowe Sejmu i Senatu poświęcone Papieżowi, które przynależą nie tyle do systemu prawnego, co szerszej kategorii porządku prawnego. Odwołania do osoby Jana Pawła II w polskim prawodawstwie są głównie symbolicznej natury. Większość wymienionych w artykule aktów dowodzi szacunku prawodawcy wobec Jana Pawła II jako powszechnego autorytetu moralnego. Prawodawca przy pomocy rodzajowo różnych przepisów prawnych składa hołd Papieżowi. Pozostałe z kolei akty, w których znajdują się odniesienia do Jana Pawła II, są pragmatycznego i doraźnego charakteru, służąc zapewnieniu prawidłowego przebiegu papieskich pielgrzymek do ojczyzny. Autor na końcu opracowania artykułuje potrzebę badań jurysprudencji nad wpływem nauczania Jana Pawła II na procesy tworzenia i stosowania prawa w Polsce.

EN

The paper deals with the issue of pope John Paul II’s legal relevance in the Polish legislation. Legal acts that literally refer to the person of the Polish Pope very both as to their theme and their place in the sources of law system. Among them there are normative acts, acts of dubious normativity and individual ones, as well as – concerning another typology – acts of universally binding law (including local law) and acts of the internal management. The author also makes remarks on nonbinding commemorative resolutions of the Sejm and the Senate dedicated to the Pope, which belong not so much to the legal system, as to the broader category of the legal order. References to the person of John Paul II in the Polish legal system is largely symbolic in nature. Most of the acts mentioned in the article prove the legislator’s respect to the title character as a universal moral authority. The legislator with the aid of diverse legal provisions pays homage to the Pope. The other legal acts, in which reference is made to John Paul II, in turn are pragmatic and ad hoc, aiming to ensure the proper operation of the Pope’s pilgrimages to Homeland. Finally, the author formulates conclusions on the need for jurisprudential study on the impact of John Paul II’s teachings on the law-making and law-applying processes in Poland.

RU

В статье представлено польское законодательство с точки зрения действующего законодательства обращений к личности Иоанна Павла II. Законодательства содержащие буквальную ссылку на личность Папы-поляка различаются как тематически и занимаемым местом в системе источников права. Среди них находятся нормативные акты, акты сомнительной нормативности и акты индивидуально-специфические, а - принимая другую типологию - акты общеобязательного права (в том числе актов местного права) и акты законодательства. Кроме того, автор обсуждает, не обязывающие резолюции Сейма и Сената посвященные Папе, которые принадлежат не столько к правовой системе, как к широкой категории права. Обращение к личности Иоанна Павла II в польском законодательстве носят, в основном, символический характер. Большинство упомянутых в статье актов показывают уважение законодателя к Иоанну Павлу II как к моральному авторитету. Законодатель с помощью различных нормативных актов отдает дань уважения Папе. Другие, в свою очередь, законы, в которых есть ссылки на Иоанна Павла II, прагматичны и специального характера, служат обеспечению надлежащего проведения папского паломничества на родину. В конце публикации автор указывает на необходимость юридических исследований о влиянии учения Иоанна Павла II на процессы создания и применения закона в Польше.

3

Odwołania do szkół filozoficzno-prawnych w uzasadnieniach orzeczeń polskich sądów

100%

Maroń G.

|

tom 4(25)

65-79

EN

The article presents the results of a quantitative and qualitative study of the Polish case law in terms of the presence of direct references to schools of legal thought in the written justifications of judgments. Although these types of references are very rare, their intensification can be observed in the last decade. In justifications of court decisions, references were made to just a few strands of jurisprudence. Most references relate to jusnaturalism and legal positivism. Courts characterize schools of legal thought in a simplified and exaggerated manner, and sometimes also incorrectly. The judicature usually disregards the authors’ versions of particular strands of jurisprudence, reaching for the claims derived from these strands in their ‘average’ form. The paper posits that legal philosophy is potentially useful for courts, especially in hard cases. It may help judges to perform the explanatory and persuasive functions of justifications of judgments. The condition for this is that references to the tenets of specific schools of legal thought should not be superficial, shallow or slogan-like. Otherwise, they play only an ornamental role, not an argumentative one.

PL

W artykule zaprezentowano rezultaty kwantytatywno-kwalitatywnego studium orzecznictwa polskiego pod kątem obecności w uzasadnieniach orzeczeń bezpośrednich odwołań do szkół filozoficzno-prawnych. Jakkolwiek odwołania tego typu są nieliczne, to jednocześnie w ostatniej dekadzie można zaobserwować ich intensyfikację. W uzasadnieniach orzeczeń rozpoznano nawiązania do zaledwie kilku kierunków filozoficzno-prawnych. Większość odniesień dotyczy jusnaturalizmu i pozytywizmu prawniczego. Sądy charakteryzują szkoły filozoficzno-prawne w sposób uproszczony, a niekiedy również przejaskrawiony i merytorycznie wadliwy. Judykatura zwykle abstrahuje od wersji autorskich poszczególnych kierunków filozoficzno-prawnych, sięgając do właściwych dla tych kierunków założeń w ich „uśrednionej” postaci. W ocenie Autora argumentacja filozoficzno-prawna posiada utylitarny potencjał dla sądów, zwłaszcza w hard cases. Argumenty te mogą pomóc sędziom w realizacji funkcji eksplanacyjnej i perswazyjnej uzasadnienia. Warunkiem tego jest, aby nawiązania do założeń konkretnych kierunków filozoficzno-prawnych nie były jedynie powierzchownego czy hasłowego charakteru. Wówczas bowiem pełnią rolę ornamentacyjną a nie argumentacyjną.

4

Glosa do wyroku Sądu Sprawiedliwości Ontario w sprawie R. v. Wagner z dnia 12.06.2014 (R. v. Wagner, 2015 ONCJ 66)

100%

Maroń G.

|

tom 25

|

nr 3

193-216

PL

Niniejsze opracowanie omawia Wyrok Sądu Sprawiedliwości Ontario z dnia 12 czerwca 2014 r. w sprawie R. v. Wagner. Komentowane orzeczenie dotyczy prawnych ram protestów antyaborcyjnych w kanadyjskim porządku prawnym. Sąd uznał aktywistkę pro-life Mary Wagner winną naruszenia sądowych nakazów nadzoru kuratorskiego – które zakazywały jej przebywania na terenie klinik aborcyjnych w Ontario – oraz zakłócania korzystania z prywatnej nieruchomości. Oskarżona weszła do kliniki aborcyjnej w Toronto i próbowała przekonać znajdujące się tam pacjentki do zrezygnowania z aborcji, wręczając im róże i broszury. Sąd uznał, iż ani obrona konieczna (konkretnie „obrona innych”), ani stan wyższej konieczności nie wyłączają odpowiedzialności karnej Wagner. Odrzucił również twierdzenie, iż płód jest „istotą ludzką” na gruncie prawa. Stwierdził, iż przypisanie człowieczeństwa płodowi w prawie jest zadaniem normatywnym niezależnym od naukowych kategoryzacji. To skrajnie normatywistyczne założenie doprowadziło sąd do wniosku, że protest Wagner w klinice nie był próbą ochrony prawa „każdego” (everyone) do życia w myśl art. 7 Kanadyjskiej Karty Praw i Wolności. W końcu sąd przyjął, że ani zasada „rządów prawa”, ani zasada „zwierzchności Boga” wysłowione w preambule Karty nie konwalidują działań oskarżonej. W ocenie autora komentowany wyrok jest zgodny z pozytywistycznie rozumianą literą prawa. Kwestią sporną jest to, czy pozostaje on sprawiedliwy, w zależności od przyjętej koncepcji sprawiedliwości. Glosowany wyrok przeczy jednak wymogom słuszności. Karanie więzieniem za pokojowe protesty pro-life jest poważnym naruszeniem kluczowych wartości państwa liberalnego i demokratycznego.

EN

The paper deals with the judgment of the Ontario Court of Justice of 12 June 2014 in the case R. v. Wagner 2015 ONCJ 66. The reviewed judgment refers to legal frameworks of anti-abortion protests in the Canadian legal order. The Court found pro-life activist Mary Wagner guilty of breach of probation orders – which prohibited her from being on the premises of any abortion provider in Ontario – and of mischief interfering with private property. She gained entry to abortion clinic in Toronto and sought to intercede with various clinic patients by offering them roses and pro-life brochures in an effort to have them reconsider their interest in having an abortion. The Court held that neither law of self-defence (exactly defence of others) nor the law of necessity could insulate Wagner’s conduct from criminal liability. The Court also rejected the contention that a foetus is a “human being” under the law. It said that ascribing personhood to a foetus in law is a fundamentally normative task which falls outside the concerns of scientific classification. This strong normativism position led the Court to the conclusion that Wagner’s protest in the clinic was not an attempt to protect the “everyone’s” right to life under s. 7 of the Canadian Charter Of Rights And Freedoms. Finally the Court assumed that neither Principle of the “Rule of Law” nor principle of the “Supremacy of God” – both expressed in the preamble to the Charter – convalidated the defendant’s acts. In the author’s view the reviewed judgment is consistent with the letter of the law in the sense of legal positivism. It is debatable whether the given judgment is righteousness, depending on which theory of justice is chosen to rely on. However the court’s opinion belies the requirements of equity. Imprisonment for peaceful pro-life protest is serious infringement of core values of liberal and democratic state.