Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Geneza nefrytu z Jordanowa Śląskiego w świetle badań mineralogiczno-geochemicznych

100%

Heflik W. , Natkaniec-Nowak L.

|

tom T. 27, z. 2--4

281-298

PL

W pracy przedstawiono charakterystyką mineralogiczno-geochemiczną nefrytu z Jordanowa Śląskiego koło Sobótki oraz przeprowadzono dyskusję na temat jego genezy. W badaniach zastosowano obserwacje makro- i mikroskopowe, analizę rentgenograficzną, termiczną (DTA), spektrofotometryczną w podczerwieni (IR) oraz chemiczną przy użyciu mikrosondy elektronowej. Z badań wynika, że nefryt z Jordanowa Śląskiego stanowi mieszaninę dwóch faz krystalicznych: tremolitu i aktynolitu. Jest on produktem przeobrażenia skały diopsydowej, która stanowi końcowy dyferencjat gabra diallagowego intrudującego w szczeliny spękań serpentynitu

EN

The study presents mineralogical and geochemical characteristics of the nephrite from Jordanów Śląski near Sobótka and discusses the problem of its genesis. The research consisted of macroscopic and microscopic inspection, X-ray diffraction, differential thermal analysis (DTA), IR spectroscopy, and electron microprobe analysis. The analyses revealed that the nephrite from Jordanów Śląski is a mixture of two mineral phases: tremolite and actinolite. It is a product of metamorphism of a diopside rock which in turn was the final differentiate of a diallague gabbro intruding into fissures within serpentinite rocks

2

Występowanie soli niebieskich w Kłodawie

100%

Natkaniec-Nowak L. , Toboła T.

|

tom Vol. 51, nr 5

435-438

PL

Sole niebieskie, a w szczególności ich geneza i charakter czynników barwiących, to jedna z frapujących zagadek współczesnej nauki. Od prawie 150 lat temat ten zajmuje badaczy różnych dziedzin nauki, ale mimo nowych danych, na wiele pytań brak odpowiedzi. Praca ta rozpoczyna cykl artykułów poświęconych solom niebieskim z Kłodawy. Już wstępne wyniki badań chemicznych pozwalają sądzić, że są to sole epigenetyczne, których powstanie nierozerwalnie łączy się z różnorodnymi czynnikami wywołanymi halotektoniką tego wysadu.

EN

Blue-coloured salt minerals, and particularly their genesis and the nature of their colouration, are one of the fascinating puzzles of modern science. The problem has been dealt with for almost 150 years by scientists of diversified specializations but, despite new information gathered, many questions remain open. The paper begins a series of presentations devoted to the blue salt minerals from K³odawa Permian deposits. Even preliminary results of chemical analyses allow to conclude that the salts in question are of secondary origin and their genesis is closely related to various factors associated with halotectonics of the Kłodawa salt dome. There is a correlation of colour intensity with crystal size (larger halite crystals tend to be darker) and adjacent potassium salt deposits (sylvinite).

3

Gipsy z Niwnic k. Lwówka Śląskiego

100%

Pitera H. , Natkaniec-Nowak L.

|

tom Vol. 49, nr 1

72-76

PL

Mineralogiczne badania gipsów alabastrowych, z kopalni "Nowy Ląd" w Niwnicach, wykonano pod kątem ich przydatności do obróbki kamieniarskiej i rzeźbiarskiej. Badania te wskazują na drobnokrystaliczność, czystość materiału czyli monomineralność; z racji swojej niskiej twardości skała jest łatwa w obróbce.

4

Skały eudialitowe z Chibin (Płw. Kolski, Rosja)

100%

Natkaniec-Nowak L. , Pitera H.

|

tom Vol. 47, nr 8

743-752

PL

W charakterystyce mineralogiczno-petrograficznej skał eudialitowych z Chibin szczególnie uwzględniono eudialit, łowozieryt, lamprofyllit i fersmanit. Wymienione minerały chociaż rzadkie i występujące najczęściej w ilościach śladowych, są stowarzyszone z pewnymi typami syenitów nefelinowych, dla których są składnikami typomorficznymi.

5

Pickeringite from the Pieprzowe Mts. (the Holy Cross Mts., Central Poland)

100%

Naglik B. , Natkaniec-Nowak L.

|

tom Vol. 41, no. 1

114--115

EN

The Pieprzowe Mts., which constitute the eastern part of the Holy Cross Mts. (Central Poland), are considered a large complex of mid-Cambrian strata (Alexandrowicz 1972). In a 2-km long exposure of the Pieprzowe Mts succession, along the Vistula River bank near the town of Sandomierz, shales, quartz-mica shales, quartzites, sandstones, mudstones and conglomerates are outcropping. All shaly facies are enriched in pyrite. The occurrence of secondary minerals in the weathering zone of the mid-Cambrian shale formation in the Pieprzowe Mts. is known for an extended period of time. Differences in color eff lorescence observed on the weathered surface were considered as alum incrustations; hence, the term “alum shale” has been used with reference to these rocks. The phase composition of fine-crystal aggregates was determined by Kuhl (1931). Based on observations under polarizing microscope, he interpreted them as a composition of mirabilite, epsomite and alunogen, thus contradicting his earlier hypothesis about pickeringite occurrence. Pickeringite is a sulphate mineral owing its origin to oxidation of pyrite in low pH conditions (Kruszewski 2013) and is a member of the halotrichite group with theoretical formula MgAl2(SO4)4 ∙∙ 22 H2O. However, chemically pure pickeringite is rare as most of its occurrences form transitional phases between pickeringite and halotrichite (Parafiniuk 1991). This mineral is usually observed in aggregates with other sulphates; the most common association consists of alunogen and epsomite. Crystallization and preservation of pickeringite depend on air humidity, which results from its high solubility in water (Balcerzak et al. 1992, Parafiniuk 1991). The aim of this study is to describe conditions of pickeringite crystallization in the weathering zone of the Pieprzowe Mts. shale formation. SEM-EDS analysis made it possible to detect three types of sulphide minerals occurring within aggregates. The most common is pickeringite forming elongated crystals with smooth surfaces, which demonstrate absence of dissolution processes. Fibers of pickeringite are associated with a mineral of tabular shape named alunogen – Al(SO4)3. Epsomite was detected in subordinate quantities. XRD analysis confirmed the polymineral character of efflorescenes. The main ref lex for pickeringite (ca. 4.80 Å) is fragmented into two peaks: (1) 4.8061 Å and (2) 4.7958 Å. These values are reduced as compared to ICDD data, which could result from admixtures of other sulphates, alunogene and epsomite. Another options is that this reduction means that pickeringite is forming transitional phase into halotrichite, which has its maximum reflex at 4.81 Å. This could be confirmed by chemical composition (Fe impurities). The Pieprzowe Mts. shale formation presents specific conditions favouring evaporation of pickeringite. The elements required for pickeringite crystallization originate from the host rocks. The source of Al3+could be kaolinite, which is common as a product of alteration processes as well as an authigenic compound. Processing of micas transformation causes environmental enrichment in Mg2+. The published sources indicate that the presence of pyrite is a key-factor for pickeringite crystallization. However, this mineral is also typical for shales present in the Carpathian rock units, where as a product of pyrite oxidation jarosite and gypsum are common. This suggests that some other initiator is required for the formation of pickeringite. It has been suggested that surface evaporation of groundwater causes the precipitation of sulphates (Cody & Briggs 1973 vide Parnell & Roderic 1982). The Pieprzowe Mts. shale formation contains dense network of veins so it is possible that waters from deeper layers are able to migrate into the subsurface. Some documented occurrences of pickerigite are related to arid regions. Certainly, an important role is played by humidity – southern exposure and poor plant cover of the Pieprzowe Mts. could be the reason why pickeringite may not only crystalize but also exist there. Most of the pickeringite occurrences in Poland are associated with rocks of old units (mid-Cambrian in age in the Pieprzowe Mts., Proterozoic in Wieściszowice and in Krobica quarry). Older rocks are poor in carbonates so it could mean that pH is a more important factor conditioning pickeringite crystallization than pyrite occurrence. Pickeringite was found also on burning coal-mining dumps in the Upper Silesian Coal Basin (Kruszewski 2013), what confirm that pH determines crystalization of this mineral. Correlation between pickeringite and other sulphates is also interesting. Alunogen associated with pickeringite crystalize when the delivery of Mg2+is reduced. Paragenesis consisting of alunogene, epsomite and pickeringite could be a result of different solubility of these phases or changing of Mg2+and Al3+ions during evaporation processes. The following sequence of crystallization is proposed: alunogene-pickeringite-epsomite.

6

Petrochemia soli bitumicznych piętra PZ2 z kopalni soli w Kłodawie

80%

Natkaniec-Nowak L. , Heflik W. , Pawlikowski M. , Sikora M.

|

tom T. 27, z. 2--4

383-410

PL

Przedmiotem pracy są wyniki kompleksowych badań petrochemicznych soli bitumicznych występujących w formie różnych rozmiarów gniazd i soczew w obrębie soli starszych (Na2) formacji solonośnej Kujaw. Materiał próbkowy pochodził z kopalni w Kłodawie. Dokonano obserwacji makro- i mikroskopowych dostarczonych prób soli oraz poddano je badaniom chemicznym, rentgenograficznym i termicznym. Badania optyczne oraz spektrofotometryczne w podczerwieni posłużyły do rozwiązania zagadnień związanych z charakterem i formą występowania węglowodorów w analizowanym materiale. W wyniku badań stwierdzono monomineralny charakter osadu i ubogi zespół minerałów domieszkowych (anhydryt i przypuszczalnie dolomit). Udział substancji organicznej jest zmienny. Są to głównie węglowodory alifatyczne. Zaobserwowano trzy formy ich występowania: w przestrzeniach międzyziarnowych, strefach spękań oraz w izolowanych mniejszych lub większych skupieniach

EN

The present paper is the result of complex petrological investigations of bitumine salts, occurring as concretions of various in size lenses and nests in older salts (PZ2) of Zechstein salt formation in Kujawy (Central Poland). The samples were collected in Kłodawa salt mine. Along with macro- and microscopic observations, chemical, X-ray and thermal analyses were performed. In addition VIS and IR spectrofotometry were used for selving issues concerning the subject of character and concurrency form of hydrocarbons in the salts. Obtained data documented monomineral composition of rocks (halite) containing admixtures of traces minerals (anhydrite and probably dolomite). The amount of organic components varies. They are represented mainly by aliphatic hydrocarbons, wich occur in three forms: in spacies between grains of halite, in various fissures. They are observed also as small concentrations of different shape

7

Aragonit ze złoża serpentynitu w Nasławicach koło Jordanowa Śląskiego (Dolny Śląsk)

80%

Heflik W. , Natkaniec-Nowak L. , Małek-Szela M.

|

tom Vol. 49, nr 1

77-80

PL

W złożu serpentynitu w Nasławicach, podobnie jak w Jordanowie Śląskim występuje bogactwo różnych minerałów, m.in. aragonit, który został po raz pierwszy w tym miejscu opisany. Jego obecność wiąże się z unikatową paragenezą mineralną. Wydaje się najbardziej prawdopodobnym fakt, że minerał ten wykrystalizował z roztworów wzbogaconych w magnez, w wyniku procesów egzogenicznych. Przemawia za tym jego wyjątkowa czystość pod względem chemicznym (brak jakichkolwiek zanieczyszczeń), co wykazały przeprowadzone badania chemiczne i fazowe.

8

Enklawy z monzodiorytu kwarcowego z Przedborowej (Dolny Śląsk)

80%

Heflik W. , Natkaniec-Nowak L. , Mrówka A.

|

tom T. 30, z. 4

407-426

PL

Przedmiotem opracowania są enklawy obecne w menzodiorycie kwarcowym z Przedborowej k. Niemczy. Są one reprezentowane przez odmiany o barwie ciemnej i jasnej. Odmiana ciemna wykazuje strukturę drobno- lub średniokrystaliczną, hipautomorficzną, teksturę bezwładną. Jej treść mineralną stanowią: amfibole (i/lub pirokseny), biotyt, plagioklazy oraz K-skalenie i kwarc. Enklawy te to typowe autolity. Stanowią one prawdopodobnie produkt frakcyjnej krystalizacji magmy o charakterze zasadowym lub też produkt krystalizacji tej samej magmy, która zmieniła swój chemizm (tym samym skład mineralny) w wyniku procesu asymilacji skał z otoczenia intruzji. Enklawy o barwie jasnej mają strukturę drobnokrystaliczną, miejscami poikilitową, teksturę bezładną. Zbudowane są głównie z wollastonitu, plagioklazów, K-skaleni i kwarcu, podrzędnie piroksenu (augitu) i nieznacznej domieszki hornblendy aktynolitowej. Ze względu na odmienny skład mineralny w stosunku do skały macierzystej to typowe ksenolity. Powstały przypuszczalnie wskutek zasymilowania przez magmę jakiejś skały węglanowej (wapienia lub margla) i jej metasomatycznego przeobrażenia w produkt zasobny w ww. składniki mineralne.

EN

The research is focused on two enclaves varieties from quartz monzodiorite from Przedborowa near Niemcza. The dark variety, exhibiting crystalline, hypidiomorphic and random texture, is mainly composed of amphiboles (and/or pyroxenes), biotite, plagioclases, alkaline feldspars and quartz. These enclaves, as typical autoliths, were presumable formed during fractional crystallization of maphic magma or they are products of these magma which due to assimilation process of surrounding rock changed its chemistry and mineral composition as a result. The light enclaves are fine-grained rock with random, sometimes poikilitic texture. Their major components include wollastonite, plagioclases. K-feldspar, quartz; within subordinate minerals appear pyroxene (augite) and actinolite hornblende. These xenoliths were presumably formed as a result of carbonate rock assimilation by magma. Subsequent metasomatic process was consequently responsible for crystallization of the product.

9

Zmineralizowane fragmenty drzew mioceńskich w utworach zapadliska przedkarpackiego między Tarnowem a Dębicą : komunikat

80%

Natkaniec-Nowak L. , Heflik W. , Dumańska-Słowik M.

|

tom T. 32, z. 2

225-227

PL

Opisano efekty mineralizacji fragmentów mioceńskich drzew występujących w utworach zapadliska przedkarpackiego, wśród których dominują przedstawiciele drzew iglastych.

EN

The mineralized wood fragments from the Miocene deposits of the Carpathian Foredeep are described, which are dominated by conifer ones.

10

Preliminary mineralogical and petrographical studies of veins within the country rocks of the Neogene volcanites of the Pieniny Klippen Belt as indicators of potential geothermal processes

61%

Pawlikowski M. , Kępińska B. , Sikorska M. , Natkaniec-Nowak L. , Dumańska-Słowik M. , Kosuth M.

|

tom Vol. 79, No 2

177-185

EN

Field and as mineralogical and petrographical examinations of sedimentary rocks present in the area surrounding the Pieniny Klippen Belt were performed. The aim of these investigations was to identify the symptoms of hydrothermal processes within the studied rocks. Moreover, the areas prospective for the occur- rences of geothermal waters, alternative source of thermal energy instead of traditional power production using fossil fuels, were indicated. Analytical investigations were focused mainly on mineralogical composition of rocks as well as on the frequency of occurrences of various veins (mainly built of carbonate minerals) intersecting the rocks from the neighbourhood of Neogene andesitic rocks from the Pieniny Klippen Belt. The highest quantity and thickness of the veins was observed in the rocks from the area of Piekiełko stream near Krościenko. The clastic rocks (sandstones) from this area contain many fractures which are crucial for potential geothermal water circulation.