Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wybory językowe a złożona tożsamość – na przykładzie Żydów z dziewiętnastowiecznego Wrocławia

100%

Rybińska A.

|

2014

|

nr 9

161-173

PL

The purpose of this article is to illustrate the process of language change in the 19th-century Breslau. The analysis of four areas: education, literature, liturgy and onomastic data from grave inscriptions point to choices between two languages and partial linguistic acculturation, as well as testify to the complex identity of Breslau Jews.

2

Niemcy czy Żydzi? Wrocławskie środowisko Edyty Stein

100%

Rybińska A.

|

2014

|

nr 11

157-167

EN

This article is devoted to Edith Stein's background in Breslau. The basic sources are the texts of Edith Stein and Suzane Batzdorf, aided by the author’s own research on the life of the Jewish Community in Wrocławin the 19th and 20th century. The main issue addressed in the paper regards the extent to which Edith Stein’s life was influenced by the Jewish and German societies. Importantly, her education was not religious and her friends along with some family members were secularised. The identity of Breslau's Jews was complex; even though they were not multilingual, yet certainly multicultural, having been Jews and Germans at the same time. This variety was the keynote of Stein’s background. The question therefore should not be formulated as‘Jews or Germans?’ but rather how much Jewish and how much German they were? The answer is as complicated as their complex identity.

3

Sufrażystka Edyta Stein (1891–1942) – w kontekście pierwszej fali feminizmu

100%

Rybińska A.

|

tom 20

103-117

EN

The purpose of the article was to remind Edith Stein and her activity on the field of the education and empowerment of women. As a young girl and student, she recognized herself as a suffragette, and her attitude and actions – pedagogical, social and political – fit her into the first wave of feminism. On the other hand, her further educational, scientific and journalistic activities let recognize Stein as a precursor of later academic feminism.

PL

Celem artykułu jest przypomnienie postaci Edith Stein i jej działalności na polu edukacji i uzyskaniu większych praw przez kobiety, co miało wzmocnić ich pozycję. Jako młoda dziewczyna i studentka uważała się za sufrażystkę, a jej postawa i działania – pedagogiczne, społeczne i polityczne – wpasowały ją w pierwszą falę feminizmu. Z drugiej strony, jej dalsze działania edukacyjne, naukowe i dziennikarskie pozwalają uznać Stein za prekursora późniejszego feminizmu akademickiego.

4

Kobieca poezja w jidysz (Joanna Lisek, Kol isze - głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939), Pogranicze, Sejny 2018, 715 s.

100%

Rybińska A.

Iudaica Russica

|

2020

|

nr 1(4)

116-120

5

Sprawozdanie z konferencji Kultura książki żydowskiej w Europie Środkowowschodniej w XIX i XX w. Uniwersytet Wrocławsk i, 21–22 kwietnia 2015 roku

100%

Rybińska A.

Folia Bibliologica

|

2016

|

tom 58

6

Cene u-rene – żydowska Biblia dla kobiet – pomiędzy tradycją biblijną a ludową pobożnością (na przykładzie księgi Bereszit)

100%

Rybińska A.

|

nr 4-5

73-83

PL

Celem artykułu jest analiza żydowskiej Biblii dla kobiet (na przykładzie pierwszych rozdziałów księgi Bereszit) i wskazanie na egalitarny charakter dzieła. Napisano je w jidysz, a więc języku codziennym wschodnich Żydów. Tekst przeznaczony był do użytku kobiet i mężczyzn – zwłaszcza tych nie znających hebrajskiego. Stanowi kompilacje tekstów biblijnych, komentarzy rabinicznych oraz legend i podań ludowych, wyjaśniających zagadnienia religijne oraz zwyczaje w na tyle prosty sposób, by mogły być zrozumiałe przez osoby niewykształcone w prawie mojżeszowym.

EN

The aim of the article is to analyze the Jewish Bible for women (the first chapters of the book of Bereshit) and to argue for the egalitarian character of the text. Written in Yiddish, the vernacular language of the Eastern Jews, the book was intended to be used by women and men, especially those who did not know Hebrew. It is a compilation of biblical texts, rabbinical comments, and folk legends and explanations, aimed at shedding light on the religious issues and customs in a simple way that can be understood by people not educated in the Mosaic law.

7

Wyzwania akulturacji. Na przykładzie Stunden der Andacht Fanny Neudy

100%

Rybińska A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2015

|

tom 33

|

nr 1

EN

The aim of the article is to present one of the works of Fanny Neuda – the Jewish writer living in the second half of the nineteenth century in Moravia and Vienna. Her work - Stunden der Andacht was the first prayer book for Jewish women written in German by a woman, which was published several times, mostly with the Gothic fonts, but partly also with Yiddish and Hebrew letters. Renouncement from prayers in Hebrew or Yiddish resulted, that authoress had to face the challenges of process of linguistic acculturation: not only choose (and change) the language and alphabet, but also translations of words not spoken openly in Jewish tradition (e.g. the name of God), or multimeanings Hebrew words. She preserved also the Hebrew names and dates of Jewish holidays. That illustrate the linguistic and religious diversity of German-speaking Jews. In addition, the prayers confirm the complex identity of Jews and the progress of liturgical reform and transformations of religious customs.

PL

Celem artykułu jest przybliżenie twórczości Fanny Neudy – żydowskiej pisarki żyjącej w drugiej połowie XIX wieku na Morawach i w Wiedniu, a zwłaszcza jej dzieła – Stunden der Andacht. To pierwszy modlitewnik dla Żydówek napisany po niemiecku przez kobietę, wielokrotnie później wydawany, najczęściej gotykiem, ale także czcionką jidyszową i hebrajską. Odchodząc od modlitw po hebrajsku czy w jidysz, autorka musiała zmierzyć się z wyzwaniami procesu akulturacji językowej: nie tylko wyboru (i zmiany) języka oraz alfabetu, ale i tłumaczeń słów w tradycji żydowskiej niewypowiadanych (jak imię Boga) czy wieloznacznych wyrazów hebrajskich. W nazwach świąt i terminach religijnych zachowała hebraizmy. Obrazują one językową i religijną odmienność niemieckojęzycznych Żydów, ponadto potwierdzają ich złożoną tożsamość oraz stopniowe reformowanie liturgii i zwyczajów religijnych.

8

O Żydach rosyjskich, Rosjanach i języku rosyjskim w tekstach z „Kanonu literatury wspomnieniowej Żydów polskich”

100%

Rybińska A.

Iudaica Russica

|

2022

|

nr 1(8)

1-18

RU

В статье рассматриваются избранные тексты из многоязычного "Канона мемуарной литературы польских евреев". Большинство из них ранее не публиковались на польском языке. Некоторые из авторов жили на польских территориях в период раздела России или провели время в до- или послереволюционной России. В эгодокументах, которые они написали, они сосредоточились на собственном опыте, религии, культуре и еврейской идентичности. Они также создали, хотя иногда только на полях своих воспоминаний, картину российских евреев, русинов и русских. Они касались русской культуры и языка, политики, истории и социальной напряженности. Они свидетельствуют о жизни в порой многокультурном и многоязычном плавильном котле, а их содержание отражает богатую и разнообразную культуру. Тексты "мемуарного канона" - это заново открытые источники, предлагающие возможность новых междисциплинарных интерпретаций.

EN

The article discusses selected texts from the multilingual "Canon of memoir literature of Polish Jews". Most of them have not been published in Polish before. Some of the authors lived in the Polish territories under the Russian partition or spent some time in pre- or post-revolutionary Russia. In the egodocuments they wrote, they focused on their own experiences, religion, culture and Jewish identity. They also created, although sometimes only in the margins of their memories, a picture of Russian Jews, Ruthenians and Russians. They referred to Russian culture and language, politics, history and social tensions. They bear witness to life in a sometimes multicultural and multilingual melting pot, and their contents reflect a rich and diverse culture. The texts of the " Canon of memoir literature" are rediscovered sources, offering the possibility of new interdisciplinary interpretations.

PL

Artykuł stanowi omówienie wybranych tekstów z wielojęzycznego „Kanonu literatury wspomnieniowej Żydów polskich”. Większość z nich nie była dotąd publikowana w języku polskim. Niektórzy autorzy mieszkali na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim lub okresowo przebywali w przed- lub porewolucyjnej Rosji. W spisanych egodokumentach koncentrowali się na doświadczeniach własnych, religii, kulturze i tożsamości żydowskiej. Stworzyli też, choć niekiedy jedynie na marginesie wspomnień, obraz Żydów rosyjskich, Rusinów i Rosjan. Odnosili się do kultury i języka rosyjskiego, polityki, historii i napięć społecznych. Stanowią świadectwo życia w wielokulturowym i wielojęzycznym niekiedy tyglu, a ich treść, odzwierciedla bogatą i zróżnicowaną kulturę. Teksty „Kanonu wspomnieniowego” to źródła odkrywane na nowe, stwarzające możliwość nowych interdyscyplinarnych interpretacji.