Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Influence of abiotic environmental factors on Pelargonium graveolens growth

100%

Szutt A. , Dołhańczuk-Śródka A.

|

tom Vol. 12, No. 1

87--94

EN

Plants extracts have been used, especially in natural medicine since antiquity. In many studies various properties of essential oils (EO) are proven. A volatile oil obtained from Pelargonium graveolens is considered to be one of the most valuable substance for different industries, such as: cosmetics, soaps, perfumes, aromatherapy products, food and beverages industry, as well as for medicine. P. graveolens belongs to Geraniaceae family and include around 280 species that vary in floral morphologies and life forms. P. graveolens is an aromatic, perennial shrub that can reach up to 1.3 m in height and a spread of 1m. This species is native to Cape Province, South Africa and is widely cultivated in many other regions, including Reunion Island, Algeria, southern France, Egypt, Spain, Morocco and others, mainly for essential oil production. Pelargonium essential oil has been found to have use in for example: treating variety of skin diseases, reducing pain, treating dysentery, hemorrhoids, heavy menstrual flows, and even cancer. This EO is characterized by presence of citronellol, geraniol, isomenthone, linalool and a wide range of esters. This research was carried out to determine how small changes in abiotic conditions effect pelargonium growth. Two cultivations of P. graveolens were set. In the first part of this study, the access to sunlight and humidity were different in each group. It turned out that plant with higher access to light and lower humidity were smaller, but had much more leaves than plants growing under lower intensity of light and higher humidity. Also two cultivations were set, in which two kinds of light were implemented - the sun light and the blue light. Plants that have grown under the blue light, were 58.3 % higher than the other under the sunlight, but as in previous part, leaves of these plants, even though they were much bigger, were present in smaller amount. This data proves that implementing minor changes in abiotic environmental factors, it is possible to control the process of plants growth.

PL

Ekstrakty pozyskiwane z roślin były używane, zwłaszcza w medycynie naturalnej, już od czasów antycznych. Przeprowadzono wiele badań, które dowodzą różnokierunkowych właściwości olejków eterycznych. Ten pozyskiwany z Pelargonium graveolens jest jedną z najbardziej cenionych substancji dla różnych gałęzi przemysłu, takich jak: kosmetyczna, mydlarska, perfumeryjna, aromaterapeutyczna, spożywcza czy medyczna. P. graveolens należy do rodziny Geraniaceae i zawiera około 280 gatunków różniących się morfologią i wyglądem zewnętrznym. Bylina ta jest krzewem sięgającym 1,3 m wysokości i ok. 1 m szerokości. Jest rodzima dla regionu Cape w południowej Afryce, natomiast została rozpowszechniona na większość obszaru całego świata i obecnie, głównie ze względu na pozyskiwanie olejku eterycznego, uprawiana jest na wyspie Reunion, w Algierii, południowej Francji, Egipcie, Hiszpanii czy Maroku. Pelargoniowy olejek znany jest z wszechstronnego zastosowania. Używa się go m.in. do: leczenia chorób skórnych, czerwonki, hemoroidów, podczas obfitych miesiączek, jest wykorzystywany jako substancja przeciwbólowa, a nawet podczas leczenia nowotworów. Najważniejszymi związkami chemicznymi znajdującymi się w omawianym olejku są: cytronelol, geraniol, izomenton, linalol i szeroki wachlarz estrów. Przedstawione badania zostały przeprowadzone, aby sprawdzić, jak niewielkie zmiany środowiskowych czynników abiotycznych wpływają na wzrost pelargonii. Założono dwie uprawy wewnętrzne, gdzie w pierwszej części rośliny miały różny dostęp do światła słonecznego oraz różną wilgotność. Okazało się, że plantacja z większym dostępem do światła i mniejszą wilgotnością miała mniejszą wysokość, natomiast znacznie więcej liści niż rośliny o mniejszym dostępnie do światła słonecznego, a wyższej wilgotności. W drugiej części badania sprawdzono, jak roślina zareaguje na dwa różne rodzaje światła - światło słoneczne oraz światło niebieskie. Pelargonie rosnące pod światłem niebieskim były o 58,3 % wyższe od tych, na które działało światło słoneczne. Wpłynęło to również na wykształcenie znacznie większych liści, natomiast występowały one w bardzo małej ilości. Te wyniki dowodzą, że poprzez wprowadzenie nawet niewielkich zmian w czynnikach abiotycznych możliwe jest kontrolowanie wzrostu rośliny.

2

Translokacja cezu-137 w środowisku

100%

Dołhańczuk-Śródka A. , Wacławek M.

|

2007

|

tom Vol. 14, nr S2

147-168

PL

Po wybuchu reaktora atomowego w Czarnobylu pojawiło się wiele publikacji na temat zanieczyszczenia środowiska radionuklidami. W tej pracy przedstawiono wybrane publikacje dotyczące przemieszczania się cezu-137 w glebie leśnej oraz z gleby do rośliny, a także opisano mechanizmy tych procesów.

EN

After the atomic energy reactor blow up in Chernobyl a number of publications on the natural environment contamination by radionuclids have been published. In this paper the cesium-137 relocation in soil and transport from soil to plants were described The selected publications concerning radiocesium migration in forest soil, cesium-137 binding in soil and the isotope translocation to plants were reviewed and discussed.

3

Issues of radon (Rn-222) exhalation measurements

80%

Modzelewska D. , Dołhańczuk-Śródka A. , Ziembik Z.

|

tom Vol. 8, No. 2

409--415

EN

The Rn-222 isotope, a naturally occurring radioactive gas, is created in a radioactive decay of Ra-226. Both radionuclides belong to the radium decay chain in which U-238 is the prime parent. Radon is usually in plenty found in the earth crust, rocks, soil, water and air, therefore it is regarded as an indicator of ionizing radiation dose received by a population. Due to radon negative influence on people’s health, measurements of its concentration are commonly performed. The presented research concerns assessment of measurements uncertainty of Rn-222 concentration exhaled from soil. The measurements were repeated at the same site. The experiment was carried out in natural conditions, in the city center and lasted about half a year. In Rn-222 concentration measurements the AlphaGUARD radon monitor was used. The device was operating in the 10-minutes flow mode, with the air pump and exhalation-box arranged in the closed cycle. The studies have shown a significant differences between results of radon exhalation measurements, which were carried out sequentially in the same place. Generally, increase in measurements number in a series lowers the result uncertainty. Consequently, the number of measurements in a series can be adjusted to the desired uncertainty of result. What is more, the distribution of the results in series is well described by the Poisson distribution.

PL

Izotop Rn-222, naturalnie występujący radioaktywny gaz, powstaje na skutek rozpadu promieniotwórczego Ra-226. Oba radionuklidy należą do szeregu uranowo-radowego, który rozpoczyna U-238. Radon występuje w dużych ilościach w skorupie ziemskiej, skałach, glebie, wodzie i powietrzu, dlatego jest on traktowany jako wskaźnik dawki promieniowania jonizującego otrzymywanego przez ludzi. Ze względu na negatywny wpływ radonu na zdrowie ludzi pomiary stężenia tego gazu są często wykonywane. Zaprezentowano wyniki badań niepewności pomiarowej stężenia Rn-222 w powietrzu ekshalowanym z gleby. Pomiary powtarzano wielokrotnie w tym samym miejscu. Eksperyment przeprowadzony został w warunkach naturalnych, w centrum miasta i obejmował okres około pół roku. Do pomiarów stężenia radonu wykorzystano monitor radonowy AlphaGUARD. Pracował on w 10-minutowym trybie przepływowym, z pompą oraz komorą ekshalacyjną w obiegu zamkniętym. Badania wykazały znaczne różnice pomiędzy wynikami pomiarów, wykonywanych w całym okresie badawczym. W pojedynczej serii większa liczba pomiarów zmniejsza niepewność pomiarową. Dzięki temu ilość pomiarów w serii może być dostosowana do oczekiwanej niepewności pomiarowej wyniku. Stwierdzono, że rozkład wyników aktywności radonu w serii jest dobrze opisywany przez rozkład Poissona.

4

Praktyczne zarządzanie energią w przedsiębiorstwie

80%

Mederski T. , Rybotycki R. , Dołhańczuk-Śródka A.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

tom Vol. 10, No. 2

733--740

PL

Zarządzanie energią w przedsiębiorstwie może być skutecznym narzędziem do zmniejszenia zapotrzebowania energii pierwotnej oraz końcowej przedsiębiorstwa, a tym samym poprawy konkurencyjności firmy. Niniejsza praca przedstawia przykłady zarządzania energią zastosowane w przedsiębiorstwach oraz efekty przeprowadzonych audytów energetycznych wskazujących na poprawę efektywności energetycznej. W pracy zestawiono z jednej strony niektóre wymagania normy PN-EN ISO 50001:2011, skupiające się na przeglądzie energetycznym i monitorowaniu zużycia energii oraz wymagania Ustawy o efektywności energetycznej z 20 maja 2016 wymagającej przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa, a drugiej strony praktyczne rozwiązania zastosowane w przedsiębiorstwach w zakresie monitorowania zużycia energii oraz uzyskiwanych efektów przeprowadzanych analiz i bilansów energetycznych.

EN

Energy management in the enterprise can be an effective tool for primary and final energy demand decrease, thus improving the competitiveness of the enterprise. This paper presents examples of energy management implemented in the enterprises and the effects of energy audits that indicated energy efficiency improvement. The study summarizes some of the PN-EN ISO 50001: 2011 standard requirements regarding energy review and monitoring of energy consumption, the Act on the energy efficiency of 20 May, 2016 which demands companies to carry out an energy audit as well as practical solutions used in the enterprises in the range of energy consumption monitoring and the effects achieved from data and the energy balances analysis.

5

Promieniowanie gamma na wybranych zwałowiskach kopalnianych Górnego Śląska

80%

Wróbel Ł. , Dołhańczuk-Śródka A. , Kłos A. , Wacławek M.

|

tom Vol. 6, No. 2

799--803

PL

Przedstawiono wyniki badań promieniowania gamma przeprowadzonych na 5 zwałowiskach kopalnianych znajdujących się na terenie Górnego Śląska. Wyniki te wskazują, że nie występuje na nich niebezpieczny poziom promieniowania. Wartości pochłoniętej dawki promieniowania także mieściły się w pobliżu wartości średniej (95 nGy/h), przy czym w odniesieniu do średniej światowej, wynoszącej 57 nGy/h, wartości dawki promieniowania znacząco ją przekraczały. Biorąc pod uwagę normy radiologiczne, stwierdzono, że kruszywo składowane na zwałowiskach nie stanowi zagrożenia dla środowiska i pod tym względem może być wykorzystane jako materiał budowlany. Dokonano także porównania pomiędzy zmierzoną in situ a obliczoną dawką promieniowania gamma.

EN

The results of investigations carried out on gamma rays at 5 mine dumps located in Upper Silesia. These results indicate that there is no one dangerous levels of radiation. The values of the absorbed radiation dose ranged around the mean value (95 nGy/h), and in relation to a global average of 57 nGy/h, the dose of radiation significantly exceeded it. Taking into account the radiological standard, it was found that the aggregates stored in the dumps is not a threat to the environment and as such can be used as a building material. There have also been comparisons between measured in situ, and the calculated dose of gamma radiation.

6

Sezonowe zmiany aktywności radonu w pomieszczeniach mieszkalnych

80%

Dołhańczuk-Śródka A. , Ziembik Z. , Chalecka E. , Wacławek M.

|

tom Vol. 15, nr 1

61-68

PL

Przedstawiono wyniki pomiarów aktywności 222Rn wykonanych przez uczniów Gimnazjum w Strzeleczkach, którzy pod kierunkiem nauczyciela chemii umieszczali w swoich domach (znajdujących się na terenie gminy Strzeleczki) na okres 2 miesięcy detektory śladowe. Pomiary powtarzano dwukrotnie: w sezonie zimowym i w letnim 2007 roku. Do pomiaru aktywności 222 Rn wykorzystano metodę detektorów śladowych, którymi były klisze typu LR-115 firmy Kodak, czule na promieniowanie alfa. Pomiary wskazują, że wszystkie z ww. mieszkań spełniają obowiązujące zalecenia Komisji Europejskiej z dn. 2 1.02.1990 r. (Commission Recommendation 90/143/Euratom) dotyczące dopuszczalnych aktywności radonu. Przeprowadzone pomiary umożliwiły ocenę zagrożenia radonem w badanym regionie, dodatkowym efektem przedsięwzięcia było rozpropagowanie wśród młodzieży i mieszkańców gminy wiedzy na ten temat.

EN

The results of 222Rn activity measurements in apartment rooms were described. The data were obtained by pupils from junior high school in Strzeleczki, Opole Silesia, Poland, who under guidance of chemistry teacher placed trace detectors in their apartments. The 2 month measurements were repeated twice, first time in winter and second time in summer 2007. For 222Rn activity measurements the trace detectors method was chosen, using Kodak LR-115 films. The results showed that in all of apartments examined the Rn activity did not exceed the European Commission recommendations (Commission Recommendation 90/143/Euratom, 21.02.1990). The measurements performed allowed to assess the Rn risk in the region investigated. Additionally, the knowledge about Rn hazard was distributed among commune citizens.

7

Natural xenobiotics inducing apoptosis in hepatoma cells: in vitro study

80%

Starosta M. , Tyszka-Czochara M. , Bukowska-Strakova K. , Dołhańczuk-Śródka A.

|

tom Vol. 12, No. 2

335--343

EN

The term “xenobiotics” refers to substances which are not produced within the human body, but may occur in human environment. Some of biologically active chemicals may be synthesized by plants. Many studies have been conducted with regard to plant secondary metabolites and the beneficial impact of various plant-derived compounds on human health has been demonstrated. Recent research have shown chemopreventive properties of catechins. (+)-catechin ((2R,3S)-2-(3,4-dihydroxyphenyl)-3,4-dihydro-2H-chromene-3,5,7-triol) and (-)-epigallocatechin gallate (EGCG; [(2R,3R)-5,7-dihydroxy-2-(3,4,5-trihydroxyphenyl)chroman-3-yl] 3,4,5-trihydroxybenzoate) are compounds abundant in daily human nutrition. Growing body of evidence reports pro-apoptotic effects of catechins. Both catechins have been shown to modulate intracellular pathways network in tumor cells thereby regulating signaling cascades, which results in programmed death of cancer cells, apoptosis. Apoptosis is one of the most potent mechanisms to defense against cancer. During apoptosis, the activation of caspases results in biochemical and morphological changes associated with specific changes in cell phenotype. Besides apoptosis, tumor cells may be also eliminated from organism via necrosis, however the latter process may evoke local inflammation, which in turn may result in detrimental effects within the body. Xenobiotics with potential to cause apoptosis of cancer cells may be considered in modern combined anticancer therapies and/or to assist existing treatments.

PL

W środowisku występują substancje obce o charakterze ksenobiotyków, czyli związków chemicznych niesyntetyzowanych w sposób naturalny w ciele człowieka. Wiele takich aktywnych biologicznie związków może być produkowanych przez rośliny. Przeprowadzone dotychczas badania wskazują, że drugorzędowe metabolity roślinne mogą wywierać pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Na przykład wyniki ostatnich obserwacji potwierdziły chemoprewencyjne właściwości katechin. (+)-katechina (ang. (2R,3S)-2-(3,4dihydroxyphenyl)-3,4dihydro-2H-chromene-3,5,7-triol) oraz (-)-galusan epigallokatechiny (ang. EGCG; [(2R,3R)-5,7-dihydroxy-2(3,4,5-trihydroxyphenyl)chroman-3-yl] 3,4,5-trihydroxybenzoate) to związki o charakterze ksenobiotyków występujące w diecie człowieka. Ostatnie odkrycia zwracają uwagę w szczególności na proapoptotyczne właściwości związków z tej grupy. Obydwa wymienione związki chemiczne mogą modyfikować przebieg wewnątrzkomórkowych ścieżek sygnałowych w komórkach nowotworowych. Takie oddziaływanie może uruchamiać kaskadę aktywności prowadzącą do apoptozy, programowanej śmierci komórki neoplastycznej. Apoptoza jest jednym z mechanizmów, które wykorzystuje się w nowoczesnych terapiach przeciwnowotworowych. Apoptozę charakteryzuje szereg zmian w przebiegu procesów biochemicznych i morfologii komórki. Komórki nowotworowe mogą być eliminowane również na drodze nekrozy, jednakże ten typ śmierci komórkowej często prowadzi do lokalnego stanu zapalnego, co jest zjawiskiem niekorzystnym dla organizmu. Drugorzędowe metabolity roślinne, takie jak (+)-katechina i (-)-galusan epigallokatechiny, mogą wykazywać zdolność do wywoływania śmierci apoptotycznej komórek nowotworowych i potencjał ten może być wykorzystywany w nowoczesnych przeciwnowotworowych terapiach kombinowanych lub do wspierania istniejącego leczenia.

8

Activity concentration of radon-222 in the buildings of the Opole University

80%

Narolska J. , Piątek M. , Dołhańczuk-Śródka A.

|

tom Vol. 8, No. 2

423--427

EN

Rn-222 activity concentration is on average several times higher in confined spaces than outside. Given that approx. 75% of the time we spend indoors, there is a need to draw attention to the activity concentration of Rn-222 in rooms in which we live. The paper presents the results of measurements of Rn-222 activity concentration in the period September-October 2014, in the buildings of the Opole University. The measurements were performed using a portable spectrometer AlphaGUARD. In the tested buildings Rn-222 activity concentrations differs in the ranged from 4 to 38 Bq/m3. These differences may be related to the local properties of the soil, the properties of the materials used in buildings construction and the method of building ventilation. The measurements of Rn-222 activity concentrations in the buildings of the Opole University showed no potential health risks resulting from radon.

PL

Aktywność Rn-222 w pomieszczeniach zamkniętych jest średnio kilkakrotnie większa niż na zewnątrz. Ponieważ ok. 75% czasu spędzamy w pomieszczeniach zamkniętych, istnieje potrzeba zwrócenia uwagi na aktywność Rn-222 w pomieszczeniach, w których przebywamy. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów aktywności Rn-222, w okresie wrzesień-październik 2014 r., w budynkach Uniwersytetu Opolskiego. Pomiary wykonano za pomocą przenośnego spektrometru AlphaGUARD. Zaobserwowano zróżnicowane aktywności Rn-222 w badanych budynkach, które mieściły się w przedziale od 4 do 38 Bq/m3. Różnice te mogą być związane z lokalnymi właściwościami gruntu, właściwościami wykorzystanych materiałów budowlanych, a także sposobem wentylacji. Pomiary aktywności Rn-222 w budynkach Uniwersytetu Opolskiego wykazały brak potencjalnego zagrożenia zdrowia, wynikającego z zanieczyszczenia radonem.

9

Assessment of environmental pollution caused by EDCs from everyday objects

80%

Pacia A. , Dołhańczuk-Śródka A. , Ziembik Z.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

tom Vol. 10, No. 2

481--487

EN

Endocrine-disrupting compounds (EDCs) are a specific category of chemicals that attracted a great deal of public and scientific attention in the past few decades. They are proved to interfere with the endocrine system, and thus affect the growth, reproduction, homeostasis and metabolism of living organisms. They appear as a threat not only for humans but also for the wildlife. EDCs are present in plastics such as plastic food packaging, detergents, pesticides, fire retardants, heavy metals, pharmaceuticals. They are also components of personal care products, for example cosmetics like creams, soaps or UV filters, oral contraceptives, analgesics and many more. They are not always detected and eliminated in sewage treatment plants and because of that they get to the environment and with the running water into the households. In order to eliminate different contaminants, appropriate techniques have to be chosen

PL

Związki modulujące pracę hormonów estrogenowych są grupą związków chemicznych, które przez ostatnich kilka dekad zwróciły uwagę zarówno społeczeństwa, jak i naukowców. Dowiedziono, że substancje te ingerują w prawidłową pracę układu hormonalnego i zaburzają rozwój, reprodukcję, homeostazę i metabolizm żywych organizmów. Zagrażają nie tylko ludziom, ale także wszystkim żywym organizmom. Są obecne w: plastikach, między innymi plastikowych opakowaniach na żywność, detergentach, pestycydach, tworzywach ognioodpornych, metalach ciężkich, a także farmaceutykach i produktach codziennej higieny, takich jak kosmetyki - kremy czy mydła, filtry UV, doustne środki antykoncepcyjne i przeciwbólowe, a także w wielu innych produktach. Nie zawsze są wykryte i usunięte ze ścieków, a w ten sposób dostają się do środowiska i gospodarstw domowych wraz z bieżącą wodą. W celu eliminacji powyższych substancji zanieczyszczających muszą być użyte odpowiednie techniki oczyszczania ścieków.

10

137Cez w środowisku leśnym Opolszczyzny

80%

Dołhańczuk-Śródka A. , Kiczma B. , Majcherczyk T. , Wacławek M.

|

tom Vol. 7, nr 12

1309-1317

PL

Wykonano pomiary aktywności właściwej 137CS w próbkach gleb leśnych pobranych z terenu Opolszczyzny, głównie z okolic Łambinowic, Olesna i Szumiradu. Aktywność właściwa próbek gleb pobranych z l0-centymetrowej warstwy jest zróżnicowana i mieści się w zakresie (139-2335) Bq/kg s.m. Są to wartości wielokrotnie przewyższające średnią aktywność gleb w Polsce. Porównując badane tereny, największą aktywność właściwą 137CS stwierdzono w okolicach Łambinowic. Ponadto przedstawiono wstępne wyniki badań nad określeniem wpływu właściwości gleb na proces migracji radionuklidu 137CS z naturalnego środowiska glebowego do szaty roślinnej.

EN

Measurements of specific activity of 137Cs made for the samples of soils taken from woods of the Opole region: in Łambinowice, Olesno and Szumirad were presented. Specific activity of soils samples taken from l0-cm layer was different and were limited to the range (139-2335) Bq/kg d.m. The average activity of 137Cs in samples of soils from Opole region are many times bigger than the average activity for soils in Poland. The highest cesium activity has been observed in the samples taken from the Łambinowice region. Preliminary results of the investigations of the influence of soils properties on 137 Cs migration process from soil to plants were shown.

11

Assessment of Gamma Dose Rate at Mine Waste Dump

80%

Dołhańczuk-Śródka A. , Wróbel Ł. , Kłos A. , Wacławek M.

|

tom Vol. 20, nr 3

555--565

EN

Exploitation of coal deposits in Upper Silesia is associated with production of large quantities of waste deposited at dumps. The tested samples from five dumps showed different radioactivity from each other. Radioactivity measurements made it possible to analyze the degree of risk with the factors specified by UNSCEAR such as radium equivalent activity Raeq, internal Ein and external Eex occupancy factor. There is a raised level of radiation in dumps as compared with outside dump areas. In the study area, however, there is no risk associated with elevated levels of radiation in relation to standards established by the Council of Ministers of the ionizing radiation dose limits.

XX

Eksploatacja złóż węgla kamiennego na terenie Górnego Śląska związana jest z produkcją bardzo dużych ilości odpadów składowanych na zwałowiskach. Badane próbki z terenów pięciu zwałowisk wykazywały różniącą się od siebie aktywność promieniotwórczą. Wykonane pomiary aktywności promieniotwórczej pozwoliły na dokonanie analizy stopnia zagrożenia za pomocą współczynników określonych przez UNSCEAR, takich jak ekwiwalent aktywności radu Raeq, wewnętrzny Ein i zewnętrzny Eex współczynnik obłożenia. Stwierdzono, że na obszarze zwałowisk występuje podwyższony poziom promieniowania w porównaniu do średniej rejestrowanej na obszarze kraju. Na badanym terenie nie występuje jednak zagrożenie związane z podwyższonym poziomem promieniowania w odniesieniu do norm ustanowionych przez Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego.

12

Badanie mobilności radiocezu w glebowym kompleksie sorpcyjnym

80%

Majcherczyk T. , Dołhańczuk-Śródka A. , Wacławek M. , Wacławek W.

Proceedings of ECOpole

|

2008

|

tom Vol. 2, No. 1

221--225

PL

W warunkach laboratoryjnych badano proces desorpcji radiocezu z gleby (w układzie gleba-roztwór) w obecności selektywnego jonitu Purolite NRW-160-Li7. Jednocześnie prowadzono badania w układzie odniesienia, który był analogiczny, lecz bez jonitu. Próbki gleby wykorzystane do badań pochodziły z obszaru Anomalii Opolskiej z okolic Łambinowic. Pomiaru aktywności właściwej radiocezu w glebie i w jonicie dokonano za pomocą spektrometru półprzewodnikowego gamma (Canberra). Wykazano, że obecność selektywnego jonitu miała znaczący wpływ na proces ustalania się równowagi jonowymiennej radiocezu w układzie gleba-roztwór. Eksperyment wykazał, że w układzie pomiarowym w obecności jonitu z gleby desorbowało znacznie więcej jonów radiocezu niż w analogicznym układzie odniesienia (bez jonitu). Stwierdzono korelujące ze sobą zmiany aktywności radionuklidu w poszczególnych etapach procesu desorpcji radiocezu z gleby i procesu jego akumulacji w jonicie.

EN

In laboratory conditions, using a system permitting free flow of ions, the radiocesium desorption from soil process in the soil-solution system in the presence of selective ionite Purolite NRW-160-Li7 was tested. Simultaneously tests were led in comparative system without ionite. Soil samples used for the tests originated from the area of the so-called Opole Anomaly nearby the town of Łambinowice. The specific activities of radiocesium in the soil and in the ion exchanger were measured using a gamma semiconductor spectrometr (Canberra). The selective ionite resulting in a decrease of cesium ion concentration in the solution affected the shift of the soil-solution state of equilibrium towards cesium desorption of the soil. In the test demonstrated that in the main system in presence of ionite, in soil decrcased the considerably more ions of cesium than in the analogous system of reference (without ionite). The tests demonstrated correlating changes of radionuclide activities in individual stages of the radiocesium desorption process of the soil and its accumulation in the ionite.

13

The use of moss Pleurozium schreberi (Brid.) Mitt. as bioindicator of radionuclide contamination in industrial areas of Upper Silesia

80%

Kosior G. , Dołhańczuk-Śródka A. , Ziembik Z.

|

2017

|

tom Vol. 24, nr 1

19--29

EN

Mosses are good bioaccumulators of radionuclides and from the 60 of the last century, they are used as bioindicators of radioactive contamination in the environment. Concentration of impurities in moss represent the accumulation in mosses during the past 2-3 years. As a result, the moss composition analysis provides information on an average contamination within a few vegetation seasons. During our survey the measurements of radionuclide activity concentrations in P. schreberi transplanted from places relatively clean to heavily contaminated areas of Upper Silesia were carried out. An increase in the radionuclides activity concentrations in P. schreberi transplants may indicate not only deposition of the radionuclides itself, but also an influx of other pollutants. The results showed no relationship between the Pb-210 activity concentration and activity concentrations of Pb-214, Bi-214, also belonging to the uranium-radium decay series. The increased concentration of Pb-210 in P. schreberi may be the result of the radionuclide atmospheric deposition, which appears in the environment as a result of fossil fuels burning. Excess, allogeneic Pb-210 can be used as marker of environmental pollution. In the areas with its higher activity concentration increased pollution can be expected delivered, for example, by local industry. The Project received financial assistance from the funds of the National Science Centre, granted by force of the decision no. UMO-2013/09/B/NZ8/03340 (NCN).

14

Estimation of radioactivity dose rate absorbed with ingested mushrooms and related health risk

71%

Dołhańczuk-Śródka A. , Ziembik Z. , Kříž J. , Hyšplerová L. , Wacławek M.

|

tom Vol. 6, No. 2

499--503

EN

The fruiting bodies of fungi sprout from mycelium are capable of accumulating significant amounts of trace elements, both metals and metalloids. Content of these elements in fruiting bodies may exceed their concentration in the substrate where fungi develop. Among the elements the radioactive nuclides are also present. In this work health risk caused by increased radioactivity dose absorbed with Xerocomus badius bay bolete consumption was estimated. In analysis concentrations of radioactive isotopes 137Cs and 40K were taken into consideration. It was found that moderate ingestion of bay bolete does not create health risk due to increased radioactive substances intake. The amount of consumed mushrooms that could deliver the dose exceeding the safe one, is rather improbable in real life.

PL

Owocniki grzybów wyrastające z grzybni są zdolne do gromadzenia znacznych ilości pierwiastków śladowych zarówno metali, jak i niemetali. Zawartość tych pierwiastków w owocnikach może wielokrotnie przekroczyć ich stężenia w podłożu. Wśród pochłoniętych pierwiastków są również nuklidy promieniotwórcze. Dokonano oceny potencjalnych dawek skutecznych promieniowania gamma w wyniku wchłonięcia 137Cs i 40K wraz ze spożywanym grzybem. Na podstawie wyników pomiarów stwierdzono, że umiarkowane spożycie podgrzybka brunatnego nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ze względu na zwiększone spożycie substancji radioaktywnych.

15

Pb-210 isotope as a pollutant emission indicator

71%

Dołhańczuk-Śródka A. , Ziembik Z. , Kříž J. , Hyšplerova L. , Wacławek M.

|

tom Vol. 22, nr 1

73--81

EN

Passive biomonitoring using 210Pb was used in the paper to evaluate pollutant deposition. Well-developed epiphytic foliose lichens Hypogymnia physodes growing on spruce branches were used in the studies. The samples of mosses Pleurozium schreberi and soil (raw humus) were collected from the area around the tree from which the samples of lichens were collected. The studies have shown that it is possible to identify dust emission sources using a radioactive lead isotope (210Pb). The highest activity of 210Pb was observed in areas with increased deposition of other pollutants, such as Ni, Cd, Cu and Pb, which may indicate that 210Pb is one of the emission components.

PL

W pracy zastosowano biomonitoring pasywny, z wykorzystaniem 210Pb, do oceny depozycji zanieczyszczeń. Do badań wykorzystano dobrze wykształcone epifityczne porosty listkowate Hypogymnia physodes, porastające gałęzie świerka. Wokół drzewa, z którego pobrano próbki porostów, pobierano próbki mchów Pleurozium schreberi oraz gleby - próchnicy nadkładowej. W prowadzonych badaniach stwierdzono, że możliwa jest identyfikacja źródeł emisji pyłu przy wykorzystaniu radioaktywnego izotopu ołowiu - 210Pb. Największe aktywności 210Pb zaobserwowano na terenach o zwiększonej depozycji innych zanieczyszczeń, np. Ni, Cd, Cu i Pb, co może wskazywać, że 210Pb jest jednym z komponentów emisji.

16

Modelling of Mercury Emissions from Large Solid Fuel Combustion and Biomonitoring in CZ-PL Border Region

41%

Kříž J. , Loskot J. , Štěpánek V. , Hyšplerová L. , Jezbera D. , Trnková L. , Dołhańczuk-Śródka A. , Ziembik Z. , Rajfur M. , Kłos A. , Wacławek M.

|

tom Vol. 23, nr 4

593--604

EN

Tightening of norms for air protection leads to a development of new and significantly more effective techniques for removing particulate matter, SOx and NOx from flue gas which originates from large solid fuel combustion. Recently, it has been found that combinations of these environmental technologies can also lead to the reduction of mercury emissions from coal power plants. Now the greatest attention is paid especially to the coal power plant in Opatovice nad Labem, close to Hradec Kralove. Its system for flue gas dedusting was replaced by a modern type of cloth fabric filter with the highest particle separation efficiency which belongs to the category of BAT. Using this technology, together with modernization of the desulphurisation device and increasing of nitrogen oxides removal efficiency, leads also to a reduction of mercury emissions from this power plant. The University of Hradec Kralove, the Opole University and EMPLA Hradec Kralove successfully cooperate in the field of toxic metals biomonitoring almost 20 years. In the Czech-Polish border region, comprehensive biomonitoring of mercury in bioindicators Xerocomus badius in 9 long-term monitored reference points is done. The values of mercury concentration measured in 2012 and 2016 were compared with values computed by a dispersion model SYMOS′97 (updated 2014). Thanks to modern methods of dedusting and desulphurisation, emissions of mercury from this large coal power plant are now smaller than before and that the downward trends continues. The results indicate that Xerocomus badius is a suitable bioindicator for a long-term monitoring of changes in mercury imissions in this forested border region. This finding is significant because it shows that this region is suitable for leisure, recreation, and rehabilitation.