Celem artykułu jest przedstawienie procesu kształtowania się współczesnego znaczenia parametrycznego przymiotnika ogromny. Badania mają charakter historycznojęzykowy, to znaczy punktem wyjścia są dla autorek dane etymologiczne oraz materiał pozyskany ze źródeł dokumentujących dawną polszczyznę. Analizy wykorzystują zarówno metody semantycznohistoryczne, jak i słowotwórczohistoryczne. Dopełnieniem są informacje odnoszące się do użycia analizowanej jednostki w tekstach historycznych oraz jej obecności w innych językach słowiańskich. Przeprowadzone analizy doprowadziły między innymi do następujących konkluzji: wartość parametryczna przymiotnika ogromny jest wtórna – ukształtowała się w trakcie rozwoju polszczyzny; dominującym mechanizmem, który doprowadził do powstania znaczenia parametrycznego jest leksykalizacja, a wyznacznikiem w tym przypadku jest blaknięcie znaczenia pierwotnego oraz zatarcie się granic morfologicznych.
EN
The article concentrates on the development of the Polish adjective ogromny which, in contemporary Polish, has a parametric meaning only. The research is conducted in a historical frame which means that the starting point were the etymological and historical word formation data. We treat the information referring to the use of this adjective in the old texts and its presence in other Slavonic languages as complementary. Our analyses led, inter alia, to the following conclusions: the parametric value of the adjective ogromny is secondary – it took shape during the history of Polish language; the main mechanism in the development of parametric value of ogromny is lexicalization. Its determinant is, in that case, the semantic fading and blurring of morphological boundaries.
Celem artykułu jest opis oraz analiza frekwencyjna i statystyczna jednego z wykładników potoczności – przerywnika leksykalnego. Badania mają charakter historyczny i zostały przeprowadzone na podstawie Korpusu dawnych polskich tekstów dramatycznych (1772–1939). Analiza zorientowana jest socjopragmatycznie, to znaczy pokazuje zależność pomiędzy używaniem wyodrębnionych przerywników (560 użyć) a wiekiem, płcią i statusem nadawców. Wyróżniono trzy podstawowe funkcje pragmatyczne, jakie te wyrażenia mogą pełnić w wypowiedzi (ekspresywna, retardacyjna, fatyczna).
EN
The article aims to describe and analyze one of the exponents of colloquialism – the filler words, both when it comes to frequency and statistics. The historical linguistics research is based on the Corpus of Polish Dramatic Texts (1772–1939). The analysis is sociopragmatically oriented, i.e. it shows the relationship between the use of the filler words (560 uses) and the age, sex, and social status of the users. There are three essential pragmatic functions that these expressions can perform in an utterance (expressive, retardative, phatic).
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.