W trzyletnim doświadczeniu polowym badano reakcję odmian lnu oleistego (Oliwin, Opal, Szafir) nawożonych nawozami jedno- i wieloskładnikowymi, Insolem K i Plonvitem R na energię i zdol¬ność kiełkowania, strukturę plonu oraz jego wysokość. Przebieg warunków pogodowych decydował istotnie o energii i zdolności kiełkowania, udziale masy słomy odziarnionej, nasion i plew w strukturze z 1 rośliny oraz plonie słomy i nasion lnu ole-istego. Odmiana Szafir uzyskała, w porównaniu z badanymi odmianami, najwyższą energię i zdol¬ność kiełkowania oraz plon nasion. Wykazano korzystny wpływ nawożenia podstawową dawką NPK w połączeniu z borem i molibdenem oraz Insolem K na parametry wartości siewnej nasion - energię i zdolność kiełkowania.
EN
In three - year - lasting field experiment there was examined the response of oil flax cutlivars (Oliwin, Opal, Szafir), fertilized with mono - and multicompound fertilizers Insol K and Plonvit R (containing micro- and macroelements: N, Mg, S, B, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn, Na2O) on the ability and energy of emergence , as well as yield structure and its size. The course of weather conditions proved to be significantly decisive as far as energy and ability of emergence, structure of deseeded straw weight, seeds and husks per one plant , as well as straw and seed yield of oil flax was concerned. Szafir cultivar characterized the highest energy and abil¬ity of emergencje ,as well as seeds yield in comparison to other examined cultivars. It was proved positive effect of fertilization with basic dose of NPK, combined with boron and molybdenium and also with Insol K on sowing value parameters, involving energy and ability of emergence.
W trzyletnim doświadczeniu polowym badano reakcję odmian lnu oleistego (Oliwin, Opal, Szafir) nawożonych nawozami jedno- i wieloskładnikowymi, Insolem K i Plonvitem R, na cechy morfo-logiczne roślin przed zbiorem (wysokość roślin, długość techniczną, liczbę rozgałęzień i średnicę łodyg) oraz elementy struktury plonu - liczbę torebek na roślinie i masę 1000 nasion. Przebieg warunków pogodowych decydował istotnie o wszystkich parametrach morfologicz¬nych i strukturotwórczych roślin lnu oleistego, natomiast czynnik genetyczny nie miał wpływu na liczbę rozgałęzień i liczbę torebek na roślinie. Odmiana Szafir uzyskała, w porównaniu z pozosta¬łymi odmianami, najwyższą masę 1000 nasion. Czynnik nawozowy wskazuje na korzystny wpływ nawożenia podstawową dawką NPK w połączeniu z Plonvitem R oraz z 20 i 40 kg N.
EN
Three - year - lasting field experiment aimed at investigation of the effect of oil flax cultivars (Oliwin, Opal, Szafir) fertilization with mono - and multi - compound fertilizers, Insol K and Plon- vit R, on plants morphological properties before harvest (plants height, technical length of straw, number of branches and stem diameter), as well as elements of yield structure - number of capsules per plant and thousand seed weight. The course of weather conditions was significantly decisive regarding all morphological and structure - forming parameters of oil flax plants, while genetic factor did not affect the number of branches and capsules per plant. Szafir cultivar featured the highest value of thousand seed weight as compared to the remaining cultivars. Fertilization factors points to advantageous effect of ferti¬lization with a basic dose of NPK, combined with Plonvit R and with 20 and 40 kg N.
Following strict standards imposed on raw materials for food production, the most important aim in plant cultivation is to obtain high quality yields with desirable chemical composition. It can be achieved, for example, through fertilization, which modifies the content and share of organic components (protein, fat) in crops. This study was conducted in 2009, 2010, 2011, and dealt with the effect of nitrogen, sulphur and boron fertilization on the content and chemical composition of fatty acids in light- and dark-coloured seeds of oil flax. The content of saturated acids, with the following number of carbon atoms C8, C10, C12, C16,C18, C22, and unsaturated acids with carbon atoms C16:1, C18:2 and C18:3, was especially modified by the weather conditions. In 2009, with the lowest mean values of precipitation and air temperatures during the plant growing season, the highest content of oleic acid (19.94%) and MUFA (20.1%) was determined. In turn, the highest air temperature and mean precipitation values in 2011 favoured a high content of linolenic acid (64.3%) and PUFA (78.5%) Regardless of the year of flax cultivation, the dark-seed cultivar had a higher share of oleic acid C18:1, n-9 in the sum of fatty acids (by about 6%), and a lower share of linolenic acid C18:3, n-3 (by about 10%). The cultivar with light-coloured seeds accumulated higher amounts of capric, palmitoleic, behenic acids, as well as 6.7% more of palmitic acid and 5.3% more of linolenic acid than the dark-seeded cultivar. The three-year experiment demonstrated that the introduction of a nitrogen dose of 40 kg ha-1 was advantageous only to the accumulation of palmitic and stearic acids, while the simultaneous application of 15 kg B and 70 kg S ha-1 resulted in a decreased lignoceric acid content. The tested fertilization did not affect significantly the content of MUFA, PUFA and saturated fatty acids (SFA). No statistically significant differences were determined in the total content of saturated fatty acids in flax oil of the examined cultivars. The dark-seeded cultivar presented a higher value of mono-unsaturated fatty acids, by 19.3%, while the light-seeded cultivar Oliwin contained 4.4% more of essential unsaturated fatty acids. The average content of saturated fatty acids (SFA) in flax oil reached the level of 8.24%. The percentage of Essential Fatty Acids (EFA = PUFA – polyunsaturated Fatty Acids) was about 74.9%, while the percentage of MUFA (Monounsaturated Fatty Acids) was nearly 17%. In the experiment, the C18:2 (n-6) to C18:3 (n-3) ratio for the light-seeded cultivar was 0.24:1, compared to 0.32:1 for the dark -seeds variety. The ratio of saturated to unsaturated fatty acids reached 1:8.97 for the examined cultivars, being higher in the light-seeded cultivar.
PL
Ze względu na określone wymagania stawiane surowcom do produkcji żywności, istotnym zadaniem w uprawie roślin jest uzyskanie plonów o wysokiej jakości i pożądanym składzie chemicznym. Jednym ze sposobów jest nawożenie, które modyfikuje ilość i wzajemne proporcje związków organicznych (białka, tłuszczu) w badanych odmianach. W latach 2009, 2010, 2011 badano wpływ nawożenia azotem, siarką i borem na zawartość i skład kwasów tłuszczowych w jasnych i ciemnych odmianach lnu oleistego. Zawartość kwasów nasyconych, o liczbie atomów węgla C8, C10, C12, C16,C18, C22 oraz nienasyconych C16:1, C18 o 1, 2 i 3 wiązaniach była w szczególności modyfikowana przebiegiem warunków pogodowych. W 2009 r. o najniższym poziomie opadów i średniej temperaturze powietrza w okresie wegetacyjnym roślin odnotowano najwyższą zawartość kwasu oleinowego (19,94%) i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA – Monounsaturated Fatty Acids) – 20,1%, a najwyższe temperatury powietrza i średnia ilość opadów atmosferycznych w 2011 r. sprzyjały wysokiej zawartości kwasu linolenowego (64,3%) i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA - Polyunsaturated Fatty Acids) – 78,5%. Bez względu na rok uprawy wyższy udział kwasu oleinowego C18:1, n-9 w sumie kwasów tłuszczowych stwierdzono u odmian o ciemnych nasionach (o ok. 6%), a jednocześnie niższy udział kwasu linolenowego C18:3, n-3 (o ok. 10%). Odmiana o jasnych nasionach kumulowała więcej kwasów kaprynowego, palmitooleinowego, behennowego oraz o 6,7% kwasu palmitynowego i o 5,3% więcej kwasu linolenowego, w porównaniu z odmianą o nasionach ciemnych. W 3-letnim doświadczeniu wykazano, że zastosowanie dawki azotu w ilości 40 kg ha-1 okazało się korzystne w gromadzeniu jedynie kwasów palmitynowego i stearynowego, natomiast jednoczesne zastosowanie 15 kg B ha-1 i 70 kg S ha-1 spowodowało zmniejszenie zawartości kwasu lignocerynowego. Zastosowane nawożenie nie modyfikowało w istotny sposób zawartość MUFA, PUFA i nasyconych kwasów tłuszczowych (SFA – Saturated Fatty Acids). Nie stwierdzono istotnych różnic w sumarycznej zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych w oleju lnianym badanych odmian. Odmiana o ciemnych nasionach (Szafir) zawierała więcej jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (o 19,3%), a odmiana o jasnych nasionach (Oliwin) – więcej niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (o 4,4%). Średnia zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych (SFA) w oleju lnianym wynosiła 8,24%, NNKT- niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (EFA = PUFA) stwierdzono ok. 74,9%, natomiast jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA) ok. 17%. Wykazano, że stosunek C18:2 (n-6) do C18:3 (n-3) wynosił u odmiany o jasnych nasionach 0,24:1, u odmiany ciemnonasiennej – 0,32:1, natomiast stosunek kwasów nasyconych do nienasyconych u badanych odmian kształtował się na poziomie 1:8,97 i był wyższy u odmiany jasnonasiennej.
Over 1996-1998 field and laboratory experiments were carried out to define the effect of genetic factor, bean harvest dates and methods on the rate of organic nutrients accumulation in the seeds, pods and stems. The following were researched: a) bean cultivars represented by three forms: small-seeded - `Mela´, medium-seeded - `Słowianka´ and small-seeded - `Jubilatka´, b) harvest dates (every 7 days), from the 7th day following the end of flowering to full plant ripeness, c) harvest methods (threshing): direct (A) - hand-made threshing of seeds directly after cutting, two-stage (B) - hand-made seed threshing once the whole cut plants desiccated, two-stage (C) - hand-made threshing following the seed desiccation in pods previously separated from the plants directly after their cutting. As plants were ripening, the content of water in seeds was decreasing, and the process of wilting was faster than in pods and stems. Two-stage harvest B, as compared with direct harvest A, showed a more favourable effect on the accumulation of dry matter in seeds. The interaction of factors (cultivar x date) decreased, along with ripening, the content of total protein and crude fat in bean seeds, and an increase in the energy value and the share of nitrogen-free extract. The share of respective plant parts (seeds, pods and stems) in the accumulation of nutrients was changing with the ontogenetic development. The share of seeds increased, while the share of stems in the accumulation of total protein and nitrogen-free extract decreased. While comparing the three harvest methods for cultivars, direct harvest A showed most favourable for the content of crude ash, and the two-stage harvest B - for the energy value in all the cultivars researched.