Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Organizacja Wojskowa Pomorza (1918-1920). Polska konspiracja zbrojna w okresie poprzedzającym powrót Pomorza do Polski. Pytania i postulaty badawcze

100%

Olstowski P.

|

nr 46

113-139

DE

Die Pommersche Militärorganisation bestand von Ende 1918 bis Anfang 1920 und war eine von mehreren polnischen regionalen konspirativen Militärorganisationen, die nach dem 1. Weltkrieg entstanden und sich den Anschluss ihrer Regionen an den wieder entstehenden polnischen Staat zum Ziel setzten. Als Teil der polnischen Nationalbewegung in der Provinz Westpreußen und dabei auch ein Abbild ihrer sozialen Struktur stellt sie nach dem Ablauf von hundert Jahren ein interessantes Phänomen aus der Perspektive der Militärgeschichte, aber auch der Sozialgeschichte dar, sowohl im regionalen wie im gesamtpolnischen Maßstab. Die schlechte Quellenlage hat bis heute dazu geführt, dass der Forschungsstand zu dieser Organisation bescheiden ist. Im vorliegenden Text werden im Rahmen der durch die Quellen gegebenen Möglichkeiten die verschiedenen Etappen ihrer organisatorischen Entwicklung und die Hauptgebiete ihrer Aktivität vorgestellt, in Verbindung mit den Aktivitäten der polnischen Bewegung in Pommern und der politisch-militärischen Lage dieses Gebiets im Jahr vor der Rückkehr seines größten Teils an Polen im Januar und Februar 1920, ebenso die sich in dieser Zeit wandelnden Erwartungen an die Organisation von Seiten des Kommissariats des Obersten Volksrats und der Obersten Führung der Streitkräfte im Preußischen Teilungsgebiet in Posen und der obersten polnischen Militärführung in Warschau. Formuliert wird auch die Notwendigkeit weiterer Forschungen zur Organisation, ihres Führungskaders auf zentraler und lokaler Ebene sowie ihrer Mitgliederbasis, in Verbindung mit analogen Forschungen zu anderen polnischen militärischen Konspirationen in dieser Zeit: der Polnischen Militärischen Organisation, der Polnischen Militärischen Organisation des Preußischen Teilungsgebiets sowie der Polnischen Militärischen Organisation von Oberschlesien.

EN

The Military Organization of Pomerania, operating from the end of 1918 to the beginning of 1920, was one of several Polish regional underground military organizations established after World War I, aiming to incorporate their districts into the reviving Polish state. As part of the Polish national movement in West Prussia, it reflected the provinces’s inhabitants’ social structure. After a hundred years it constitutes an interesting phenomenon from the point of view of not only military history, but also social history- both on a regional and national level. The poor condition of the preserved source base still results in a modest state of research concerning this organization. The presented text presents subsequent stages of its organizational development and the main areas of activity, along with the activities of the Polish movement in Pomerania and the political and military situation of this area in the year preceding the return of most of Pomerania to Poland in January and February 1920. It also takes into consideration the expectations towards the Military Organization of Pomerania as expressed by the Commissariat of the Supreme People's Council and the Main Command of the Armed Forces in the Prussian Partition in Poznań and the Polish Supreme Military Authorities in Warsaw. A postulate was also formulated to carry out further research on the Military Organization of Pomerania, its management at the central and local levels, and a membership base, in conjunction with similar research on other Polish military underground movements of that time: the Polish Military Organization, the Polish Military Organization of the Prussian Partition and the Polish Military Organization of Upper Silesia.

PL

Organizacja Wojskowa Pomorza, istniejąca od końca 1918 do początków 1920 r., była jedną z kilku polskich regionalnych konspiracyjnych organizacji wojskowych powstałych po I wojnie światowej, stawiających sobie za cel przyłączenie ich dzielnic do odradzającego się państwa polskiego. Będąc częścią polskiego ruchu narodowego w prowincji Prusy Zachodnie, w tym także odbiciem jego struktury społecznej, stanowi po upływie stu lat interesujące zjawisko z punktu widzenia historii wojskowej, ale i historii społecznej, zarówno w skali regionalnej, jak i ogólnopolskiej. Nikły stan zachowanej bazy źródłowej skutkuje do dziś skromnym stanem badań nad tą organizacją. W prezentowanym tekście – na miarę źródłowych możliwości – przedstawiono kolejne etapy jej rozwoju organizacyjnego i główne obszary działalności, w powiązaniu z działaniami ruchu polskiego na Pomorzu i sytuacją polityczno-militarną tego obszaru w roku poprzedzającym powrót jego większej części do Polski w styczniu i lutym 1920 r., jak też zmieniającymi się w tym okresie oczekiwaniami wobec OWP ze strony Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej i Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w Zaborze Pruskim w Poznaniu i naczelnych polskich władz wojskowych w Warszawie. Sformułowano też postulat dalszych badań nad OWP, jej kadrą kierowniczą szczebla centralnego i terenowego oraz bazą członkowską, w powiązaniu z analogicznymi badaniami nad innymi polskimi konspiracjami wojskowymi tamtego czasu: Polską Organizacja Wojskową, Polską Organizacją Wojskową Zaboru Pruskiego oraz Polską Organizacją Wojskową Górnego Śląska.

2

„Oddano Ministerstwu Wojny Pomorze jako domenę wojskową”. Wojsko Polskie a władze cywilne i społeczeństwo Pomorza w 1920 roku

100%

Olstowski P.

|

nr 3(289)

53-86

EN

The rebirth of Poland in 1918 meant the need to unify the lands of the three former partitions. Initially, this took place under the conditions of the wars for independence and the state’s borders. One of the important parts of this process was the integration of Gdańsk Pomerania with Poland. The year 1920, the first in reborn Poland, was particularly difficult for the society and authorities of the Pomeranian Voivodeship, mainly due to the economic effects of integration with the remaining Polish lands, but also the weakness of the existing state structures. This increased the role of the army, first during the existence of the Pomeranian Front, whose troops took Pomerania for Poland in January and February 1920, and then of the military territorial administration, which was the Command of the General District of Pomerania. The author analyzes the causes and symptoms of the tensions that existed between the army and both the civilian authorities and Pomeranian society in general in 1920, which had an adverse effect on the pace of Pomerania’s integration with Poland in the first years of independence.

DE

Die Wiedergeburt Polens im Jahr 1918 bedeutete, dass die Länder der drei ehemaligen Teilungen vereinigt werden mussten. In den ersten Jahren geschah dies unter den Bedingungen der Kriege um Unabhängigkeit und nationale Grenzen. Ein wichtiger Teil dieses Prozesses war die Eingliederung von Danzig-Pommern in den polnischen Staat. Das Jahr 1920, das erste im wiedergeborenen Polen, war für die Bevölkerung und die Behörden der Woiwodschaft Pommern besonders schwierig, vor allem wegen der wirtschaftlichen Folgen der Integration mit den übrigen polnischen Gebieten, aber auch wegen der Schwäche der noch bestehenden staatlichen Strukturen. Damit stieg die Rolle der Armee, zunächst während des Bestehens der Pommerschen Front, deren Truppen im Januar und Februar 1920 Pommern für Polen übernahmen, und anschließend die militärische Territorialverwaltung – das sogenannte Pommersche Generalkommando. Der Artikel analysiert die Ursachen und Symptome der Spannungen zwischen der Armee und der Gesellschaft und den zivilen Behörden Pommerns im Jahr 1920, die sich negativ auf das Tempo der Integration Pommerns in Polen in den ersten Jahren der Unabhängigkeit auswirkten.

PL

Odrodzenie Polski w 1918 r. oznaczało konieczność unifikacji ziem trzech byłych zaborów. W pierwszych latach przebiegała ona w warunkach wojen o niepodległość i granice państwa. Jednym z istotnych fragmentów tego procesu była integracja z Polską Pomorza Gdańskiego. Rok 1920, pierwszy w odrodzonej Polsce, był dla społeczeństwa i władz województwa pomorskiego szczególnie trudny, głównie ze względu na gospodarcze skutki integracji z pozostałymi ziemiami polskimi, ale też słabość wciąż jeszcze struktur państwowych. Podnosiło to rolę wojska, wpierw w okresie istnienia Frontu Pomorskiego, którego wojska przejmowały w styczniu i lutym 1920 r. Pomorze dla Polski, a następnie wojskowej administracji terytorialnej, jaką było Dowództwo Okręgu Generalnego Pomorze. W artykule przeanalizowano przyczyny i symptomy napięć pomiędzy wojskiem a społeczeństwem i władzami cywilnymi Pomorza w 1920 r., które wywarły niekorzystny wpływ na tempo integracji Pomorza z Polską w pierwszych latach niepodległości.

3

Wokół genezy i formy cywilnej obrony Bydgoszczy we wrześniu 1939 r. Przyczynek do wydarzeń bydgoskich 3–4 września 1939 r. i polskich działań nieregularnych w kampanii polskiej

100%

Olstowski P.

|

nr 2-3 (256-257)

223-294

EN

On 3 September 1939 in Bydgoszcz, when some units of the “Pomorze” (Pomerania) Army were retreating through the city, a German sabotage mission was carried out. An important aspect of those events which has not been researched yet is the role of the Polish civil self-defence units in Bydgoszcz, whose structures began to be formed at the end of August 1939, so actually before the outbreak of the Polish-German war. Bydgoszcz was, next to Katowice, one of the largest Polish cities where civil self-defence structures were set up on such a scale, and which, at the beginning of September 1939, both cooperated with the army, and acted independently, serving as civil guard. On 3 and 4 September 1939 these groups, partly organized and armed by the military, participated actively in the events in Bydgoszcz and after that some of them left the city. The following article makes a contribution to the further research both on the Bydgoszcz events of 3–4 September 1939 and on the – barely investigated so far – issue of the Polish irregular actions in September 1939, organized upon military initiative and relying on the reservists of the Polish Army that had not been called up, as well as on the members of veteran’s associations and youth before the age conscription.

RU

3 сентября 1939 г. В Быдгоще, во время отступления из города частей армии „Поморье”, была совершена немецкая диверсионная акция. Одним из основных и до сих пор не исследованных составляющих тех событий является роль польской гражданской самообороны в Быдгоще, структуры которой начали формироваться в конце августа 1939 г., то есть еще до начала польско-немецкой войны. Быдгощ, наряду с Катовице, был единственным крупным польским городом, где в таком масштабе была создана структура гражданской самообороны, которая с первых дней сентября 1939 г. сотрудничала с армией, а также действовала самостоятельно, выполняя функцию гражданской обороны. 3 и 4 сентября 1939 г. эти группы, частично организованные и вооруженные, приняли участие в обороне Быдгоща, после чего часть из них покинула город вместе с армией. Данная статья является вкладом в дальнейшие исследования быдгощских событий 3–4 сентября 1939 г., а также мало исследованной проблематики участия в военных действиях в сентябре 1939 г. польских нерегулярных воинских формирований, организованных накануне войны на основе не мобилизованных резервистов Войска Польского, членов ветеранских товариществ и допризывной молодёжи.

PL

W dniu 3 września 1939 r. w Bydgoszczy, w trakcie odwrotu przez miasto części oddziałów Armii „Pomorze”, doszło do niemieckiej akcji dywersyjnej. Jednym z istotnych, a niezbadanych dotąd składników tych wydarzeń jest rola polskiej cywilnej samoobrony w Bydgoszczy, której struktury formować zaczęto w końcu sierpnia 1939 r., a więc jeszcze przed wybuchem wojny polsko-niemieckiej. Bydgoszcz była obok Katowic jedynym większym polskim miastem, w którym na taką skalę powołano do życia struktury cywilnej samoobrony, które w pierwszych dniach września 1939 r. zarówno współpracowały z wojskiem, jak i działały samodzielnie, wykonując funkcje straży obywatelskiej. W dniach 3 i 4 września 1939 r. grupy te, częściowo organizowane i uzbrojone przez wojsko, wzięły czynny udział w wydarzeniach bydgoskich, po czym część z nich opuściła miasto wraz z armią. Artykuł niniejszy jest wkładem do dalszych badań nad wydarzeniami bydgoskimi 3–4 września 1939 r., jak i nad słabo zbadaną problematyką polskich działań nieregularnych we wrześniu 1939 r., organizowanych z inicjatywy czynników wojskowych w oparciu o niezmobilizowanych rezerwistów Wojska Polskiego, członków stowarzyszeń kombatanckich i młodzieży przedpoborowej.

4

„Nowe spojrzenie na odrodzenie Polski”. W związku z książką Jochena Böhlera

88%

Olstowski P.

|

nr 2

307-325

5

Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu

63%

Olstowski P. , Wołos M.

|

tom XIX (LXX)

|

nr 1-2 (263-264)

159-192

EN

Polish Military Organization came into being in autumn 1914 on the initiative of Józef Piłsudski. Since the beginning it was his asset against the political and military entities of Austria-Hungary and Germany. Until the Kingdom of Poland was occupied by the armies of the Central Powers in summer 1915, it concerned the intelligence and sabotage units at the rear. In 1915–1918 the role of PMO evolved from a personnel base for future Polish army created close to the Central Powers towards a secret military organization of the independence camp. In October and November 1918 it played an important role in ending the Austrian and German occupation of the Kingdom of Poland and in the protection of the centers of Polish authorities that were subsequently created, especially at local level. It also provided volunteers for the Polish Army forming at that time. The intelligence networks created in Ukraine and Russia on the basis of PMO’s structures in the East played an important role during the Polish-Soviet war of 1919–1921.

RU

Польская военная организация (ПВО) была образована осенью 1914 г. по инициативе Юзефа Пилсудского. С самого начала своего существования она была его большим преимуществом по отношению к политическим и военным факторам Австро-Венгрии и Германии. До того момента, когда Польское Королевство стало занято войсками центральных держав летом 1915 г., это относилось к разведке и диверсии на периферии фронта. Если ранее ПВО лишь готовила будущие кадры для польской армии, создававшейся по соседству с центральными державами, то в 1915–1918 гг. роль Польской военной организации выросла – ПВО стала тайной военной организацией лагеря борцов за независимость. В октябре и ноябре 1918 г. она играла существенную роль в ликвидации австрийской и немецкой оккупации в Польском Королевстве и защите создаваемых центров польской власти, особенно на местном уровне. Она также предоставляла волонтерские кадры для формирующегося на тот момент Войска Польского. Создаваемые на основе ее структуры на востоке разведывательные сети в Украине и России сыграли важную роль во время советско-польской войны 1919–1921 г.

PL

Polska Organizacja Wojskowa powstała jesienią 1914 r. z inicjatywy Józefa Piłsudskiego. Od początku swego istnienia stanowiła atut w jego ręku w stosunku do czynników politycznych i wojskowych Austro-Węgier i Niemiec. Do czasu zajęcia Królestwa Polskiego przez wojska państw centralnych latem 1915 r. odnosiło się to do wywiadu i dywersji na zapleczu frontu. W latach 1915–1918 rola POW ewoluowała od funkcji zaplecza kadrowego dla przyszłej armii polskiej tworzonej u boku państw centralnych, do tajnej organizacji wojskowej obozu niepodległościowego. W październiku i listopadzie 1918 r. odegrała istotną rolę w likwidacji okupacji austriackiej i niemieckiej w Królestwie Polskim i ochronie tworzących się ośrodków władzy polskiej, zwłaszcza na szczeblu lokalnym. Dostarczyła też kadr ochotniczych dla formującego się wówczas Wojska Polskiego. Tworzone zaś w oparciu o jej struktury na wschodzie siatki wywiadowcze na Ukrainie i w Rosji odegrały ważną rolę w czasie wojny polsko-sowieckiej 1919–1921 r.