Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Od chrześcijańskiego racjonalizmu do racjonalistycznego ateizmu - francuska myśl oświeceniowa.

100%

Budzanowska A. T.

Horyzonty Polityki

|

2021

|

tom 12

|

nr 39

143-155

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The objective of the article is to prove that the anti-Christian libertine theories present in the French underground philosophy of the XVIII century (philosophie clandestins), the secret philosophers associated with the academy environment: Académie des Sciences, Académie française, and especially the Académie des Inscriptions et Belles Lettres (so-called.The Small Academy) influenced the formation of the idea of secularism proposed by ideological fathers of the Revolution of 1789 for post-revolution France. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main research problem under consideration is the approach of the French secret philosophers to the issue of religion and faith that is not associated with political reflection but related to the literary world of the era, written on the pages of manuscrits philosophiques clandestins. Social and humanities-specific research methods were used, including critical analysis, comparative research and methodology of literature theory. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article is based on the contents of secret manuscripts in particular: N. Fréret, J.L. de Burigny and Du Marsais. It articulates visible traces of the transition from Christian rationalism, the leading thought of the period of enlightened absolutism in France, to the concept of rationalist atheism that became the signature of the the French Enlightenment and the post-revolution era. RESEARCH RESULTS: The secret philosophers associated with the literary world, but not with political or legal reflection, questioned the thesis of the existence of God by treating religions as ethical systems for controlling social attitudes. The harmless thoughts of scientific observation, translated into the legal and political sphere, constituted the ideological core raised for the banners of the Revolution of 1789, which were then enshrined in the doctrine of secularism of the post-revolutionary era of the French republican concept. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, RECOMMENDATIONS: Studies of recent decades have also shown that there was a relationship between eighteenth century academicians and the heterodonistic and atyreligious, libertical thought circulating in the underground through of philosophical manuscripts.

PL

CEL NAUKOWY: Artykuł ma na celu wykazanie, że antychrześcijańskie treści, obecne we francuskiej filozofii podziemnej XVIII wieku (philosophie clandestins), libertynów erudycyjnych związanych z środowiskiem akademii: Académie des Sciences, Académie française, a zwłaszcza Académie des Inscriptions et Belles Lettres (tzw. Małej Akademii), miały wpływ na formowanie się idei laickości zaproponowanej przez ideowych ojców rewolucji 1789 roku dla Francji ery porewolucyjnej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym analizowanym problemem badawczym jest podejście do zagadnienia religii i wiary w ideach podziemnych filozofów, niekojarzonych z refleksją polityczną, związanych bowiem ze światem literackim epoki, zapisanych na kartach manuscrits philosophiques clandestins. Zastosowano metody badawcze właściwe dla nauk społecznych i humanistycznych, w tym analizę krytyczną, badania porównawcze i metodologię teorii literatury. PROCES WYWODU: Na podstawie treści tajnych manuskryptów, w szczególności: N. Fréreta, J.L. de Burigny’ego i Du Marsais, zaprezentowano ślady przejścia z chrześcijańskiego racjonalizmu – idei wiodącej okresu absolutyzmu oświeconego we Francji – w koncepcję racjonalistycznego ateizmu, który stał się wyróżnikiem francuskiego oświecenia i ery porewolucyjnej. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Filozofia potajemna przyczyniła się do skruszenia Ancien régime’u. Libertyni erudycyjni wywodzący się ze świata literatury, niekojarzeni z refleksją polityczną ani prawną, zakwestionowali istnienie boga, traktując religie jako systemy etyczne służące kontroli społecznych postaw. Idee niegroźne, jako obserwacja naukowo-badawcza, przełożone do sfery ustrojowo-politycznej ukonstytuowały rdzeń ideowy wyniesiony przez encyklopedystów na sztandary rewolucji 1789 roku, które następnie zapisano w doktrynie laickości epoki porewolucyjnej Francji republikańskiej. WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Badania ostatnich dziesięcioleci dowiodły, że istniała zależność pomiędzy osiemnastowiecznymi akademikami a rozkwitem heterodoksyjnej i antyreligijnej, libertyńskiej myśli, krążącej w podziemnym obiegu za pośrednictwem manuskryptów filozoficznych. Zjawisko to równoległe do oficjalnej, publicznej działalności badawczej akademików z różnych dziedzin, w tym literatury czy nauk ścisłych, stało się ważnym elementem samookreślenia się epoki, zwłaszcza we Francji i tego, co tam zdarzyło się w odniesieniu do procesów sekularyzacji po 1789 roku.

2

Epidemie a reżimy

100%

Budzanowska A. T.

Horyzonty Polityki

|

2020

|

tom 11

|

nr 36

11-24

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to systematise the knowledge on the relationship between epidemics and strategies for fighting them in different types of political systems and their social consequences. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem is the analysis of strategies for fighting epidemics in a bipolar approach of political systems as a derivative of various social crises, including those resulting from pandemics. The study was conducted using research methods specific to social sciences, i.e. a critical analysis, a synthesis of subject literature, and a comparative analysis. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article begins with presenting the review of studies devoted to epidemics and their social and political consequences, which is followed by the description of several models of fighting epidemics within particular types of political regimes. Next, based on the example of the processes that took place in the first half of the 20th century, the impact of such crises on the growth of social sympathies towards anti-systemic ideologies is demonstrated. RESEARCH RESULTS: The long-term effects of epidemics led to turning points, which significantly affected the development of civilization. They were accompanied by phenomena that, due to the collapse of the foundations of societies’ functioning, influenced the worldview of the masses, leading to the re-evaluation of the political scene and the transformation of political systems. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMENDATIONS: The relationship between epidemics and strategies for fighting them in certain types of political regimes was usually neglected even in studies whose authors analysed a range of social and economic processes that stemmed directly from health crises. However, their conclusions lend support to the claim that this issue is relevant to both researchers interested in the theory of state and the theory of politics and decision-makers responsible for the stability of political systems.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy o relacjach zachodzących pomiędzy epidemiami a strategiami walki z nimi w różnych typach systemów politycznych i ich konsekwencjami społecznymi. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest analiza modeli strategii walki z epidemiami w bipolarnym ujęciu systemów politycznych jako pochodnej różnych kryzysów społecznych, w tym wynikających z pandemii. Zastosowano metody badawcze właściwe dla nauk społecznych. Wykorzystano analizę krytyczną i syntezę literatury naukowej oraz badania porównawcze. PROCES WYWODU: W pierwszej kolejności przedstawiono stan badań nad zagadnieniem epidemii i ich skutkami społeczno-politycznymi, następnie zaprezentowano modele walki z epidemiami w kontekście typów reżimów ustrojowych, a w kolejnym, na przykładzie procesów zachodzących w pierwszej połowie XX wieku, ukazano wpływ tych kryzysów na wzrost sympatii społecznych wobec ideologii antysystemowych. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Długofalowe skutki epidemii prowadziły do przesileń, które w sposób istotny wpływały na losy cywilizacji. Towarzyszyły temu zjawiska, które w związku z załamaniem się podstaw funkcjonowania społeczeństw oddziaływały na światopogląd mas, przewartościowując scenę polityczną i transformując systemy państwowe. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Nawet jeśli analizowano procesy społeczno-ekonomiczne pojawiające się w związku z kryzysami zdrowotnymi, rzadko zastanawiano się nad relacją zachodzącą pomiędzy epidemiami a strategiami walki z nimi w określonych typach reżimów państwowych. Tymczasem wnioski płynące z dotychczasowych rozważań wskazują na aktualność tej problematyki zarówno dla badaczy teorii polityki i państwa, jak i decydentów odpowiedzialnych za stabilność funkcjonowania systemu politycznego.

3

Rada Gabinetowa - konstytucyjna instytucji współpracy władzy wykonawczej w Polsce w ramach Konstytucji z 1997 roku

100%

Budzanowska A. T.

Horyzonty Polityki

|

2018

|

tom 9

|

nr 28

109-121

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przeanalizowanie zagadnienia Rady Gabinetowej jako konstytucyjnej instytucji współpracy pomiędzy ogniwami władzy wykonawczej – Prezydentem RP i Radą Ministrów oraz ocena skuteczności jej funkcjonowania. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pytanie badawcze sformułowano następująco: czy w toku praktyki ustrojowej Rada Gabinetowa jako konstytucyjne uprawnienie głowy państwa, odnoszące się do sfery współdziałania z rządem, jest efektywnym narzędziem wpływu politycznego na realizowane polityki publiczne państwa? W celu przygotowaniu artykułu przeanalizowano podstawy normatywne oraz użyto narzędzi stosowanych w badaniach politologicznych, bazując na literaturze przedmiotu oraz analizie zapisów konstytucji i ustaw, dokumentów źródłowych Kancelarii Prezydenta RP i materiałów prasowych. PROCES WYWODU: Podjęty problem usystematyzowano następująco: w pierwszej części zaprezentowano model ustrojowy władzy wykonawczej zapisany w Konstytucji z 1997 r., następnie przedstawiono tradycję instytucji Rady Gabinetowej w polskim systemie politycznym, w kolejnej części poddano analizie zagadnienie Rady Gabinetowej jako uprawnienia konstytucyjnego głowy państwa. Ostatnia część poświęcona jest badaniu realizacji tego narzędzia współpracy egzekutywy w praktyce na przestrzeni ostatnich 20 lat. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Rada Gabinetowa jest instytucją rozpoznawalną i trwałe zapisaną w polskim systemie konstytucyjnym. Przechodząc stopniową ewolucję, utrwalił się jej charakter jako uprawnienia przynależnego głowie państwa i służącego budowaniu współpracy z rządem. Rada Gabinetowa, mimo podejmowanych prób, nie stała się formą współdziałania egzekutywy, co potwierdza praktyka ostatnich kilkunastu lat. Ponadto instytucja ta, pozbawiona ostrza decyzyjności, przybrała charakter wydarzenia medialnego. W toku analizy stwierdzono także, że Prezydenci RP w ostatniej dekadzie stosunkowo rzadko korzystali z tej konstytucyjnej prerogatywy. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Konstrukcja ustrojowa władzy wykonawczej zapisana w Konstytucji z 1997 r. z wyraźnie dominującą silną pozycją rządu z premierem na czele sprawia, że Rada Gabinetowa w zakreślonych dla niej ramach stanowi słabe narzędzie wpływu politycznego Prezydenta RP. Nie wydaje się jednak zasadne, by w przyszłości podejmować próbę zmiany jej zakresu, bowiem należy wątpić, czy takie działanie spowoduje częstsze sięganie po tę instytucję przez głowę państwa. Praktyka ustrojowa ostatnich dwóch dekad udowodniła bowiem, że bardziej skuteczne jest korzystanie przez prezydenta z działań zakulisowych i nieformalnych niż realizowanie postulatu współdziałania w ramach konstytucyjnych uprawnień, stanowiących potencjalne pole porażki.

4

The constitutional principle of common welfare at a time of a pandemic in Poland

63%

Budzanowska A. T. , Radziewski M.

Horyzonty Polityki

|

2022

|

tom 13

|

nr 45

203-217

PL

Cel naukowy: Analiza aktywności normatywnej w Polsce w związku z COVID-19 (tzw. tarcz antykryzysowych), która doprowadziła do zderzenia praw podstawowych z zasadami konstytucyjnymi wywołując debatę o transgresji ustrojowej i zasadach limitujących działania władzy względem obywateli. Zaprezentowanie, jak w sytuacjach kryzysu lub stanów nadzwyczajnych strategie rządowe mogą przeobrażać ustrój za pomocą wzmocnionej normatywnie redefinicji pojęć konstytuujących. Problem i metody badawcze: Doktrynalne ujęcie zasad konstytucyjnych jako konsensusu pokolenia Solidarności XX w. wydawało się ugruntowane w polskiej kulturze politycznej. COVID-19 spowodował próbę ich redefinicji poprzez wybór strategii rządowej walki z kryzysem w zakresie limitacji praw oraz wątpliwości wynikających z kolizji tych działań z normami konstytucyjnymi. Wykorzystano prawno-doktrynalną analizę porównawczą i syntezę literatury. Proces wywodu: Zaprezentowano uwarunkowania konstytuowania zasad konstytucyjnych w Polsce w kontekście pojęcia dobra wspólnego jako pryncypium relacji państwo – obywatel. Przeanalizowano transgresję doktrynalną dokonującą się pod wpływem funkcjonowania rządowej walki z COVID-19 oraz przedstawiono wnioski dotyczące zagrożeń ustrojowych w kontekście prób reinterpretacji pojęć fundamentalnych dla demokratycznego państwa prawa. Wyniki analizy naukowej: COVID-19 dowiódł, że obowiązujące regulacje nie są wystarczające do zabezpieczenia zasady dobra wspólnego jako nakazu skierowanego wobec władzy publicznej pełnienia przez nią roli służebnej w realizacji tej zasady w interesie obywateli. Kryzysy stają się pretekstem dla decydentów do ustanawiania norm wprowadzających prymat interesów władzy nad obywatelami, co w konsekwencji prowadzi do naruszenia zasady godności człowieka, jako źródła wolności i praw jednostkowych oraz nienaruszalnej istoty wolności i praw w kontekście nadrzędnego pojęcia dobra wspólnego, jako pryncypium konstytuującego relacje państwo – obywatel /władza – społeczeństwo. Wnioski, innowacje rekomendacje: Rozważenie ustanowienia dodatkowych mechanizmów normatywnych, które zapobiegałyby zagrożeniu interpretowania zasady dobra wspólnego jako prymatu interesów państwa nad interesem obywateli. Tym bardziej, że w historii polskiego ustroju,II Rzeczpospolitej, ukonstytuowano doktrynę zdefiniowaną z prymarnym wskazaniem na racje państwa stojącą w sprzeczności z ideowymi postulatami pokolenia Solidarności, które przesądziły o kształcie polskiego systemu politycznego po 1989 r.

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The objective of the article is to analyse legislative acts introduced in Poland in response to COVID-19 pandemic (the so-called anti-crisis shields), which led to a clash between fundamental rights and constitutional principles and triggered a debate on systemic transgression and the principles that limit the government’s activities directed at citizens. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: COVID-19 led to attempts undertaken by the Polish government to redefine the constitutional strategies established by the Solidarity generation by choosing a strategy to deal with the crisis based on limiting citizens’ rights. This led to doubts triggered by the collision of this strategy with constitutional norms. The method used in the study was a legal-doctrinal comparative analysis and a synthesis of the literature. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article presents the determinants underlying the creation of constitutional principles in Poland embedded in the context of the common good as the principium which guides the relationships between the state and its citizens. The doctrinal transgression resulting from the government’s attempts to fight against COVID-19 was analysed and conclusions concerning the threats to the political system in the context of the governmental attempts to reinterpret the concepts fundamental to the democratic state of law were drawn. RESEARCH RESULTS: COVID-19 proved that the existing regulations are not sufficient to secure the principle of the common good as an underlying principle of the government’s activities. Crises become a pretext for decision-makers to introduce such laws which prioritise the interests of the authorities over the interests of citizens. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: It is recommended to consider the introduction of extra legislative mechanisms that would prevent the primacy of the interests of the state to take precedence over the interests of citizens in the future.