Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Pomiędzy polemiką a deskrypcją. Mieczysława Jastruna „literacka” antropologia dzieciństwa (na przykładzie wspomnień i opowiadania Wychowanie prowincjonalne)

100%

Mielhorski R.

Porównania

|

2023

|

tom 33

|

nr 1

165-182

EN

The subject of the empirical study in this article is the recollection-based texts and the story “Wychowanie prowincjonalne” by Mieczysław Jastrun, which refer the reader to the author’s childhood. The main thesis in this article is the assumption that Jastrun in his works created his own coherent and complex image (template, model) of childhood as such; therefore, it can be metaphorically called the subject of his individual “literary anthropology.” What is more, it is assumed that the generally copied picture of childhood in the contemporary (modern) literature and culture, as well as the one presented in the tradition, are referred to by the writer by means of two types of attitude: a polemic one, where his reflections get involved in the dispute with some parts of this image, and a descriptive one, in particular that based on own experience (here is no polemics but aiming to reflect general opinions on childhood-confirmed in his own biographical experience as a boy). Thus, the methodology of this article is based on the explanation of the relation between a polemic gesture and a descriptive tendency (suspension of polemics). Attention is drawn in the article to the fact that both the recollection-based text and the short story refer the reader to the same memory prototype, which is confirmed by significant similarities between them (the characters, places of the events, their viewpoints, even the same linguistics expressions).

PL

Przedmiotem studiów empirycznych są w tym artykule teksty wspomnieniowe i opowiadanie Mieczysława Jastruna Wychowanie prowincjonalne, odsyłające czytelnika do okresu dzieciństwa pisarza. Główną tezą artykułu jest założenie, że Jastrun w swojej twórczości stworzył swój własny, spójny i złożony obraz (wzorzec, model) dzieciństwa jako takiego, stąd można go określić metaforycznie mianem przedmiotu jego indywidualnej „antropologii literackiej”. Ponadto zakłada się, że wobec ogólnie powielanego wizerunku dzieciństwa we współczesnej (nowoczesnej) literaturze i kulturze, a także tego, który jest obecny w tradycji, pisarz przyjmuje dwie postawy: polemiczną, gdy wchodzi w swoich refleksjach w spór z niektórymi składnikami tego wizerunku, i deskrypcyjną, w szczególności autopsyjną (tu dostrzegamy brak polemiki, dążenie do odzwierciedlenia ogólnych mniemań na temat dzieciństwa – potwierdzone we własnych biograficznych, chłopięcych przeżyciach). Metodologia tego artykułu została więc oparta na wyjaśnieniu relacji pomiędzy gestem polemicznym i tendencją opisową (zawieszeniem polemiki). Zwraca się w artykule uwagę, że tak tekst wspomnieniowy, jak i opowiadanie prowadzą czytelnika do tego samego prototypu pamięciowego, na co wskazują istotne podobieństwa między nimi (postaci, miejsca zdarzeń, punkty ich widzenia, nawet te same zwroty językowe).

2

O tym, jak Czesław Miłosz czytał „Poemat o mowie polskiej”

100%

Mielhorski R.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2022

|

tom 10

71-91

EN

The article presents a reception of a social realist volume of Mieczysław Jastrun’s poetry, entitled Poemat o mowie polskiej [A poem on the Polish speech], from a point of view of Czesław Miłosz, who was a migrant at that time. His review study dated 1953 not only comments on this book but also uses it as a ground for presenting the fundamental features of “positive” lyric poetry created from 1949 to 1953. The author of the article points out three basic principles which organise the statement of Miłosz. These are: the principle of ostensible identification, the principle of desired objectivism and the principle of assessment ambivalence. The reflection on the text of Miłosz is, for the sake of the lecture order, preceded by an overall description of the Poemat… and by a comment to its critical reception in the 1950s.

PL

W artykule zaprezentowana została recepcja socrealistycznego tomu poezji Mieczysława Jastruna, zatytułowanego Poemat o mowie polskiej – z punktu widzenia przebywającego na emigracji Czesława Miłosza. Jego szkic recenzyjny stanowi nie tylko komentarz do tej właśnie książki, ale i na jej podstawie ukazuje zasadnicze cechy tworzonej w latach 1949–1953 liryki „pozytywnej”. Autor artykułu wskazuje na trzy zasady, które organizują wypowiedź Miłosza. Są to kolejno: zasada pozornej identyfikacji, zasada pożądanego obiektywizmu i zasada ambiwalencji ocen. Refleksja nad tekstem Miłosza dla porządku wykładu poprzedzona jest ogólną charakterystyką Poematu… oraz komentarzem do jej odbioru krytycznego w latach pięćdziesiątych XX wieku.

3

Egotyki Leo Lipskiego – niedokończony dyskurs

100%

Mielhorski R.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2014

|

tom 32

EN

The author analyses egotyki, a poetical-prose cycle by Polish writer Leo Lipski. He determined relations between each text, described the context of this cycle and pointed out, that the writer made those pieces as a whole structure. Finally, he revealed Lipski’s fascination with modernity both in philosophy and in literature.

PL

Artykuł jest próbą opisania odrębnego cyklu Leo Lipskiego, jakim są egotyki. Autor podejmuje się ustalenia zasad wewnętrznej organizacji tekstu (grupy utworów o tym samym tytule) –konceptualizacji. Ukazuje również konteksty niezbędne do jego interpretacji (emigracyjne wygnanie, aspekt pokoleniowy, koneksje filozoficzne i literackie). Cały proces ma prowadzić do ustalenia światopoglądowo-filozoficznej wymowy cyklu, jego miejsca w dorobku pisarza, walorów artystycznych, wpisania w szersze procesy nowoczesności dwudziestowiecznej (np. tendencję „literatury integralnej”). W tym celu wyodrębnia się zasadnicze problemy poszczególnych utworów, ukazujewzajemne relacje między nimi oraz inne prawidłowości powodujące, że ten zbiór dwudziestu poezjo-próz stanowi zjawisko jednolite, intencjonalnie zaprojektowane. Jakkolwiek egotyki traktuje się tu jako całość otwartą kompozycyjnie, gotową do rozbudowy własnej architektoniczno-problemowej. W artykule podkreślone zostaje specyficzne napięcie pomiędzy dwoma procesami – tendencją do rozpraszania materii literackiej i jej równoległej konstrukcji. Uwypuklone zostaje równieżautobiograficzne (szyfr tekstualizacji) oraz intertekstualne (źródła inspiracji) podłoże utworu.

4

The Topos of Childhood in Modern Poetry (1939–1989)

100%

Mielhorski R.

Tematy i Konteksty

|

2020

|

nr 1

364-394

EN

The paper problematises the literary image of childhood in poetry in relation to external historical and socio-political events. The material analysed covers Polish poetry from 1939 – 1989 (a clearly distinguished segment of the historical-literary process). The choice and ordering of the case studies results from the application of two research paradigms: (i) the paradigm concerned with autobiographical motifs, which refers to such topics of 20th century writings as exile (poetry of return by Łobodowski, Wierzyński etc.) immigration (nostalgic [pansentimentalism] and emotionally neutral motifs), Holocaust (motifs of fear, division between now and then, the role of imagination) and (ii) a generation-related paradigm, which allows us to follow the topos of childhood viewed from the perspective of history according to the order of generations entering Polish literature (from the 1920 Generation to the New Wave Groups) up to the succession of consecutive literary trends in the second half of the 20th century (e.g. soc-realism and soc-plans). Poetic texts concerning childhood in the light of history are viewed as records of “rites of passage” operating from the child’s phase of the pre-personalisation area - the child’s sense of being one with the world, experiencing the harmony of being - to the period of personalisation - when history leaves its mark on this period; characterised by the sense of one’s distinctiveness from reality, individual alienation, the need for rationalisation of one’s own existence and the existence of the surrounding reality. The role of history is to lead the child from the pre-personalistic period to the experience of personalisation.

5

Listy Mieczysława Jastruna do Karola Wiktora Zawodzińskiego w archiwum Biblioteki Narodowej w Warszawie

100%

Mielhorski R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2023

|

tom 67

|

nr 2

157-173

EN

The article is a discussion of seventeen letters written by the poet Mieczysław Jastrun to the “Skamander critic” Karol Wiktor Zawodziński. The letters are kept in the archives of the National Library in Warsaw. The volume of the correspondence is divided into two parts: the first one is those written by Jastrun during the interwar period, and the second one comes from after the war, sent up to the year 1948. The Jastrun manuscripts are multi-thematic, yet the leading role is played by reflections on the general issues of poetry and the current phenomena of the literary life – both during the interwar period and the post-war time when the poet was the editor of the Łódź-based Marxist periodical “Kuźnica” (that is why part of the correspondence was written on the periodical company postcards or letterhead); they provide supplementary information on both writers including their viewpoint on art and the world; they also encourage further research into literary criticism, at least that related to the polemics referred to in the article.

PL

W artykule omówionych zostało siedemnaście listów skierowanych przez poetę Mieczysława Jastruna do „krytyka Skamandra”, Karola Wiktora Zawodzińskiego. Listy te przechowywane są w archiwum Biblioteki Narodowej w Warszawie. Ów blok korespondencji rozpada się na dwie części: pierwszą stanowią przesyłki skreślone przez Jastruna w okresie międzywojennym, drugą – z okresu powojennego, wysyłane do 1948 roku. Te rękopisy Jastruna są wielotematyczne, jednak wiodącą rolę pełnią w nich refleksje poświęcone ogólnym sprawom poezji i aktualnym zjawiskom życia literackiego – tak międzywojennego, jak i czasu, gdy poeta pełnił w latach powojnia także obowiązki redaktora łódzkiego, marksistowskiego periodyku „Kuźnica” (stąd też część korespondencji napisana została na firmowych kartkach pocztowych czasopisma lub na jego papierze firmowym); dostarczają one informacji dopełniających wiedzę o obu pisarzach, ich stanowiskach natury artystycznej i światopoglądowej, stanowią również asumpt do dalszych badań obszaru krytyki literackiej, choćby w zakresie wskazanych w artykule polemik.