Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Historia roslinnosci Borow Tucholskich i rola czlowieka w swietle badan palinologicznych

100%

Miotk-Szpiganowicz G.

|

nr 1

39-122

2

The results of palynological investigations as the evidence of development of the Rzucewo Culture neolithic settlement on the coast of the Puck Lagoon

63%

Miotk-Szpiganowicz G. , Król D.

|

tom Vol. 16

65--70

EN

Archaeological investigations have been performed for years in the vicinity of the Rzucewo Headland, on the western shore of the Puck Lagoon. The best known site of the Neolithic Rzucewo Culture is located there. Also palynological investigation was performed earlier in this area. The present article is an attempt at recapitulating the obtained information. Materials for the palynological tests came both from organic sediments, which occur on the shore of the present Lagoon, and directly from archaeological excavations. The obtained results of both the palynological and archaeological tests made it possible to find out that the earliest traces of the economic activity of humans in this area belong to settlement which was earlier than that of the Rzucewo Culture. This Paraneolithic settlement is dated at the end of the Atlantic Period. The area under investigation was covered then by peatlands and lake, which determined that the main economic activity of humans was fishing, and animal husbandry done on a small scale was only an extra activity of the then population. Archaeologically dated at 4400-3700 years BP, the settlement of the Rzucewo Culture developed when the sea transgressed into the area of the present Puck Lagoon. The results of the research shows that in the economic activity of the inhabitants of the settlement both animal husbandry and farming were treated as matters of secondary importance, while fishing and seal hunting were the main activities. The impact on the environment resembled Mesolithic economy rather than that of the Neolithic Age, hence traces of this activity are poorly visible in pollen diagrams.

PL

W okolicy Cypla Rzucewskiego, na zachodnim brzegu Zalewu Puckiego, jest zlokalizowane najbardziej znane stanowisko neolitycznej kultury rzucewskiej, na którym od wielu lat są prowadzone badania archeologiczne, od kilku lat również badania palinologiczne. Materiał do badań palinologicznych stanowiły osady organiczne występujące w strefie brzegowej obecnej laguny, jak i próbki osadów pobrane bezpośrednio z wykopów archeologicznych.Wyniki zarówno badań palinologicznych, jak i archeologicznych wskazały na ślady osadnictwa wcześniejsze niż kultura rzucewska. Ta wcześniejsza faza, związana z osadnictwem preneolitycznym, jest datowana palinologicznie na koniec okresu atlantyckiego. Teren badań zajmowały wówczas torfowiska i jeziora, co decydowało o tym, że głównym zajęciem ludzi było rybołówstwo. Prowadzona na niewielką skalę hodowla bydła była zajęciem dodatkowym.Osadnictwo kultury rzucewskiej, datowane archeologicznie na 4400-3700 lat BP, rozwijało się w czasie, gdy na obszar obecnego Zalewu Puckiego transgredowało morze. Jednak i w tym przypadku wyniki badań palinologicznych wskazują, że zarówno hodowla, jak i uprawa roli były zajęciami mniejszej rangi. Głównymi zajęciami gospodarczymi było rybołówstwo i polowanie na foki. Taki typ gospodarki, przypominający bardziej gospodarkę mezolityczną niż neolityczną, słabo zaznacza się na diagramach pyłkowych.

3

Stratygrafia osadow plejstocenskich i holocenskich w stanowisku Szary Dwor.

63%

Olszak I. J. , Miotk-Szpiganowicz G.

|

tom 64

307-317

4

Geologic setting and palynologic examination of the Vistulian sediments at Koźmin near Turek, central Poland

51%

Forysiak J. , Miotk-Szpiganowicz G. , Petera J.

|

tom Vol. 43, Nr 1

85-98

EN

Several alternating organic-mineral and mineral beds of the Vistulian, accumulated by a braided river, are recorded from outcrops of the Adamów open-cast mine. They have considerable lateral extension and are underlain by the Wartanian till. Sedimentary structures and lithologic analyses prove varying-energy conditions during formation of the mineral series. The organic-mineral series (organic silts and peats) is an effect of a low-energy flow. Palynologic examination does not allow to establish the age relationship between these sediments and particular warmings during the Vistulian.

PL

Odkrywka Koźmin KWB Adamów znajduje się na rozległej równinie aluwialnej w zachodniej części basenu uniejowskiego. Powierzchnię równiny pokrywają osady tarasowe vistulianu pocięte wąskimi strefami aluwiów holoceńskich. W zachodniej części obszaru A. Mańkowska (1980) wyróżniła piaski glacifluwialne zlodowacenia wisły, natomiast P. Kłysz (1981) i P. Kłysz, W. Stankowski (1986) wiek piasków wiążą ze zlodowaceniem środkowopolskim. Osady czwartorzędowe odsłaniają się na długości 30 m profilu. Dominują utwory neoplejstocenu i holocenu. Podścielają je zdeformowane glacitektonicznie a następnie ścięte erozyjnie osady trzeciorzędowe. Nad nimi leżą osady różnofrakcyjne, m.in. izolowane płaty gliny zwałowej zlodowacenia warty. Płaty gliny zwałowej w odkrywce Koźmin odpowiadają dolnemu poziomowi gliny zlodowacenia warty z pobliskiego stanowiska Smulsko (H. Klatkowa, 1992, 1993). Osady vistuliańskie reprezentowane są głównie przez piaski, poprzedzielane poziomami organiczno-mineralnymi, charakteryzującymi się znacznym rozprzestrzenieniem lateralnym. Najniższy kompleks organiczny 9 ma największą miąższość i w głównej mierze składa się z laminowanych faliście, częściowo zaburzonych piasków i mułów organicznych. Obraz palinologiczny nie pozwala jednak na stwierdzenie czy osady powstały w początkowym okresie vistulianu, czy też można je łączyć z którymś z późniejszych interstadiałów. Nadległa seria osadów mineralnych zbudowana jest z różnofrakcyjnych piasków warstwowanych horyzontalnie i przekątnie. Wyżej zalega poziom osadów mineralno-organicznych z torfem, zaburzonych postsedymentacyjnie. Wyniki analizy palinologicznej wyraźnie wskazują, że w czasie powstawania tej serii panował klimat zimny, uniemożliwiający rozwój lasów. Należy to łączyć najprawdopodobniej z jakąś interfazą. Serię mineralno-organiczną przykrywają osady piaszczyste i mułkowe, wykazujące zróżnicowane warstwowanie. Najwyższy poziom vistuliański w stanowisku Koźmin to seria osadów organiczno-mineralnych utworzonych z piasku, torfu i mułku. Wyniki analizy palinologicznej wskazują, że badane osady powstały w zimnym interstadiale bądź interfazie. Serie organiczno-mineralne 5 oraz 7 mają znacznie mniejszą miąższość. Podlegały intensywnym deformacjom o charakterze niestatecznego warstwowania gęstościowego. W obrębie serii vistuliańskiej rozwinęły się liczne struktury szczelinowe. Przeprowadzone badania wskazują, że rola stratygraficzna osadów vistuliańskich jest mniejsza niż zakładano pierwotnie. Obraz palinologiczny nie pozwala na odniesienie poziomów organicznych do konkretnych okresów ciepłych vistulianu, ale może być podstawą do rekonstrukcji ewolucji paleośrodowiska basenu uniejowskiego. Kontynuowane są prace w celu określenia specyfiki osadów oraz warunków ich sedymentacji w vistulianie i holocenie.

5

Type Region P-s: Bory Tucholskie.

50%

Miotk-Szpiganowicz G.

|

nr 2

6

Tree stumps from the bottom of the Vistula Lagoon as indicators of water level changes in the Southern Baltic during the Late Holocene

45%

Łęczyński L. , Miotk-Szpiganowicz G. , Zachowicz J. , Uścinowicz S. , Krąpiec M.

|

tom No. 49 (2)

245-257

EN

The Vistula Lagoon is situated along the south-eastern shore of the Gulf of Gdansk and is linked with the gulf through the Strait of Baltiysk. Separated from the open sea by the Vistula Spit, the Vistula Lagoon is a shallow body of water with a mean depth of 3 m; the bottom is covered with a layer of mud several metres thick. This article presents a unique, newly discovered locality of tree stumps occurring in situ at the bottom of the Vistula Lagoon. The radiocarbon age of the alder stumps and the top of the peat in which they are rooted is Subboreal. The alder wood was dated to 4770š35 and 3295š35 years BP. The top layers of peat were dated to 4670š40, 4410š35 and 3690š35 years BP. The considerable scatter of the dates indicates the significance of erosional processes during marine transgressions. Radiocarbon dates and pollen analyses indicate that in the late Atlantic - early Subboreal periods, the water level of the Vistula Lagoon was about 3 m lower than it is today. The -2 m level was passed no earlier than c. 3500 years ago; the -1 m level was reached around 2000 years ago.

7

Tree stumps from the bottom of the Vistula Lagoon as indicators of water level changes in the Southern Baltic during the Late Holocene

45%

Leczynski L. , Miotk-Szpiganowicz G. , Zachowicz J. , Uscinowicz S. , Krapiec M.

|

nr 2

EN

The Vistula Lagoon is situated along the south-eastern shore of the Gulf of Gdańsk and is linked with the gulf through the Strait of Baltiysk. Separated from the open sea by the Vistula Spit, the Vistula Lagoon is a shallow body of water with a mean depth of 3 m; the bottom is covered with a layer of mud several metres thick. This article presents a unique, newly discovered locality of tree stumps occurring in situ at the bottom of the Vistula Lagoon. The radiocarbon age of the alder stumps and the top of the peat in which they are rooted is Subboreal. The alder wood was dated to 4770±35 and 3295±35 years BP. The top layers of peat were dated to 4670±40, 4410±35 and 3690±35 years BP. The considerable scatter of the dates indicates the significance of erosional processes during marine transgressions. Radiocarbon dates and pollen analyses indicate that in the late Atlantic – early Subboreal periods, the water level of the Vistula Lagoon was about 3 m lower than it is today. The −2 m level was passed no earlier than c. 3500 years ago; the −1 m level was reached around 2000 years ago.

8

Climate change and human impact in the southern Baltic during the last millennium reconstructed from an ombrotrophic bog archive

38%

Lamentowicz M. , Gałka M. , Pawlyta J. , Lamentowicz Ł. , Goslar T. , Miotk-Szpiganowicz G.

|

tom Vol. 28

3-16

EN

We present the last millennium of history of a peatland located in northern Poland. Our results are based on two replicate monoliths taken from a Baltic raised bog. We applied a high-resolution approach and radiocarbon dating to the peat material to obtain a detailed palaeoenvironmental reconstruction. To reconstruct past peatland moisture, we used three proxies: testate amoebae, plant macrofossils and pollen. Despite different peat accumulation and extensive hiatus in the formerly studied core, both monoliths show a similar pattern of changes. However, the core from this study provides us with more detailed data on S. fuscum disappearance which correlates well with the data from the other Baltic bog, Słowińskie Błoto. Our research shows that pristine Baltic bogs can be dated to AD 1350. Słowińskie Błoto palaeohydrology confirms AD 1300 as the beginning of the hydrological disturbance. In the case of the Stążki and Słowińskie Błoto bogs, the Little Ice Age (LIA) is recorded between AD 1500 and AD 1800. However, this climatic change might have been blurred by human impact. In the case of the Baltic bogs, their reference virgin state can be dated to AD 1200. After this date, we observed increasing human impact and climatic instability connected with the LIA. However, between AD 1800 and 1900, bogs were wet, most possibly due to climatic forcing. This fact suggests that despite human impact, recent peat deposits can still reflect climate. Our research provided information related to the time of existence, location and characteristics of the natural/pristine state. High-resolution peatland palaeoecology is crucial for restoration activities, e.g., rewetting and environmental management. The palaeohydrological context (supported by other proxtes) of the last 1000 years provides a retiable answer to the question: 'To rewet or not to rewet?'

9

Impact of sand extraction from the bottom of the southern Baltic Sea on the relief and sediments of the seabed

32%

Uścinowicz S. , Jegliński W. , Miotk-Szpiganowicz G. , Nowak J. , Pączek U. , Przezdziecki P. , Szefler K. , Poręba G.

|

tom No. 56 (4)

857--880

EN

Investigations of the geological structure and seabed dynamics as well as the morphological and sedimentological effects of sand extraction generated by different mining techniques were carried out in Polish waters of the Baltic Sea, NW of the Gulf of Gdańsk, at a water depth of 15-17 m. Three research cruises took place: just before, directly after and 11 months after dredging operations. Seismoacoustic profiling, a multibeam echosounder, a side-scan sonar, a 3 m vibro-corer and a box-corer were used during the research cruises. The grain size distribution and 137Cs content of the sand samples were determined. Marine shells were dated by the AMS14C technique and pollen analyses were carried out on samples of muddy sands lying below the marine sand. A 2 to 4.5 m thick layer of marine sands lies on the boulder till and locally on late Pleistocene ice margin lake deposits. The 137Cs content indicates that the 0.4-0.8 m thick sand layer is mobile during storms. After the dredging operations, four pits with diameters from 80 to 120 m, depths from 3 to 4.5 m and slopes with gradients up to 30-55° were measured. Several smaller irregularly shaped pits and double furrows 30-150 m in length and 0.3-0.5 m in depth were found. The sonar mosaic also shows a 50-100 m buffer zone of fine sand around the pits which flowed over the dredger's side with water and settled on the bottom. During one year after the dredging operation the furrows generated by trailer suction hopper dredging as well as the fine sand cover around the pits disappeared completely. The four post-dredging pits left by stationary suction dredging were shallower by 2-2.5 m, their diameters increased by 40-50 m, the gradient of the slopes was reduced by up to 5-10°, and the total volume was only about 3.5% smaller than directly after dredging.