Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Określenie bezwymiarowego współczynnika oporów i współczynnika szorstkości w przekroju zatoru z grubego rumoszu drzewnego

100%

Michalec B. , Leksander B.

|

nr 10

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w potoku Bukowińskim, których celem było określenie wpływu zatoru, utworzonego z kłody, na zmianę wartości bezwymiarowego współczynnika oporów i współczynnika szorstkości. Wykonane pomiary obejmowały niwelację podłużną oraz poprzeczną koryta cieku, pobór rumowiska dennego oraz pomiary hydrometryczne. Niwelacja poprzeczna obejmowała pięć przekrojów poprzecznych na odcinku potoku o długości 47 m, które zostały zlokalizowane przed, za, oraz w rejonie zatoru z grubego rumoszu drzewnego. Wykazano zróżnicowanie prędkości przepływu wody w rejonie zatoru. Obliczono bezwymiarowy współczynnik oporów, uwzględniając bez-względną szorstkość dna określoną według wzoru Gładki [van Rijn 1984]. W celu określenia bezwzględnej szorstkości dna pobrano trzy próby rumowiska dennego w przekroju z kłodą. Stwierdzono, że zator w potoku Bukowińskim, utworzony z kłody, powoduje zmianę warunków hydraulicznych przepływu wody i wzrost o ponad 71% wartości bezwymiarowego współczynnika oporów w przekroju zatoru. Określono również współczynnik szorstkości koryta i wykazano, że współczynnik ten w przekroju z zatorem, przesłaniający w 60% przekroju koryta przy przepływie wynoszącym 0,141 m3s-1, jest większy o ponad 17,5% od wartości współczynnika szorstkości w przekrojach przed i za zatorem.

EN

The results of investigations carried out in the stream Bukowiński are presented in this paper. The aim of investigation was definition of influence of wood jam on change of dimensionless coefficient of resistance and coefficient of roughness. The performed measurements included cross-section leveling and longitudinal leveling of the stream channel, bed sediment sampling, and hydrometric measurements. Cross-section leveling included five cross-sections in the 47-m long stream sector; these were located upstream and downstream the wood jam and in its region. Differentiation of water flow velocity in the region of wood log was shown. The dimensionless coefficient of resistance was calculated taking into account the equivalent bottom roughness determined by use of Gladki`s formulae [van Rijn 1984]. In the aim of the qualification of the equivalent bottom roughness three samples of bottoms sediment were taken in the cross-section with the log. It was found that the wood log in the Bukowiński stream caused a change of hydraulic conditions of water flow and, in consequence, the dimensionless coefficient of resistance in the wood jam section increased by about 71%. The coefficient of channel roughness was also determined and it was shown that the coefficient of roughness in the section of wood jam, which 60% of channel cross-section cover by water flow carrying out 0,141 m3⋅s-1, caused increasing of this coefficient by over 17,5%.

2

Prognoza zamulania zbiorników wodnych Brzóza Stadnicka i Brzóza Królewska

80%

Majerczyk A. , Michalec B. , Leksander B.

|

nr 2/IV

PL

Określono stopień zamulenia zbiorników wodnych Brzóza Stadnicka i Brzóza Królewska znajdujących się na jednym cieku niekontrolowanym hydrolo-gicznie oraz opracowano prognozy ich zamulenia. W analizie uwzględniono wpływ zbiornika górnego - Brzóza Stadnicka, na ilość rumowiska dopływającego do zbiornika dolnego - Brzóza Królewska. Prognoza zamulenia, opracowana w trzech wariantach, umożliwiła określenie tzw. żywotności zbiorników. W pierwszym wariancie opracowano prognozę dla zbiornika górnego w jego zlewni cząstkowej. W drugim wariancie prognozowano zamulenie zbiornika dolnego biorąc pod uwagę dopływ rumowiska ze zlewni całkowitej, bez uwzględnienia zatrzymywania części rumowiska w zbiorniku górnym. W trzecim wariancie natomiast uwzględniono wpływ zbiornika górnego na zbiornik dolny. Wykazano, że badane małe zbiorniki wodne charakteryzują się stosunkowo niskimi wartościami zdolności do zatrzymywania rumowiska, co wpływa na wydłużenie ich żywotności. Określona na podstawie bilansu objętości rumowiska zatrzymanego i dopływającego zdolność zbiornika Brzóza Stadnicka do zatrzymywania rumowiska wynosi 27,9%. Nieco wyższą wartością βrz=38,7% charakteryzuje się zbiornik Brzóza Królewska. Według prognozy zamulania opracowanej z ustaloną wartością βrz, wyznaczoną na podstawie bilansu rumowiska, żywotność zbiornika Brzóza Królewska zostanie zwiększona ze 192 lat do 217 lat. Wskazuje to na wydłużenie tzw. żywotności tego zbiornika zaledwie o 15 lub 13%.

EN

The work aimed at the determination of the silting degree and the silting forecast for water reservoirs at Brzóza Stadnicka and at Brzóza Królewska, which are situated on hydrologically uncontrolled Tarlaka stream. The analysis took into account the influence of upper reservoir - Brzóza Stadnicka - on the amount of sediment flowing into the lower reservoir - Brzóza Królewska. The analysis of the silting process was carried out in three variants. The first one concerns to the Brzóza Stadnicka reservoir, the second to the Brzóza Królewska reservoir, without taking into consideration the upper reservoir, and the third variant took into account the influence of the upper reservoir on the lower one. It was stated that studied small water reservoirs were characterized relatively low values of the sediment trap efficiency what causes extension of their useful life. Sediment trap efficiency of Brzóza Stadnicka reservoir determined on the basis of the balance of the volume of sediment delivered and deposited in this reservoir is carried out 27.9%. The somewhat higher value βrz = 38.7% the Brzóza Królewska reservoir is characterizes. It was also stated that the upper reservoir of the cascade had the insignificant impact on decrease of the silting intensity of the bottom reservoir. According to the silting forecast worked out with the established value βrz, appointed on the basis of the sediment balance, the useful life of the Brzóza Królewska reservoir will be enlarged from 192 years to 217 years. This shows on extension of the useful life of this reservoir only just about 15 or 13%.

3

Rozkład przestrzenny osadów dennych w małym zbiorniku wodnym w Zesławicach

80%

Michalec B. , Peczek K. , Leksander B.

|

nr 07

PL

Poznanie i określenie rozmieszczenia przestrzennego akumulowanych osadów w małych zbiornikach jest istotnie nie tylko na etapie projektowania, lecz również w trakcie eksploatacji. Większość prac badawczych dotyczy rozmieszczenia odkładów rumowiska w średnich i dużych zbiornikach wodnych. W pracy przedstawiono i opisano za pomocą metody Dendy'ego przestrzenny rozkład odkładów rumowiska w głównym zbiorniku wodnym w Zesławicach w okresie przed i po jego odmuleniu. Ze względu na wybudowanie zbiornika bocznego, przejmującego funkcje zbiornika głównego w okresie jego odmulenia i przebudowy, zmianie uległy warunki przepływu wody i rumowiska, które miały wpływ na dystrybucję osadów rumowiska w zbiorniku głównym.W pracy wykazano na podstawie wykonanych pomiarów zamulania i określonego stopnia zamulenia zbiornika głównego, że w wyniku rozdziału wody i rumowiska nastąpiło zmniejszenie intensywności zamulania badanego zbiornika, jak również wpłynęło to na zmianę rozkładu przestrzennego osadów rumowiska. Stwierdzono na podstawie analizy pionowego rozmieszczenia osadów, że w okresie po odmuleniu w części środkowej zbiornika głównego, charakteryzującej się głębokościami względnymi mieszczącymi się w przedziale 0,41-0,65 nastąpiło zwiększenie się względnego zamulenia o 10-20%. Zmiana warunków dopływu wody i rumowiska do badanego zbiornika spowodowała redukcję intensywności zamulania. Średni roczny stopień zamulenia zbiornika przed odmuleniem wynosił 3,0%, natomiast po odmuleniu jest równy 1,61%.

EN

The study and the qualification of the spatial distribution of accumulated bottom sediments in small reservoirs is considerably not only on the design stage, but also during the of operation. The majority of investigative papers concerns to the distributions of the accumulated sediments in average and large water reservoirs. In this work was introduced and describes for the help of the Dendy’s method the spatial distribution of the accumulated sediments in the main water reservoir at Zesławice in the period before and after his desilting. In consideration of building the side reservoir, which to take of the functions of the main reservoir in the period its desilting and reconstruction, the conditions of the flow of the water and the sediment was change. It is had the impact on the distribution of the bottom sediments in the main reservoir. It was showed in this work, on the basis of the executed measurements of silting and the determined the silting degree of the main reservoir, that the decrease the intensity of silting studied reservoir had taken place in the result of the split of water and sediment and it also influenced on the change of the spatial distribution of the sediment deposited. It was statement, that in period after desilting in the central part of the main reservoir, being characterizing relative depths in the range 0,41-0,65 the relative silting of this part of reservoir was increases about 10-20 %. The change of the conditions of the water and sediment flow to the studied reservoir caused the reduction of the intensity of silting. The mean annual silting degree of the reservoir before desilting carried out 3,0 %, however after desilting it is equal to 1,61 %.

4

Ocena jakości wód potoku Głaza

61%

Bogdal A. , Kowalik T. , Kanownik W. , Ostrowski K. , Rajda W. , Leksander B.

|

nr 1

PL

Celem pracy jest ocena jakości, walorów użytkowych i zagrożenia eutrofizacją wód płynących potokiem Głaza, pod kątem ich retencjonowania w planowanym zbiorniku małej retencji „Sidzina. Badania prowadzono od stycznia 2007 do grudnia 2008 r., podczas których systematycznie raz w miesiącu pobierano próby wody z potoku. Bezpośrednio w terenie mierzono: temperaturę wody, pH, tlen rozpuszczony i stopień nasycenia wody tlenem oraz przewodność elektrolityczną. Natomiast w laboratorium oznaczano: BZT5, ChZT-Mn, azot amonowy (N-NH4), azot azotynowy (N-NO2), azot azotanowy (N-NO3), fosfor ogólny (P), fosforany (PO43-), substancje rozpuszczone, zawiesinę ogólną, siarczany (SO42-), chlorki (Cl-), wapń (Ca2+), magnez (Mg2+), żelazo ogólne (Fe2+/3+) i mangan (Mn2+). Ponadto raz na kwartał badano wartości: chromu (Cr), cynku (Zn), kadmu (Cd), miedzi (Cu), niklu (Ni) i ołowiu (Pb) oraz liczbę bakterii grupy coli i liczbę bakterii grupy coli typu kałowego. Z przeliczenia wartości azotu amonowego, azotynowego i azotanowego określono stężenia amoniaku (NH4+), azotynów (NO2-) i azotanów (NO3-). Badania wykazały, że wody płynące potokiem Głaza, ze względu na wartości pH, stężenia żelaza ogólnego oraz liczbę bakterii grupy coli typu kałowego kwalifikują się do III klasy, a więc do wód o zadowalającej jakości. Zarówno stan ekologiczny i chemiczny wód jest dobry. Woda odpływająca badanym ciekiem spełnia kryteria dla wód w kąpieliskach oraz mogłaby być wykorzystana przez ludność do spożycia po typowym uzdatnianiu fizycznym i chemicznym właściwym dla wód kategorii A2. Natomiast zbyt duże zawartości azotynów mogą wpływać niekorzystnie na warunki życia i rozwój ryb łososiowatych i karpiowatych. Obecnie w wodzie płynącej badanym potokiem nie występuje zagrożenie eutrofizacją.

EN

The aim of the paper is an assessment of the quality, usable values and eutrophication threat of waters flowing in the Głaza stream in view of their retention in a planned „Sidzina” small retention reservoir. The analyses were conducted from January 2007 to December 2008 and water samples were collected from the stream once a month. Water temperature, pH, dissolved oxygen and degree of water oxygen saturation, and electrolytic conductivity were measured on site. The laboratory analyses determined: BOD5, COD-Mn, ammonium nitrogen (N-NH4), nitrite nitrogen (N-NO2), nitrate nitrogen (N-NO3), total phosphorus (P), phosphates (PO43-), dissolved substances, total suspended solids, sulphates (SO42-), chlorides (Cl-), calcium (Ca2+), magnesium (Mg2+), total iron (Fe2+/3+) and manganese (Mn2+). Moreover, the values of chromium (Cr), zinc (Zn), cadmium (Cd), copper (Cu), nickel (Ni) and lead (Pb), as well as the coliform bacteria count and the number of faecal coliform bacteria were determined every three months. Concentrations of ammonia (NH4+), nitrites (NO2-) and nitrates were determined by conversion of ammonium, nitrite and nitrate nitrogen values. The tests demonstrated that, due to pH values, total iron concentrations and the number of faecal coliform bacteria, waters flowing in the Głaza stream can be classified as III water purity class, i.e. to waters of satisfactory quality. Both ecological and chemical state of water is good. Water outflowing with the tested watercourse fulfills the criteria for bathing water and might be used as potable water after typical physical and chemical treatment commonly used for category A2 waters. Only too high nitrite concentrations may negatively affect the living conditions of salmonid and cyprinid fish. No eutrophication threat was found for waters flowing in the analyzed stream.