Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Badania nad wplywem wybranych frakcji wlokna pokarmowego na wykorzystanie luteiny w warunkach in vitro i in vivo

100%

Hamulka J.

Rozprawy Naukowe i Monografie. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

|

2009

|

nr 355

1-155

2

Luteina i zeaksantyna –występowanie, właściwości, rola prozdrowotna

100%

Hamulka J.

Dietetyka. Oficjalne Czasopismo Polskiego Towarzystwa Dietetyki

|

2010

|

tom 04

|

nr 3-4

3

Ocena wartosci odzywczej jadlospisow dekadowych dzieci w wieku 1-6 lat

63%

Hamulka J. , Wawrzyniak A.

Bromatologia i Chemia Toksykologiczna

|

2003

|

tom 36

|

nr 1

7-11

4

Ocena dostępności oraz składu suplementów diety zawierających ksantofile - luteinę, zeaksantynę i astaksantynę

63%

Rewucka A. , Hamulka J.

Żywność Nauka Technologia Jakość

|

2020

|

tom 27

|

nr 3

5

Ocena spozycia luteiny wsrod wybranej grupy studentow

63%

Hamulka J. , Slifierska A.

Żywienie Człowieka i Metabolizm

|

2007

|

tom 34

|

nr 1-2

343-347

PL

Celem pracy była ocena spożycia luteiny oraz wskazanie jej głównych źródet w diecie wybranej grupy studentów w wieku 18-27 lat. Badania przeprowadzono wykorzystując kwestionariusz częstotliwości spożycia FFQ. Na podstawie uzyskanych danych oszacowano średnie spożycie luteiny wynoszące 2,35 mg/dzień, które nie było uzależnione od płci, wskaźnika masy ciała BMI oraz miejsca stałego zameldowania. Głównym źródłem tego karotenoidu w diecie studentów były warzywa świeże (58%), w tym zielone warzywa liściaste (25%) oraz przetwory warzywne (15%) i warzywa mrożone (11%). Natomiast owoce i jaja dostarczały w niewielkim procencie tego związku w diecie (odpowiednio 5% i 6%).

EN

Evaluation of lutein consumption and its main sources in diet of chosen group of students, aged 18 - 27, was the aim of this paper. The study was conducted using the frequency food questionnaire FFQ. On the basis of obtained dates, the average lutein consumption was estimated at 2,35 mg per capita, which was independent from sex, the body mass index BMI and the origin of investigated individuals. Fresh vegetables, leafy green vegetables, vegetable products, and chilled vegetables were the main sources of this carotenoid in students diet, amounting 58%, 25 %, 15%, 11 %, respectively. On the contrary, fruit and eggs delivered small percentage of the compound, 5% and 6%, respectively.

6

Ocena oraz charakterystyka suplementow diety zawierajacych luteine i zeaksantyne obecnych na polskim rynku farmaceutycznym

63%

Hamulka J. , Nogal D.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2008

|

tom 59

|

nr 1

47-57

PL

W pracy dokonano oceny suplementów diety zawierających luteinę i zeaksantynę, dostępnych na polskim rynku. Stwierdzono obecność ok. 50 takich suplementów, w tym 12 zawierających także zeaksantynę. Oceniane preparaty charakteryzowały się zróżnicowaną zawartością luteiny od 0,25 do 20,0 mg w 1 tabletce/kapsułce oraz zeaksantyny od 0,02 do 0,50 mg/dawce, formą występowania, ceną oraz zróżnicowanym kosztem proponowanej przez producenta kuracji. Główną przyczyną zakupu tych preparatów było zalecenie lekarza.

EN

Lutein and zeaxanthin, two xanthophylls supposed to delay formation eye's disease (AMD, cataract), and found in numerous new dietary supplements appearing on market also in Poland. In the observed period on polish pharmaceutical market was evaluated presence about 50 supplements with lutein and 12 contained zeaxanthin as well. The lutein concentration ranges from 0.25 to 20.0 mg/serving size and zeaxanthin from 0.02 to 0.50 mg. Most of them were multicomponent (multi-vitamin products) in form of capsules or tabs for adults, advised for the eyes' protections or supply of nutritional components with various contents of lutein and zeaxanthin and various costs of daily treatment.

7

Analiza rynku suplementów diety z astaksantyną w Polsce

63%

Pogorzelska E. , Hamulka J.

Handel Wewnętrzny

|

2013

|

tom 59

|

nr 4

PL

Celem pracy było zbadanie dynamiki zmian liczby oraz rodzajów suplementów diety z astaksantyną dostępnych na polskim rynku aptecznym w latach 2010-2012. Dodatkowo w roku 2012 zbadano świadomość żywieniową wybranej grupy osób młodych w wieku 20-25 lat dotyczącą astaksantyny. W celu określenia liczby i rodzaju dostępnych suplementów diety z astaksantyną przebadano 70 polskich aptek internetowych pod kątem dostępności suplementów diety z astaksantyną. Dane zbierano co roku w tych samych aptekach internetowych. Z analizy uzyskanych danych wynika, iż liczba preparatów z astaksantyną systematycznie rośnie. W roku 2010 na rynku dostępnych było 13 suplementów z astaksantyną, w roku 2011 – o 6 więcej (19 suplementów), natomiast w roku 2012 – 23 suplementy diety. Najwięcej dostępnych suplementów z astaksantyną dedykowanych było osobom z chorobami układu krążenia, co może mieć związek z silnymi właściwościami przeciwutleniającymi tego karotenoidu. Ceny ocenianych suplementów były zróżnicowane i wahały się od 18 zł do 164 zł za 60 sztuk, przy czym najczęściej wartość oscylowała wokół 100 zł za opakowanie. Ceny takich samych suplementów w badanym okresie wykazywały tendencję zwyżkową. W roku 2012 nastąpiła podwyżka cen, w porównaniu z rokiem 2011, o kilkanaście procent. Mimo wzrostu liczby suplementów diety z astaksantyną na polskim rynku aptecznym, świadomość ludzi młodych na jej temat nadal pozostaje stosunkowo niska.

EN

An aim of this study was to examine the dynamics of changes in the amount and type of astaxanthin dietary supplements available in the Polish pharmacy market in the years 2010-2012. In addition, in 2012, there was examined the nutritional awareness of a selected group of young people aged 20-25 years of astaxanthin. In order to determine the amount and type of astaxanthin dietary supplements available in the market, there were surveyed 70 Polish Internet pharmacies. Data were collected every year in the same Internet pharmacies. The analysis of the data shows that the number of supplements with astaxanthin is steadily growing. In 2010, there were 13 supplements with astaxanthin in the market, in 2011, by six more (19 supplements), while in 2012 already 23. Most supplements available with astaxanthin were dedicated to people with cardiovascular diseases what may be related to strong antioxidant properties of the carotenoid. Prices of the supplements varied and ranged from 18 to 164 zlotys for 60 capsules, which usually amounted to around 100 zlotys per pack. The prices of the same supplements over the period showed an upward trend. In 2012, there was a relative price increase against 2011 by over ten per cent. Despite an increase in the number of astaxanthin dietary supplements in the Polish pharmacy market, the awareness of young people of it still remains relatively low.

RU

Цель работы – изучить динамику изменений количества и вида диетических добавок с астаксантином, доступных на польском аптекарском рынке в 2010-2012 гг. Дополнительно в 2012 году обследовали осведомленность в области питания избранной группы молодых людей в возрасте 20-25 лет, касающуюся астаксантина. Для определения количества и вида доступных диетических добавок с астаксантином обследовали 70 польских интернет-аптек с точки зрения доступности диетических добавок с астаксантином. Данные собирали каждый год в одних и тех же интернет-аптеках. Из анализа полученных данных вытекает, что число препаратов с астаксантином систематически повышается. В 2010 г. на рынке было доступных 13 добавок с астаксантином, в 2011 году – на 6 больше (19 добавок), а в 2012 году – уже 23 диетические добавки. Самое большое количество доступных диетических добавок с астаксантином было предназначено лицам с сердечно-сосудистыми заболеваниями, что может быть связано с сильными антиоксидантными свойствами этого каротиноида. Цены оцениваемых добавок были разными и колебались от 18 злотых до 164 злотых за 60 штук, причем чаще всего их стоимость составляла около 100 злотых за упаковку. Цены одних и тех же добавок в обследуемый период указывали тенденцию к росту. В 2012 году имело место повышение цен, по сравнению с 2011 годом, на более, чем десять процентов. Несмотря на рост количества диетических добавок с астаксантином на польском аптекарском рынке, осведомленность молодых людей в отношении этих продуктов по-прежнему относительно низка.

8

Wplyw wybranych skladnikow mineralnych na rozwoj i zdolnosci poznawcze u dzieci

63%

Hamulka J. , Wawrzyniak A.

Bromatologia i Chemia Toksykologiczna

|

2005

|

tom 38

|

nr 3

287-291

9

Ocena spozycia wybranych witamin i skladnikow mineralnych u kobiet w ciazy

63%

Hamulka J. , Wawrzyniak A.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2005

|

tom 56

|

nr 3

245-251

PL

Dokonano oceny spożycia wybranych witamin i składników mineralnych u kobiet ciężarnych. Do oceny sposobu żywienia zastosowano metodą 24-go- dzinnego wywiadu, trzykrotnie powtórzonego. Oceniane racje pokarmowe charakteryzowały się zbyt niską zawartością witamin z grupy B, a zwłaszcza folia- nów (53% zalecanych wartości) oraz witaminy B1 (70%) i B2 (82%), natomiast zbyt wysoką zawartością witaminy A i E. W przypadku składników mineralnych odnotowano niską zawartość żelaza, miedzi, cynku i wapnia, natomiast wysoką zawartość fosforu oraz nieprawidłowy stosunek wapnia do fosforu.

EN

Evaluation of vitamins and minerals intake in pregnant women from Warsaw and Mazowsze Region was performed. The study was done in 2002-2003 with participation of 100 women, aged 10- 40 years. The information about food intake was collected using 24-hour recall three times repeated. The study showed too low intake of vitamins of group B, especially folates (53% recommended value), vitamin Bj (70%), vitamin B2 (82%). Intake of fat-soluble vitamins A and E was too high, above recommendation. Daily diet of pregnant women contained too low level of iron, copper, zinc and calcium, and too high phosphorus, and incorrect calcium and phosphorus ratio (0.22).

10

Ocena sposobu żywienia uczniów wybranych szkół podstawowych z terenu Polski południowo-wschodniej

63%

Hamulka J. , Gronowska-Senger A.

Żywienie Człowieka i Metabolizm. Suplement

|

2000

|

tom 27

176-181

11

Analiza porównawcza spożycia wybranych karotenoidów z wykorzystaniem metody częstotliwości spożycia oraz 4-dniowego bieżącego notowania

63%

Wawrzyniak A. , Hamulka J.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2009

|

tom 60

|

nr 1

PL

Celem pracy była ocena porównawcza spożycia beta-karotenu, likopenu i luteiny dwoma metodami: częstotliwości spożycia i 4-dniowego bieżącego notowania. W badaniu przeprowadzonym w 2005 roku w okresie wiosenno-letnim wzięło udział 130 studentek SGGW w wieku 18-25 lat Spożycie beta-karotenu (3,62 vs. 3,49 mg/dzień/osobę), likopenu (4,54 vs. 4,05 mg/dzień/osobę) i luteiny (2,50 vs. 2,12 mg/dzień/osobę zależnie od metody) ocenione tymi metodami nie różniło się istotnie statystycznie, osiągając nieco większe wartości przy zastosowaniu metody częstotliwości spożycia (odpowiednio o 3,7; 12,1 oraz 17,9%). Przy użyciu współczynników korelacji Pearson, stwierdzono silną zależność między spożyciem badanych karotenoidów odnotowując dla beta-karotenu r=0,82; dla likopenu r=0,75; dla luteiny r=0,73, przy p < 0,001. Źródłami beta-karotenu były warzywa (90% tego karotenoidu, w tym marchew 54%.) Przetwory pomidorowe i pomidory wnosiły odpowiednio 60-61% i 30% likopenu. Warzywa świeże dostarczały 54-60% luteiny, w tym warzywa liściaste 25-30%.

EN

The aim of the work was comparative assessment of beta-carotene, lycopene and lutein intake by two methods: food frequency questionnaire and 4-day dietary food records. Subjects were 130 female volunteers, aged 18 to 25 years, Warsaw University of Life Sciences students. Data were collected in spring/summer 2005. Intakes of beta-carotene (3.62 vs. 3.49 mg/day per person), lycopene (4.54 vs. 4.05 mg/day per person) and lutein (2.50 vs. 2.12 mg/day per person, respectively) estimated these methods were not statistically significant. The mean differences in intakes assessed were higher for food frequency questionnaire (respectively 3.7% for beta-carotene; 12.1% for lycopene; 1.9% for lutein). Statistically significant Pearson correlations were observed between estimation of carotenoids intake by two methods (r=0.82 for beta-carotene, r=0.75 for lycopene, r=0.73 for lutein; p<0.001). Main sources of beta-carotene were vegetables supplied 90% of this carotenoid (therein carrot 54%). Tomato products and fresh tomatoes contributed 60-61% and 30% of lycopene/day respectively. Sources of lutein were fresh vegetables contributed to diet 54-60% of lutein (therein leafy vegetables 25-30%).

12

Sposób na dziczyznę

63%

Czarniecka-Skubina E. , Hamulka J.

Przegląd Gastronomiczny

|

2016

|

tom 70

|

nr 12

13

Zawartość wybranych składników mineralnych we włosach jako kryterium oceny stanu odżywiania

63%

Hamulka J. , Brzozowska A.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

1988

|

tom 39

|

nr 4

14

Uwarunkowania spozycia luteiny wsrod wybranej grupy mlodziezy szkolnej

63%

Hamulka J. , Slifierska A.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2010

|

tom 61

|

nr 1

57-63

PL

Celem pracy była ocena spożycia luteiny wśród 110 osobowej grupy nastolatków, uczęszczających do liceów ogólnokształcących w Warszawie oraz w Iłży: Badania przeprowadzono wiosną 2007 roku, wśród 56 dziewcząt i 54 chłopców, w wieku 16-20 lat, z użyciem metody trzydniowego bieżącego notowania. Średnie spożycie luteiny wynosiło 1,87 mg/dzień i było uzależnione od płci respondentów. Dziewczęta spożywały średnio 1,67 mg luteiny, natomiast chłopcy 2,07 mg/dzień. Wskaźnik BMI, miejsce zamieszkania, miejsce nauki, aktywność fizyczna, aktywność zawodowa matki oraz liczba rodzeństwa nie miały istotnego wpływu na wielkość spożycia luteiny przez badaną grupę młodzieży. Głównymi źródłami badanego związku w diecie nastolatków były warzywa (64%), w tym ciemnozielone warzywa liściaste (40%),jaja (12%) oraz produkty zbożowe (12%). Mniejszych ilości luteiny dostarczały natomiast ziemniaki (5%), owoce (3%) oraz soki (3%).

EN

The aim of this work was evaluation of lutein intake in group of 110 adolescents from big city (Warsaw) and little town (Iłża). The group consisted of 56 girls and 54 boys, high school attending persons, aged 16-20. The study was carried in the spring of 2007, with the use of three-days dietary food records method. The mean intake of lutein was 1,87 mg/person/ day and it was dependent on respondents sex. Girls consumed 1,67 mg per day of lutein, while boys consumed 2,07 mg per day. Index of BMI, place of dwelling, place of study, physical activity, mother occupation as well as amount of siblings did not have an impact on the intake of lutein. The main sources of lutein in adolescents food rations were vegetables (64%), including dark-green leafy vegetables (40%), eggs (12%) and cereal products (12%). Potatoes (5%), fruit (3%) andjuices (3%) did not contribute significant amount to dietary intake of lutein.

15

Owoce i warzywa na swiatecznym stole

63%

Ozimek I. , Hamulka J.

Działkowiec

|

2001

|

nr 04

38-39

16

Udzial suplementow w spozyciu skladnikow mineralnych przez dzieci w wieku szkolnym

51%

Hamulka J. , Wawrzyniak A. , Starzak-Jankowska E.

Bromatologia i Chemia Toksykologiczna

|

2010

|

tom 43

|

nr 1

51-59

17

Ocena wartosci odzywczej diet odchudzajacych

51%

Wawrzyniak A. , Hamulka J. , Kielek K.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2007

|

tom 58

|

nr 2

427-435

PL

Celem pracy była ocena wartości odżywczej diet popularyzowanych w prasie kobiecej. Do badań wybrano 12 diet z czasopism publikowanych w latach 2004 - 2005. W większości analizowanych diet zawartość składników odżywczych odbiegała od wartości zalecanych. Odnotowano nieprawidłową podaż energii, jak też błonnika, w połowie z ocenianych diet, a białka i tłuszczu w co trzeciej z nich. Ponadto analizowane diety dostarczały zbyt mało wapnia, żelaza i miedzi oraz witamin z grupy В tj. witaminy B1 i B2.

EN

The aim of the study was assessment of the nutritional value of slimming diets published in women's magazines. For this рифове, 12 diets from the magazines issued in the years 2004 - 2005 were chosen. In the most of analysed diets, content of nutrients differed from the recommended values. The abnormalities mainly applied to incorrect supply of energy and dietary fibre, in half of them, and protein and fat in one third of them, as well as insufficient supply of calcium, iron, copper and most of analysed В group vitamins e.g. vitamin B1 and B2 were noticed.

18

Ocena pobrania azotanów(III) i azotanów(V) w grupie studentów

51%

Wawrzyniak A. , Hamulka J. , Pankowska I.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2010

|

tom 61

|

nr 4

PL

W pracy dokonano oceny pobrania azotanów(III) i azotanów(V) z żywnością w grupie studentów w 2008 roku. Badania wykonano z wykorzystaniem kwestionariusza spożycia żywności, tj. trzydniowego bieżącego notowania oraz dostępnych danych literaturowych dotyczących zawartości azotanów(III) i (V) w produktach spożywczych. Wyliczone średnie pobranie tych związków odniesiono do dopuszczalnego dziennego pobrania (ADI). Wykazano, że pobranie azotanów(III) wynosiło średnio 1,7 mg NaNO2/osobę/dzień, co stanowiło 28,0% wartości ADI, a w przypadku azotanów(V) 77,3 mg NaNO3/osobę/ dzień, co stanowiło 25,1% dopuszczalnych ilości. Największe pobranie azotanu(III) sodu odnotowano z przetworów mięsnych, które wnosiły do diety 56,5% tych związków oraz produktów zbożowych (20%). Azotan(V) sodu głównie pochodził z warzyw i przetworów warzywnych, wnoszących do diety 76,1% ogólnej jego ilości, w tym ziemniaki dostarczały 17,1%, kapusta 15,5%, buraki 13,7% ich ilości. Mężczyźni pobierali z całodzienną racją pokarmową 2,4-krotnie więcej azotanów( III) w stosunku do kobiet. Pobranie azotanów(V) nie różniło się istotnie statystycznie u kobiet i mężczyzn.

EN

The aim of study was to determine the intake of nitrites and nitrates in daily food rations of the students’ group in 2008 using 3-day dietary food records method and literature mean values of nitrates and nitrites in food products. Intakes of these compounds were calculated and compared to acceptable daily intake (ADI). The average intake of nitrites was 1.7 mg NaNO2/per person/day (28.0% of ADI), nitrates 77.3 mg NaNO3/per person/day that means 25.4% of ADI. The largest nitrites food intake was noticed for meat products supplied 56.5% of nitrites and cereals (20%). Whereas vegetables and their products supplied 76.1% of nitrates: potatoes 17.1%, cabbage 15.5%, beetroots 13.7%. Calculated nitrites intake for men was 2.4 higher than for women. There were no significant differences of nitrates intake between men and women groups.

19

Badania uwarunkowań spożywania napojów energetyzujących przez studentów

51%

Kopacz A. , Wawrzyniak A. , Hamulka J. , Gornicka M.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2012

|

tom 63

|

nr 4

PL

Wprowadzenie. Napoje energetyzujące zaliczane są do jednych z najbardziej popularnych produktów funkcjonalnych. Zawarte w nich substancje bioaktywne mogą wywoływać korzystny wpływ na organizm, choć nadmierne spożycie napojów energetyzujących lub stosowanie ich niezgodnie z ich przeznaczeniem może stanowić zagrożenie dla zdrowia. Cel badań. Przedmiotem pracy było zbadanie i ocena uwarunkowań i okoliczności spożywania napojów energetyzujących oraz wiedzy i opinii wybranej grupy studentów na powyższy temat. Materiał i metoda. Badania przeprowadzono w Warszawie w marcu 2011 roku wśród 92 studentów Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) oraz Akademii Wychowania Fizycznego (AWF). W pracy wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Wyniki. Napoje energetyzujące spożywało 67% badanych. Badani spożywali napoje energetyzujące głównie w celu zmniejszenia senności (45,2%). Najczęściej pili je podczas nauki w sesji egzaminacyjnej (21,0%), a po ich wypiciu odczuwali pobudzenie (72,9%), kołatanie serca (32,2%) oraz bezsenność (25,8%). Osoby spożywające napoje energetyzujące uważały je za skuteczne (88,7%), smaczne (41,9%) i niebezpieczne dla zdrowia (43,6%). Zdecydowana większość badanych (80,7%) mieszała napoje energetyzujące z alkoholem. Co czwarty badany nie czytał składu spożywanych napojów. Wnioski. Napoje energetyzujące okazały się popularnym produktem spożywczym wśród studentów. Po wypiciu napojów energetyzujących studenci najczęściej odczuwali pobudzenie, ale również niekorzystne objawy. Należy zwracać uwagę na skład napojów energetyzujących, co świadczy o świadomości konsumentów.

EN

Background. Energy drinks are among the most popular functional products. They contain bioactive substances which may produce beneficial effects on the body, but excessive consumption of energy drinks or use them in accordance with their intended use may be dangerous to health. Objective. The aim of the study was to assess determinants and circumstances of energy drinks consuming in selected group of students, their opinion and knowledge on energy drinks. Material and method. The study was conducted in March 2011 in Warsaw and included 92 students from Warsaw University of Life Sciences (WULS) and from University of Physical Education (UPE). The data was collected using diagnostic survey. Results. Energy drinks consumed 67% of the respondents. The most common reason for drinking energy drinks was to stay awake (45.2%). They most often drank them during the examination session (21.0%) and afterwards they experienced stimulation (72.9%), but also palpitations (32.2%) and insomnia (25.8%). Students who consumed energy drinks confirmed that they are effective (88.7%) and tasty (41.9%), but dangerous for health (43.5%). Majority of all users of energy drinks (80.7%) mixed them with alcohol. Every fourth respondent did not read the composition of the consumed beverages. Conclusions. Energy drinks have been a popular food product among students. After energy drinks consumption students often felt agitated but also experienced negative symptoms. Young people have to pay attention to the composition of energy drinks, what proves their consciousness.

20

Determinants of the use of dietary supplements among secondary and high school students

51%

Gajda K. , Zielinska M. , Ciecierska A. , Hamulka J.

Roczniki Państwowego Zakładu Higieny

|

2016

|

tom 67

|

nr 4

EN

Background. All over the world, including Poland, the sale of dietary supplements is increasing. More and more often, people including children and youths, use dietary supplements on their own initiative and without any medical indications or knowledge in this field. Objectives. Analysis of the conditions of using the dietary supplements with vitamins and minerals among secondary school and high school students in Poland. Material and methods. The study included 396 students aged 13-18 years (249 girls and 147 boys). Authors’ questionnaire was used to evaluate the intake of dietary supplements. The use of cluster analysis allowed to distinguish groups of students with similar socio-demographic characteristics and the frequency of use of dietary supplements. Results. In the studied population of students three clusters were created that significantly differed in socio-demographic characteristics. In cluster 1 and 2, were mostly students who used dietary supplements (respectively, 56% of respondents and 100%). In cluster 1 there were mostly students coming from rural areas and small city, with a worse financial situation, mainly boys (56%), while cluster 2 was dominated by girls (81%) living in a big city, coming from families with a good financial situation and who were more likely to be underweight (28.8%). In cluster 3 there were mostly older students (62%), not taking dietary supplements. In comparison to cluster 2, they had lower frequency of breakfast consumption (55% vs. 69%), but higher frequency of the consumption of soft drinks, fast-food, coffee as well as salt use at the table. Conclusions. The results show that the use of dietary supplements in adolescence is a common phenomenon and slightly conditioned by eating behaviors. This unfavorable habit of common dietary supplements intake observed among students indicates the need for education on the benefits and risks of the supplements usage.

PL

Wprowadzenie. Na całym świecie, również w Polsce rośnie sprzedaż suplementów diety. Coraz częściej sięgają po nie osoby, w tym również dzieci i młodzież bez odpowiednich zaleceń (wskazań medycznych) oraz wiedzy w tym zakresie. Cel. Analiza uwarunkowań stosowania suplementów diety zawierających witaminy i składniki mineralne przez uczniów gimnazjum oraz szkół ponadgimnazjalnych w Polsce. Materiał i metody. Badaniami objęto 396 uczniów w wieku 13–18 lat (249 dziewcząt i 147 chłopców). Do oceny spożycia suplementów diety zastosowano autorski kwestionariusz ankiety. Zastosowanie metody analizy skupień pozwoliło na wyodrębnienie grup uczniów o podobnych cechach sojco-demograficznych oraz częstotliwości stosowania suplementów diety. Wyniki. W badanej grupie uczniów wyodrębniono trzy skupienia różniące się między sobą istotnie w obszarze cech socjo-demograficznych. W skupieniu 1 i 2 dominowali uczniowie stosujący suplementy diety (1 - 56%; 2 - 100% badanych). W skupieniu 1 przeważali uczniowie pochodzący ze wsi i mniejszego miasta, o słabszej sytuacji finansowej, głównie chłopcy (56%), natomiast w skupieniu 2 przeważały dziewczęta (81%) mieszkające w dużym mieście, pochodzące z rodzin o dobrej sytuacji materialnej oraz, u których częściej występowała niedowaga (28,8%). W skupieniu 3 przeważali uczniowie starsi (62%), nie stosujący suplementów diety. Charakteryzowali się oni, w porównaniu do uczniów ze skupienia 2, niższą częstotliwością spożywania I śniadań (55% vs. 69%), natomiast wyższą konsumpcją napojów słodzonych, dań typu fast-food, kawy oraz częstszym dosalaniem potraw. Wnioski. Uzyskane wyniki wskazują, że stosowanie suplementów diety w okresie młodzieńczym jest zjawiskiem powszechnym i w niewielkim stopniu uwarunkowanym zachowaniami żywieniowymi. Zaobserwowany niekorzystny zwyczaj przyjmowania suplementów przez uczniów wskazuje na konieczność edukacji w zakresie korzyści i zagrożeń wynikających z bezpiecznego stosowania suplementów diety.