PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 8

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available O tak zwanym samooszustwie w świetle znaczeń wybranych czasowników
100%
Zaucha J.
Poradnik Językowy
|
2020
|
tom 778
|
nr 9
75-91
EN
This paper is dedicated to the analysis of semantic properties of three Polish verbs: okłamywać się, że [p] (to lie to oneself that [p]), oszukiwać się, że [p] (to deceive oneself that [p]) and wmówić//wmawiać sobie, że [p] (to convince oneself that [p]). The author presents arguments in favour of the thesis that these are separate lexical units, which cannot be reduced to appropriate addressative verbs. In their semantic structure, she distinguishes, apart from the agent (epistemic subject), also the position of the controller-sender (metasender), and uses a conceptual distinction between quotative speech (present in the structure of the examined units) and assertoric speech in her analysis. By clashing the properties of Polish exponents of ‘samooszustwo’ (self-deception) and two competing types of philosophical interpretation of the phenomenon, the author supports anti-reductionist approaches, which do not identify self-deception with a lie or deception. She emphasises that none of the lexical exponents referring to this phenomenon implies ‘oszustwo’ (a deception) or ‘kłamstwo’ (a lie). None implies such a characteristic of the agent as is a sine qua non condition for the occurrence of any of the two situations either. From the perspective of language, ‘samooszustwo’ (self-deception) is not deception. It is a kind of an irrational action that is inconsistent with the agent’s knowledge.
2
Content available Jukstapozycja czy składnia? Frazy zdaniowe w kontekście wybranych czasowników fałszu
100%
Zaucha J.
Poradnik Językowy
|
2019
|
tom 768
|
nr 9
41-49
EN
This paper is dedicated to the issue of determining the syntactic status of constituents of an utterance. The author, on the example of utterances using falsehood verbs, seeks syntagmatic properties permitting identifi cation of the syntactic status of a subordinate clausal phrase. Thus, she takes a positive stance towards doubts regarding the discreteness and objectivity of the argument–modifier distinction. Based on the criterion of connectivity and/or character of a clausal phrase, the author distinguishes four sub-classes of verbs determining falsehood of ascription.
3
Content available O pozornej synonimii na przykładzie czasowników fałszu
100%
Zaucha J.
Poradnik Językowy
|
2023
|
tom 807
|
nr 8
7-17
EN
This article aims to identify the mechanisms determining a seeming synonymy. It is based on the observation of sentence contexts containing falsehood verbs. The first part of this article indicates the semantic differences occurring between four language units: wprowadzić [kogoś] w błąd (to mislead [someone]), oszukać [kogoś] (to deceive [someone]), zwieść [kogoś] (to delude [someone]), and okłamać [kogoś] (to lie [to someone]). It is followed by the discussion of the sentence contexts in the form of the conditional mood with various combinations of seeming synonyms. The conclusion coming from the analysis is that semantic oppositions are neutralised due to specific characteristics of the syntactic context and the mechanism of “silent denial” as described by A. Bogusławski (2003, 2021). The necessary condition for neutralisation to occur is preserving the identity of the themes of the characteristics included in the contents of the verbs. Contextual synonymy will not arise if any of the predicates included in the conditional mood fails to characterise the theme in a given respect.
PL
Artykuł ma na celu wskazanie mechanizmów decydujących o pozornej synonimii. Opiera się na obserwacji kontekstów zdaniowych zawierających czasowniki fałszu. W pierwszej części artykułu wskazane zostają różnice semantyczne zachodzące między czterema jednostkami języka: wprowadzić [kogoś] w błąd, oszukać [kogoś], zwieść [kogoś], a także okłamać [kogoś]. Następnie rozważone zostają konteksty zdaniowe w postaci okresu warunkowego zawierające różne kombinacje pozornych synonimów. Z analizy płynie wniosek, że do neutralizacji opozycji semantycznych dochodzi w związku z określonymi cechami kontekstu składniowego oraz mechanizmu „milczącego zaprzeczenia” opisanego przez A. Bogusławskiego (2003, 2021). Warunkiem koniecznym zajścia neutralizacji jest zachowanie tożsamości tematów charakterystyk zawartych w treści czasowników. Synonimia kontekstualna nie pojawi się, jeśli któryś z predykatów ujętych w okres warunkowy nie będzie charakteryzował tematu pod określonym względem.
4
Content available Czy potrzebujemy postprawdy? Wyrażenie postprawda na tle głównych opozycji w podsystemie polskich wykładników fałszu
100%
Zaucha J.
Poradnik Językowy
|
2017
|
tom 748
|
nr 9
33-46
EN
This paper is dedicated to the noun postprawda (post-truth), which is entering the Polish language. The author discusses the place of the neologism in the class of falsehood exponents relying on the analysis of ‘falsehood’ presented by A. Bogusławski (2007). The main methodological assumptions, apparent already in the title of the study, are formulated on the grounds of structuralism. The principal oppositions in the described set of lexis are based on fi ve properties, namely: 1. the number of subjects engaged in the described communication event; 2. the mood of speaking determined by the predicate, 3. the implication of the current act of speech (or its absence); 4. the responsibility for falsehood; 5. disapproval. Due to its semantic properties, postprawda is one of the assertoric multi-subject discursive exponents containing an element of disapproval. Against other falsehood exponents, such as: przesąd (a superstition), mit (a myth), propaganda, ściema (a whopper), this lexeme is distinguished by thematisation of an ascription described as false and circulating in public, one that is less signifi cant in terms of communication than another unspecifi ed ascription. The falsehood of ascription is known to both the post-truth initiator and the recipient. The instances of using the noun postprawda imply the nonconfrontational and innovative nature of the phenomenon to which the word refers.
5
Content available Przyczynek do teorii cytowania Jadwigi Wajszczuk
100%
Zaucha J.
Linguistica Copernicana
|
2023
|
tom 19
207-224
PL
Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej części przypomniana została teoria cytowania zarysowana przez J. Wajszczuk (2005). Druga część pracy zawiera analizę trzech polskich czasowników mówiących o nadużyciach w cytowaniu. Będą to: przekręcić [coś], przeinaczyć [coś] i wypaczyć [coś]. Najszersze odniesienie ma pierwszy z leksemów. Można go orzec zarówno o mówieniu cytacyjnym, jak i asertorycznym. Czasownik wypaczyć [coś] dotyczy sytuacji znacznej ingerencji w czyjś tekst w połączeniu z negatywną oceną metanadwcy. Przeinaczyć [coś] dopuszcza umniejszenie winy mówiącego. Analizowane czasowniki uwypuklają fakt, że naruszenie niepisanych zasad traktowania cudzych wypowiedzi może być większe lub mniejsze, a także bardziej lub mniej szkodliwe z punktu widzenia metanadawcy.
EN
The article consists of two parts. In the first part, the citation theory outlined by J. Wajszczuk (2005) is recalled. The second part contains an analysis of three Polish verbs referring to abusive quoting: przekręcić [coś] ‘misrepresent [something]’, przeinaczyć [coś] ‘twist [something]’ i wypaczyć [coś] ‘distort [something]’. The first of the lexemes has the broadest reference. It refers to both citation and assertory speaking. The verb wypaczyć ‘to distort [something]’ refers to a situation of significant interference in someone else’s text in conjunction with a current speaker’s’ negative evaluation. The verb przeinaczyć [coś] ‘to twist [something]’ allows for the lessening of the speaker’s guilt, who infidelly updates someone else’s statement. The verbs of the tainted message describe the logical completion of faithful quotation. They emphasize the fact that a violation of the unwritten imperative to treat someone else’s speech may be more or less harmful.
6
Content available Dwa „tryby” mówienia a kłamstwo
100%
Zaucha J.
Linguistica Copernicana
|
2023
|
tom 20
139-156
EN
The article is a commentary on Andrzej Bogusławski's lecture given on 9th October 2021. It was devoted to lies and false statements. The paper recalls also the basic philosophical and linguistic  controversies regarding the concept of 'lying'. The author claims that the observation of possible word arrangements in a natural language allows to resolve issues stated by philosophers and linguists. According to her, the basic exponent of a lie is the polish predicate [ktośi] okłamał [kogośj]. The content of this predicate includes two notions of 'speaking' characterized and described earlier by A. Bogusławski (2021). This predicate determines the knowledge of the actual speaker and the liar as to the logical value of the proposition in question. In addition, it expresses a negative assessment of the liar's actions and his desire to mislead his hearer. In its last part the article shows the differences between two competing exponents of 'lie' in Polish - [ktośi] okłamał [kogośj] i [ktośi] skłamał [komuśj].
PL
Artykuł jest komentarzem do wykładu Andrzej Bogusławskiego wygłoszonego 9 października 2021 r., a poświęconego kłamstwu i wypowiedziom kłamliwym. W pracy przypomniane zostały także podstawowe kontrowersje dotyczące pojęcia ‘kłamstwa’ dyskutowane w filozoficznej i lingwistycznej literaturze przedmiotu. Autorka twierdzi, że obserwacja możliwych w danym języku układów słownych pozwala rozstrzygnąć wątpliwe kwestie. Według niej podstawowym wykładnikiem kłamstwa jest jednostka [ktośi] okłamał [kogośj]. W treści tego predykatu zawarte są dwa pojęcia ‘mówienia’ scharakteryzowane i opisane wcześniej przez A. Bogusławskiego (2021). Predykat ten przesądza także o wiedzy metanadawcy i kłamcy co do faktycznej wartości logicznej treści propozycjonalnej, o którą chodzi. Ponadto wyraża negatywną ocenę działania kłamcy oraz chęć wprowadzenia go w błąd. W artykule pokazane są różnice między dwoma konkurującymi wykładnikami ‘kłamstwa’ - [ktośi] okłamał [kogośj]  oraz [ktośi] skłamał [komuśj].
7
Content available Negatywna nieprzeźroczystość. O predykatach przesądzających fałsz implikowanego zdania
100%
Zaucha J.
Linguistica Copernicana
|
2019
|
tom 16
EN
The paper discusses the distinction between factive and non-factive predicates as well as between implicative and non-implicative verbs. The author reconsiders the well-known concepts in respect to falsehood verbs. In the process of the analysis she discovers certain gaps in both frameworks. In her conclusion the author proposes a more complex account of the non-factive predicates which are based on the place of thematic ascription in the semantic content of a particular predicate.
PL
Artykuł poświęcony jest analizie czasowników przesądzających fałsz zdań wymaganych składniowo bądź implikowanych semantycznie ze względu na pojęcia niefaktywności (Kiparscy 1970) oraz implikatywności (Karttunen 1971). Kategorie te są obecne w literaturze przedmiotu od bez mała półwiecza. Tymczasem konfrontacja dobrze znanych (wydawałoby się) idei z materiałem językowym przynosi niespodziewane rezultaty. Okazuje się, że aparat pojęciowy służący do opisu faktywności zawiera luki domagające się uzupełnienia. W artykule stawia się tezę, że zasadnicza dychotomia między wyrażeniami niefaktywnymi opiera się na opozycji ze względu na umiejscowienie i funkcję (temat nadrzędny vs. temat cząstkowy) tematyzowanej askrypcji w strukturze treści predykatu. Przypadek czasownikowych wykładników fałszu unaocznia, że wśród niefaktywów można wyróżnić następujące podklasy: i) niefaktywy nieprzesądzające ani fałszu, ani prawdziwości implikowanego zdania; ii) niefaktywy przesądzające fałsz implikowanego zdania w remacie swojej struktury semantycznej, iii) niefaktywy przesądzające fałsz implikowanego zdania w części tematycznej struktury znaczeniowej; iv) niefaktywy, w których fałszywa askrypcja stanowi temat cząstkowy.
8
Content available Is a Thought a Product? Some Philological Remarks as a Side Note to Kazimierz Twardowski's Treatise
100%
Zaucha J.
Filozofia Nauki
|
2016
|
tom 24
|
nr 1
141-150
PL
The paper presents linguistic comments on semantic and syntactic features of some key expressions mentioned by Kazimierz Twardowski in his O czynnościach i wytworach (On Actions and Products, 1911). In the first part, I enumerate and explain main functional properties of the Polish word myśl, że (a thought that). By means of collocation experiments I show that the expression myśl, że refers to the entity which is countable as well as independent from the subject. A thought is identified by the accompanying proposition, which must not be a nonsense. Next, I point out the differences between other Polish names of inner speech phenomena like spostrzeżenie (a notice, an observation), przekonanie (a belief), sšd (a judgement, a proposition), wyobrażenie, pojęcie (a notion). Finally, I argue that within natural (Polish) language there is no reason to treat thoughts as products of mental actions.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.