Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

К вопросу о межъязыковой омонимии в славянских языках: общий теоретический и практический обзор проблематики

100%

Savchenko A. , Khmelevsky M.

|

tom 18

|

nr 1

161-170

PL

Artykuł odnosi się do bardzo aktualnego tematu homonimii międzyjęzykowej. Zagadnienie to rozpatrywane jest na wszystkich poziomach języka: słownictwa, morfologii, składni, stylistyki, frazeologii. Podano teoretyczne uzasadnienie przyczyn powstawania homonimów międzyjęzykowych, analizowane są zwłaszcza całkowite i częściowe pary homonimów. Problematyka ta nabiera szczególnego znaczenia w przypadku języków blisko spokrewnionych; przede wszystkim jest ważna dla społeczności słowiańskiej, która w porównaniu z innymi indoeuropejskimi grupami językowymi uległa rozpadowi stosunkowo późno (V–VI w. n.e.). Zagadnieniu temu w slawistyce poświęca się wiele uwagi, jednak aktualność deklarowanego badania polega głównie na tym, że jego wynikiem stał się szeroki przegląd wszystkich trzech grup języków słowiańskich, począwszy od rosyjskiego i ukraińskiego na wschodzie, polskiego, czeskiego i słowackiego na zachodzie, serbskiego, chorwackiego, bułgarskiego na południu świata słowiańskiego, a na peryferyjnym słoweńskim kończąc.

EN

The article deals with the very topical theme of interlingual homonymy. This issue is considered at all levels of the language: phonetics, lexis, semantics, morphology, syntax, stylistics and phraseology. A theoretical substantiation of the reasons for the emergence of homonyms is given, and complete and partial pairs of homonyms are considered. This issue is important, especially for closely related languages, in particular for the Slavic community, which disintegrated relatively late, when compared with other Indo-European language groups (V–VI centuries AD). Much attention is paid to this issue in Slavic studies, however, the timeliness of the current article lies in the fact that it offers a broad overview with the maximum possible coverage of all three groups of Slavic languages, geographically starting with Russian and Ukrainian in the east, Polish, Czech and Slovak in the west, Serbian, Croatian, Bulgarian in the south of the Slavic world and ending with peripheral Slovenian.

RU

Статья обращена к весьма актуальной теме межъязыковой омонимии. Данный вопрос рассматривается на всех уровнях языка: лексика, морфология, синтаксис, стилистика, фразеология. Дается теоретическое обоснование причин возникновения межъязыковых омонимов, особо рассматриваются полные и неполные пары омонимов. Эта проблематика приобретает чрезвычайное значение в случае близкородственных языков, в первую очередь, она важна для славянской общности, сравнительно поздно распавшейся, если сопоставлять с другими индоевропейскими языковыми группами (V–VI вв. н..э.). Данному вопросу в славистике уделяется большое внимание, однако актуальность заявленного исследования состоит в том, его результатом стал широкий обзор с максимально возможным охватом всех трех групп славянских языков, географически начиная с русского и украинского на востоке, польского, чешского и словацкого на западе, сербского, хорватского, болгарского на юге Славянского мира и заканчивая периферийным словенским.

2

«Над кем смеётесь?», или о специфике создания комического в украинском языке (на примере романа О. Черногуза «Аристократ из Вапнярки»)

100%

Savchenko A. , Khmelevskiy M.

|

2017

|

tom 11

57-70

PL

Zjawisko humoru można badać na różnych poziomach jego manifestacji, zarówno w ujęciu jednostkowym, jak i globalnym. Jednocześnie indywidualny aspekt humoru nie zaprzecza swoistości jego narodowego kolorytu, ponieważ rozumienie humoru, śmieszność i komizm kształtuje się historycznie w ramach wyobrażenia osoby o konkretnym tle kulturowym, poglądzie świata, ideologii i faktach dotyczących rzeczywistości, które otaczają nie tylko jedną osobę, ale grupę jednostek, a szerzej - naród. W artykule omówiono lingwistyczną analizę specyfiki humoru narodowego. Zdefiniowane zjawisko jest uważane za indywidualne na ogólnopolskim przykładzie dwóch blisko spokrewnionych języków: ukraińskiego i rosyjskiego, w ujęciu porównawczym. Jako konkretny przykład przejawu takiej specyfiki narodowej została przytoczona powieść współczesnego ukraińskiego satyryka, pisarza O. Czornohuza. Liczne przykłady zaczerpnięte z tekstu (w większości stałe porównania), a także osobiste spostrzeżenia na temat mowy potocznej Ukraińców, opisywane są w sposób kontrastywny jako specyfika ukraińskiego humoru. Podkreślona została narodowa tożsamość ukraińskiego humoru, dokonano analizy narodowych obrazów związanych z tworzeniem komicznego efektu charakterystycznego dla ukraińskiej kultury śmiechu, zakorzenionej w specyfice sztuki ludowej.

EN

The phenomenon of humor can be examined at the different levels of its manifestation, both at the individual and at the universal. At the same time, the individual aspect of humor does not deny the fact of its nation color, as understanding of humorous, ridiculous, and comical is formed historically within the framework of a person‘s imagination of the concrete cultural background, world view, ideology and facts of reality which surround not only the one individual, but the group of individuals, and wider – a nation.Given article deals with linguistic analysis of specific of national humor. Marked phenomenon is regarded as individual one within the nationwide example of two closely related languages: Ukrainian and Russian, in their comparative analysis. As an concrete example of the manifestation of such national specific was taken the novel of modern Ukrainian satirist, writer O. Chornohuz. Numerous examples taken from the text (mostly stable comparisons), as well as personal observations on the colloquial speech of the Ukrainians, are described in a contrasting manner as the specific nature of Ukrainian humor. It is emphasized national identity of the Ukrainian humor, analyzes the national images involved in the creation of comic effect, characteristic for the Ukrainian laughter culture, rooted in the depth of folk art.

3

Текст современного гимна Украины как историко-культурологический лингвистический код

100%

Savchenko A. , Khmelevskiy M.

|

tom 14

61-71

EN

Given article represents linguistic and culturological analysis of the Ukrainian National anthem, among others its lexical peculiarities and imagery as well as metaphorical system. This analysis is given on the historical background, which influenced the origin of the text of the Ukrainian anthem, and the main “portrait” of the personality of its author – P. P. Chubinsky, who played an important role both for the consolidation of Ukrainian national identity, and for Russian historiographic and ethnographic science, is described. Particular attention in the article is paid to the cultural and linguistic aspects, which make it possible to understand meaning and essence of the text, that has become one of the main symbols of independent Ukraine, and partly precedent phenomenon in contemporary Russian discourse. In the study this question is also examined in the wider context of the pan-European culture: French, Polish, Russian, Slovak, Serbian, Croatian, without which it is impossible to comprehend the sense of depth of this text, woven from the many historical, cultural and pan-Slavic associative references and allusions hidden under each line of this a truly unique work of art. The present study was undertaken to answer these questions.

PL

Artykuł zawiera lingwistyczną i kulturologiczną analizę tekstu współczesnego hymnu Ukrainy: zawartej w nim leksykalnej obrazowości i metaforyki; ponadto przedstawiono tło historyczne jego powstania oraz opisano “portret” osobowości autora – P.P. Czubińskiego, który odegrał ogromną rolę zarówno w umacnianiu ukraińskiej świadomości narodowej, jak i w rozwoju rosyjskiej historiografii i etnografii. Szczególną uwagę poświęcono aspektom lingwokulturologicznym pomocnym w zrozumieniu sensu i istoty tekstu wiersza, który stał się jednym z symboli niezawisłej Ukrainy, a częściowo – również precedensowym fenomenem we współczesnym dyskursie rosyjskim. Przedstawione w artykule zagadnienie rozpatrywane jest także w kontekście kultury ogólnoeuropejskiej – francuskiej, polskiej, rosyjskiej, słowackiej, serbskiej i chorwackiej, bez której nie sposób pojąć głębi tego tekstu, utkanego z mnóstwa historyczno-kulturologicznych panslawistycznych asocjacyjnych odsyłaczy, ukrytych pod każdym wersem tekstu tego zaprawdę unikalnego utworu literackiego. Omówieniu powyższych kwestii poświęcone jest niniejsze dociekanie.

RU

В данной статье представлен лингвистический и культурологический анализ текста современного гимна Украины: лексической образности и метафорики, которые в нем заключены, а также дается исторический фон его создания и описывается «портрет» личности автора – П.П. Чубинского, сыгравшего большую роль как для укрепления украинского национального самосознания, так и для российской историографической и этнографической науки. Особое внимание в работе уделяется лингвокультурологическим аспектам, помогающим осознать смысл и суть текста стихотворения, который стал одним из символов независимой Украины, а частично – и прецедентным феноменом в современном русском дискурсе. В исследовании поставленный вопрос рассматривается также и в контексте общеевропейской культуры – французской, польской, русской, словацкой, сербской и хорватской, – без которой невозможно осмыслить глубину этого текста, сотканного из множества историко-культурологических и панславянских ассоциативных отсылок, сокрытых под каждой строкой текста этого поистине уникального художественного произведения. Освещению этих вопросов посвящено настоящее исследование.

4

Образность в украинских и русских устойчивых формах заклятий (проклинаний) как экспрессивно-эмоциональное средство в разговорной речи

100%

Savchenko A. , Khmelevskiy M.

|

tom 13

123-131

EN

The article examines the peculiarities of Ukrainian idiomatic curses, i.e. special phraseological verbal formulas which are the essential structural elements of an emotional utterance in Ukrainian. They are emotionally colourful, have an expressive charge and perform various pragmatic functions in speech. Such stable speech formulas – curses – are very frequent in Ukrainian everyday spoken language. They have [a relatively] stable syntactic model: “Щоб + to whom (3. Dative) + something happened”, and are very variable in their lexical composition, emotional and evaluative semantic content. This paper discusses stable forms of curses in relation to pragmatics and in terms of their degree of expression.

PL

W artykule omawiane są właściwości ukraińskich idiomatycznych form zaklęć – szczególnych sfrazeologizowanych formuł językowych, które są istotnymi elementami wyrażania emocji w języku ukraińskim i zawierają wyrazisty ładunek ekspresyjny, pełniąc rozmaite funkcje w języku potocznym. Takie trwałe formuły językowe zaklęć lub klątw są dość często spotykane w ukraińskim języku potocznym; tworząc względnie trwałe model syntaktyczny: «щоб + кому + что-то было / что-то случилось» są one różnorodne pod względem zawartości leksykalnej oraz treści emocjonalno-wartościujących. Analiza owych trwałych form zaklęć z punktu widzenia stopnia ich ekspresji i pragmatyki jest zasadniczym celem niniejszego artykułu.