Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Środowisko sedymentacji warstw menilitowych w profilu łuski Stróż, jednostka śląska, Karpaty

100%

Dziadzio P. S.

|

2018

|

tom R. 74, nr 11

813--820

PL

Warstwy menilitowe od wielu lat są przedmiotem szerokiego zainteresowania w zakresie ich potencjału naftowego. Towarzyszy temu ciągle zadawane pytanie o ich środowisko sedymentacji. Zbierane systematycznie dane z różnych obszarów jednostek śląskiej i dukielskiej, z punktu widzenia coraz nowszej wiedzy o środowiskach sedymentacji utworów klastycznych, dostarczają dowodów na ich genezę. Łuska Stróż to zachodnie przedłużenie fałdu Gorlic, gdzie w profilu warstw menilitowych, podobnie jak w obrębie fałdu Gorlic, potwierdzono występowanie dowodów na płytkowodną sedymentację. W ich profilu wyróżniono dziewięć facji osadowych (A-I), zarówno węglanowych, jak i drobno-, grubo- i bardzo gruboklastycznych o zmiennych, zarówno strukturalnych, jak i tekstualnych cechach, oraz zinterpretowano ich genezę. Charakterystyczną cechą omawianego profilu jest dominujący udział facji klastycznych (F i G), które budują tzw. piaskowce magdaleńskie. Facje te stanowią prawie 90% jego miąższości. Facja F (gruboławicowe masywne piaskowce glaukonitowe) zinterpretowana jest jako osad zdeponowany w proksymalnej części delty. Facja G – zlepieńce polimiktyczne – zinterpretowana została jako osad przybrzeżny (klifowy). Pozostałe facje klastyczne (H i I), odpowiednio heterolitowa i piaskowcowa, występujące głównie w górnej części profilu, na podstawie obecności w nich charakterystycznych struktur sedymentacyjnych zostały zinterpretowane jako facje osadowe powstałe w środowisku przybrzeżnym zdominowanym procesami pływowymi z udziałem procesów sztormowych. Wśród struktur sedymentacyjnych po raz pierwszy rozpoznano i opisano rytmity pływowe, które dodatkowo zostały zinterpretowane jako produkt pływów syzygijnych i kwadraturowych. Geneza facji węglanowych (A, B i C) nie jest jednoznaczna, ale obecność w skale drobnych kryształów gipsu może wskazywać, że deponowane były w płytkowodnym, hipersalinarnym środowisku sedymentacji. Opisane facje oraz ich geneza wskazują, że warstwy menilitowe w obrębie łuski Stróż (podobnie jak i w obrębie fałdu Gorlic) powstawały w płytkowodnym, prawdopo- dobnie zamkniętym basenie sedymentacyjnym z okresową łącznością z oceanem światowym, na co wskazywać może obecność struktur pływowych.

EN

For many years Menilite Beds have been the subject of wide interest from the petroleum potential point of view. This has been accompanied by constantly asked question about their sedimentary environment. Data collected systematically from various areas of the Silesian and Dukla Units, taking under consideration the latest knowledge about clastic sedimentary environments, provide evidence for their genesis. Stróże Thrust Sheet is the western extension of the Gorlice fold (Gorlice Thrust Sheet), where in the section of the Menilite Beds, as in the Gorlice fold, evidence for shallow water sedimentation was found. In the profile 9 facies (A-I), both carbonate and fine, coarse and very coarse clastic with variable, structural and textual features were distinguished and their genesis was interpreted. A characteristic feature of this profile is the presence of dominant clastic facies (F and G) which build socalled Magdalena Sandstones. These facies constitute almost 90% of the profile thickness. Facies F (thick bedded, massive and coarse grained glauconitic sandstones) is interpreted as deposited in the proximal part of the delta front. Facies G (polymictic conglomerates) is interpreted as a coastal (cliff) deposit. Other H and I facies, respectively heterolithic and fine grained sandstones, occur mainly in the upper part of the profile. Based on the presence of characteristic sedimentary structures, they have been interpreted as sedimentary facies deposited in a coastal environment dominated by tidal processes involving storm processes. Among the sedimentary structures, tidal rhythmites were identified and described for the first time. They were additionally interpreted as a product of neap and spring tides. Genesis of carbonate facies (A, B and C) is not unambiguous, but the presence of small gypsum crystals in the rock may indicate that they were deposited in a shallow, hypersaline sedimentary environment. The described facies and their genesis indicate that the Menilite Beds within the Stróże Thrust Sheet (similar as in the Gorlic Fold) were deposited in the shallow, probably isolated sedimentation basin with periodic connection to the world ocean, which can be indicated by the presence of tidal structures.

2

Śródmenilitowe piaskowce magdaleńskie jako przykład płytkowodnej sedymentacji deltowej w Karpatach

100%

Dziadzio P. S.

|

tom R. 71, nr 9

624--631

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań śródmenilitowych piaskowców magdaleńskich, które występują w jednostce śląskiej w obrębie tzw. fałdu Gorlic w Karpatach Zewnętrznych. Były one dotychczas interpretowane jako utwory prądów zawiesinowych (turbidytów) powstałych w głębokowodnym, batialnym zbiorniku sedymentacyjnym. Szereg zinterpretowanych struktur sedymentacyjnych oraz rekonstrukcja systemu depozycyjnego wskazuje jednak na ich płytkowodną, deltową, zdominowaną procesami falowymi i pływowymi genezę. Utwory te powstały w strefie aktywnego, kontrolowanego procesami tektonicznymi szelfu. Pełna sukcesja warstw menilitowych i piaskowców magdaleńskich jest interpretowana, jako sekwencja depozycyjna z rozwiniętymi w jej obrębie traktami: niskiego stanu, transgresywnym i wysokiego stanu względnego poziomu morza.

EN

Recent sedimentological studies of the Menilite Beds in the Gorlice area suggest a shallow-marine origin of this succession, including the Magdalena Sandstone. The occurrence of features interpreted as wave-ripple cross-lamination and hummocky stratification implies deposition above the storm wave base, which means a water depth, of perhaps less than 50 m on the account of the landlocked nature of the narrow Carpathian Paratethys seaway. The Menilite Beds with Magdalena Sandstone deposits form a 180-m thick succession comprising three coarsening-upwards regressive parasequences. The basal shales of the succession contain sandstone bodies interpreted to be shelf-margin channels or gullies filled by debris flows and high-density turbidity currents, and considered to be a signal of an impending forced regression driven by tectonic uplift. Each of the overlying parasequences commences with heterolithic deposits dominated by black to grey shales and showing lenticular, wavy or flaser bedding as well as graded beds with plane-parallel or hummocky stratification and wave-ripple cross-lamination, interpreted to be outer-shelf tidalites and distal tempestites. The thicker sandstone beds in parasequence middle part, with parallel and apparent hummocky stratification as well as wave-ripple cross-lamination, are considered to be sublittoral prodelta tempestites. The upper part of each parasequence is dominated by coarse-grained quartz-glauconite sandstones and quartz-rich pebble conglomerates, which form broadly convex-upwards packages stacked in an offset ‘compensational’ manner, interpreted to be shingled distal to proximal mouth bars of an advancing shoal-water deltaic system. Sedimentation is thought to have occurred on a tectonically-steepened perched narrow shelf, where the accommodation-driven deltaic system was readily reaching the shelf margin. Marine flooding events are attributed to the shelf episodic foundering. The ultimate collapse of the shelf then brought turbiditic sedimentation represented by the overlying succession of late Oligocene–Miocene Krosno Beds. The Menilite Beds with Magdalena Sandstone are interpreted as a depositional sequence with lowstand (first parasequence), transgressive (second and third parasequences) and highstand systems tracts.

3

Zmienność facjalna jako kryterium wyróżnienia sekwencji depozycyjnych w utworach ordowiku i syluru w basenie bałtyckim

100%

Dziadzio P. S.

|

tom nr 209 wyd. konferencyjne

737--742

PL

W ramach projektu BlueGas w obszarze basenu bałtyckiego z utworów syluru i ordowiku opisano i przeanalizowano dostępne rdzenie wiertnicze z 30 otworów. Materiał pozwolił na wyróżnienie facji osadowych, które zgrupowano w zespoły facjalne. W utworach ordowiku wyróżniono cztery zespoły (ZFI-ZFIV), które reprezentują 4 formacje wyróżnione wcześniej w literaturze. Zespoły te powstały w środowiskach sedymentacji związanych z płytkim szelfem (wewnętrznym) w warunkach zmian WPM i można odnieść je do sekwencji depozycyjnych III rzędu, kontrolowanych globalnymi zmianami poziomu morza. Mała miąższość utworów ordowiku, przy równocześnie niewielkiej zmienności głębokości basenu sedymentacyjnego, może wskazywać na bardzo wolne tempo depozycji oraz w miarę jednolite i bardzo wolne tempo subsydencji w całym basenie. W utworach syluru również wyróżniono 4 sekwencje depozycyjne III rzędu, zbudowane z zespołów facjalnych (ZFV-ZFXII). Nie są one przypisane do jednostek litofacjalnych wydzielanych w literaturze poza formacją z Pasłęka. Warunki depozycji tych utworów można wiązać ze środowiskiem szelfowym, od szelfu zewnętrznego po szelf wewnętrzy, z migracją facji proksymalnych o wyraźnej deltowej genezie na przełomie wenloku i ludlowu w kierunku centrum basenu (z W i SW na E i NE). Kolejne zespoły facjalne w najwyższych częściach syluru (wyższy ludlow i przydol) można odnieść do w miarę jednolitego typu sedymentacji w warunkach stopniowego spłycania sylurskiego basenu. Duża miąższość utworów syluru, przy równocześnie niewielkiej i zmiennej w czasie głębokości basenu oraz niskim tempie sedymentacji, może wskazywać na wysokie tempo subsydencji w całym basenie.

EN

Under the BlueGas project in the area of Baltic Basin from the Ordovician and Silurian deposits, available cores from 30 boreholes have been described and analyzed. The core materials allowed to distinguish facies and facies association. In the Ordovician section four facies associations (ZFI-ZFIV) have been distinguished which represent four previously highlighted in the literature formations. These facies association developed in sedimentary environments associated to the shallow shelf (inner shelf) in the conditions of the relatively sea-level changes and can be interpreted as third order depositional sequence controlled by global sea-level changes. Small thickness of the Ordovician deposits with a small variation of the depth of the sedimentary basin may indicate a very slow rate of deposition and reasonably uniform and very slow subsidence of the basin. In the Silurian deposits four depositional sequences of third order have also been distinguished. They are not assigned to the lithofacies units described in the literature except the Pasłęk Fm. The depositional conditions of these facies associations (ZFV-ZFXII) can be linked with the shelfal sedimentary environments (from the outer to inner shelf) with migration of the proximal deltaic facies in the late Wenlock and Ludlow towards the central part of the basin (from the W and SW to E and NE). Subsequently the next facies associations in the highest part of the Silurian section (the late Ludlow and Pridoli) can be referred to the uniform type of sedimentation in the conditions of gradual shallowing upward of the Silurian basin. The large thickness of the Silurian deposit with a small and variable in time depth of the basin and the low rate of sedimentation (at the same time) may indicate a high rate of subsidence of the basin.

4

Środowisko sedymentacji i korelacja geochemiczna dolnooligoceńskich utworów z obrębu jednostek dukielskiej i grybowskiej

63%

Dziadzio P. S. , Matyasik I.

|

tom R. 74, nr 6

423--434

PL

Celem pracy była interpretacja środowisk depozycji utworów dolnego oligocenu, nazywanych warstwami podgrybowskimi i grybowskimi, z obrębu tzw. jednostki grybowskiej występujących w oknach tektonicznych Grybowa i Ropy oraz porównanie i wzajemne skorelowanie ich z warstwami menilitowymi z obrębu jednostki dukielskiej (ss.) z rejonu Dukli i Tylawy. Wyniki zostały oparte na badaniach sedymentologicznych i geochemicznych (Rock-Eval, biomarkery) uzupełnionych badaniami biostratygraficznymi, w celu określenia ich pozycji stratygraficznej. Wskazują one na odmienne warunki ich powstania niż dotychczas przyjmowano w wielu publikacjach, szczególnie w kontekście głębokości oligoceńskiego basenu sedymentacyjnego Karpat, i dają kolejne argumenty do zmiany poglądów na jego ewolucję. Przeprowadzone badania wskazują na znaczne podobieństwo litologiczne i dużo mniejsze podobieństwo geochemiczne warstw występujących w oknach tektonicznych do tych z obrębu jednostki dukielskiej (ss.). Główny powód różnicy wynika z ich stopnia pogrzebania i z wyższego zaangażowania tektonicznego warstw występujących w oknach tektonicznych, które weszły w fazę generowania węglowodorów i je wygenerowały. Niewielkie ilości ropy naftowej nadal są w ich obrębie zakumulowane.

EN

The aim of the work was to interpret the depositional environments of the Lower Oligocene Subgrybow and Grybow beds from the Grybow Unit, which are present in Grybow and Ropa tectonic windows, as well as the comparison and correlation between them and Menilite Beds from the Dukla Unit (ss.) in the area of Dukla and Tylawa. The results, based on sedimentological and geochemical studies (Rock Eval, biomarkers) supplemented by the biostratigraphic studies conducted to determine their stratigraphic position, show, that their origin differs from that presented in many previous papers, especially in the context of the depth of the Carpathian Oligocene sedimentary basin. They also provide some new arguments for revision views on its evolution. The results of research, show their lithological similarity, but to a lesser extent the geochemical similarity of beds occurring in tectonic windows and those in the area of the Dukla Unit (ss.). The main reason for such a difference is due to their different degree of burial maturation and tectonic evolution. Rocks from the tectonic windows were in the hydrocarbon generation window and generated hydrocarbons. Small amounts of crude oil are still being accumulated within them.

5

Biostratigraphy and sequence stratigraphy of the lower cretaceous in central and SE Poland - reply

51%

Gaździcka E. , Dziadzio P. S. , Ploch E. , Smoleń J.

|

tom Vol. 76, No 3

321--325

6

Biostratigraphy and sequence stratigraphy of the lower cretaceous in central and SE Poland - discussion

51%

Dziadzio P. S. , Gaździcka E. , Ploch E. , Smoleń J.

|

tom Vol. 76, No 3

315--319

7

Biostratigraphy and sequence stratigraphy of the Lower Cretaceous in central and SE Poland

51%

Dziadzio P. S. , Gaździcka E. , Ploch I. , Smoleń J.

|

tom Vol. 74, No 2

125-196

EN

Detailed biostratigraphy and sequence stratigraphy of the Lower Cretaceous deposits in central and southeastern Poland (the Warsaw and Lublin troughs and the Carpathian Foredeep) were established and refered to the cyclicity nature of the sedimentary basins filling. The surfaces of transgression and maximum flooding, and sequence boundaries were identified on the grounds of geophysical well-logs analysis, including: gamma (G), neutron (N), spontaneous potential (SP), and resistivity (R) logs. The analysis allowed us to distinguish sedimentary sequences of various scales and to correlate them precisely throughout the studied area. The chronostratigraphic framework was based on analyses of ammonite, microfauna and calcareous nannoplankton assemblages analysed in the same series. Mixed, Tethyan and Boreal macro- and microfauna allowed us to identify biostratigraphic zones of both, the Tethyan and Boreal realms. The recognised boreal ammonite zones included robustum, heteropleurum (lowermost Valanginian), polytomus-crassus, triptychoides (Upper Valanginian), amblygonium, noricum (Lower Hauterivian) and gottschei (Upper Hauterivian), as well as the Tethyan zones, such as petransiens (Lower Valanginian), verrucosum (Upper Valanginian) and radiatus (Upper Hauterivian). Eight foraminiferal assemblages were identified in the studied series. Some of them were correlated with the six Berriasian and Valanginian ostracod zones: Cypridea dunkeri, C. granulosa, C. vidrana, Protocythere propria emslandensis, P. aubersonensis and P. frankei. Thirteen calcareous nannoplankton zones have been distinguished, in reference to the stratigraphical zonal scheme of the Lower Saxony Basin. The microfossil data allowed us to recognise the position of the Jurassic/Cretaceous boundary. It was correlated with a sequence boundary by analysis of geophysical logs. This boundary was identified along the studied area, over a distance of more than 170 km. Genetically controlled third order sedimentary sequences (parasequences) were described in the Lower Cretaceous, which record the progress of the sedimentary basins filling. A local curve of relative sea-level changes presented in this paper was correlated with a global one. A reconstruction of depositional sequences allowed us to indicate periods of tectonic activity in the studied area, adjacent to the Teisseyre-Tornquist Zone.

8

Lower Oligocene Menilite Beds, Polish Outer Carpathians: supposed deep-sea flysch locally reinterpreted as shelfal, based on new sedimentological, micropalaeontological and organic-geochemical data

51%

Dziadzio P. S. , Matyasik I. , Garecka M. , Szydło A.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

tom nr 213

1--120

EN

The Menilite Beds form a widespread lower Oligocene marker succession in various nappes along the Outer Carpathians in the Slovak Republic, Poland, Ukraine, Romania and the Pannonian Basin System, long analysed in detail, like other lithological divisions in the Carpathians. Although the past 80 years of regional research gave inconsistent bathymetric interpretations, the vast majority of Carpathian geologists insist that all the Jurassic to Miocene deposits are of deep-water origin. Intuitively, however, any evolving array of tectonically active thrust wedge-top basins is likely to include many transient zones of shallow-water sedimentation whose deposits, if not cannibalized by erosion, might locally be preserved within the ultimate nappe stack. This hypothesis is postulated here for the (A) Magdalena Sandstone Member of the Menilite Beds in the Silesian Nappe, and (B) Magura Beds in the adjacent/suprajacent Magura Nappe. An early Oligocene age for both units is confirmed here by micropalaeontology. Measured Section A (Gorlice, Sękówka River) in the Silesian Nappe, was deposited on the northern side of an interpreted tectonic palaeo-highland, the Silesian Cordillera. Section A exposes about 180 m of the Menilite Beds and reinterpreted here (see also [30]) as three shallow-water retrogradational parasequences bounded by marine flooding surfaces, recording an overall tectonically-forced regression, previously interpreted as deep-sea deposits.Measured Section B (Ropica Górna, Sękówka River), of the Magura Nappe (Siary Zone), is likewise interpreted here is shallow-water deposits. Both the environment and the early Oligocene age interpreted here conflict with many previous publications. Palaeogeoraphically, Section B was deposited on the southern flank of the Silesian Cordillera. About 80 m of the Magura Beds are exposed in Section B, part of a ca. 2 km-thick succession. Both sections are thought to have accumulated on a tectonically-steepened narrow shelf. The shelf on the southern flank of the Silesian Cordillera was tectonically active, of stair type, dominated by an interpreted coarse-grained shelf-margin delta. The shelf on the northern flank is interpreted as an accommodation-driven, shallow-water deltaic system. The presented work of a detailed sedimentological research programme showing a different point of view on the sedimentation of the Menilite Beds (see also [29, 30]), which are the main hydrocarbon source rock in the Carpathians and are still poorly understood. This work emphasises the global importance of the interpretation of flysch palaeobathymetry arising from sedimentologists' increasing ability to recognise combined-flow sedimentary structures in flysch. This research is a step towards understanding the facies distributions and sedimentary environments of the Menilite Beds throughout the Carpathians.

PL

Głównym zagadnieniem omawianym w niniejszej pracy jest wykształcenie facjalne oraz środowisko sedymentacji warstw menilitowych. Stanowią one regionalny marker w sukcesji utworów dolnego oligocenu występujący w różnych płaszczowinach zachodnich i wschodnich Karpat Zewnętrznych na terenie Słowacji, Polski, Ukrainy, Rumunii oraz w obszarze basenu panońskiego. Od dawna były one poddawane, tak jak i inne wydzielenia litostratygraficzne w Karpatach, szczegółowym badaniom. Jednak w ciągu ostatnich 80 lat badań prowadzonych na poziomie regionalnym nie uzyskano ich spójnej interpretacji batymetrycznej. Większość geologów badających Karpaty twierdzi, że utwory budujące Karpaty w okresie od jury do miocenu mają głębokowodną genezę. Wydaje się jednak bardzo prawdopodobne, że lokalnie – na powstających w wyniku tektonicznej ewolucji wewnątrzbasenowych wyniesieniach (zwanych również kordylierami) – mogło dochodzić do rozwoju stref z płytkowodną sedymentacją, gdy nie uległy one procesowi kanibalizacji w wyniku erozji. Dzięki temu utwory takie mogły również zachować się w obrębie struktur płaszczowinowych. Ta koncepcja poparta badaniami sedymentologicznymi, biostratygraficznymi i geochemicznymi znajduje uzasadnienie w przypadku warstw menilitowych z piaskowcami magdaleńskimi występującymi w obrębie płaszczowiny śląskiej oraz w obrębie warstw magurskich płaszczowiny magurskiej. Obie jednostki obecnie znajdują się w bliskim sąsiedztwie i w obu przypadkach badane utwory z ich obrębu są wieku dolnooligoceńskiego. Sukcesja warstw menilitowych odsłaniająca się w korycie rzeki Sękówki w Gorlicach (profil A) z obrębu płaszczowiny śląskiej ma udokumentowaną, około 180-metrową miąższość. Składa się ona z trzech retrogradacyjnych parasekwencji ograniczonych powierzchniami zalewu morskiego. Została zinterpretowana jako zestaw płytkomorskich parasekwencji powstałych w warunkach wymuszonej regresji [por. 30], a nie (jak to dotychczas było przyjmowane) jako osad głębokomorskich turbidytów. Z punktu widzenia paleogeografii profil A powstał po północnej stronie tzw. kordyliery śląskiej.Profil B (odsłaniający się w korycie rzeki Sękówki w Ropicy Górnej) należy do płaszczowiny magurskiej (strefy Siar). Zinterpretowana zmienność warunków sedymentacji wskazuje na powstanie tych utworów również w obrębie płytkowodnego systemu depozycji. Zarówno zinterpretowane środowisko sedymentacji, jak i wiek tych utworów, określony na dolny oligocen są inne niż te prezentowane w wielu poprzednich pracach. Paleogeograficznie profil B został zdeponowany po południowej stronie kordyliery śląskiej. Ma on około 80 m miąższości i stanowi dolną część mierzącej około 2000 m grubości sukcesji warstw magurskich. Oba profile zostały zinterpretowane jako powstałe na tektonicznie kontrolowanych wąskich szelfach. Szelf po południowej stronie kordyliery śląskiej był bardzo aktywny tektonicznie, miał charakter schodowy i był zdominowany prawdopodobnie sedymentacją, jaka mogła mieć miejsce w systemie gruboklastycznej delty skraju szelfu. Szelf po północnej stronie został natomiast zinterpretowany jako szelf napędzany akomodacją, na którym rozwijał się płytkowodny system deltowy. Zaprezentowane wyniki badań są kompleksowym zbiorem szczegółowych badań sedymentologicznych pokazujących odmienny punkt widzenia na sedymentację i genezę warstw menilitowych [por. 29, 30], które są główną skałą macierzystą dla węglowodorów w Karpatach, a które są wciąż słabo poznane.Niniejsza praca ma znaczenie dla nowej, choć wcześniej sygnalizowanej w kilku publikacjach, interpretacji utworów tzw. fliszu i jego paleobatymetrii oraz pokazuje szereg nierozpoznanych dotychczas struktur sedymentacyjnych. Stanowi ona krok w kierunku zrozumienia rozkładu facji i środowisk sedymentacji warstw menilitowych w obrębie Karpat.