Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 10

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
|
|
tom Vol. 77, No 2
171-191
EN
The paper summarizes the results of author’s studies on the environmental changes around the Cenomanian-Turonian Boundary Event (CTBE) in the Outer Carpathian basins located close to the northern margin of the Western Tethys, whose sea floor was situated below the calcite compensation depth. The sedimen- tary, biotic and chemical records allowed to recognize the successions related to the oceanic anoxic event (OAE-2) and trace changes around this event sediments within the frame of the stable carbon isotope excursion and biostratigraphic datum events. The changes so traced included changes in: type of deep-water sedimentation, accumulation rate, productivity, oxygenation of bottom water and benthic foraminiferal assemblages. Correlation of the palaeoenvironmental changes with the carbon isotope curve and biostratigraphic datum events allowed the comparisons between the various sedimentary areas in the Outer Carpathians, and with other areas of the Western Tethys. Most of the interpreted events around the CTBE were synchronous in the northern branch of the Western Tethys that extended to the Umbria-Marche and Sicily carbonate platforms. These events included: (1) an increase in productivity before the interval with the highest shift in d13C values, (2) the main interval of organic-rich sedimentation (Bonarelli level), (3) a rapid change to oxygenated sediments near the Cenomanian-Turonian (C-T) boundary and continued during the Early Turonian, (4) fluctuations in oxygen content in bottom waters with short intervals of anoxia during the earliest Turonian, (5) deposition of a thick bentonite layer, near the start of the d13C excursion, roughly synchronous with the phase of a positive shift in Pb isotopic compositions in the silicate sediment fraction in one of the Umbria-Marche sections, (6) an interval of extremely low hemipelagic sedimentation with hiatuses near the base of the C-T boundary and during the earliest Turonian, correlated with the maximum rise of the sea level. The presented data from the Outer Carpathians suggest that the OAE-2 could be triggered by enhanced productivity; however, subaerial volcanic eruptions, accompanied by hydrothermal activity and formation of large igneous provinces could also be a factor which enriched the ocean-atmosphere system in CO2. Sluggish deep- water circulation, probably deteriorating through the Late Cenomanian, favoured preservation of organic matter during the latest Cenomanian. The mechanism of rapid oxygenation of bottom waters near the C-T boundary was related to recurrent inflows of (?)saline warm and oxygenated waters.
|
|
tom Vol. 77, No 1
39-67
EN
Lithology, microfacies, benthic foraminiferal and bulk chemical analyses of the Spława section in the Skole Nappe, Outer Carpathians (Poland) reflect environmental changes across the Cenomanian-Turonian transi- tion. Biogenic-rich-turbidite sedimentation preceded the organic-rich sedimentation in the Skole Basin, termina- ting in the latest Cenomanian in response to progressive eustatic sea-level rise and to expansion of an oxygen minimum zone. The uppermost Cenomanian black, laminated, organic-rich shale series records the oceanic anoxic event (OAE-2). The benthos-free black non-calcareous shales exhibiting positive excursions of chemical redox indexes are indicative of bottom-water anoxia, interrupted by periods of suboxic conditions with sedimentation of hemipelagic green shales with poor agglutinated foraminiferal assemblages. An extremely low sedimentation rate or even a hiatus and an increase in deep-water circulation causing basin oxygenation resulted in precipitation of a ferromanganese layers and siliceous-manganiferrous variegated shales, as documented by low values of chemical redox indices. However, the lack of benthos and bioturbation, and low values of the Ce/La ratio in the subsequent succession of variegated shales (dominated by green shales) indicate a return to stressed conditions at basin floor with sluggish bottom water circulation, which occasionally resulted in sea floor anoxia with deposition of organic-rich shales. The long-termed well-oxygenated conditions at the basin floor appeared in the Early Turo- nian, as documented by diversified benthic foraminiferal assemblages. The frequency of radiolarian-rich layers and Ba/Al and Ba/Sc ratios increase up-section, reflecting an increase in primary productivity, induced by upwelling circulation.
|
|
tom Vol. 75, No. 1
71--93
EN
Planktonic and benthic Foraminifera have been studied from the youngest deposits of the Krosno beds in the inner part of the Silesian Nappe (Outer Carpathians) in the Bieszczady Mountains. The studied part of the Krosno beds consists of Egerian (upper Oligocene–lower Miocene) flysch sediments, deposited within the Outer Carpathian Basin, a part of the Central Paratethys. Two interval zones: Tenuitella munda Zone and Globigeri- nelloides primordius Zone have been distinguished basing on the succession of planktonic Foraminifera. Additionally, Paragloborotalia inaequiconica Interval Subzone has been defined within the first one. Occurrence of calcareous nannoplankton, dinocyst assemblages and isochronous horizons of coccolith limestones (the Jasło Limestone and Zagórz Limestone) enabled correlation of the planktonic foraminiferal zones with chronostrati- graphy. The boundary between the two distinguished zones corresponds to the base of NN1 nannoplankton Zone (defined by the occurrence of Helicosphaera scissura) equivalent to the Oligocene/Miocene boundary. The base of the P. inaequiconica Subzone corresponds to the position of the Zagórz Limestone, refferred to NP 24 Zone (early Egerian). The benthic foraminiferal assemblages are dominated by bathyal, calcareous, hyaline, smooth-walled taxa, indicative of anoxic environment. The benthic assemblages remained relatively stable throughout the late Oligocene and were more diversified during the earliest Miocene, most probably in response to the oxygenation of bottom waters, due to the opening of new connections between the Central Paratethys and the Mediterranean region.
PL
W pracy przedstawiono zespoły otwornic egeru z najmłodszych utworów jednostki śląskiej w bieszczadzkiej części Karpat Zewnętrznych. Otwornice planktoniczne były podstawą do wydzielenia poziomów biostratygraficznych, których granice zostały porównane z danymi opartymi o wapienny nanoplankton (Garecka; w: Haczewski et al., A, B, oddane do druku) i dinocysty (Gedl; w: Haczewski et al., A, oddane do druku), a także odniesieniu ich do pozycji stratygraficznej dwóch chrohoryzontów - wapienia jasielskiego i wapienia z Zagórza. Praca niniejsza jest kontynuacją badań na tym obszarze (Bąk, 1999) i stanowi ich podsumowanie. Płaszczowina śląska jest na obszarze Bieszczadów zbudowana wyłącznie z warstw krośnieńskich (Fig. 1, 2) o miąższości ok. 3,5 km, w tym z ponad 1,3 km miąższości serią zawierającą gruboławicowe, grzbietotwórcze piaskowce otryckie. Ich obecność w warstwach krośnieńskich była podstawą do wyróżnienia w tej części jednostki śląskiej tzw. strefy bieszczadzkiej (lub strefy Otryt - Bitla), której długość wynosi ok. 150 km, a szerokość 15-20 km. W przekroju Bieszczadów strefa ta zbudowana jest z kilku łusek i fałdów, wśród których synklina Dźwiniacza Górnego zawiera bardzo miąższe i najmłodsze serie utworów fliszowych. Dotychczasowe prace stratygraficzne na tym obszarze (Haczewski et al., A, B oddane do druku) wskazywały na oligoceński wiek całej serii warstw krośnieńskich, w tym również warstw najmłodszych. W niniejszej pracy przedstawiono rezultaty opróbowania najmłodszej serii warstw krośnieńskich, tzw. warstw nadotryckich (oddział górny warstw krośnieńskich), które występują powyżej serii z piaskowcami otryckimi. Warstwy nadotryckie (maks. miąższość ok. 1050 m) tworzy seria silnie wapnistych, szarych i ciemnoszarych łupków marglistych, o charakterystycznej grubej (“mydlastej”) oddzielności, przeławicających się z wapnistymi, cienkoławicowymi, laminowanymi mułowcami i piaskowcami. Lokalnie wśród tej serii występują grube ławice piaskowców średnioziarnistych, bezstrukturalnych oraz pojedyncze, czarne serie z wirowcami (o miąższości 1-2 m). W najwyższej części warstw nadotryckich występuje jeden lub kilka soczewkowatych pakietów piaskowców średnioziarnistych, gruboławicowych, z laminacją równoległą, przekątną i konwolutną, o sumarycznej miąższości ok. 30 m. W niższej części warstw nadotryckich wykartowano ponadto 2 ważne dla stratygrafii horyzonty wapieni kokolitowych, tzw. wapień jasielski i wapień z Zagórza. W obrębie badanych utworów zostały one znalezione w obu skrzydłach synkliny Dźwiniacza Górnego. Wapienie te, znane z wielu miejsc w Karpatach Zewnętrznych są poziomami korelacyjnymi (Jucha, 1958; 1969, Koszarski & Żytko, 1959, 1961; Jucha & Kotlarczyk, 1961; Haczewski, 1984, 1989), a w niniejszej pracy są one ważnym elementem stratygrafii. Analizy mikropaleontologiczne wykorzystano na próbach pobranych z kilku profili w obrębie wspomnianej synkliny, tj.: w profilu Dźwiniacza Górnego (Fig. 3A, 4), w 2 profilach wokół Kiczery Dydiowskiej (Fig. 3B, 5) i w profilu Czereszni (Fig. 3C i 6). Ponadto wykorzystano dane z profilu Sanu w rejonie Dźwiniacza Górnego, będące wcześniej przedmiotem osobnej publikacji (Bąk, 1999). Zespoły otwornic opisano z kilku serii warstw nadotryckich, których granice stanowią horyzonty wapieni kokolitowych oraz wydzielono dodatkowo najwyższą część warstw nadotryckich, którą charakteryzuje odmienny zespół taksonów.
|
2016
|
tom nr 1-2
3--18
EN
Basaltic volcanism, a dominant mode of volcanic activity on Earth, occurs as explosive eruptions, resulting from the exsolution of magmatic gases and is exhibited by Strombolian and Hawaiian types. Strombolian activity takes its name from frequent, small-scale explosions of the Stromboli Volcano, which was formed within the Aeolian Islands, north of Sicily. This paper presents the volcanic structure and features of its activity, based on the results of numerous studies carried out during the last 15 years. In the intention of the authors, this educational presentation would be an incentive to make a decision to travel to Stromboli and see its present-day activity and its effects from just a few hundred meters. To have a safe experience and to avoid accidents and injuries, the tourists need to have sufficient up-to-date information, before they embark on their adventure.
PL
Wulkanizm bazaltowy (dominujący typ aktywności wulkanicznej na Ziemi), który jest związany z ekshalacją gazów pomagmowych, ma charakter eksplozywnych erupcji określanych mianem typu hawajskiego i strombolijskiego. Aktywność strombolijską charakteryzują częste, niewielkiej objętości wybuchy, które występują m.in. na czynnym wulkanie Stromboli, znajdującym się w łuku Wysp Liparyjskich (Eolskich), na północ od Sycylii. W artykule przedstawiono budowę wulkanu, jego działalność i przyczyny tej działalności na podstawie wyników licznych badań, przeprowadzonych w ciągu ostatnich 15 lat. W intencji autorów przedstawione w sposób możliwie prosty informacje, zdjęcia i ryciny tego wulkanu mają być materiałem edukacyjnym i jednocześnie zachętą do podjęcia decyzji o podróży, żeby z odległości kilkuset metrów móc samemu zobaczyć erupcje wulkaniczne. Aby poznawanie wulkanu było bezpieczne, turyści powinni zapoznać się z aktualnymi informacjami o warunkach panujących na ścieżkach turystycznych.
EN
A new lithostratigraphic unit - the Barnasiówka Radiolarian Shale Formation - is herein defined. It belongs to the Silesian Series of the Outer Carpathians. The formation consists of biosiliceous deposits rich in organic matter, laid down around the Cenomanian-Turonian boundary. The formation includes, from bottom to top: (1) a series of green to black, calcareous and siliceous shales, alternating with layers of chert, siliceous siltstone and sandstone (up to 10 m thick); (2) a series of green to black, argillaceous to siliceous shales, intercalated with tuffites, bentonites, and a ferromanganese layer (up to 9 cm thick) in its middle part (up to 3.2 m thick); (3) a series of green and red, siliceous siltstones and cherts with intercalations of non-calcareous green shales and benthonites (up to 2 m thick). The total thickness of the formation ranges from 0.5 m in the eastern part (reduced tectonically?) up to about 14-15 m in the middle and the western parts of the Silesian Nappe, due to the increase in the number and thickness of turbidite intercalations. The formation represents the Holocryptocanium barbui - Holocryptocanium tuberculatum through the Alie-vium superbum radiolarian zones and the Uvigerinammina praejankoi-Uvigerinammina jankoi foraminiferal zones, which correspond to the Upper Cenomanian through the lowermost Turonian. Microfacies and geochemical characteristics of the distinguished lithological types are presented in this paper, based on recent studies and published data. The described formation has been compared and correlated with deposits of similar age from other tectonic- facies units of the Outer Carpathians in Poland and Ukraine.
EN
The radiolarian biostratigraphy of the Middle–Upper Jurassic pelagic siliceous sediments (Czajakowa Radiolarite Formation) in the Niedzica succession of the Pieniny Klippen Belt (Carpathians) is interpreted in terms of their age in a stratotype section, and facies equivalents in other tectonic-facies units of this region. The siliceous sediments are represented by radiolarian cherts and silicified limestones which are underlain and overlain by red nodular limestones, equivalents of the Rosso Ammonitico facies. The radiolarian association includes thirty-seven taxa belonging to twenty one genera which represent the Northern Tethyan Palaeogeographic Province. Key radiolarians recorded provide a means of correlation with zonation schemes based on Unitary Associations defined for the Jurassic Tethyan sediments. The age of the Czajakowa Radiolarite Formation in the stratotype section is determined as U.A.Z.9 to U.A.Z.11 corresponding to middle Oxfordian up to Kimmeridgian. Comparison of radiolarian biozones from the stratotype section with other facial equivalent sections in the Pieniny Klippen Belt reveals a significant diachronism for both the lower and the upper limits of the Jurassic pelagic siliceous facies.
EN
The age and palaeoenvironment of the Upper Cretaceous non-calcareous variegated shales have been interpreted, based on the foraminiferal, radiolarian and trace fossil assemblages from the Malinowa Shale Formation of the Grajcarek Unit (Pieniny Klippen Belt, of Poland), exposed at Trawne Stream. The deposits represent the lower part of the Uvigerinammina jankoi Zone (Turonian-Coniacian), as based on the occurrence of foraminifers Uvigerinammina praejankoi Neagu and U. jankoi Majzon, and radiolaria Holocryptocanium barbui Dumitrica, H. tuberculatum Dumitrica, Praeconocaryomma universa Pessagno and P. lipmanae Pessagno. Predominance of non-calcareous shales with siliceous-walled agglutinated foraminifers and radiolaria as the only biotic components, and occurrence of trace fossils typical of the Nereites facies, indicate a deep-water marine palaeoenvironment, below the CCD. Energy of bottom-waters was low, except for rare episodes of diluted turbidite flows. Diversified foraminiferal benthic and trace fossil assemblages, abundant epi- and infaunal foraminiferal morphotypes, low values of foraminiferal dominance index, intense bioturbation of the shales, and well-developed tiering pattern of the trace fossils (including deep-tier ichnotaxa such as Zoophycos and Scolicia), indicate that the sediments were poor in organic matter and were deposited in highly oxygenated conditions. Changes in the sediment colouration (red and grey-green) are reflected in small changes within the foraminiferal benthos and trace fossil assemblages.
EN
A new finding of lustrous coal particles from the youngest flysch sediments of the Silesian Nappe, Polish Eastern Carpathians, outcropped in the Bieszczady Mountains is here presented. The coal material occurs in a 1-m thick submarine slump layer in the Kiczera Dydiowska Sandstones, which belong to the youngest part of the Krosno Beds. Coal particles are numerous (up to 16%) in a massive sandstone of the slump layer. The siliciclastic particles from these sediments are classified as material from weathered rocks of continental block or they have been recycled from post-orogenic sediments. Lustrous coal represents coaly plant fragments, which are mostly homogeneous, belonging to macerals of vitrinite group. Some coal pebbles display tree structure, typical of gelified xylites, due to impregnation of cell walls by resinite, which occurrence in this material indicates terrestrial plants producing waxes and resins. Some of gelified plant debris shows evidence of pyritization, what in the absence of inertinite macerals in coal may indicate dysoxic conditions during first decomposition processes of organic matter under water environment. Coaly-bearing slump moved down most probably from SW during Oligocene–Miocene transition time. This shows that an intrabasinal massif, as the uplifted fragment of ?Precambrian craton, which supplied large amount of siliciclastic material to the Silesian–Subsilesian basin during the lower–middle Oligocene, still existed at the end of the Oligocene.
|
|
tom Vol. 61, No. 4
887--895
EN
Calcareous dinocysts and calcitarchs have been investigated for the first time within the Upper Albian limestone and marl succession of the Zabijak Formation from the High-Tatric Unit in the Tatra Mountains (Central Western Carpathians), related to the Oceanic Anoxic Event 1d (OAE 1d). Four groups of morphotaxa of calcareous dinocysts have been distinguished. They totally dominate the assemblages, and belong to the pithonellids. They are represented by Pithonella sphaerica (Kaufmann in Heer) and P. ovalis (Kaufmann in Heer), which dominate, as well as P. trejoi Bonet and P. lamellata Keupp in Keupp and Kienel, which are less abundant. Two other morphotaxa, Colomisphaera gigantea (Borza) and Cadosina oraviensis Borza, occur sporadically in the assemblages. Both forms represent the calcitarch group, which assembled calcispheres of unknown taxonomic affinity. The calcareous dinocyst and calcitarch diversity is low to moderate, compared to the general species richness known from Late Albian assemblages in other Western Tethyan sections. This is interpreted as a result of nutrient input fluctuations due to changes in the circulation pattern of surface and intermediate waters. The changes in the P. sphaerica/P. ovalis ratio along the Upper Albian section are here correlated with short-term (third-order) sea level fluctuations including transgressive and regressive events and a highstand. Pelletization processes might have influenced cyst abundance on the sea floor, especially during periods with oligotrophic surface waters.
EN
LithostratigraphyandbiostratigraphyoftheBystricaandRaèasubunitsoftheMaguraNappehavebeen studied in the southern part of the Beskid Wyspowy Range and on the northern slopes of the Gorce Range (Polish part of the Western Flysch Carpathians). Six new lithostratigraphic units (Jasień Formation, Białe Formation, Jaworzynka Formation, Szczawina Sandstone Formation, Krzysztonów Member, and Ropianka Formation) of the UpperAlbian–Palaeocene age have been established, and five other units (Malinowa Shale Formation, Hałuszowa Formation, Łabowa Shale Formation, Beloveza Formation, Bystrica Formation) have been additionally described. The newly created formations as well as the Malinowa Shale Formation and the Hałuszowa Formation have been included to a new Mogielica Group of units (Upper Albian–Palaeocene). This group of units passes upwards into the Beskid Group (Eocene–Oligocene).The Mogielica Group, spanning over 40 myrs, represents the turbidite depositional system, separated by highstand variegated clays which can be correlated with minor sequences in terms of sequence stratigraphy. The following biostratigraphic zones have been recognised in the Cretaceous–Lower/Middle Eocene deposits: Plectorecurvoides alternans, Bulbobaculites problematicus, Uvigerinammina jankoi, U. jankoi-C. gigantea, Caudammina gigantea, Remesella varians, Rzehakina fisistomata, Glomospira div. sp., and Saccamminoides carpathicus. A few lithostratigraphic units consisting of calcareous sediments have been correlated with the standard calcareous nannoplankton zonation and the chronostratigraphy.
PL
Płaszczowina magurska, największa jednostka tektoniczna zewnętrznych Karpat Zachodnich (Fig. 1), jest całkowicie odkorzeniona od swego podłoża. Utwory serii magurskiej starsze od turonu znane są jedynie z jednostki Grajcarka (sukcesja magurska pienińskiego pasa skałkowego), wiercenia Obidowa IG-1 oraz z kilku niewielkich odsłonięć przy południowym obrzeżeniu okna tektonicznego Mszany Dolnej (Fig. 2, por. Birkenmajer & Oszczypko, 1989). W jednostce Grajcarka, ponad głębokowodnymi utworami jury górnej i neokomu, występuje “czarny flisz” formacji wronińskiej (alb-cenoman) oraz zielone łupki radiolariowe cenomanu (formacja hulińska) (Birkenmajer, 1977, por. Oszczypko et al., 2004). Szaro-zielone łupki plamiste albu-cenomanu, znane z południowego obrzeżenia okna tektonicznego Mszany Dolnej, zdefiniowane zostały w pracy jako formacja łupków z Jasienia. Formacja ta, o miąższości niemniejszej od kilkunastu metrów, zazębia się w stropie z łupkami czerwonymi formacji z Malinowej. W Beskidzie Wyspowym i Gorcach ponad łupkami pstrymi formacji z Malinowej (turon-santon/kampan) oraz poniżej łupków pstrych formacji z Łabowej (eocen dolny i środkowy) występują zróżnicowane facjalnie osady fliszowe, zaliczane dotychczas do różnych nieformalnych jednostek litostratygraficznych, takich jak: warstwy z Kaniny, piaskowce ze Szczawiny (strefa bystrzyck i raczańska) oraz warstwy z Jaworzynki (strefa raczańka i strefa Siar). Najwyższą pozycję stratygraficzną zajmują utwory tradycyjnie nazywane “warstwami inoceramowymi” lub ropianieckimi. Na podstawie szczegółowych badań lito- i biostratygraficznych wyżej wymienionych utworów kredy górnej i paleocenu, zaproponowano cztery nowe formalne jednostki litostratygraficzne w randze formacji: formację z Białego (dotychczasowe warstwy z Kaniny), formację piaskowców ze Szczawiny (dotychczasowe piaskowce ze Szczawiny), formację z Jaworzynki (dotychczasowe warstwy z Jaworzynki) oraz formację ropianiecką (dotychczasowe warstwy ropianieckie). Ponadto badano pięć innych górnokredowo-eoceńskich formacji: łupków z Malinowej, z Hałuszowej, łupków z Łabowej, beloweskiej i bystrzyckiej, które dodatkowo opisano. Wszystkie nowo zdefiniowane formacje oraz formacje: łupków z Malinowej oraz z Hałuszowej, włączono do nowo wydzielonej grupy Mogielicy (górny alb-paleocen). Grupa ta przechodzi w stropie w grupę beskidzką (eocen-oligocen) opisaną przez Bir- kenmajera & Oszczypkę (1989). Grupa Mogielicy, obejmująca okres czasowy liczący ponad 40 mln lat, reprezentowana jest przez turbidytowy system depozycyjny, ograniczony w stropie i spągu przez osady łupków pstrych, związanych z okresem wysokiego względnego poziomu morza. Wśród zespołów mikrofauny otwornicowej albu - dolnego/ środkowego eocenu, znalezionych w badanych utworach płaszczowiny magurskiej, rozpoznano większość poziomów biostratygraficznych opracowanych dla polskich Karpat zewnętrznych przez Gerocha & Nowaka (1984) oraz przez Olszewską (1997). Do tego schematu włączono również poziomy charakterystyczne dla utworów płaszczowiny magurskiej. Poziom Plectorecurvoides alternans (poziom interwałowy IZ) Definicja: dolna granica - pojawienie się gatunku Plectorecurvoides alternans Noth (w badanym materiale dolna granica nie jest uchwycona, odpowiada początkowi profilu sukcesji magurskiej), górna granica - pojawienie się Bulbobaculites problematicus (Neagu);
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.